اصفهان نیز همانند دیگر شهرهای ایران، بازار بزرگ قدیمی و سنتی دارد که به اعتقاد کارشناسان امر در بین بازارهای جهان اسلام کمتر بازاری است که بتواند با او همطرازی و برابری کند.
بازار اصفهان یکی از قدیمی ترین و بزرگترین بازارهای خاورمیانه است اما امروز با تهدیدهای خطرناکی مواجه است که تا دیر نشده باید برای حفظ این شناسنامه تاریخی تدابیر ویژه ای اتخاذ کرد چرا که وقوع هر نوع حادثه، جز آه و افسوس چیزی بر جای نمی گذارد و آیندگان بر ما خرده خواهند گرفت که چرا در عصر فناوری و امکانات، نتوانستیم این آثار ارزشمند را محافظت کنیم.
ژان شاردن جهانگرد بزرگ و معروف فرانسوی در مورد معماری و تزئینات بازار بزرگ اصفهان به خوبی یاد کرد: «بازار قیصریه و بازار بزرگ اصفهان با سر در عالی و تزئینات آجرهای چینی (کاشیکاری) و سکوهای وسیع سنگ یشم و سماق که جواهر فروشان و زرگران انواع و اقسام زیورآلات و جواهرآلات و سکه‌های کمیاب را به فروش می‌رساندند.»
بازار بزرگ دارای مغازه‌ها و دکان‌هایی است که ۴۰۰ سال قدمت دارد که به دوران حکومت صفویه مربوط است، این بازار در زمان گذشته به خصوص در سه دوره آل بویه، سلجوقیان و صفویه امکان رقابتی سالم را برای هنرمندان، صنعتگران، صاحبان در مشاغل مختلف فراهم کرده بود و باعث پیشرفت و شکوفایی مردم و شهر شده بود.
امتداد بازار بزرگ اصفهان به مسجد جامع و سپس به بازار عریان منتهی می‌شود، این بازار را به مناسبت مجاورت با گنبد نظام الملک و مسجد جامع، بازار نظامیه یا نظام الملکی گفته‌اند و تا نیم قرن پیش رشته‌های طولانی و متعددی این بازار را به بازارهای دروازه طوقچی و بازار غاز و میدان وصل می کرده است.
از انشعابات دیگر آن، بازار ریسمان و مدرسه کاسه گران است، مجموعه آثار تاریخی دیگری مانند مدرسه ملأ عبدالله، مسجد جارچی باشی، مدرسه صدر، مدرسه نیماورد و کاروان سراهایی از عهد صفویه و قاجاریه مانند کاروان سرای مخلص، گلشن و تیمچه ملک و بسیاری کاروان سراها و تیمچه‌های دیگر و حمام‌هایی از عصر صفویه بر اهمیت تاریخی مجموعه معماری بازار بزرگ اصفهان که از سر در قیصریه تا سر در مسجد اصفهان امتداد دارد افزوده است.
بازار تاریخی اصفهان علاوه بر فعالیت‌های اقتصادی، محل پیوند و تبادلات فرهنگی اجتماعی است و نقش مهمی در تغییر و تحولات سیاسی کشور داشته است.
بازار اصفهان دارای سبک خاصی از معماری و هنرهای تزئینات است، که باعث جذب مسافران و گردشگران می شود. این بازار علاوه بر اینکه مرکز خرید اصفهان به شمار می‌رود یکی از جاذبه‌های تاریخی شهر اصفهان به شمار می‌آید.
با توجه به تحولات سال‌های اخیر بازار ایرانی که تجلی مذهب اسلام در کالبد، عملکرد و فعالیت‌های خود می‌باشد، عملکرد قبلی خود در شهرها را از دست داده و موجب شده که نقش آن به عنوان یک عنصر اسلامی در شهر ایرانی کمرنگ شود.
متأسفانه در چند دهه اخیر بازار بزرگ اصفهان دستخوش تغییرات و نازیبایی‌ها و نیز مشکلات اساسی در کالبد و مباحث ایمنی شده است که می‌توان گفت در هر ثانیه خطرهای بیشماری این میراث به یادگار مانده از نیاکان ایران زمین را تهدید می‌کند.
از جمله مواردی که بازار بزرگ و جان شاغلان و عابران آن و اموالشان را مورد تهدید قرار می‌دهد می‌توان به ایمن نبودن آن در برابر حوادث به ویژه آتش سوزی و نیز حوادث ناشی از تجاوز به حریم بازار و به تبع آن تخریب‌های ناگهانی اشاره کرد.
موضوعی که مسلم است اینکه نهادهای بسیاری در بحث پیشگیری از اینگونه حوادث و مشکلات دخیل هستند و مهم‌تر از همه بازاریان و شهروندان که میراث دار آثار تاریخی شهرشان هستند باید در این زمینه یاریگر مسؤولان دلسوز در پیشبرد امور باشند.
بنا به روایت تاریخ، بازار در معماری اسلامی جایگاهی خاص برای خود باز کرد و شامل دو راسته از مغازه‌های انبوه روبروی هم است که به طور معمول سقفی زیبا آنها را به هم ارتباط می‌دهد.
