این آتش‌سوزی‌ها در مراتع و جنگل‌ها، باعث می‌شود زیستگاه حیوانات و جانواران آسیب ببیند و در بسیاری موارد علاوه بر زیستگاه‌ها، حیات وحش نیز قربانی آتش و تخریب منابع طبیعی می‌شوند.
در هر آتش‌سوزی که در مراتع روی می‌دهد، بذر و پیاز بسیاری از گیاهان در آتش می‌سوزد و پوشش گیاهی مراتع ضعیف‌تر می‌شود؛ از آنجایی که آتش بقایای گیاهی را از بین می‌برد، ذخیره چندین ساله مراتع از بین می‌رود و خاک رفته رفته ضعیف‌تر می‌شود.
در هر آتش‌سوزی در مراتع، بخش‌هایی از مزارع و باغ‌های اطراف این مراتع نیز از بین می‌رود و علاوه بر زیان‌های اقتصادی که به کشاورزان و باغداران وارد می‌شود، آسیب‌های زیادی هم به خاک این مزارع وارد شده که جبران آن نیز نیازمند سال‌ها تغذیه و مراقبت از خاک است.
امسال بارش‌های مناسب بهاری باعث شد مراتع و جنگل‌ها از پوشش گیاهی مناسبی برخوردار باشد و همین امر احتمال افزایش خطر آتش‌سوزی در مناطق وسیع‌تری از مراتع و جنگل‌ها را بیشتر کرده است.
دفتر نمایندگی خبرگزاری جمهوری اسلامی در مهاباد برای بررسی بیشتر موضوع آتش‌سوزی در مراتع و مزارع، میزگردی خبری را با حضور «مجید پاتو» رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری مهاباد، «جعفر علیزاده» رئیس اداره تولیدات گیاهی جهادکشاورزی مهاباد، «سیدنصیر محمودی» کارشناس آموزش و عملیات آتش نشانی مهاباد و «بایزید احمدی» عضو تعاونی محیط زیست مهاباد را برگزار کرد.
آتش سوزی در ۵۰ هکتار از مزارع مهاباد
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری مهاباد گفت: از ابتدای امسال چندین مورد آتش‌سوزی در مراتع این شهرستان اتفاق افتاده که در این آتش‌سوزی‌ها در مجموع بیش از ۵۰ هکتار از مراتع بخش‌های خلیفان و مرکزی طعمه حریق شده است.
مجید پاتو افزود: این آتش سوزی‌ها توسط مأموران یگان حفاظت این اداره با همکاری انجمن‌ها و دوستداران طبیعت و مردم محلی مهار و از گسترش آنها به دیگر مراتع و زمین‌های کشاورزی مجاور جلوگیری شده است.
وی اضافه کرد: با توجه به نزدیکی و دسترسی آسان‌تر جوامع محلی به مناطقی که در آن آتش‌سوزی شروع می‌شود، آموزش جوامع محلی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و می‌تواند نقش سازنده‌ای در این زمینه ایفا کند.
«پاتو» ابراز امیدواری کرد با تلاش‌های همیاران طبیعت و بهره‌برداران منابع طبیعی در تابستان امسال به خوبی از پوشش گیاهی مراتع و جنگل‌های این شهرستان حراست شود و به خاطر سهل‌انگاری برخی افراد از سوختن این سرمایه بزرگ طبیعت جلوگیری گردد.
وی اظهار داشت: در هر آتش‌سوزی در مراتع بخش‌های زیادی از بذر گیاهان یکساله، پیاز گیاهان چندساله و حتی درختچه‌ها نیز در آتش می‌سوزد و آسیب‌های زیادی به ذخایر خاک که در طول چندین سال تشکیل شده وارد می‌شود.
وی افزود: ترمیم دوباره مراتعی که در آتش می سوزد، به چندین سال نیاز دارد و حتی فرسایش خاک در این مراتع بیشتر می‌شود و بر اثر خاکستری که باقی می‌ماند ترکیب خاک عوض شده و این گونه خاک‌ها نمی‌تواند آب را جذب کند؛ به همین خاطر پوشش گیاهی این مناطق نیز کم تراکم می‌شود.
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری مهاباد گفت: سال گذشته ۲۰۰ مورد آتش سوزی در مراتع مهاباد اتفاق افتاد که در این آتش‌سوزی‌ها در مجموع ۱۲۰ هکتار از مراتع طعمه حریق شد.
