روستا در فرهنگ مردم سرزمینمان به موجب عطر طبیعت، سادگی و صفایش نماد زندگی است و روستاهای گیلان هنوز به سبب اقلیم و تلاش روستاییان در هر فصل تصاویری خلق می‌کنند که به نقش نقاشان چیره دست می‌ماند؛ کوچه باغ‌هایی فراخ برای بخشش طعم لذت آواها و نواها، شالی و باران و جنگل، عطر خوش برنج هیزمی و … هزاران گیرایی که هر کدامش اگر در یکی از کشورهای دور بود امروز خود به تنهایی شاید چرخ اقتصاد می‌راند.
ذهن مردمانمان همواره از صفا و شاعرانگی کوچه باغ‌های روستایی خالی نبوده و بوم گردی، در اشتیاق همین نوستالژی و عطر خوش دیوارهای کاهگلی باران خورده، هیزم داغ تنور، چشمه‌های جوشان و گاوهای شیرافشان در صدر گونه‌های گردشگری تخصصی گیلان قرار گرفته است؛ البته گاه دلمان می‌گیرد وقتی که در جست و جوی این نوستالژی در دل عمیق‌ترین فضای روستایی نیز با معماری دلگیر شهر رو به رو می‌شویم.
گردشگری روستایی امروزه یکی از مردمی‌ترین اشکال گردشگری است و فعالیت‌ها و گونه‌های مختلف گردشگری در محیط‌های روستایی و پیرامون آنها که دربردارنده آثار مثبت یا منفی برای محیط زیست روستا، انسان و طبیعت است را شامل می‌شود.
بوم گردی و جلوگیری از فروش زمین‌های کشاورزی
مجتبی افلاکیان دوست دکترای گردشگری روستایی معتقد است: اگر چه ارائه بوم گردی از سال ۲۰۱۵ با عنوان سفری مسئولانه به جاذبه‌های طبیعی و همراه شدن با ویژگی‌های فرهنگی یک سرزمین بمنظور تجربه کهن داشت‌های مردمان مطرح شده اما این نوع گردشگری بواسطه گیرایی‌های روستایی، همیشه مورد توجه گردشگران در گیلان بوده است.
وی اظهار داشت: اگرچه بنا به تعاریف، بوم گردی با ایجاد فرصت پیشرفت و توسعه اقتصادی می‌تواند به عنوان جایگزینی برای سایر منابع درآمدی مردم منطقه محسوب شود و همچنین فرصت غنیمتی برای جلوگیری از فروش زمین‌های کشاورزی و جلوگیری از مهاجرت روستاییان است اما توسعه بوم گردی ارتباطی مستقیم با آموزش دارد.
وی ادامه داد: بوم گردی مادامی می‌تواند منجر به توسعه پایدار باشد که موضوع آموزش هم برای مردم محلی و هم گردشگران مورد تاکید قرار گرفته باشد.
حس خوشایند روستاگردی
ذهن مردمان ما از خاطره خوش روستا خالی نمی‌شود اما دلمان می‌گیرد آن هنگام که گاه و بی گاه خبر اضمحلال طبیعت رو به فزونی می‌رود؛ آب کم است، رودخانه‌ها می‌خشکند، جنگل‌هایمان زخمی خشونت اره برقی هاست، شالیزارهایمان زیر آهن و سیمان لگدکوب می‌شوند و روز به روز چهره خوش روستاهایمان با معماری خشن شهری هم نوا می‌شود.
بابک علیدوست ماسوله نیز دانش آموخته دکترای گردشگری روستایی است و می‌گوید: بوم گردی و معماری روستایی یکی از جاذبه‌هایی است که به واسطه حس خوش روستا و روستاگردی، اصالت، فرهنگ و دوری از هیاهوی شهرنشینی مورد اقبال گردشگران داخلی و خارجی است و استقبال از موزه میراث روستایی و تجربه زندگی یکصد سال گذشته روستاییان گیلان، خود گواه این اشتیاق است.
وی ادامه می‌دهد: اقامتگاه‌های بوم گردی، اقامتگاه‌هایی هستند که در محیط‌های بکر طبیعی، بافت‌های روستایی و بافت تاریخی شهرها و با رعایت بالاترین سطح ضوابط زیست محیطی و به شکلی سازگار با معماری بومی و سیمای طبیعی منطقه احداث شده و ضمن حداکثر تعامل با جامعه محلی، زمینه حضور و اقامت گردشگران را با کیفیتی قابل قبول و تعریف شده فراهم می‌آورد.
وی ادامه می‌دهد: بر همین اساس گردشگرانی که در پی حس خوشایند روستا در بوم گردی با نشانه‌های بارز شهرنشینی همچون معماری شهری، پوشش استحاله شده، یکی شدن با فرهنگ شهرنشینی مواجه می‌شوند؛ به طور حتم دچار ناخرسندی شده و گونه‌ای دیگر از گردشگری را انتخاب می‌کنند.
