صنایع دستی یکی از مزیت‌های اقتصادی ایران با تمدن و فرهنگ دیرینه آن است که در گوشه گوشه کشور وجود دارد و نشان از ذوق، خلاقیت و هنرمندی مردم این سرزمین است و با توجه به تنوع اقلیم، گوناگونی اقوام، آداب و رسوم مختلف ظرفیت‌های فراوانی را در این زمینه در خود گنجانده است.
در سال‌های اخیر با آغاز تحریم‌های ظالمانه دشمنان علیه ایران اسلامی، تشکیل ستاد اقتصاد مقاومتی و توجه به فرصت‌های فراوان موجود در صنایع دستی می‌تواند آثار فراوانی بر اقتصاد کشور داشته باشد.
حمایت از صنایع دستی و تولیدکنندگان آن می‌تواند نقش بسزایی در اشتغال و رونق اقتصادی بخشی از مردم کشور بویژه روستاها و عشایر داشته باشد و افزایش صادرات این محصولات منجر به افزایش درآمدهای ارزی از طریق صادرات غیرنفتی خواهد شد و درواقع حمایت از صنایع دستی به تحقق یکی از اصول اساسی اقتصاد مقاومتی که تکیه بر ظرفیت‌های داخلی اقتصاد است، منجر خواهد شد که بشدت نیاز به آن احساس می‌شود.
تجربه نشان داده است بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی به خرید محصولات صنایع دستی از شهرهای مختلف کشور اقبال نشان داده‌اند و همین امر ضرورت توجه به صنایع دستی را دوچندان می‌کند و فروش بیشتر این محصولات سبب افزایش درآمد و ارزآوری برای کشور می‌شود.
هم اکنون یکی از مشکلات اساسی در کشور ایجاد اشتغال برای جوانان است که با توجه به نقش صنایع دستی در کاهش بیکاری و اینکه نیاز زیادی به سرمایه، امکانات و تجهیزات ندارد می‌توان با حمایت از افراد فعال در این عرصه و تأمین مواد اولیه و ارزان ضمن ایجاد اشتغال ارزش‌افزوده بالایی تولید کرد.
همچنین حمایت از صنایع دستی می‌تواند درکاهش مهاجرت روستاییان به علت نبود شغل مناسب در شهرهای کوچک و روستاها و تقویت اقتصاد خانواده روستایی با مشارکت زنان در تولید و فروش محصولات در این بخش داشته باشد.
صنایع دستی از جمله مشاغلی است که با کمترین سرمایه گذاری و در مدت کوتاهی می‌توان به سودآوری و ارزش افزوده رسید وتوسعه آموزش‌ها، استفاده از فضای مجازی، تأمین مواد اولیه و مهیا کردن بازار مناسب برای صنعت گران از جمله مواردی است که همواره مورد توجه مسئولان این بخش قرار دارد.
جای خالی صنایع دستی در نمایشگاه‌های کشورهای همسایه
اگرچه صنایع دستی استان بوشهر به دلیل شرایط سخت محیطی و جغرافیایی این استان و کمبود مواد اولیه نسبت به سایر استان‌های کشور محدودتر است اما با رویکرد جدید سازمان صنایع دستی و حمایت و توجه ویژه دولت به این بخش امروز حال صنایع دستی استان بوشهر خوب است.
در زمان حاضر رشته‌های خوس دوزی، صدف سازی، گرگوربافی، حصیربافی، بافت تویزه، نخ ریسی، عبابافی، آلات موسیقی مذهبی سنج و دمام، ساز نی انبان، بافت گبه، پوشاک سنتی، بافت کیوار از جمله هنرهای صنایع دستی اصیل استان بوشهر است که به ثبت ملی رسیده است.
همچنین در ۲ رشته خوس دوزی و رند بافی نیز استان بوشهر موفق به کسب نشان مهر اصالت جهانی شده است و این موفقیت‌ها در بخش صنایع دستی نشان می‌دهد امروز این بخش مورد توجه قرار گرفته است.
خوس دوزی
خوس دوزی یکی از رشته‌های صنایع دستی زنان و دختران هنرمند جنوبی است که دراین رشته الیافی در رنگ‌های مختلف و سپس وصل کردن آنها بر روی لباس‌های زنانه طرح‌های زیبایی از لباس‌های محلی و رنگارنگ را خلق می‌کنند.
