به گزارش وزارت بهداشت، بهزاد امیری روز شنبه به مناسبت روز جهانی زئونوز (بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان) افزود: بیماری تب مالت در استان های غربی و شمالی، خراسان رضوی و شمالی با میزان بیشتری بروز پیدا می کند.
وی گفت: شایع‌ترین طریقه انتقال تب مالت از طریق مصرف محصولات دامی غیرپاستوریزه است، اما ممکن است دامپروری که در قسمت‌های مختلف بدنش زخم و خراشیدگی دارد با دام بیمار تماس داشته و به بیماری مبتلا شود. مصرف لبنیات تازه غیرپاستوریزه، عدم استفاده از پوشش محافظ مناسب در مواجهه با دام و عدم واکسیناسیون دام‌ها از علل ابتلا به بیماری تب مالت محسوب می‌شود.
امیری تاکید کرد: یکی از درخواست‌های وزارت بهداشت، واکسیناسیون دام‌ها توسط سازمان دام پزشکی است و این اقدام نیز صورت می‌گیرد، اما باید با جدیت بیشتری دنبال شود.
ابتلای هزار و ۴۲۴ نفر به تب کریمه کنگو در ۲۰ سال اخیر
امیری درباره بیماری تب کریمه کنگو که یکی از بیماری‌های مهم در حوزه بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان محسوب می‌شود، نیز گفت: شایع‌ترین علائم این بیماری، تب و خون ریزی از نقاط مختلف بدن است. به دلیل اینکه این بیماری در دو مکان کریمه روسیه و کنگو شناسایی شده به این اسم نامگذاری شده است.
وی ادامه داد: راه انتقال این ویروس از طریق کنه است و زمانی که کنه‌های آلوده دام‌ها را مورد گزش قرار می‌دهند، هنگام گزش ویروس را به بدن دام منتقل می‌کنند و در وهله اول برای دام خطری ندارد، اما اگر فرآورده‌های دامی توسط انسان مورد بهره برداری قرار گیرد، خطرناک است. بنابراین در مواجهه با دام باید تمهیدات بهداشتی رعایت شود. همچنین گوشت و فرآورده‌های دامی بعد از ۲۴ تا ۴۸ نگهداری در دمای ۴ درجه بالای صفر مصرف شود. باید دقت شود که گوشت دام باید به صورت کامل پخته و مصرف شود.
رئیس اداره مدیریت بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان وزارت بهداشت گفت: از ۲۰ سال قبل این بیماری در کشور شناسایی شده و مورد درمان قرار دارد و در این ۲۰ سال تعداد هزار و ۴۲۴ مورد بیمار شناسایی شده که از این تعداد ۱۹۰ نفر فوت کرده‌اند.
امیری بیان کرد: استان‌های سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی، کرمان، اصفهان، فارس مازندران به تربیت بیشترین موارد ابتلا به این بیماری را داشته‌اند. همچنین در سال ۹۷ تعداد ۸۴ مورد ابتلاء به تب کریمه کنگو و ۸ مورد فوت ناشی از بیماری داشته‌ایم. این بیماری در فصول گرم سال بروز و شیوع بیشتری پیدا می کند، زیرا فصل شروع فعالیت کنه‌ها است.
ثبت ۱۵ هزار و ۷۱۴ مورد ابتلاء به سالک در سال ۹۷
امیری درباره بیماری سالک نیز گفت: بیماری سالک در دو نوع شهری و خشک و روستایی و مرطوب بروز پیدا می کند و عامل بیماری نیز انگلی به نام لیشمانیوز بوده که انگلی درون سلولی است. در نوع خشک، این انگل در بدن جوندگانی مانند موش‌های صحرایی وجود دارد و به واسطه نوعی پشه خاکی در زمانی که به خون خواری از بدن جونده می‌پردازد، به بدن پشه منتقل شده و پشه ناقل انگل لیشمانیوز شده و زمانی پشه قصد خون خواری از بدن انسان را دارد، انگل را به بدن انسان منتقل می‌کند و در محل گزش، زخمی ایجاد می‌شود و اگر درمان نشود، وسیعتر می‌شود. در نوع مرطوب، نوع مخزن انسان بیمار بوده و از طریق پشه از انسان به انسان دیگر منتقل می شود. در این نوع، زخم کوچ تر از نوع خشک است. سال گذشته ۱۵ هزار و ۷۱۴ مورد ابتلاء به سالک در کشور وجود داشته است. تعداد بروز سالک بر اساس جمعیت، ۱۹.۱۴ نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر است.
وی درباره استان‌هایی که بیشترین تعداد موارد ابتلا به سالک را داشتند، اظهار داشت: استان‌های اصفهان با ۳ هزار و ۵۸۰ مورد، فارس با ۲ هزار و ۹۶۲ مورد، خراسان رضوی با هزار و ۷۵۹ مورد، گلستان با هزار و ۴۵۸ مورد، خوزستان با هزار و ۴۳۷ مورد و استان کرمان با ۷۲۲ مورد بیشترین موارد ابتلای جدید به سالک را داشتند.
رئیس اداره مدیریت بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان وزارت بهداشت افزود: در مورد کنترل سالک چند راهبرد اساسی وجود دارد. در وهله اول، آموزش و اطلاع رسانی به مردم از اهمیت بسیاری برخوردار است. مردم باید دقت کنند که در مناطق بومی بروز سالک، از گزش حشرات خود را محفوظ بدارند و لباس‌های بلند و پوشیده بر تن کنند. استفاده از پشه بند در هنگام شب و مصرف پمادهای دور کننده حشرات در نقاط باز بدن توصیه می‌شود. رعایت بهداشت و عدم تجمع زباله، مانع تجمع حشرات در محل زندگی افراد می‌شود.