بازار در ساخت و سازهای شهری به حدی اهمیت داشت که پس از مسجد هسته اولیه یک محله را تشکیل می‌داد، به طوری که در شهرهای بزرگ هر محله دارای یک یا چند بازارچه بود و یک بازار بزرگ و اصلی نیز حوائج و نیازهای مردم را تأمین می‌کرد.
بازار یکی از مهمترین بخش‌های تشکیل دهنده ساختار شهر ایرانی اسلامی در شهرهای فرهنگی و تاریخی است که در شهرهای فرهنگی و تاریخی، علاوه بر تأثیرگذاری بر استخوان بندی شهر و تشکیل محله ها در مجاورت آنها از مهمترین و ارزشمندترین آثار معماری و دارای هویت عمومی هستند.
از یکسو بازارها از جمله جذاب ترین نقاط شهری می‌باشد که مورد توجه گردشگران و بازدیدکنندگان دیگر کشورهاست و باعث احداث بازارهای دیگر کشورها با الگوبرداری از معماری ایرانی اسلامی می‌شوند و از سویی دیگر در دوره‌ای از تاریخ، بازارها علاوه بر مرکزیت اقتصاد، محل استقرار حکومت و تعاملات اجتماعی بوده که این امر موجب اهمیت فرهنگی و تاریخی بازارها در شهرهای ایرانی اسلامی شده است.
خبرگزاری جمهوری اسلامی استان اصفهان در همین ارتباط میزگردی با عنوان "چالش‌های بازار تاریخی اصفهان" با مسؤولان، کارشناسان، استادان و صاحبنظران امر میزگردی ترتیب داد تا هرچه زودتر برای حفظ این میراث تاریخی چاره اندیشی شود.
در این میزگرد، مجید کاظمی مسؤول محور تاریخی فرهنگی شهر اصفهان، احمد نوری مدیر منطقه سه عملیاتی سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان، علی زنگی آبادی دانشیار برنامه ریزی شهری دانشگاه اصفهان و مدیر گروه پژوهش، برنامه ریزی و GIS، روح الله ابوطالبی معاون خدمات شهری منطقه سه شهر اصفهان، سید علیرضا عُریضی مدیر امور برق مرکز اصفهان، جلال مجیدی نماینده تام الاختیار اتاق اصناف اصفهان، علیرضا پری زنگنه مسؤول امور ارتباطات منطقه سه شهر اصفهان و نیز سارا میرزایی مدرس دانشگاه، پژوهشگر و مؤلف کتاب "برنامه ریزی بازارهای ایرانی و اسلامی" حضور داشتند.
طرح جامع نور بازار بزرگ باید اجرایی شود
مدیر امور برق مرکز اصفهان در میزگرد ایرنا گفت: طرح جامع برق بازار اصفهان با همکاری سازمان نوسازی و بهسازی و شهرداری اصفهان و میراث فرهنگی تهیه شده است ولی به دلیل عدم همکاری کسبه و صنف بازار نمی‌توانیم آن را اجرا کنیم.
سید علیرضا عُریضی افزود: این طرح جامع به منظور نوسازی و بهسازی محدوده بازار تاریخی اصفهان باید اجرا شود.
وی به وجود کارگاه‌های طلاسازی در محدوده و داخل بازار مرکزی اشاره و خاطرنشان کرد: این کارگاه‌ها با دارا بودن کپسول‌های گاز غیر شهری برای محدوده مرکزی شهر بسیار خطرآفرین و آتش زا هستند بنابراین باید برای انتقال این طلاسازی‌ها به یک شهرک صنعتی و یا بیرون شهر باید فکری اندیشیده شود.
مدیر امور برق مرکز اصفهان تصریح کرد: بخشی از طرح جامع برق بازار تاریخی اصفهان در حال اجرا بود که بازاریان در مقابل اجرای این طرح مقاومت کردند و ناتمام ماند.
آتش نشانی دسترسی آسان در مواقع اضطراری ندارد
مدیر منطقه سه عملیاتی سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان نیز افزود: متأسفانه در سال‌های اخیر حوادث زیادی در حوزه بازار تاریخی اصفهان داشتیم که در همه این آتش سوزی‌ها سازمان آتش نشانی در نوک پیکان مسائل قرار دارد.
احمد نوری با بیان اینکه سرعت حریق در اماکن حیطه بازار بسیار زیاد است و نمی‌توان آنها را به راحتی مهار کرد افزود: متأسفانه در ساعات شلوغ و پرتردد بازار، حتی یک موتورسیکلت هم در محوطه بازار نمی‌تواند به راحتی تردد کند حال باید دید در مواقع بحرانی یک خودروی آتش نشانی چگونه خود را در کمترین زمان ممکن به محل حادثه برسانند.
وی تاکید کرد: آتش باید در همان لحظات اولیه و در نطفه خاموش شود و در زمینه ایمن سازی بازار تاریخی اصفهان باید اداره‌های مربوطه از جمله اداره آب و برق دست به دست یکدیگر دهند.