آتش زدن بقایای گیاهی به خاک آسیب می‌رساند
رئیس اداره تولیدات گیاهی جهادکشاورزی مهاباد گفت: خاک موجودی زنده و فعال است و آتش زدن بقایای زمین‌های کشاورزی به هیچ عنوان سودی برای زمین ندارد بلکه باعث می‌شود زیان‌های جبران ناپذیری به خاک وارد شود.
جعفر علیزاده افزود: آتش‌زدن بقایای زائد محصولات کشاورزی، باکتری‌ها و موجودات سطح خاک را از بین می‌برد و این عمل به هیچ عنوان به کشاورزان توصیه نمی‌شود.
وی اظهار داشت: پسماند مزارع می‌تواند منبع غذایی خوبی برای زمین باشد که کشاورزان باید از این منبع غذایی برای تقویت زمین خود استفاده کنند و اگر باقیمانده زمین‌های کشاورزی شخم بخورد و به خاک برگردد با لحاظ‌کردن توصیه‌های کارشناسی این بقایا می‌تواند به کودهای عالی تبدیل و باعث تقویت بافت خاک شود.
وی با اشاره به لزوم حفظ بقایای گیاهی در روش کشاورزی حفاظتی، گفت: در این روش کشاورزی زمین به شیوه معمول شخم زده نمی‌شود و ۳۰ درصد بقایای گیاه در داخل خاک قرار می‌گیرد و در صورتی که بقایای محصولات گذشته در سطح خاک باقی بماند، فعالیت فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک افزایش می‌یابد و به اصطلاح خاک زنده می‌شود.
وی افزود: در روش حفاظتی ضمن بهره‌مندی زمین از گیاه خاک، رطوبت موجود در خاک نیز حفظ می‌شود و این رطوبت می‌تواند برای جوانه‌زدن و رشد بوته گیاه تا شروع فصل بارش‌ها کافی باشد.
علیزاده گفت: در مراکز ترویجی جهادکشاورزی برای تبیین اهمیت بقایای گیاهی در زمین‌های زراعی، کلاس‌های توجیهی زیادی برای کشاورزان برگزار شده و آتش زدن مزارع پس از برداشت محصول در مقایسه با سال‌های قبل بسیار کاهش پیدا کرده است.
مهارت روستاییان برای مقابله با آتش سوزی ارتقا یابد
کارشناس آموزش و عملیات آتش‌نشانی مهاباد گفت: یکی از مهمترین موارد هنگام وقوع آتش سوزی در مراتع، دسترسی سریع به محل شروع آن است که می‌تواند از گسترش سریع آن جلوگیری کند و با توجه به اینکه روستاییان و بهره‌برداران منابع طبیعی دسترسی سریع‌تری به این مناطق دارند، آموزش آنان از اهمیت زیادی برخوردار است.
«سیدنصیر محمودی» افزود: مهار آتش‌سوزی در مراتع بسیار آسان‌تر از آتش منازل مسکونی و مناطق شهری می‌باشد و امکان حمل آب و ورود ماشین‌های آتش‌نشانی به مناطق جنگلی و کوهستانی بسیار مشکل است و حتی کپسول‌های آتش‌نشانی نیز در این موارد نقش چندانی ندارد.
وی اضافه کرد: اگر در هر روستا حداقل ۲۰ نفر مهارت‌های مقابله با آتش در مراتع را فرا بگیرند در موقع بروز آتش می‌توانند در فاصله زمانی بسیار کمی به محل شروع آتش‌سوزی برسند و آن را در همان لحظه‌های نخست مهار کنند.
وی اظهار داشت: ترانس‌های برق فشار قوی، انداختن ته سیگاه روشن در طبیعت، رهاکردن و روشن گذاشتن آتش بعد از ترک محل توسط گردشگران طبیعت و حتی پسماندهای شیشه‌ای و بطری‌های آب می‌تواند باعث بروز آتش‌سوزی در مراتع شود.
وی اضافه کرد: در برخی موارد دامداران در جایگاه‌های نگهداری علوفه نیز مواد ایمنی را رعایت نمی‌کنند به طوری که در بیشتر موارد سیم‌های برق داخل انبار علوفه باعث بروز آتش‌سوزی می‌شود.