این رشته یکی از انواع سوزن دوزی هاست که از زمان صفویه رونق بیشتری یافت و از این هنر بیشتر برای تزئین پرده‌ه، ا روسری‌ها و چادرهای توری استفاده می‌شود و نخی که در خوس دوزی مورد استفاده قرار می‌گیرد طلایی یا نقره‌ای است.
یکی از فعالان رشته خوس دوزی در شهر نخل تقی عسلویه می‌گوید: این هنر صنعت از جمله رشته‌هایی است که نشان مهر اصالت جهانی که بالاترین نشان است را به خود اختصاص داده است. لطیفه عبداللهی افزود:
عبداللهی گفت: قیمت هرخوس دوزی در گذشته هشت میلیون ریال بود اما با توجه به گرانی مواد اولیه (تور و خوس که از خارج وارد می‌شود) امروز به ۱۵ تا ۲۰ میلیون ریال است.
وی یادآور شد: در صورت حمایت از این هنراصیل زنان جنوب استان بوشهر درصدد هستم با راه اندازی کارگاه بتوانیم از هنر خوس دوزی روی پرده و کوسن نیز استفاده و زنان زیادی از منطقه را مشغول به کار کنم.
عبداللهی ادامه داد: با وجود کیفیت بالای خوس دوزی در منطقه نخل تقی عسلویه بیشتر مصرف این دست بافته در داخل و درعیدها و جشن هاست این درحالی است که اگر زمینه صادرات فراهم شود با توجه به کیفیت محصول هنردست زنان ایرانی در کشورهای همسایه از استقبال خوبی برخوردار می‌شود.
وی گفت: کشورهای حوزه خلیج فارس از این تولیدات استقبال می‌کنند و با توجه به نمایشگاه‌هایی که سالانه برگزار می‌کنند می‌توان از این فرصت برای معرفی دست بافته‌های این منطقه استفاده کرد.
لنج سازی تزئینی
لنج سازان قدیمی بوشهر برای آموزش این حرفه به فرزندان خود که در گویش محلی به آن "گلافی" می‌گویند ابتدا چگونگی ساخت لنج‌های کوچک تزئینی را آموزش می‌دادند تا آنان با قسمت‌های مختلف شناورها بیشتر آشنا شوند.
اما کم کم با تبدیل شدن این لنج‌های کوچک به ماکت‌ها تزئینی، کالای سوغاتی و وسیله‌ای که مردم دیگر نقاط کشور با دیدن آنها با فرهنگ، تمدن و تاریخ مردم ساحل نشین خلیج فارس آشنا می‌شدند این هنر صنعت در بندرهای استان بوشهر رونق گرفت و به یک شغل برای کسب درآمد تبدیل شد.
طوری که امروزه با استفاده از قطعه‌های دور ریز و مقاوم درلنج سازی ها و ساخت ماکت‌هایی از انواع کشتی‌ها و شناورها با آنها توجه هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند و این هنر صنعت امروز علاوه براینکه بازارهای بزرگ داخلی برای خود یافته توانسته مشتریان خاص در کشورهای حوزه خلیج فارس داشته باشد.
یکی از فعالان در رشته تولید ماکت شناورهای بومی خلیج فارس (لنج‌های تزئینی) گفت: در این رشته هنری از ضایعات چوب و درب‌های قدیمی استفاده می‌شود.
سعید معرف افزود: تا ۱۵ سال پیش بیشتر تولیدات این حرفه به کشور امارات متحده عربی صادر می‌شد ولی از سال ۸۹ با بسته شدن مسیر صادرات فروش در خارج از کشور برای ما بسیار هزینه بر شد.
وی اضافه کرد: با محدودیت صادرات به بازارهای داخلی روی آوردم و از طریق فضای مجازی با معرفی دست ساخته‌های خود به مخاطبان مشتریان زیادی جذب کرده‌ام طوری که امروز به صورت سفارشی کار انجام می‌دهم.
معرف ادامه داد: هم اکنون مهمترین مشکل فعالان بخش صنایع دستی، در بخش فروش محصول است که صنعتگران باید در گام نخست بتوانند بازار خود را بیابند و با برند سازی و تحویل کار با کیفیت رضایت مشتریان را به دست آورند.