مدیر منطقه سه عملیاتی سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان بیان کرد: ساختمان‌ها نیز به منظور ایمنی در برابر حریق باید به جعبه‌های F مجهز شوند.
وی با بیان اینکه در تمام محور بازار شبکه آب شهری هیدرانت (شیر آتش نشانی) وجود دارد ادامه داد: متأسفانه در سال‌های اخیر پایه‌های هیدرانت شهری در بازار بزرگ با کاربری پایه ویترین و قفسه‌ها استفاده می‌شود و مردم به عنوان مالکین اصلی بازار نگران ایمنی و امنیت این سرمایه معنوی نیستند و تاکنون هیچ همکاری با سازمان آتش نشانی در این زمینه انجام نداده‌اند.
نوری اظهار داشت: در مرحله نخست برای ایمنی بازار باید دسترسی‌ها و شبکه آب شهری را در اولویت کاری قرار دهیم.
وی با اشاره به اینکه در زمان حاضر بازار تاریخی اصفهان دارای پنج ورودی از میدان امام علی (ع)، بازار ریسمان، خیابان عبدالرزاق، خیابان ولیعصر و باغ قلندرهاست تصریح کرد: بیشتر این ورودی‌ها مسدود بوده و امکان دسترسی سریع و به موقع خودروهای سبک و سنگین سازمان آتش نشانی در مواقع اضطراری وجود ندارد بنابراین در مرحله اول باید خود بازاریان بتوانند آتش را مهار کنند.
مدیر منطقه سه عملیاتی سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان گفت: متاسفانه بازاریان اصفهان کپسول‌های آتش نشانی را در ارتفاع سه و نیم متری بالای مغازه‌ها قرار داده‌اند که دسترسی به آنها در مواقع حوادث کار ساده ای نیست.
وی با اشاره به اینکه بازار تاریخی اصفهان دارای طول هشت و ۲۰۰ متری است بیان کرد: کل بازار به شبکه آب شهری متصل است و شیرهای هیدرانت در آن وجود دارد ولی باید آتش نشان‌ها لوله‌ها را به آن شیرها متصل کنند و راهی برای رسیدن خود به محل داشته باشند اما متاسفانه ورود ماشین‌های اطفا به داخل بازار ممکن نیست و ورودی‌ها بسته و بازار شلوغ است.
نوری با بیان اینکه بازار تاریخی اصفهان به عنوان میراث ملی در خطر قرار دارد گفت: ۱۹ سال پیش ۳۲ مغازه در بازار مسگرها در آتش سوخت و این آتش ۹ مغازه مانده تا اثر تاریخی عالی قاپو مهار و خاموش شد.
وی اظهار داشت: امروزه لازمه ما اقدامی فوری و ایمن سازی و تجهیز بازار تاریخی اصفهان است و مقاومت در برابر زلزله در مراحل بعدی قرار دارد.
مدیر منطقه سه عملیاتی سازمان آتش نشانی افزود: مغازه داران بازار تاریخی اصفهان گاهی زیرزمین مغازه‌های خود را تا زیر راسته بازار حفر کرده‌اند و از این بابت که با ماشین‌های سنگین آتش‌نشانی وارد بازار شویم و کف بازار بریزد نگرانی وجود دارد.
وی با اشاره به لزوم احیای شبکه آب شهری بازار تاکید کرد: بازار تاریخی اصفهان باید به ۱۰۰ جعبه F مجهز شود زیرا در این صورت اگر بازار دچار حریق شود می‌توان آن را خاموش کرد.
به مدیریت بحران و تخلیه اضطراری بازار بزرگ توجه شود
دانشیار برنامه ریزی شهری دانشگاه اصفهان و مدیر گروه پژوهش برنامه‌ریزی و GIS در میزگرد "چالش‌های بازار تاریخی اصفهان" با اشاره به قدمت ۷۰۰ تا ۸۰۰ ساله بازار اصفهان گفت: بازار در کالبد شهرهای ایران به عنوان یک فضای استثنایی شناخته شده است بنابراین باید به اهمیت بازار و جایگاه آن و نیز شناخت آن بپردازیم.
علی زنگی آبادی گفت: مسائل مربوط به بازار تاریخی اصفهان باید در زمینه‌های مدیریت بحران و پدافند غیر عامل، تخلیه اضطراری بازار، مسائل زیست محیطی، مشارکت و همکاری بازاریان و مساله مالکیت مورد بررسی قرار گیرد.
وی با اشاره به ارائه طرح جامع برق بازار توسط شرکت برق اصفهان خاطرنشان کرد: به عقیده من باید طرح جامع برق در قالب طرح جامع مدیریت بازار ارائه شود.
این پژوهشگر با تاکید بر اینکه بازارها در ایران محل داستان‌ها و زندگی قرن‌ها و اعصار مردم شهر است، بازار را محل قرارگیری تاریخ و هویت فرهنگی و اقتصادی شهر دانست و گفت: بازار مانند ستون فقرات شهر است که متاسفانه به تدریج و با توسعه شهری و فناوری‌های جدید و مشاغل، بازارها شاهد تحولاتی شده‌اند.