محمودی در خصوص برگزاری دوره‌های آموزشی توسط آتش‌نشانی مهاباد نیز گفت: مأموران این سازمان رعایت نکات ایمنی و راه‌های مقابله با آتش‌سوزی را به دانش‌آموزان، مربیان و کارکنان ادارات به صورت رایگان آموزش و می‌دهند و شهروندان برای برخورداری از هرگونه راهنمایی و مشاوره ایمنی می‌توانند با شماره تلفن ۱۲۵ این سازمان در طول شبانه‌روز تماس حاصل کنند.
هم‌اکنون سازمان آتش‌نشانی در مهاباد در قالب سه ایستگاه، ۴۲ نفر پرسنل عملیاتی و با برخورداری از هشت دستگاه خودرو سبک و نیمه‌سنگین، عملیات امداد و نجات و اطفای حریق را انجام می‌دهد.
راه اندازی نخستین پویش «نه به آتش سوزی طبیعت» در مهاباد
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری مهاباد گفت: امسال برای نخستین بار کمپین «نه به آتش‌سوزی طبیعت» با همکاری جمعی از دوستداران و همیاران طبیعت در این شهرستان و در فضای مجازی راه اندازی شد.
«پاتو» اضافه کرد: اعضای این پویش از گردشگران و کسانی که در طول این ایام به دامن طبیعت می‌روند درخواست کرده‌اند ضمن پیوستن به آن پنج اصل را در طبیعت رعایت کنند تا آتش سوزی در مراتع و جنگل به حداقل برسد.
وی افزود: این اصول شامل «هرگز بر روی پوشش گیاهی آتش روشن نکنیم؛ هیچگاه قبل از خاموش کردن آتش محل را ترک نکنیم؛ هیچ زباله و پلاستیکی را در طبیعت رها نکنیم، افراد سیگاری ته سیگار را در طبیعت رها نکنند و هرگونه آتش‌سوزی و دستکاری طبیعت را به سامانه ۱۵۰۴ منابع طبیعی اطلاع دهیم» است.
وی از رسانه‌های این شهرستان نیز خواست با اعضای این پویش و همیاران طبیعت تعامل و همکاری بیشتری داشته باشند تا آنان در انجام وظیفه بزرگ و خطیری که برای طبیعت عهده دار شدند، موفق‌تر شوند و اقشار مختلف جامعه نیز با آنان همیار و همکار باشند.
وی اظهار داشت: امسال همچنین اداره منابع طبیعی و آبخیزداری مهاباد با بخشداران این شهرستان تفاهم‌نامه همکاری مقابله با آتش‌سوزی در مراتع و جنگل‌ها امضا کرد و در این تفاهم‌نامه طرفین متعهد شدند تا در خصوص مقابله با هرگونه آتش‌سوزی در مراتع و جنگل‌های این شهرستان همکاری و تعامل لازم را داشته باشند.
پاتو گفت: منابع طبیعی در زمینه ساماندهی و آموزش مردم، برگزاری کلاس‌های توجیهی، شناسایی مناطق بحرانی و تجهیز دهیاری‌ها به وسایل و امکانات موردنیاز متعهد می‌شود و دهیاران نیز ملزم به رعایت اصول خاصی هستند.
وی افزود: طبق این تفاهم نامه دهیاران نیز باید تمام توان خود را بکار بگیرند تا از شروع و گسترش آتش‌سوزی در مراتع و جنگل‌های استان کاسته شود و کشاورزان را ترغیب کنند از آتش‌زدن کاه و کُلش مزارع خودداری کنند.
وی اضافه کرد: برخی از آتش‌سوزی‌ها در مراتع به خاطر بروز اختلاف بین کشاورزان و بهره‌برداران منابع طبیعی روی می‌دهد و دهیاران با توجه به نفوذی که در بین روستاییان دارند می‌توانند این اختلاف‌ها را برطرف کنند.
مقابله با آتش سوزی در مراتع به یک دغدغه عمومی تبدیل شود
عضو تعاونی محیط زیست مهاباد گفت: تا زمانی که نگرانی‌ها از آتش‌سوزی در مراتع به عنوان یک دغدغه عمومی در جامعه تبدیل نشود، این پدیده و حادثه شوم که زیان‌های جبران‌ناپذیری به طبیعت وارد می‌کند، ادامه خواهد داشت.