وی تاکید کرد: با توجه به سودآوری ناشی از فروش صنایع دستی تنها با ذره‌ای توجه و حمایت از بخش صنایع دستی می‌توان علاقمندان به هنرهای دستی را به این کار جذب و با سرمایه گذاری اندکی ارزش افزوده بالایی را رقم زد و این بهترین فرصت برای اشتغال و رونق تولید است.
معرف گفت: با اجرای برنامه‌های آموزشی می‌توان جوانان مستعد و علاقمند را با اصول طراحی، رعایت تناسب و بهبود کیفیت ابزارهای مورد مصرف آشنا کرد تا بتوانند ماکت‌هایی تولید کنند که در صحنه رقابت در بازارهای داخلی و خارجی گوی سبقت را از دیگر صنعتگران این رشته بربایند.
صنایع دستی دریایی
با توجه هم مرکز بودن بخش عظیمی استان بوشهر با سواحل خلیج فارس صنایع دستی وابسته به موجودات دریایی در این استان رونق زیادی دارد و وجود صدف فراوان در سواحل این استان سبب شده تولید صنایع دستی مرتبط با آن افزایش پیدا کند طوری که امروز با ارائه آموزش‌های لازم و به کار گیری طرح‌ها و روش‌های نوآورانه و خلاق و شناخت نیاز بازار صادرات، هنرمندان این بخش توانسته‌اند گام‌های خوبی درمسیر بردارند.
مدیرعامل شرکت تعاونی صدف سازان مخیله در دیر استان بوشهر گفت: با جذب زنان های خانه دار و سرپرست خانوار و ارائه آموزش‌های مناسب و به روز بانوان و دختران زیادی در خانه‌های خود تولیدات قابل توجهی در بخش صنایع دستی این استان تولید می‌کنند.
زهرا ابوذری فخرآبادی افزود: رشته‌های صنایع دستی نقشی مهم در ایجاد اشتغال دارند و افراد بویژه بانوان می‌توانند با هنر دست خود نقشی مهم در اقتصاد خانواده داشته باشند.
وی تاکید کرد: عرضه محصولات صنایع دستی در بازارچه‌های دائمی و نمایشگاه‌ها فرصتی است تا فعالان این بخش بتوانند دست ساخته‌های خود را عرضه و به جامعه معرفی کنند.
ابوذری فخرآبادی گفت: راه اندازی بازارچه‌های صنایع دستی در کنار بازارهای هفتگی در مناطق مختلف از جمله راهکارهای مناسب برای فروش محصولات صنایع دستی است که تاکنون این اتفاق در استان رخ نداده است.
وی در باره صادرات محصولات صنایع دستی گفت: در زمان حاضر صادرات این محصولات با واسطه انجام می‌شود این درحالی است که در برخی از کشورهای همسایه نمایشگاه‌های مختلفی برپا می‌شود و نباید جای صنایع دستی ما در این نمایشگاه‌ها خالی باشد.
ابوذری فخرآبادی اضافه کرد: هرچند تلاش‌هایی برای فراهم کردن بازار صادرات انجام شده ولی با توجه به کیفیت محصول رایزنی‌ها برای حضور در نمایشگاه‌های صنایع دستی باید بیشتر باشد.
افزیش قیمت مواد اولیه و هزینه‌های تولید نگرانی فعالان صنایع دستی
وی ادامه داد: براساس قانون شرکت تعاونی تولیدی از پرداخت مالیات معاف هستند اما شرکت‌های آموزش باید مالیات پرداخت کنند و این امر فشار زیادی برفعالان این بخش وارد می‌کند.
وی با بیان اینکه تا زمانیکه آموزش نباشد تولید نیست گفت: رونق رشته‌های صنایع دستی در گرو ارائه آموزش‌های مداوم وبه روز است اما با توجه به قوانین دست و پا گیر و ضرورت پرداخت مالیات شرکت‌های تعاونی آموزشی با مشکلات زیادی روبه رو می‌شوند.
ابوذری فخرآبادی ادامه داد: افزایش قیمت مواد اولیه فعالان بخش صنایع دستی را با مشکل روبرو کرده است و همین امر افزایش قیمت محصولات را به دنبال داشته است.