وی با بیان اینکه براساس عکس‌های هوایی در سال ۱۳۳۵ گستره شهر اصفهان حدود ۲۵ درصد مساحت کنونی آن بود، تصریح کرد: بازار از خرده فروشی در گذشته تبدیل به عمده فروشی در زمان حال شده است ولی باز هم اکنون بازار تاریخی اصفهان محل تراکم جمعیت و اجناس است و در راستای ایمن سازی آن باید به تک تک اجزای آن توجه ویژه شود.
زنگی آبادی به حادثه آتش سوزی بازار رضای مشهد و سوختن کامل ۳۶ باب مغازه از مجموع ۶۰ مغازه آتش گرفته اشاره کرد و اظهار داشت: اولین کاری که بدون طرح و پروژه می‌توان انجام داد سیمای بازار است زیرا هم اکنون هر فروشنده اجناس خود را برای ارائه و قرار دادن در معرض دید عموم از در و دیوار بازار و کاروانسراهای تاریخی آن آویزان می‌کند که چهره زشتی به این آثار تاریخی می‌دهد.
وی همچنین با اشاره به مقاومت‌های بازاریان در برابر اجرای طرح جامع برق و سایر اقدامات مربوط به ساماندهی بازار افزود: هنگامی که شیوه و زبان گفتمان با بازاریان با زور نباشد و برای آنها کارگاه‌های آموزشی برگزار شود به طور حتم بازاریان آن را پذیرا خواهند بود.
ساماندهی به بازار تاریخی اصفهان قانون بازدارنده می‌خواهد
وی بازار را میراثی متعلق به همه مردم و نسل‌ها برشمرد و ادامه داد: ساماندهی به بازار تاریخی اصفهان قانون بازدارنده می‌خواهد و برای سامان دادن به وضعیت بازار تاریخی اصفهان باید به سمت طرح جامع مدیریت اجرایی برویم.
دانشیار برنامه ریزی شهری دانشگاه اصفهان تصریح کرد: برای این امر باید به سراغ تکنیک‌های روز برویم که متاسفانه میراث فرهنگی از تخصص‌ها و تکنیک‌های روز عقب است ولی دانشگاه روش‌هایی را به میراث ارائه می‌کند که از راه لیزر سه بعدی آسیب‌ها و مشکلات و حتی زیر زمین‌های زیر بازار بزرگ را بدون نیاز به حضور در آن، نمایش می‌دهیم.
وی با بیان اینکه یک نهاد مربوطه از جمله اصناف یا شهرداری یا میراث فرهنگی باید در این زمینه ورود کند افزود: مطالعات علمی باید آنقدر قوی انجام شود که پایه آن طرح میراث جهانی بازار اصفهان شود.
زنگی آبادی افزود: ۲۷ هزار واحد تجاری در بازار تاریخی اصفهان مستقرند و در زمان‌های شلوغ در بازار تاریخی اصفهان در هر مترمربع بازار حداقل دو نفر ایستاده‌اند، بنابراین در حوزه تخلیه اضطراری، محیط زیست، فرهنگی، اجتماعی، جامعه شناسی و اقتصادی باید راهکارهای مناسبی برای بازار بزرگ ارائه دهیم.
وی ادامه داد: برای اجرای طرح جامع بازار مکانیزم‌های اجرایی می‌خواهیم که با فرهنگ سازی و آگاهی و آموزش محقق می‌شود.
دانشیار برنامه ریزی شهری دانشگاه اصفهان همچنین پیشنهاد داد: پروانه کسب مغازه‌ها دیجیتال شود و این پروانه‌های کسب باید رضایت آتش نشانی و اداره برق را داشته باشد و اتاق اصناف نیز در این زمینه وارد عمل شود.
وی با اشاره به اینکه باید هر بازاری یک حافظ میراث فرهنگی باشد بیان کرد: فضای بازار تاریخی فضایی عمومی است بنابراین برای پله یک مدرسه تاریخی نباید سند صادر شود که متاسفانه اکنون برای پله‌ها و ستون‌های این میراث فرهنگی سند صادر کرده‌اند.
بازار بزرگ اصفهان نیازمند مینی ماینر آتش نشانی است
زنگی آبادی تاکیدکرد: ورود ماشین آتش نشانی به بازار تاریخی اصفهان، به بافت تاریخی آن آسیب وارد می‌کند بنابراین اصفهان باید به مینی ماینر آتش نشانی مجهز شود و راه حل‌های موقتی برای اطفاء حریق در بازار اصفهان ارائه شود.
وی با تاکید بر اینکه اصفهان صاحب مکتب شهرسازی صفوی است، گفت: باید از سیستم لوله کشی آبی بهره ببریم که حداقل ۵۰ سال دوام داشته باشد.
دانشیار برنامه ریزی شهری دانشگاه اصفهان با بیان اینکه باید تفکر را در مردم شهر نهادینه کنیم، اظهار داشت: باید مشارکت مردم صورت بگیرد و بازاری‌ها هم در این زمینه ورود پیدا کنند و باید همه ما بدانیم که مشارکت مردم با زور و اجبار میسر نمی‌شود.
