اتابک جعفری روز سه شنبه در نشست مطبوعاتی با اصحاب رسانه اظهار داشت: آب یک موضوع کاملاً فرابخشی است که در این زمینه باید همه همکاری کنند زیرا با وجود بحران آب بایستی در زمینه استفاده بهینه در بخش کشاورزی و آشامیدنی از طریق اصحاب رسانه فرهنگ سازی لازم در جامعه انجام شود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان افزود: دشت سیستان که در گروه اقلیم بیابانی میانه قرار دارد، بارشی کمتر از ۶۵ میلی متر را در سال دریافت می‌کند و میزان تبخیر در آن به بیش از پنج هزار میلی متر می رسد.
وی بیان کرد: این شرایط در مجموع باعث خشکی فیزیکی شدید محیط بوده و در سال‌هایی که میزان ورودی آب رودخانه هیرمند کاهش می‌یابد، خشکسالی‌های مخرب توسعه پیدا می‌کند، شرایط حیاتی منطقه یعنی هیرمند نوسانات سالیانه قابل ملاحظه ای را نشان می‌دهد و وزش بادهای ۱۲۰ روزه که از اواخر بهار تا پایان تابستان می‌وزد در تشدید نیاز و خشکی محیط مؤثر است.
جعفری ادامه داد: براساس آمار برداری های صورت گرفته شهرستان های ایرانشهر با ۲۶۵، خاش ۳۴۷ و دلگان ۳۹۵ میلیون متر مکعب در سال بیشترین مصرف آب و شهرستان های نیمروز با سه، زابل ۱۴ و هامون ۱۶ میلیون متر مکعب کمترین مقادیر مصرف آب را دارند و متوسط برداشت آب در سطح شهرستان های استان ۱۷۵ میلیون متر مکعب است.
وی گفت: از مجموع ۶ هزار و ۵۵۳ روستای سیستان و بلوچستان ۲ هزار و ۵۴۶ روستا دارای شبکه آبرسانی و چهار هزار و هفت روستا فاقد شبکه هستند.
جعفری درصد بهره مندی مردم کشور از آب آشامیدنی سالم را ۷۴ درصد اما در این استان را معادل ۶۲.۲ درصد (۶۲ و ۲ دهم درصد) عنوان کرد و افزود: آمار بالای جمعیت و پراکندگی روستاها، بیشتر بودن جمعیت روستایی نسبت به جمعیت شهری، تداوم خشکسالی ها، فقر طبیعی منابع آبی، بارندگی بسیار کم و عقب ماندگی تاریخی در زمینه زیر ساخت آبرسانی از ویژگی‌های خاص استان سیستان و بلوچستان است.
وی اظهار داشت: استفاده از آب شیرین کن در برخی نواحی ساحلی و نواحی نزدیک خطوط انتقال آب مرتبط، می تواند راه کار مناسبی برای تامین آب باشد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان گفت: ارزیابی محلی منابع آب و اجرای طرح های کوتاه مدت برای رفع ضرورت های تامین آب (بویژه در بخش‌هایی که فاصله قابل ملاحظه ای تا منبع تامین آب فعلی دارند) نیز از اولویت بالایی برخوردار است.
وی افزود: خشکسالی های مداوم چندین ساله و کمبود آب برای کشاورزی موجب کاهش شدید تولیدات این بخش و بیکاری شماری از کشاورزان و دامداران استان شده است.
جعفری بیان کرد: به لحاظ تاریخی، توسعه کشاورزی، بهبود سطح امنیت و تامین سایر نیازهای استان نیازمند مداخلات انسانی بوده و اقدامات توسعه‌ای صورت گرفته در دوره‌های زمانی قبل معمولاً در مقیاس کوچک و با مدیریت محلی انجام می‌شده و به لحاظ هیدرولوژیکی نیز مستقل بوده‌اند.
وی گفت: متوسط بارندگی از ابتدای سال آبی ۹۷-۹۸ تاکنون نسبت به سال آبی قبل از آن ۲۶۶ درصد افزایش داشته و نسبت به متوسط دراز مدت نیز ۱۱ درصد افزایش داشته و سال کاملاً نرمالی است اما با این وجود نباید بارش‌ها ما را هیجان زده کند.
مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان افزود: حجم ورودی رودخانه‌ها از ابتدای سال آبی ۹۷ - ۹۸ تاکنون نسبت به مدت مشابه سال آبی قبل از آن چهار هزار و ۵۶۲ درصد افزایش داشته که نسبت به مدت مشابه دراز مدت نیز چهار درصد کاهش داشته است.
