به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، روز پنجشنبه سیزدهم تیرماه اقدامی ضدایرانی از سوی بریتانیا به عنوان عضو در حال منفک شدن اتحادیه اروپا در تنگه جبل الطارق صورت گرفت. در جریان این اقدام، نفت کش «گریس ۱» که مقامات بریتانیا ادعا می کنند حامل دو میلیون بشکه نفت ایران به مقصد سوریه بوده، توقیف شده است.
به باور ناظران، توقیف نفتکش دسیسه ای است از سوی انگلیس با همکاری دولت جبل الطارق. به باور ناظران، توقیف نفتکش دسیسه ای است از سوی انگلیس با همکاری دولت جبل الطارق. برای نخستین بار «فابیان پیکاردو» رئیس دولت جبل الطارق این خبر را رسانه ای کرد و در بیانیه خود از همکاری نیروی دریایی بریتانیا با ماموران گمرک خود سخن به میان آورد.
در بیانیه دولت جبل الطارق هر چند مستقیماً به ایران اشاره نشده اما دلیل توقیف نفتکش را نقض تحریم های اروپا علیه سوریه دانسته است؛ تحریم هایی که از سال ۲۰۱۱ علیه دولت «بشار اسد» رئیس جمهوری سوریه وضع شده است. اینک بر پایه صحبت های «مایکل لاماس» دادستان کل جبل الطارق، توقیف نفتکش گریس۱ برای دو هفته دیگر یعنی تا ۲۸ م تیرماه تمدید شده است.
به دنبال هماهنگی دولت جبل الطارق و بریتانیا در توقیف نفت کش حامل نفت ایران، نوک پیکان اتهامات به سوی مقامات لندن نشانه رفته است که به صورت غیرمستقیم در پی فشار بر ایران برآمده اند؛ اتهامی که دولت جبل الطارق در بیانیه خود ان را رد کرده و آورده که «هیچ درخواست سیاسی در هیچ مقطع زمانی از سوی هیچکدام از دولت ها مطرح نشده بود و تصمیمات دولت جبل الطارق به طور مستقل و براساس نقض قوانین موجود و بدون توجه به ملاحظات سیاسی خارجی اتخاذ شده است».
موضوع دیگر، تنشی است که بین اسپانیا و بریتانیا بر سر توقیف نفتکش ایرانی رخ داده و برخی از مقامات اسپانیا همچون «جوزپ بورل» سرپرست وزارت خارجه این کشور تاکید کرده اند که توقیف نفتکش از سوی بریتانیا به درخواست آمریکا صورت گرفته است.
آب های مشرف به تنگه جبل الطارق در جنوبی ترین نقطه اسپانیا از مدت ها پیش محل منازعه بین سران مادرید و لندن بوده و توقیف نفتکش نیز بار دیگر بحث حاکمیت بر این پهنه آبی را برجسته کرده است.
در حالی که تنگه جبل الطارق در مرز جنوبی اسپانیا و بین این کشور با مراکش قرار دارد اما انگلیس همواره بر حاکمیت خود بر آب های اطراف تنگه تاکید می ورزد؛ ادعایی که مورد قبول مقامات اسپانیا نیست. برخی منابع نیز در روزهای اخیر از تلاش اسپانیا در تهیه شکوائیه علیه بریتانیا به دلیل توقیف نفتکش در آب های سرزمینی خود خبر داده اند.
پس از انتشار خبر توقیف نفتکش، مقامات کشورهای مختلف جهان از ایران گرفته تا روسیه، بریتانیا و آمریکا به آن واکنش نشان دادند.
عصر پنج شنبه ۱۳ تیر ۱۳۹۸ «راب مک ایر» سفیر انگلیس در تهران در اعتراض به توقیف نفتکش حامل نفت جمهوری اسلامی ایران توسط رئیس اداره سوم غرب اروپا به وزارت امور خارجه احضار شد. در جریان این احضار رئیس اداره سوم غرب اروپا با غیرقابل قبول دانستن این اقدام و اینکه حسب اطلاعات موجود توقیف این نفتکش به درخواست آمریکا صورت گرفته است، خواستار رهاسازی سریع نفتکش مزبور شد. وی با اشاره به حرکت این نفتکش در آبراه‌های بین المللی، اقدام نیروی دریایی انگلیس را معادل با راهزنی دریایی دانسته و گفت آن کشور حق ندارد تحریم های یکجانبه خود یا اتحادیه اروپا را به صورت فراسرزمینی علیه کشورهای دیگر اعمال نماید. این همان سیاست زورمدارانه آمریکا است که کشورهای اروپایی همواره نسبت به آن معترض بوده اند.