وی تصریح کرد: دانشگاه اصفهان آمادگی دارد مطالعات GPR را از پشت درهای بسته مغازه‌ها با استفاده از تکنولوژی روز و به صورت سه بعدی ارائه دهد که این روش برای زیرزمین‌هایی که به حریم بازار ورود یافته‌اند می‌تواند موثر باشد.
وی با اشاره به قدمت ۴۰۰ ساله چهارباغ و میدان نقش جهان افزود: اصفهان زنده به میراث فرهنگی آن است و بازاری‌ها در یک مغازه تجاری نیستند بلکه در یک میراث فرهنگی در حال کار و کسب هستند.
وی در پایان پیشنهاد داد: کنفرانسی علمی و قوی در زمینه بازار بزرگ اصفهان با محوریت خبرگزاری ایرنا، با مشارکت دانشگاه اصفهان و همکاری میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری و شهرداری اصفهان در این دانشگاه برگزار شود.
فعالیت کارگاه‌های طلاسازی به بازار بزرگ صدمه می‌زند
مسوول محور تاریخی فرهنگی شهر اصفهان در میزگرد ایرنا گفت: هنگامی که سخن از بازار و آثار تاریخی می‌شود بلافاصله ذهن افراد به سمت سازمان میراث فرهنگی می‌رود و در حقیقت این سازمان نیز متولی این امر است اما یک بنا و مجموعه تاریخی در طول زمان دستخوش تغییراتی شده که آن را به سایر ارگان‌ها نیز مربوط می‌سازد.
مجید کاظمی با اشاره به اینکه سازمان میراث فرهنگی به تمامی استعلام‌های نهادها پاسخ می‌دهد ادامه داد: این سازمان با آتش نشانی و شهرداری اصفهان در همه زمینه‌ها همکاری دارد.
وی بیان کرد: ما به اصناف تاکید کرده‌ایم که در مغازه‌های تاریخی بازار بالابر نصب نکنند و بالکن و زیرزمین نیز احداث نکنند.
مسوول محور تاریخی فرهنگی شهر اصفهان بزرگترین چالش بازار را بحث فرهنگ سازی بازاریان برشمرد و گفت: متاسفانه برخی از کسبه کابل‌های برق را برای آویزان ساختن لباس‌ها و اجناس خود استفاده می‌کنند که ممکن است باعث آتش سوزی شود.
وی اظهار داشت: بازاریان در طبقه دوم سرای حاج کریم و گلشن در حال ساخت طلا با دستگاه‌های پرس النگو هستند که مدام به بدنه این پیر خسته یعنی بازار ضربه وارد می‌کند و موجب ترک خوردگی و شکستگی در طاق‌های گنبدی شکل بازار خواهد شد و میراث فرهنگی نیز قدرت اجرایی و قانونی برای جابجایی یک مغازه و تولیدی میلیاردی را ندارد.
کاظمی افزود: مدیریت کلان شهری باید برای این موضوع چاره اندیشی کند و نتیجه و خروجی این چنین میزگردهایی باید در مسائل و مشکلات جامعه نمود داشته باشد.
بازاریان شارژ به موقع کپسول‌های آتش نشانی را جدی بگیرند
وی بیان کرد: سال ۹۰ نزدیک به دو هزار کپسول آتش نشانی از سوی اصناف به کسبه بازار داده شد ولی بازاریان این کپسول‌ها را پس از یکسال شارژ هم نکردم و کپسول‌ها را خالی به گوشه انداخته و به آن توجهی نمی‌کنند.
مسوول محور تاریخی فرهنگی شهر اصفهان با اشاره به اینکه باید بازاریان بدانند که اگر حادثه‌ای در بازار رخ دهد در ابتدا به خودشان خسارت وارد می‌شود، در این میزگرد ایرنا این سوال را مطرح کرد که چگونه می‌توان ۳۰۰ تا ۴۰۰ کارگاه طلاسازی را از بازار تاریخی اصفهان و محوری و اعتراف جابجا کرد.
وی رفع مشکلات بازار بزرگ را نیازمند مدیریت و تصمیم‌گیری کلان شهری دانست و ادامه داد: در سال گذشته برای پیرنشین های بازار بزرگ که به آنها سند مالکیت داده شده است ۱۲ حکم قضایی صادر شد.
کاظمی در تشریح این موضوع افزود: در ورودی چهارراه ضرابخانه چهل پیرنشین وجود دارد که همه آنها ۸۰ سال پیش تصرف شده و برای آنها سند مالکیت صادر شده است.
وی خاطرنشان کرد: سال گذشته از طریق اجرای احکام ۱۲ مورد از آنها را آزاد کردیم اما برخی از آنها را باید با آسیب شناسی اجتماعی آن در نظر گرفت زیرا برخی از وراث از طریق آن ارزاق می‌کنند.
وی همچنین به برخی آسیب‌ها به آثار تاریخی اصفهان اشاره کرد و گفت: اینکه یک ترک ساده در بدنه بازار را کالبدشکافی می‌کنیم و پس از گمانه زنی متوجه می‌شویم که پشت کار شکافی ۸۰ سانتی وجود دارد برای یک اثر ملی و جهانی فاجعه آمیز است.