وی با اشاره به وضعیت منابع آبی استان و مقایسه آن با کشور ادامه داد: شمال استان (جلگه سیستان) منابع آب محدود به آورد رودخانه هیرمند از کشور افغانستان است و مرکز استان منابع آب محدود اما پایدار زیرزمینی که به دلیل شرایط زمین شناسی پتانسیل بالایی ندارد و جنوب استان نیز تلفیقی از منابع آب سطحی و زیرزمینی وابسته به جریان ها و تغییرات جوی و سطحی است.
جعفری افزود: متوسط بارندگی در کشور ۲۵۰ میلی متر و در سیستان و بلوچستان ۱۰۳ میلی متر است، آب سطحی در کشور ۱۰۵ میلیارد مترمکعب و استان یک و ۶ دهم میلیارد متر مکعب، آب زیرزمینی کشور ۵۶ میلیارد مترمکعب و در سیستان و بلوچستان یک و چهار میلیارد مترمکعب است که هشت درصد بارندگی تبدیل به روان آب و هفت درصد تبدیل به نفوذ در سفره‌های آب زیرزمینی می‌شود.
وی افزود: حجم رواناب سطحی سالیانه با یک و ۶ دهم میلیارد مترمکعب هشت درصد بارش‌ها و میزان حجم نفوذ سالیانه آب زیرزمینی یک و چهار دهم میلیارد مترمکعب یعنی هفت درصد بارش‌ها را تشکیل می‌دهد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان اظهار داشت: حجم فعلی سدهای استان نسبت به سال آبی قبل ۱۵۱ درصد افزایش یافته است.
وی گفت: مهمترین برنامه‌ها و اقدامات بخش آب سیستان و بلوچستان الویت بندی طرح های در دست مطالعه و اجرا با توجه به منابع واقعی در دسترس و با اولویت طرح‌های آب مرزی، ارتقا و بهره وری آب در بخش کشاورزی با استفاده از روش‌های نوین آبیاری، اصلاح الگو و ترکیب کشت، کاهش تبخیر آب و توسعه کشت گلخانه‌ای، توسعه نهادها و تشکل‌های مردمی به منظور ارتقای مشارکت ذینفعان در فرآیند برنامه ریزی، اجرا، حفاظت پایدار از منابع و تأسیسات آبی، استفاده مجدد از آب با تأکید بر جایگزینی پساب برای مصارف کشاورزی و فضای سبز و تخصیص منابع آب باکیفیت برای آشامیدن و مصارف خانگی است.
وی افزود: همچنین تجدید نظر در قیمت گذاری آب براساس هزینه تمام شده با رویکرد ارتقا بهره وری و کاهش هزینه‌های سرمایه گذاری و بهره برداری، اجرای برنامه‌های استفاده از منابع آب نامتعارف به ویژه منابع آب شور دریا، واگذاری مدیریت و مالکیت تأسیسات آبی با حفظ وظایف حاکمیتی وزارت نیرو، نصب کنتورهای هوشمند، تحویل آب حجمی به کشاورزی (قرارداد خرید ۷۰۰ کنتور هوشمند با قیمت پنج و سه دهم میلیارد تومان منعقد شده است)، اجرای طرح‌های پایش کیفی و حفاظت حریم رودخانه‌ها، اجرا و پیاده سازی طرح جامع آب استان، مدیریت تقاضای آب به ویژه در بخش‌های کشاورزی و آشامیدنی، استقرار پایش منطقه‌ای برای پایش شرایط خشکسالی داخلی و خارجی و نصب دیتا لاگرهای کیفی بمنظور پایش کمی و کیفی منابع آب زیرزمینی از برنامه ها و اقدامات بخش آب استان است.
جعفری بیان کرد: هم اینک ۲۷ طرح شامل ۱۴ طرح سد سازی، پنج طرح شبکه آبیاری و زهکشی و هشت طرح تامین آب و آبرسانی توسط شرکت سهامی آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان آماده بهره برداری، ۱۷ طرح با اعتباری بالغ بر هزار و ۹۱۵ میلیارد ریال در دست اجرا و ۲۸ طرح با اعتباری بیش از چهار هزار و ۴۰۰ میلیارد ریال نیز در حال انجام مطالعات است که امیدواریم در سال آینده به اجرا برسد.
وی مجموع محدوده‌های مطالعاتی را ۴۳ محدوده ذکر کرد و گفت: ۱۰ محدوده آزاد، ۹ محدوده ممنوعه، ۱۱ محدوده پیشنهاد ممنوعه و ۱۳ محدوده فاقد آبخوان در استان است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان به منابع و مصارف آب‌های زیرزمینی در استان اشاره کرد و افزود: اکنون ۱۸ هزار و ۸۵ حلقه چاه، چشمه و قنات با تخلیه یک میلیارد و ۹۱۸ میلیون مترمکعب در استان است.