وی یادآور شد: هرچند امروز مردم پی به اهمیت و جایگاه صنایع دستی برده‌اند و تمایل دارند برای هدیه و سوغات از محصولات صنایع دستی هر منطقه استفاده کنند اما این افزایش قیمت تأثیر منفی بر فروش می‌گذارد.
برند و تجاری سازی راهکار بین المللی کردن صنایع دستی
کارشناس صنایع دستی استان بوشهر گفت: صنایع دستی دریایی، حصیربافی، عبابافی، گلیم بافی، جاجیم، رند بافی (بافته‌های داری)، خوس دوزی، ساخت لنج تزئینی، نخ ریسی، ساخت ساز سنتی و عبابافی از رشته‌های منحصر به فرد و بومی استان بوشهر است.
بصری افزود: فعالان صنایع دستی استان بوشهر توانستند در رشته رند بافی و خوس دوزی نشان مهراصالت جهانی که از بالاترین نشان‌ها به شمار می‌رود را برای نخستین بار کسب کنند.
وی یادآور شد: در زمان حاضر رشته‌های خوس دوزی، صدف سازی، مهارت گرگوربافی خلیج فارس، حصیربافی بوشهر، نخ ریسی، عبابافی، مهارت ساخت آلت موسیقی مذهبی دمام، فن ساخت ساز نی انبان بوشهر، هنر بافت گبه خود رنگ شول گناوه، ساخت ساز موسیقی مذهبی سنج، بافت تویزه، مهارت دوخت پوشاک سنتی در بوشهر، بافت کیوار از جمله هنرهای صنایع دستی اصیل استان بوشهر هستند که به ثبت ملی رسیدند.
بصری گفت: هدف معاونت صنایع دستی احیای رشته‌های منسوخ شده، آشنایی افراد با صنایع دستی گذشتگان، تولید محصول ارگانیک با مواد اولیه موجود در منطقه و هماهنگی محصولات صنایع دستی استان با زندگی مدرن امروزی است.
وی بیان کرد: تخصص محور شدن معاونت صنایع دستی استان بوشهر از جمله راهکارهایی است که باعث شده محصولات استان در سطح ملی و بین المللی معرفی و بدون هیاهو با استفاده از توان کارشناسان و تحصیل کردگان این بخش و برگزاری کلاس‌ها و دوره‌های تخصصی برای فعالان صنایع دستی در حوزه بازرگانی کسب و کار اینترنتی و کارگاه برگزار شود.
بصری ادامه داد: تلاش می‌شود صنعتگران با برند سازی و تجاری کردن محصولات صنایع دستی در قالب انجمن تخصصی صنایع دستی و معرفی صنعت گران به اتاق بازرگانی برای شرکت در نمایشگاه‌های بین المللی با هدف شناسایی بازارهای بین المللی بازارسازی و بازاریابی محصولات صنایع دستی انجام شود.
وی اضافه کرد: این برای نخستین بار است که به شیوه استاندارد محصولات صنایع دستی استان به صورت منظم با لگو و کاتالوگ مناسب برای عرضه در نمایشگاه بسته بندی می‌شوند.
تعریف فضای مناسب برای فروش دست بافته‌های هنرمندان
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر گفت: با توجه به ضرورت وجود مکانی مناسب برای فروش و عرضه محصولات صنایع دستی امسال تلاش می‌شود با همکای شهرداری بازارچه دائمی برای صنعتگران این بخش فراهم شود.
لیلا رحیمی افزود: تمام افرادی که کارت پروانه تولید انفرادی دارند برای حضور در نمایشگاه‌ها حاضرمی شوند و ثبت سفارش‌های کلانی دارند و به واسطه همین نمایشگاه‌ها امروزصنعت حصیربافی استان با برند ملی در بهترین فروشگاه‌ها به فروش می‌رود.
آموزش تولید محور ضرورت به روز کردن صنایع دستی
وی اضافه کرد: آموزش زمینه هر هنری است و هر رشته‌ای اگر بخواهد اساس مستحکمی داشته باشد نیازمند آموزش است و برای ارائه محصولات مناسب با نیاز روز و رسیدن به جایگاه مناسب امروز آموزش تولید محور اساس کار معاونت صنایع دستی است.
رحیمی ادامه داد: برهمین اساس ۲۸ روستا در استان بوشهر در بخش‌های مختلف پایش و با ارائه آموزش‌های لازم در رشته‌های مختلف ارائه و زمینه عرضه محصولات آنها در گالری‌های تخصصی فراهم شده است.