افزایش گردشگران گیلان؛ فرصتی برای رونق کسب و کار روستایی
نمی‌توان از امید خالی شد چرا که هنوز شالی ها بر می آیند، آوازه هیرکانیان هزاران ساله استوار شهرت جهانی یافته و رودها اگرچه در نقاطی در فرادست تحلیل رفته، اما در نقاطی دیگر هنوز هم پر می خروشند؛ هنوز جنگل و دریا و باران شناسه گیلان است و عطر غذاهای مادربزرگانش با ثبت در شهرهای خلاق یونسکو آوازه جهانی یافته و از همین رو، بوم گردی در اولویت برنامه‌های استانی قرار گرفته است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان نیز در این باره می‌گوید: ایجاد فرصت در صنعت گردشگری از روی آوردن جوامع محلی به کسب و کارهای دیگر جلوگیری می‌کند؛ امروزه در پاسخ به میل و اشتیاق رو به رشد سفر کردن و علاقه به طبیعت گردی در راستای حفظ محیط زیست و پایداری زیست بوم و فرهنگ مناطق گردشگری، مفهومی نو به نام بوم گردی و سفر مسئولانه به طبیعت ظهور کرده است.
شهرود امیرانتخابی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، از افزایش سالانه میزان مسافران و گردشگران ورودی به استان به منظور رونق کسب و کار روستایی و اجرایی کردن طرح‌های بوم گردی در حوزه صدور موافقت اصولی اولیه برای اقامتگاه‌های بوم گردی توسط این اداره کل خبر داد و گفت: تفاهم نامه‌ای در سطح استانی بین معاونت عمرانی استانداری گیلان، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان در اواخر آذرماه سال ۹۶ منعقد شده و بر همین اساس و به منظور پیگیری و تسریع بخشیدن به روند رسیدگی به درخواست‌های واصله، از تاریخ انعقاد تفاهم نامه تاکنون سی و پنج جلسه کمیته بوم گردی استان برگزار شده است.
وی ادامه داد: در جلسات یادشده تعداد ۶۲۲ پرونده که دارای شاخص‌های اقامتگاه‌های بومگردی از قبیل معماری بومی همساز با اقلیم، احداث سامانه دفع بهداشتی فاضلاب، استقرار خانوار روستایی در ساختمان یا خانه محوطه پیرامونی به منظور قرارگیری گردشگران در فضای زندگی روستایی و … مورد تأیید و منجر به صدور موافقت اصولی اولیه برای متقاضیان واجد شرایط شده است.
به گفته امیرانتخابی، در همین بازه زمانی تعداد ۱۰۳ واحد با میزان سرمایه گذاری بالغ بر ۱۰۵ میلیارد تومان و اشتغال ۳۵۹ نفر، موفق به اخذ پروانه ساختمانی و صدور مجوز ایجاد و شروع عملیات ساخت شده ضمن آنکه ۱۷ واحد بوم گردی با میزان سرمایه گذاری بالغ بر هشت میلیارد تومان و اشتغال ۷۶ نفر، موفق به اخذ مجوز بهره برداری شش ماهه از این اداره کل شده اند و در حال حاضر در حال ارائه خدمات به مسافران و گرشگران هستند که پیش بینی می‌شود تا پایان سال جاری دست کم ۴۰ واحد دیگر نیز افزوده شود.
بی مانند است؛ سفر به روستاهای گیلان آن گاه که پیر و کودک و امروزیان در سبزه زارهای چای و شالی دوشادوش یکدیگر تصاویر رنگینی از همت و تولید نقش می‌کنند و این سوال در ذهن نوجوان و جوان گردشگر ایجاد می‌شود که چگونه می‌توان در این همه فعالیت، کارآفرینی در اندازه انبوه ایجاد و این همت را پس از شهرت سرزمینی، جهانی کرد.
هنوز فضای گیلان به نسبت سایر استان‌های شمالی، بکرتر مانده و روستاهای آن تا حدود زیادی دستخوش تغییر نشده و می‌توان با آمایش، کارشناسی و برنامه ریزی از آنها در راستای توسعه گردشگری روستایی بهره گرفت.
بوم گردی در اشتیاق همین یادمانه و عطر خوش دیوارهای کاهگلی باران خورده، هیزم داغ تنور، چشمه‌های جوشان و گاوهای شیرافشان در صدر گونه‌های گردشگری تخصصی گیلان قرار گرفته و باید کوشید تا علاوه بر حفظ خانه‌های روستایی با معماری بومی، ضمن فراهم آوردن رفاه و امکانات برای روستاییان، جلوی یکی شدن فضای روستایی با شهری را گرفت.
گزارش از مرضیه ضامن
۱۸۸۱/۲۰۰۷/