مسوول محور تاریخی فرهنگی شهر اصفهان به این نکته اشاره کرد که هیچ بنای تاریخی و آثار تاریخی در هیچ کجا و هیچ زمانی مرمت پایان نمی‌یابد.
وی افزود: اگر قرار است تصمیم‌گیری شود باید یک بررسی کلی علمی و با ضوابط خاص هر نهاد انجام شود در واقع نهادهایی مانند میراث فرهنگی، اداره برق، سازمان آتش نشانی، اداره آب و شهرداری اصفهان باید ضوابطشان را با هم بررسی کنند که در نهایت یک طرح واحد کلی و قابل اجرا از آن استخراج و در کوتاه‌ترین زمان بهترین نتیجه حاصل شود.
کاظمی بیان داشت: سازمان میراث فرهنگی آمادگی کامل برای همکاری با تمام ارگان‌های مربوط به مسائل بازار در چارچوب قوانین و ضوابط را دارد و با تعامل و همفکری و نزدیک شدن به هم می‌توان طرح جامع مدیریت محور فرهنگی بازار را تدوین کرد.
وی با تاکید بر این موضوع که کوچک‌ترین تصمیم گیری حتی در حریم منظره بازار تاریخی اصفهان باید حساب شده باشد ادامه داد: میراث یک شناسنامه مردمی و تمدنی شهر است و همه باید نسبت به شرح وظایف خود در میراث و ابنیه تاریخی دخیل باشند.
مسوول محور تاریخی فرهنگی شهر اصفهان همچنین تصریح کرد: از میدان نقش جهان تا میدان امام علی (ع) طرح کف سازی و سقف سازی تصویب شده و شروع اجرا شده است.
بازار بزرگ نیازمند یک طرح مطالعاتی واحد است
مدرس دانشگاه، پژوهشگر و مؤلف کتاب "برنامه ریزی بازارهای ایرانی و اسلامی" افزود: مشکلات مربوط به بازار بزرگ اصفهان را می‌توان در چهار یا پنج دسته کلی از جمله کالبدی (شامل فرسودگی بافت، مخروبه‌ها و انبارهای غیرمجاز)، ترافیکی (شامل ترددها، ترافیک، بدنه)، خدمات رسانی، زیست محیطی و ایمنی مورد بررسی قرار داد.
سارا میرزایی با بیان اینکه بازار نیازمند یک طرح مطالعاتی واحد است گفت: هر سازمان نباید به صورت منفک کار خود را پیش ببرد بلکه باید با یکدیگر مشارکت داشته باشند.
وی خاطرنشان کرد: این طرح جامع مطالعاتی می‌تواند یک خروجی ویژه برنامه ریزی برای بازار ایران داشته باشد که هم سازمان‌های مربوطه به صورت واحد عمل کرده و با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و هم بازاریان در آن مشارکت داشته باشند.
این پژوهشگر تصریح کرد: بازاریان باید آگاهی داشته باشند که اجرای این طرح در راستای ایمنی حجره‌ها و مغازه‌های آنها صورت می‌گیرد.
فرهنگسازی راهکار اصلی جلب مشارکت بازاریان است
وی اظهار داشت: راهکار اصلی مشارکت بازاریان، دادن آگاهی و فرهنگ سازی در میان آنان است و نباید انتظار نتیجه گیری یکی دو ساله در این زمینه را داشت.
میرزایی بیان کرد: آنچه اکنون مسلم است این است که بازاری‌ها پذیرا ی اجرای هیچ طرحی نیستند بنابراین قبل از ورود به مرحله اجرایی طرح جامع بازار باید یک سازمان متولی آموزش برای بازاریان و فرهنگ سازی در میان آنها باشد که به عقیده من اتاق اصناف می‌تواند به صورت کلی یا جزئی این موضوع را در اختیار بگیرد.
مولف کتاب "برنامه ریزی بازارهای ایرانی و اسلامی" تاکید کرد: باید حضور در این کارگاه‌های آموزشی اجباری باشد تا همه بازاریان در آن حضور یابند.
دسترسی به بازار بزرگ باید تسهیل شود
مسوول امور ارتباطات منطقه سه شهر اصفهان در این میزگرد ایرنا گفت: این شهرداری در دهه ۸۰ طرح ساماندهی کف بازار اصفهان را انجام داد که موجب کشیدن نا و نم بازار به بیرون شده و کانال کشی برای تاسیسات در این محدوده صورت گرفته است.
علیرضا پری زنگنه با اشاره به اینکه بازار کشی در اصفهان به صورت خطی است افزود: با کشیدن خیابان‌های شریف واقفی و حکیم و غیره مسیر بازار شکسته شده است ولی در هر صورت باید دسترسی به بازار برای مواقع بحرانی و نیز عبور و مرور تسهیل شود.
