سالک یک بیماری پوستی انگلی و مشترک بین انسان و حیوان است که در اثر گزش پشه خاکی ماده و انتقال انگل سالک ایجاد و اغلب به شکل یک زخم دیده می‌شود.
بیماری سالک تاکنون در بیش از ۱۷ استان و ۸۸ شهرستان کشور مشاهده شده است.
سالانه حدود یک میلیون و ۱۰۰ هزار فرد جدید در دنیا به بیماری سالک مبتلا می‌شوند در حالی که طبق گزارش‌های موجود، این آمار در ایران به صورت سالانه حدود ۲۰ هزار مورد جدید گزارش شده است.
بر پایه آمار ارائه شده هر ساله ۲۵ هزار نفر در دنیا بر اثر این بیماری جان خود را از دست می‌دهند.
این بیماری طبق گزارش‌های موجود در ۹ کشور دنیا از جمله کشورهای خاورمیانه مانند ایران، عربستان، افغانستان، پاکستان، سوریه و عراق شیوع بالایی دارد.
سالک یک نوع بیماری پوستی است که بر اثر گزش نوعی پشه خاکی به انسان منتقل می‌شود و در ایران دو نوع سالک شهری یا نوع خشک و روستایی یا نوع مرطوب وجود دارد؛ در سالک روستایی، موش‌های صحرایی مخزن بیماری هستند و پشه خاکی ماده پس از خونخواری از موش صحرایی مبتلا، آلوده شده و در خونخواری مجدد از فرد سالم باعث انتقال بیماری می‌شود.
در سالک شهری، مخزن بیماری، بیشتر بیماران مبتلا و به طور تصادفی سگ‌ها هستند، به این ترتیب پشه خاکی ماده پس از خونخواری از اطراف زخم سالک، آلوده شده و در خونخواری مجدد در فرد سالم باعث انتقال بیماری می‌شود.
۱۸ استان ایران سالک خیز و ۹ استان به صورت موردی با این بیماری مواجه هستند و استان‌های سردسیری مانند اردبیل، کردستان و آذربایجان شرقی و غربی این بیماری را ندارند.
بیماری سالک در شهرستان دامغان استان سمنان دارای سابقه ۱۰ ساله است و در فصل تابستان گریبان‌گیر مردم بیش از ۳۰ روستای جنوب و شرق دامغان می‌شود.
مهار بیماری سالک مهم‌ترین هدف بهداشت و درمان است
رئیس دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان سمنان در گفت و گو با ایرنا، گفت: بیماری سالک از جمله بیماری‌های انگلی است که مخزن اصلی این بیماری، جوندگان آلوده به ویژه موش‌های صحرایی هستند.
نوید دانایی ادامه داد: بیماری سالک در شهرستان‌های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان سمنان فقط در شهرستان دامغان گزاش شده است و در بقیه شهرستان‌های تابعه، این بیماری به شکل وارده است یعنی بیماران گزارش شده، به خاطر مسافرت به مناطق آلوده، مبتلا به این بیماری شده‌اند.
وی تصریح کرد: این بیماری از سال ۱۳۷۸ با ورود موارد مبتلا به سالک از استان‌های مجاور در شهرستان دامغان استقرار پیدا کرد، این بیماری در دامغان از نوع روستایی است.
وی افزود: هر ساله، اقدامات کنترلی این بیماری، با وجود محدودیت‌هایی که از نظر تأمین اعتبارات، نیروی انسانی و همکاری ادارات مرتبط وجود دارد، در ابعاد مختلف و در تمام روستاهای درگیر انجام می شود.
دانایی به اقدامات کنترلی در خصوص بیماری سالک در دامغان اشاره کرد و گفت: اجرای چهار مرحله مبارزه با مخزن بیماری سالک یا جونده کشی در اواسط اردیبهشت، تیر، مرداد و شهریور ماه، اجرا می‌شود.
وی اضافه کرد: سمپاشی ۱۱ کوره آجرپزی در مناطق پرشیوع، طرح موضوع بیماری سالک در جلسات شورای سلامت و امنیت غذایی شهرستان، آموزش دهیاران در مورد بیماری سالک و راه های پیشگیری و مبارزه با آن، بازدید میدانی و پیگیری در خصوص تأمین داروهای مورد نیاز برای بیماران از جمله اقدامات پیشگیرانه است.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی استان سمنان خاطر نشان کرد: علاوه بر اقدامات پیشگیرانه در ایام گرم سال، بیماریابی، درمان رایگان و پیگیری مستمر بیماران مبتلا در طول سال نیز انجام می‌شود.
کمبود داروی درمان سالک در استان سمنان وجود ندارد
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی سمنان در گفت و گو با ایرنا گفت: تجهیزات و اقلام مورد نیاز برای درمان بیماران مبتلا به سالک در استان سمنان طبق روال عادی و بر اساس نیاز منطقه، تأمین می‌شود.
جعفر جندقی ادامه داد: در روش درمان به صورت کرایوتراپی، در سال جاری ۲ هزار اسپری دافع حشرات در مناطق با شیوع بالا در نظر گرفته شده و در این راستا یک هزار بروشور آموزشی در خانه‌های بهداشت و مراکز خدمات جامع سلامت تهیه و توزیع شده است.