وی شمار چاه‌های مجاز و غیرمجاز استان را حدود ۱۵ هزار و ۹۷۳ حلقه ذکر کرد و اظهار داشت: هشت هزار و ۵۷۲ حلقه چاه مجاز، ۲ هزار و ۱۵۲ حلقه چاه فرم یک غیرمجاز و چهار هزار و ۱۸۵ حلقه چاه فرم پنج غیرمجاز در استان وجود دارد.
جعفری حجم اضافه برداشت آب از سفره‌های زیر زمینی را ۴۴۶ میلیون مترمکعب عنوان کرد.
وی گفت: مرگ آبخوان‌ها، ایجاد فروچالهها، شوری آب و بی کیفیت شدن آب برای مصارف کشاورزی و آشامیدنی، ایجاد بیابان، مهاجرت، حاشیه نشینی شهرها، خشک شدن باغات دیم و بلا استفاده شدن خاک زراعی در اثر افزایش شوری آب از جمله اثرات برداشت بیش از حد از سفره‌های زیر زمینی توسط چاه‌های غیرمجاز و اضافه برداشت است.
وی افزود: با اجرای برنامه‌های یادشده تا سال ۱۴۰۰ حجم ۴۴۶ میلیون متر مکعب در سال به سفره‌های آب زیرزمینی برگشت و علاوه بر تامین آب آشامیدنی شهری، روستایی و صنعت باعث احیا و افزایش سطح آب زیرزمینی خواهد شد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان بیان کرد: برداشت از چاه‌های غیرمجاز و اضافه برداشت چاه‌های مجاز و چاه‌های تعیین تکلیفی ۴۴۶ میلیون متر مکعب است که هرچه سریع‌تر باید به پر کردن چاه‌های غیرمجاز و کنترل اضافه برداشت از طریق نصب کنتور و تعیین تکلیف چاه‌های فرم یک برای تامین نیاز آب آشامیدنی اقدام شود.
وی گفت: به منظور احیاء و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی ۱۵ پروژه در نظر گرفته شده که ۱۳ مورد آن مربوط به آب منطقه‌ای و ۱۲ مورد به جهاد کشاورزی مربوط است.
جعفری افزود: براساس برنامه اقتصاد مقاومتی در بخش آب باید ۱۷۰ حلقه چاه مجهز به ابزار اندازه گیری کنترل هوشمند، پروانه ۲ هزار و ۶۱۰ حلقه چاه تعدیل و ۲۲۰ حلقه چاه پر شوند.
وی با اشاره به عملکرد جمع آوری دستگاه حفاری در سال ۹۷ اظهار داشت: کار حفاری در هفت شهرستان با ۲۱ دستگاه انجام می‌شود.
وی گفت: امسال حدود ۶۰ حلقه چاه را با همکاری خود مردم مسلوب المنفعه کردیم که روند صعودی خیلی خوبی داشته و در طول تاریخ استان بی‌سابقه بوده است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان افزود: در حال حاضر مردم و ارگان‌های مختلف همکاری خوبی دارند و کشاورزان واقعی نیز متوجه وضعیت و شرایط سفره‌ها شده‌اند به همین سبب چاه‌های غیرمجاز را پر می‌کنند تا برای نسل آینده مشکل خاصی به وجود نیاید.
وی بیان کرد: در راستای کمک به اشتغال و کاهش فقر هر صنعتی که وارد استان شود به هر طریقی آب مورد نیاز آن را تامین خواهیم کرد حتی صنعت پتروشیمی ایرانشهر را تامین می‌کنیم زیرا به ازای هر یک لیتر آب که به صنعت تعلق گیرد ۷۰ تا ۱۰۰ نفر مشغول بکار می‌شوند.
جعفری گفت: آب آشامیدنی مردم خط قرمز ما است و در تمام سدها اعلام کردیم که حتی خود سد و تمام پروژه‌ها را در اختیار مردم قرار می‌دهیم زیرا آب مال مردم است و خودشان باید مدیریت کنند.
وی افزود: میزان تبخیر در سیستان و بلوچستان بالا است و برای اولین بار در کشور روش‌های جلوگیری از تبخیر آب را شروع کرده‌ایم.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان اظهار داشت: بهترین لایروبی در طول ۲ دهه گذشته پارسال انجام شد و برای نخستین بار در طول تاریخ سیستان با پیمانکار قرارداد پنج ساله امضا شده و نتیجه خوبی هم گرفتیم.
وی ادامه داد: سال گذشته بیش از سه و نیم میلیون مترمکعب لایروبی با اعتبار ۲۰ میلیارد تومان که ۱۶ میلیارد آن تخصیص یافت انجام شد و امسال به بیش از ۴۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز است.
جعفری گفت: برای نخستین بار در کشور مجموعه پایش خشکسالی را در سیستان و بلوچستان اجرایی می‌کنیم.
۹۹۲۳**۶۰۸۱