همچنین «سیدعباس موسوی» سخنگوی این وزارتخانه گفت: ما به سفیر انگلیس اعلام کردیم این اقدام بدعتی عجیب است به خاطر اینکه تحریم هایی که اعلام کرده اند، بر مبنای شورای امنیت نیست و جمهوری اسلامی ایران این اقدام را نمی پذیرد.
در بیانیه وزارت خارجه روسیه که جمعه منتشر شد آمده است: بیانات مقام‌های آمریکایی و انگلیس پس از این حادثه چنین ارزیابی را تأیید می‌کند و حاکی از آن است که این اقدام از پیش طراحی شده بود و سازمان‌های اطلاعاتی چند کشور در آن شرکت داشته‌اند.
در ادامه این بیانیه آمده است: توقیف نفتکش تحت پرچم پاناما در جبل الطارق با کمک تفنگداران دریایی انگلیس را محکوم می‌کنیم و توقیف نفتکش و محموله آن را اقدامی هدفمند برای پیچیده سازی اوضاع پیرامون ایران و سوریه می‌دانیم.
موضع گیری بریتانیا و آمریکا دور از انتظار نبود. برخی منابع توقیف نفتکش حامل نفت ایران در جبل الطارق به وسیله نیروهای بریتانیایی را در پی اطلاعاتی دانستند که آمریکایی ها در اختیار بریتانیایی ها قرار داده بودند. در پی هماهنگی لندن و واشنگتن در این اقدام ضد ایرانی، مقامات آن دو کشور نیز سیاست های تهران را به باد انتقاد گرفته اند.
در انگلیس، «جرمی هانت» وزیر امور خارجه و افرادی چون سخنگوی «ترزا می» نخست وزیر مستعفی این کشور از توقیف نفتکش استقبال کردند. بی تردید اقدامات کنونی بریتانیا بر مناسبات این کشور با آمریکا در فضای پسابرگزیت تاثیرگذار خواهد بود.
البته زاویه نگاه بریتانیایی ها با مقامات آمریکایی متفاوت بود چرا که مقامات انگلیس از تداوم تحریم های اروپا علیه اسد ابراز خرسندی می کردند اما آمریکایی ها بهترین فرصت را برای زیر سوال بردن ایران پیدا کرده اند. زاویه نگاه بریتانیایی ها با مقامات آمریکایی متفاوت بود چرا که مقامات انگلیس از تداوم تحریم های اروپا علیه اسد ابراز خرسندی می کردند اما آمریکایی ها بهترین فرصت را برای زیر سوال بردن ایران پیدا کرده اند.
در همین ارتباط افرادی چون «جان بولتون» مشاور امنیت ملی کاخ سفید این خبر را «عالی» توصیف کرد و در پیامی توئیتری همزمان به ایران و سوریه حمله نمود و نوشت «آمریکا و متحدان‌مان به کار ممانعت از سود بردن تهران و دمشق از این تجارت غیرقانونی ادامه خواهند داد»؛ پیامی که فرضیه همکاری و هماهنگی لندن و واشنگتن را برای توقیف نفتکش تقویت می کرد.
کارشناسان بر این باورند که این اقدام بریتانیا بی ارتباط با گام های تدریجی ایران در عقب نشینی از برجام نیست. هر چند تروئیکای اروپا بر اجرای سازوکار مالی خود با تهران تاکید کرده و به تازگی «برونو لومر» وزیر دارایی فرانسه در جریان نشستی در لهستان از نخستین معامله با ایران در آینده ای نزدیک خبر داده اما تهران تا مشاهده نتایج ملموس از کاهش تعهدات عقب نمی نشیند.
تهران در گام نخست کاهش تعهدات، غنی سازی اورانیوم را از مرز ۳۰۰ کیلوگرم تعیین شده در برجام عبور داد و در گام دوم که ۱۶ م تیرماه اجرایی خواهد شد، راکتور آب سنگین را در دستور کار قرار داده است.
در همین ارتباط حجت الاسلام «حسن روحانی» رئیس جمهوری چهارشنبه دوازدهم تیرماه در جلسه هیات دولت با بیان اینکه اینستکس تو خالی به درد ما نمی خورد، اظهار کرد که از ۱۶ تیر به بعد اگر به تمام تعهدات خود طبق زمان‌بندی و برنامه عمل نکنید، جمهوری اسلامی ایران رآکتور اراک را به شرایط سابق بر می‌گرداند.