وی ادامه داد: در وهله بعدی، قطع زنجیره انتقال سالک از طریق کنترل ناقلان در دستور کار قرار دارد. این موضوع بر اساس پروتکل انجام شده و سم پاشی و سایر اقدامات در این زمینه جای می‌گیرد. همچنین راهبرد سوم به کنترل جوندگان ناقل بیماری و راهبرد چهارم نیز به شناسایی و درمان به موقع بیمران مبتلا اختصاص دارد.
شست‌وشوی مداوم دست‌ها با آب و صابون در مواجهه با دام
رئیس اداره مدیریت بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان وزارت بهداشت اظهار داشت: به طور کلی در مواجهه با حیوانات باید تمهیدات بهداشتی رعایت شود، در این مورد، شست‌وشوی مداوم دست‌ها با آب و صابون بسیار توصیه می‌شود. همچنین مردم باید دقت کنند که از گزش توسط حشرات و حیوانات جلوگیری کرده و در صورت گزش سریع برای درمان اقدام کنند. رعایت اصول بهداشتی در تهیه، طبخ و نگهداری غذا و به حداقل رساندن تماس انسان و دام نیز توصیه می‌شود.
ثبت ۲۰۷ هزار مورد حیوان گزیدگی در سال ۹۷
امیری درباره حیوان گزیدگی و بیماری هاری گفت: بیماری هاری ناشی از گزیده شدن انسان توسط یک حیوان هار است. میزان حیوان گزیدگی در ایران رو به افزایش بوده به طوری که در سال ۹۷ بالغ بر ۲۰۷ هزار مورد حیوان گزیدگی ثبت کردیم که عمده آنها گزیدگی سگ‌های ولگرد و بیمار بوده است.
وی افزود: به دلیل اینکه از هار بودن حیوان مطلع نیستیم، هر فردی که توسط حیوانات مورد گزش قرار می‌گیرد برای جلوگیری از بروز هاری در انسان بلافاصله واکسن هاری تزریق می‌شود، زیرا به محض بروز هاری در انسان، امکان درمان وجود ندارد و مرگ حتمی است. بنابراین بحث پیشگیری در این مورد اهمیت زیادی دارد. باید مردم آموزش ببینند تا از گزش توسط حیوانات پرهیز کنند، در وهله دوم مردم باید بدانند که به محض گزش توسط حیوانات به مراکز درمانی مراجعه کنند. در سطح کشور، واحدهایی تحت عنوان پیشگیری و درمان هاری ایجاد کرده‌ایم که پرسنل کارآزموده با امکانات درمانی در آنها وجود دارد. در این مراکز ضمن آموزش به مردم، افراد آسیب دیده نیز تحت درمان قرار می‌گیرند، شست‌وشوی محل گزش، تجویز و تزریق واکسن ضد هاری، تجویز سرم ضدهاری از جمله اقدامات درمانی در این مراکز است. در سراسر کشور، هر فردی که دچار گزش توسط حیوانات شود، می‌تواند با مراجعه به نزدیک‌ترین مرکز یا خانه بهداشت به نزدیک‌ترین مرکز تخصصی درمان و پیشگیری از بیماری هاری ارجاع داده شوند.
امیری بیان کرد: با وجود اینکه در سال ۹۷ تعداد ۲۰۷ هزار مورد حیوان گزیدگی اتفاق افتاده، فقط ۶ مورد ابتلاء به هاری در انسان ثبت شده و این موضوع هم دلیل عدم مراجعه بیمار برای دریافت واکسن و درمان یا عدم پیگیری روند درمان بوده است.
بیماری‌های مشترک انسان و دام
وی اظهار داشت: بر اساس تعریف سازمان بهداشت جهانی، زئونوز، بیماری‌ها یاعفونت‌هایی هستند که به طور طبیعی بین انسان و حیوانات مهره دار قابل انتقال هستند. در ششم ژوئیه ۱۸۸۵ میلادی، لویی پاستور برای نخستین بار کودکی را با روش واکسیناسیون ابداعی خود، از ابتلا به هاری و در واقع از مرگ حتمی نجات داد و از آن پس، این روز را به عنوان روز جهانی بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان نامگذاری و معرفی شد.
رئیس اداره مدیریت بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان وزارت بهداشت بیان کرد: به دلیل نزدیکی زندگی انسان با حیوانات در مناطق شهری و روستایی و استفاده از فرآورده های دامی، تمام انسان ها در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان قرار دارند. از طرفی، حدود ۶۰ درصد بیماری‌های عفونی که به انسان ها منتقل می‌شوند، منشا حیوانی داشته و زئونوز بوده و از سوی دیگر، ۷۵ درصد بیماری‌های عفونی نوپدید نیز از نوع زئونوز محسوب می‌شوند.
امیری گفت: بیماری‌های زئونوز از دو طریق مستقیم و غیرمستقیم به انسان منتقل می‌شوند. روش مستقیم به صورت تماس مستقیم انسان با حیوان بیمار و نیز گزش و خراش توسط حیوان بیمار و یا از طریق پراکنده شدن ترشحات حیوان بیمار به انسلان منتقل می‌شوند در روش غیرمستقیم نیز عامل بیماری زا از طریق یک واسط مانند پشه، به انسان منتقل می شود.