وی با بیان اینکه در تیمچه‌های بازار بزرگ اصفهان یکسری سقف‌های چوبی وجود دارد که یا به آنها ضربه خورده و مستعد ریزش و یا قابل اشتعال است تاکید کرد: این موارد باید حداقل به صورت مقطعی جمع آوری و سپس رفع خطر شود زیرا برای عابران و کسبه بسیار خطرسازند.
تجمع زباله و مواد اشتعال زا در اطراف بازار بزرگ خطرساز است
معاون خدمات شهری منطقه سه شهر اصفهان نیز در این میزگرد گفت: در وضعیت کنونی بازار بزرگ اصفهان باید دیدگاه تئوری را کنار گذاشت و دیدگاه عملیاتی را در نظر گرفت.
روح الله ابوطالبی افزود: متاسفانه برای یک ستون در ابتدای بازار قنادهای اصفهان سند صادر شده و ورودی بازار عطارها نیز با سد معبرهای بازاریان به کل بسته شده است و هنگامی که نیروهای رفع سد معبر، انجام وظیفه می‌کنند کار به شورا کشیده شده و نیروهای سد معبر توبیخ می‌شوند.
وی با اشاره به اینکه به طرح جامع اعتقاد کلی دارد تصریح کرد: درست است که اجرای این طرح به دلیل تحقیقاتی بودن زمان زیادی می‌برد ولی جمع بندی آن طرحی جامع و عملیاتی می‌شود که همه باید خود را برای اجرای آن مکلف بدانند.
معاون خدمات شهری منطقه سه شهر اصفهان تصریح کرد: طرح جامع بازار بزرگ موجب حرکت همه ارگان‌ها در مسیر ساماندهی وضعیت کنونی بازار بزرگ اصفهان می‌شود ولی در حال حاضر کسبه بازار از اجرای این طرح ممانعت به عمل می‌آورند.
وی با اشاره به اجرای طرح شناسایی زمین‌های بایر اطراف بازار اصفهان توسط نیروهای خدمات شهری منطقه سه شهرداری گفت: زمین‌های بایری که در اطراف بازار بزرگ اصفهان به ویژه در خیابان مشیر تبدیل به انبارهای نخاله و لاستیک شده بودند شناسایی و در اقدامی خارج از ضابطه این مواد اشتعال زا از زمین‌های داخل چهاردیواری‌های اطراف میدان و بازار جمع آوری شدند.
ابوطالبی با ابراز تاسف از اینکه در هنگام بحران جمعیت انبوه در داخل بازار تاریخی اصفهان نمی‌توانند از معرکه فرار کنند خاطرنشان کرد: خروجی‌های بازار بسیار کم است متاسفانه با اخطار هم نمی‌توان کاری از پیش برد و کسبه بازار حتی با ورود بازرس اتحادیه‌های صنفی به این عرصه نیز مخالفت کرده و زیر بار نرفتند.
وی با اشاره به فشارهای زیادی که از سوی خدمات شهری به کسبه بازار تاریخی آورده شده بود و نیز در جریان جمع آوری ویترین‌ها در میدان امام (ره) گفت: در این شرایط بازاریان بازار را تعطیل کرده و مقابل استانداری تجمع کردند و مسوولان نیز به کاهش فشارها از روی کسبه اصرار ورزیدند و اقدامات ما بی نتیجه ماند.
معاون خدمات شهری منطقه سه شهر اصفهان افزود: بافت این منطقه بیشتر میراثی است و میراث هم بودجه مناسبی برای مرمت همه آنها ندارد در نتیجه مالکان باید رفع خطر کنند.
وی با تاکید بر اینکه باید ترس را کنار گذاشت و وارد عمل شد ادامه داد: تا هنگامی که کسبه بازار می‌بینند زورشان به مسوولان می چربد کاری از پیش نمی‌رود بنابراین مسوولان نباید از مسوولیت خود سر باز بزنند.
ابوطالبی با اشاره به اقداماتی که برای میدان تاریخی نقش جهان انجام شده است گفت: سال گذشته با هزینه ۴۰۰ میلیون تومانی در مدت ۲۰ روز نور شب در میدان نقش جهان اصفهان یک دست شد و نورهای زائد را جمع آوری کردیم اما داخل بازار دیگر دست ما نیست.
وی تأکیدکرد:: تاکنون برگزاری کلاس‌ها و کارگاه‌ها، فرهنگ سازی، پلمپ، درگیری و اخطار تاکنون هیچکدام اثر ساز نبوده است فرهنگ زمانی بر روی ما تاثیر می‌گذارد که خودمان بخواهیم.
معاون خدمات شهری منطقه ۳ شهر اصفهان ادامه داد: فرهنگ سازی باید یکی از ابعاد طرح جامع بازار باشد.
اجرای طرح جامع نیاز اساسی بازار بزرگ اصفهان است
ابوطالبی بیان کرد: اجرای طرح جامع نیاز اساسی بازار است و اگر این طرح با مدیریت واحد اجرا شود می‌توان خوب عمل کرد و برای ایمنی بازار بزرگ اصفهان نیز اگر کسی بخواهد و پای عملیاتی کردن آن بایستد به طور حتم اجرایی خواهد شد.