وی اضافه کرد: در بحث پیشگیری و آموزش، اقداماتی از جمله نصب بنر، آموزش مراقبان سلامت، بهورزان و دانش آموزان بهورزی، آموزش عموم مردم توسط کارکنان واحدهای تحت پوشش در تمام طول سال، نظارت و پایش بر فعالیت‌های مراقبتی و کنترلی بیماری سالک توسط کارشناسان بهداشتی همه ساله انجام می‌شود.
جندقی اظهار داشت: سمنان یکی از استان‌های سالک خیز کشور است که شیوع آن می‌تواند موجب نگرانی مردم و مسؤولان باشد.
وی تصریح کرد: هزینه‌های اقدام های یشگیری این بیماری، کمتر از هزینه‌های درمان است و امیدواریم مردم نیز در این زمینه با مجموعه بهداشت و درمان استان همکاری داشته باشند.
افراد مبتلا به سالک از درمان خانگی بیماری بپرهیزند
یکی از پزشکان عمومی شهرستان دامغان در گفت و گو با ایرنا، افزود: افراد مبتلا به سالک پس از گزش مشکوک، باید به سرعت به مراکز درمانی مراجعه کنند و با تأمین دارو در جهت درمان اقدام کنند.
امید حسنی ادامه داد: متأسفانه بسیاری از افراد با تجویزهای خانگی و استفاده از برخی پماد و کرم‌های سنتی به درمان این بیماری می‌پردازند که این راه، به گسترش بیماری می انجامد.
وی افزود: در کنار اقدام های پیشگیرانه دولتی، عموم مردم نیز می‌توانند با تأمین بهداشت محیط، جلوگیری از گزش پشه‌های خاکی و جلوگیری از راکد شدن آب از اقدام های سنتی در جهت مبارزه با این بیماری استفاده کنند.
حسنی اظهار داشت: با توجه به هزینه بالای داروهای مبارزه با سالک و نبود دسترسی آسان، افراد مبتلا به این بیماری باید برای تشکیل پرونده به مراکز بهداشت و درمان مراجعه کرده و از خدمات رایگان این مراکز بهره مند شوند.
این پزشک عمومی گفت: در سال‌های گذشته، تأمین داروی بیماری سالک یکی از معضلات بیماران مبتلا به این بیماری بود، امیدواریم امسال با تأمین داروی کافی، این مشکل رفع شود.
پیشگیری از سالک در تمامی روستای دامغان در حال اجرا است
مدیر شبکه بهداشت و درمان شهرستان دامغان نیز به خبرنگار ایرنا، گفت: اقدامات پیشگیرانه در جهت جلوگیری از شیوع بیماری سالک در ۱۲۰ روستای دارای سکنه شهرستان دامغان در حال انجام است.
بهراد پورمحمدی، شهرستان دامغان را یکی از کانون‌های سالک استان سمنان دانست و افزود: طرح مبارزه با بیماری سالک همه ساله در چهار مرحله انجام می‌شود که تا کنون ۲ مرحله از آن عملیاتی شده است.
مدیر شبکه بهداشت و درمان شهرستان دامغان اضافه کرد: تأمین تجهیزات، دارو و انجام اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از بروز بیماری به ویژه در مناطق روستایی، در دستور کار قرار دارد.
وی طرح مبارزه با جوندگان، مبارزه با مخزن و ناقل سالک را از راه‌های پیشگیری این بیماری دانست و افزود: طرح مبارزه با جوندگان از اواخر فروردین ماه و به مدت ۱۴ روز، تا شعاع ۵۰۰ متری حاشیه شهر و اطراف روستاهای مورد نظر با نظارت مستقیم کارشناسان واحد بیماری‌ها، مهندسان بهداشت محیط و نیروهای محیطی این شبکه، آغاز شده است.
پورمحمدی ادامه داد: از بین بردن لانه جوندگان به وسیله شخم زدن، آبگیری و استفاده از دود اگزوز برای کشتن موش‌ها از دیگر راه‌های مبارزه با جوندگان است.
وی اظهار داشت: مصوبات شورای سلامت و امنیت غذایی و همکاری نهادهای مربوطه در این امر، تا حد زیادی در کاهش آمار ابتلاء به سالک کمک می‌کند.
پورمحمدی به درمان رایگان بیماران مبتلا به سالک اشاره کرد و گفت: افراد مبتلا به این بیماری در مناطق روستایی به مراکز بهداشت و درمان و بیماران شهری به مرکز خدمات جامع سلامت قمر بنی هاشم دامغان مراجعه کنند تا زیر نظر پزشک از درمان رایگان بهره مند شوند.
مدیر شبکه بهداشت و درمان شهرستان دامغان گفت: با توجه به مشکلات کوتاه مدت تأمین دارو طی سال گذشته، در سال ۹۸ تامین دارو با حمایت بیشتر انجام شده است و امیدواریم به لطف خدا و با کاهش تعداد مبتلایان به این بیماری، هیچ مشکلی در این زمینه وجود نداشته باشد.
۹۸۵۶/۶۱۰۳