«بایزید احمدی» افزود: انجمن‌ها و تشکل‌های مردم نهاد می‌توانند در زمینه نهادینه کردن این فرهنگ در بین مردم نقش مهمی ایفا کنند و این فرهنگ را به خوبی در بین مردم ترویج دهند تا شهروندان ضمن لذت بردن از حضور خود در طبیعت از آسیب رساندن به آن خودداری کنند.
وی اظهار داشت: تا زمانی که این آگاهی و آموزش به مردم داده نشود، نباید از آنان انتظار زیادی داشت که آتش سوزی در مراتع و جنگل‌ها را به عنوان یک دغدغه روزانه خود قبول کنند و تمام توان خود را برای مقابله با آن به کار ببرند.
وی افزود: اگر بهره‌برداران منابع طبیعی به این نتیجه برسند که بروز آتش‌سوزی در مراتع می‌تواند زندگی و معیشت آنان را به خطر بیاندازد، با تمام وجود و با تمام امکاناتی که در اختیار دارند با آن مقابله می‌کنند.
وی اضافه کرد: دستگاه‌های متولی آموزش مردم نیز باید این نکته را مدنظر داشته باشند که دیگر روش‌های سنتی آموزش روستاییان نیز مانند سبک زندگی آنان تغییر کرده و در زمینه آموزش باید از روش‌های نوین و ابزارهای مدرن از جمله فضای مجازی استفاده کنند.
رسانه‌ها، دستگاه‌های دولتی و انجمن‌ها را یاری کنند
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری مهاباد گفت: دستگاه‌های اجرایی به تنهایی نمی‌توانند در زمینه نهادینه کردن فرهنگ مقابله با آتش‌سوزی در مراتع و جنگل‌ها مؤثر واقع شوند و در این زمینه رسانه‌های دیداری و شنیداری و حتی فعالان فضای مجازی نیز می‌توانند ابزار دسترسی به جامعه هدف را برای این دستگاه‌ها فراهم کنند.
«پاتو» افزود: عرصه‌های جنگلی و مرتعی جز سرمایه‌های ملی بوده و از ارزش بسیار بالایی برخوردار است؛ آموزش و ارتقای آگاهی عمومی تأثیر بسزایی در پیشگیری از وقوع آتش‌سوزی در این عرصه‌ها دارد که در این زمینه نقش رسانه ملی و دیگر وسایل ارتباط جمعی دارای اهمیت است.
وی اضافه کرد: استفاده از ظرفیت مشارکت‌های مردمی نقش مهم و غیرقابل انکاری در حفاظت از عرصه‌های منابع طبیعی دارد و رسانه‌ها با توجه به اینکه دایره مخاطبان زیادی دارد، می‌تواند پیام دستگاه‌های اجرایی در این زمینه را به مردم اطلاع دهند.
وی گفت: آموزش به جوامع محلی و روستانشینان حاشیه جنگل، نصب بنرهای آموزشی و نصب تابلوهای هشدار خطر آتش‌سوزی از جمله اقدامات پیشگیرانه در این زمینه باشد که در کنار آن باید نسبت به انتشار اطلاعیه‌ها و اخطارهایی در رسانه و فضاهای مجازی اقدام شود.
مقابله با آتش‌سوزی در مراتع تنها با قرق‌کردن، ابزارهای قهری و تهدید انجام نمی‌شود و لازمه این امر نهادینه‌کردن فرهنگ مقابله و آموزش اقشار مختلف مردم با راهکارهای مقابله با آتش‌سوزی در مراتع است.
تجهیز و توانمندسازی بهره‌برداران منابع طبیعی و روستاییان با ابزارهای مهار و خاموش کردن آتش از جمله آتش‌کوب و دستگاه‌های دمنده آتش نیز می‌تواند نقش مهمی در کاهش سطح آتش‌سوزی مراتع و جنگل‌ها داشته باشد.
در مهاباد بیش از ۱۹۷ هزار هکتار مرتع وجود دارد که ۵۰ هزار هکتار آن مراتع درجه یک با پوشش مناسب، ۷۰ هزار هکتار مراتع درجه ۲ با پوشش متوسط و بقیه مراتع درجه سه با پوشش ضعیف است، در این شهرستان بیش از یکهزار هکتار جنگل در منطقه «کاولانو کوران »؛۱۰۰ هکتار جنگل‌های مصنوعی و ۸۸ هکتار را ذخیره گاه جنگلی وجود دارد.
۳۰۲۰/۶۱۸۵/۳۰۷۲