وی همچنین به نبود سرویس بهداشتی مناسب در اطراف بازار بزرگ اصفهان اشاره و خاطرنشان کرد: در اطراف این بازار و میدان تاریخی نقش جهان بجز قسمت توحید خانه و مسجد امام (ره) هیچ سرویس بهداشتی وجود ندارد.
وی ادامه داد: در ایام شلوغ سال و عید نوروز برای تامین سرویس بهداشتی گردشگران سرویس بهداشتی فرنگی برای گردشگران خارجی دچار کمبود هستیم و مردم و گردشگران برای سرویس بهداشتی صف می‌کشند همچنین هیچ زمینی بجز در پشت مسجد شیخ لطف الله پیدا نکردیم تا در آن سرویس بهداشتی ایجاد کنیم که در نهایت این اقدام صورت نگرفت.
وی تأکید کرد: با اجرای طرح جامع بازار همه چیز به صورت جزئی و دقیق دیده می‌شود و نقطه به نقطه مشکلات حل خواهد شد.
وی پیشنهاد کرد: خبرگزاری جمهوری اسلامی به عنوان مدیریتی واحد، در جلسه دارای مصوبات، مدیران بالادستی را دور هم جمع کند و به مصوبه طرح جامع برسد و هر دستگاهی موظف شود در ردیف بودجه سال آینده خود این موضوع را در نظر بگیرد تا حداقل دو سال دیگر طرح جامع به بازار تاریخی اصفهان اجرایی شود.
وی در خصوص جابه‌جایی طلاسازی های اطراف بازار بزرگ اصفهان گفت: سازمان میادین و ساماندهی مشاغل شهری شهرداری اصفهان یک شهرک ویژه در خیابان امام خمینی (ره) برای این منظور در نظر گرفت اما بحث امنیت طلاسازان مطرح شد که تامین امنیت در شرح وظایف شهرداری اصفهان نیست.
جلب همکاری بازاریان نیازمند زبان نرم و تعامل است
نماینده تام الاختیار اتاق اصناف اصفهان با اشاره به مشکلات بازار بزرگ اصفهان گفت: به گفته بازاریان محل تردد در بازار بزرگ اصفهان دارای ایرادهای بسیاری است که عابران پیاده در این بازار تاریخی صدمه می‌بینند.
جلال مجیدی همچنین به نبود سرویس بهداشتی مناسب در بازار بزرگ اصفهان اشاره کرد افزود: تابلوهای راهنمای مناسبی در بازار وجود ندارد بنابراین در صورت بروز حوادث ناگوار یا آتش سوزی گردشگران و اهالی بازار نمی‌توانند راه فرار را تشخیص داده و پیدا کنند.
وی تاکید کرد: متأسفانه در چند دهه اخیر هیچ فکر خاصی برای مشکلات بازار بزرگ اصفهان نشده است و وقتی مشکلات متعدد می‌شود تازه به فکر چاره می‌افتیم.
وی افزود: بازاریان مقصر نیستند و این ما هستیم که بازاریان را به نامنظم کارکردن عادت داده‌ایم اگر از اول نصب را عملی می‌کردیم برداشت.
نماینده تام الاختیار اتاق اصناف اصفهان تاکید کرد: بازار بزرگ اصفهان مال بازاریان است بنابراین باید از طریق ارگان‌های مختلف امکانات را به بازاریان اصفهان دهیم در شرایط کنونی هم می‌توان یکسری تسهیلات برای بازاریان در نظر گرفت که در این زمینه شهرداری اصفهان همکاری خوبی کرده است.
وی اظهار داشت: هیچ قدرتی نمی‌تواند طلاسازی های اطراف بازار بزرگ اصفهان میدان نقش جهان را جابجا کند ولی می‌توان به مرور یکسری محدودیت برای آنها در نظر بگیریم که به طور قطع پس از آن خودشان تصمیم بر جابجایی می‌گیرند.
مجیدی با اشاره به اینکه برخی از نبوغ لطمه زننده هستند افزود: بازاریان اگر حس کنند احیای بازار بزرگ اصفهان به درآمدهای آنها لطمه‌ای نمی‌زند در زمینه اجرای طرح جامع بازار همکاری خواهند کرد ولی در شرایط فعلی آنها توجیه نیستند و باید آنها را توجیه کرد که در این زمینه انجمن اسلامی بازاریان که از بطن خوده آنها هستند مناسب‌ترین افراد برای توجیه بازاریان هستند.
وی افزود: جان مردم و بازاریان از درآمدشان واجب تر است و همه آنها از خانواده خود ما هستند.
نماینده تام الاختیار اتاق اصناف اصفهان با بیان اینکه با بازاریان باید با زبان بازاری و تعامل و نه به حالت مقابله‌ای سخن گفت تأکیدکرد: من قول می‌دهم انجمن اسلامی بازار یکی از پایه‌های اساسی اجرای طرح جامع بازار باشد.
وی افزود: سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری باید با ایجاد برنامه‌هایی مانند انیمیشن در راستای فرهنگ سازی و نمایش حوادث احتمالی در بازار بزرگ اصفهان تاثیرگذار باشند.
۷۱۳۵/۶۰۲۶/