به گزارش پژوهشگاه ابن سینا، شاید در سال‌های اخیر دربارۀ ناباروری و مشکلات زوج‌های نابارور بیشتر شنیده باشیم، اما سقط مکرر جنین موضوعی است که چندان به آن پرداخته نشده است.
منظور از سقط مکرر، بیش از دو یاسه بار سقط خودبه‌خودی جنین است. یعنی بارداری آغاز می‌شود اما ادامه نمی‌یابد و معمولاً در سه ماهۀ نخست بارداری، جنین از بین می‌رود.
شاید بتوان گفت که دشواری و تلخی تجربه سقط مکرر، به ویژه برای زنان، حتی بیش از ناباروری است. زیرا همسران با شروع بارداری شور و امید بسیاری را تجربه می‌کنند و با از دست رفتن مکرر جنین، هر بار به نوعی سوگوار شده و بیش از پیش درگیر احساسات منفی مانند اندوه، ناتوانی و مقصر انگاشتن خود می‌شوند.
اما سقط مکرر چرا رخ می‌دهد، راه‌های تشخیص آن چیست و چه درمان‌هایی برای آن وجود دارد؟
متخصص زنان و فلوشیپ ناباروری و مدیر کلینیک سقط مکرر و شکست مکرر درمان ناباروری ابن‌سینا در این خصوص گفت: سقط مکرر یعنی دو یا سه بار پیاپی از دست دادن خودبه‌خودی محصول بارداری در سه ماهه نخست بارداری؛ سقط مکرر می‌تواند اولیه، یعنی بدون سابقه بارداری منجر به تولد، یا ثانویه، یعنی پس از بارداری موفق پیشین باشد.
دکتر سهیلا انصاری‌پور افزود: البته شکست مکرر درمان ناباروری هم در همین دسته قرار می‌گیرد، یعنی اگر زوجی بیش از دو یا سه بار انتقال ناموفق جنین داشته باشند، باید پیش از درمان مجدد، از نظر فاکتورهای مرتبط با سقط مکرر بررسی شوند.
وی با اشاره به تأسیس کلینیک سقط مکرر ابن‌سینا در سال ۱۳۸۳، به عنوان تنها کلینیک فوق تخصصی این حوزه در کشور توضیح داد: ما در مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا از همان ابتدا به مسئله سقط مکرر و شکست مکرر درمان هم توجه داشتیم و به پشتوانه تحقیقات پژوهشگران پژوهشگاه ابن‌سینا تلاش کردیم با تدوین یک طرح تشخیصی و درمانی جامع از تکرار این تجربه‌های تلخ برای مراجعان جلوگیری کنیم.
این فلوشیپ ناباروری در توضیح علت‌های معمول سقط مکرر گفت: عوامل متعددی مانند اختلالات ساختاری رحم، اختلالات سیستم ایمنی، اختلالات کروموزومی، مشکلات هورمونی و مشکلات انعقادپذیری خون یا ترومبوفیلی می‌توانند باعث سقط مکرر یا شکست مکرر درمان شوند.
وی گفت: تشخیص و درمان سقط مکرر یک کار پیچیده و چند تخصصی است و به مشارکت و همفکری متخصصان زنان، اورولوژی، غدد، ایمونولوژی، ژنتیک و جنین‌شناسی نیاز دارد. البته، ذکر این نکته نیز ضروری است که برخی موارد سقط مکرر در دسته بدون علت مشخص قرار می‌گیرند، یعنی با دانش امروز نمی‌توانیم علتی برای آن بیابیم.
انصاری‌پور درباره شیوع این علل توضیح داد یکی از دلایل سقط مکرر اختلالات ایمونولوژیک می‌باشد. از آنجا که سیستم ایمنی بدن مادر در همۀ مراحل لانه گزینی و تکامل جفت اولیه نقش مهمی دارد، اگر پاسخ سیستم ایمنی بدن مادر به ژن‌های جنین و جفت، غیرطبیعی باشد و آنها را به‌عنوان عناصر مهاجم شناسایی کند، پادتن‌هایی تولید می‌کند که به دفع آنها از بدن می‌انجامد.
این متخصص زنان خاطرنشان کرد: البته باید توجه داشت که گاهی سقط مکرر دلایل ساده‌تری دارد. مثلاً در بسیاری از موارد به عواملی مثل کم‌کاری تیروئید، سندرم تخمدان پلی‌کیستیک یا دیابت به‌عنوان علل احتمالی سقط مکرر توجه نمی‌شود، در حالی که تشخیص هر یک از اینها با تست‌های ساده امکان‌پذیر است و بیماران پس از درمان یا کنترل این مشکلات می‌توانند به‌راحتی یک بارداری موفقیت‌آمیز داشته باشند.
مدیر کلینیک سقط مکرر ابن‌سینا با اشاره به اینکه روند ارزیابی و درمان بیماران این کلینیک مطابق آخرین پروتکل‌ها و دستورالعمل‌های جهان طراحی می‌شود، افزود: برای تشخیص، ما گام به گام پیش می‌رویم، یعنی بیماران این کلینیک ابتدا از سوی متخصص زنان و متخصص مردان ویزیت می‌شوند و با توجه به شرح حال و سوابق پزشکی آنها، متخصصان آزمایش‌های لازم از جمله ارزیابی هورمون‌ها، ارزیابی آنتی‌بادی‌های مرتبط، بررسی فاکتورهای انعقادی و کاریوتایپ را درخواست می‌کنند، ممکن است بر اساس صلاحدید متخصص زنان، برای بررسی حفرۀ رحم و وجود ناهنجاری‌هایی مانند سپتوم، پولیپ، فیبروم و چسبندگی، برای بیمار سونوگرافی و عکس رنگی نیز درخواست شود. همچنین، در هر مرحله ممکن است به مشاورۀ متخصصان حوزه‌های مرتب نیاز باشد که بیمار برای مشاوره به آنها ارجاع داده می‌شود.
وی دربارۀ انتخاب روش‌های درمانی نیز گفت: شیوۀ درمان بر اساس نتایج آزمایشات و ارزیابی‌ها انتخاب می‌شود، یعنی این نتایج، در گروهی متشکل از متخصصان مرتبط بررسی و درمان مؤثر مشخص و سپس به بیمار پیشنهاد داده می‌شود و طبیعی است که نوع درمان بر اساس علت مشخص خواهد شد.
انصاری‌پور درباره نرخ موفقیت درمان سقط مکرر در این کلینیک نیز گفت: به‌تازگی نتایج بررسی آماری ۹۱۱ بیمار کلینیک سقط مکرر نشان داد که میانگین موفقیت درمان در این کلینیک بیش از ۷۰ درصد است.
وی یادآور شد: سقط مکرر و شکست مکرر درمان ناباروری تجربه‌ای تلخ است که فشار زیادی به زوجین وارد می‌کند بنابراین، توصیه می‌کنیم در صورت بروز دو سقط پیاپی، زوج‌ها از ادامه درمان ناامید نشوند یا به سراغ درمان‌های متفرقه نروند و برای جلوگیری از تکرار این تجربۀ تلخ حتماً به مراکز و کلینیک‌هایی مراجعه کنند که تخصص و تجربۀ کافی در این زمینه دارند.