رحیمی اظهار داشت: یکی از اتفاقاتی که برای نخستین بار در استان رخ داد آموزش رشته‌های صنایع دستی به کودکان و فروش دست بافته‌های آنان بود که با این کار کودکان بوشهری توانستند در مدت پنج روز هفت میلیون و ۵۰۰ هزار ریال محصولات خود را به فروش برسانند.
وی یادآور شد: صنایع دستی به خلاقیت، تمرکز و نوآوری افراد کمک می‌کند برهمین اساس می‌طلبد این هنر را از کودکی به فرزندانمان بیاموزیم.
رحیمی تاکید کرد: صنایع دستی از جمله مشاغلی است که با اندک سرمایه‌ای افراد می‌توانند به اقتصاد خانواده کمک کنند و گواه این مدعا این است که با هزینه کرد تنها ۴۰ میلیارد ریال سال گذشته ۲۰۰ شغل در استان بوشهر ایجاد شده است.
حال خوب فعالان صنایع دستی می‌تواند بهتر شود
وی گفت: صنایع دستی مصداق رونق تولید است و هیچ حوزه‌ای وجود ندارد که با سرمایه گذاری کم و مدت زمان کمی ارزش افزوده بالایی داشته باشد.
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر گفت: امروز با شناختی که جامعه نسبت به صنایع دستی پیدا کرده میل و رغبت به خرید از نمایشگاه‌های صنایع دستی نیز افزایش یافته است.
وی تاکید کرد: صنایع دستی استان بوشهر به صورت عمومی کاربردی است بویژه در حوزه حصیر با چیدمان امروزی خوانش و برای پذیرایی، دیوارکوب و آشپزخانه کاربرد دارد.
رحیمی در باره گرانی محصولات صنایع دستی گفت: طراحی محصول، چینش، ترکیب بندی، گرانی مواد اولیه و واردات برخی مواد اولیه محصول ات از جمله علل و عوامل گرانی محصولات صنایع دستی است.
رحیمی افزود: هرچند رشته‌های بومی مواد اولیه آنها از داخل تأمین می‌شود اما مواد اولیه برخی رشته‌ها از جمله بافته‌های داری از خارج از استان تهیه می‌شود.
وی گفت: در زمان حاضر ۱۲ هزار نفر در سامانه ثبت شده هستند که از این شمار هزار و ۵۰۰ نفر فعال هستند.
رحیمی گفت: فعالان صنایع دستی استان بوشهر می‌گویند " با رویکرد جدید، توجه و حمایت‌های ویژه دولت به این بخش امروز حال صنایع دستی خوب است اما با گشایش یازارهای صادراتی، حمایت‌های تسهیلاتی، تأمین مواد اولیه ارازان و کاهش هزینه‌های تولید و حذف برخی عوارض دولتی رونق تولید، اشتغال، درآمد زایی و ارزآوری این بخش مضاعف و حالمان از وضعیت خوب موجود بهتر خواهد شد.
وی مهمترین چالش در این بخش را بازاریابی و رساندن محصول به دست مشتری و صادرات عنوان کرد و ادامه داد: تلاش می‌شود از کارشناسان ارزیاب صنایع دستی دراین زمینه استفاده تا کار راحت تر پیگیری شود.
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر گفت: تأمین فضای صادرات و معرفی صنعتگران برای شرکت در نمایشگاه‌های بین المللی، حمایت از تولید و صنعتگرانی که دارای کارت و پروانه تولید هستند از جمله راهکارهای حمایت از فعالان این بخش است.
رحیمی اضافه کرد: امسال پرفروش‌ترین و طلایی‌ترین سال برای رشته عبابافی در قالب صادرات چمدانی بود و هر نفر در سال می‌تواند ۴۲۰ مترپارچه پشمی شتر معادل ۷۰ قواره عبا تولید کند که هر عبا بین ۳۰ تا ۵۰ میلیون ریال در فروش داخلی ارزش دارد.
وی گفت: رتبه‌های بعدی فروش در رشته‌های حصیر و صنایع دستی دریایی است که توانسته جایگاه خود را در کشور به دست آورد.
ضرورت استفاده از فضای مجازی در معرفی و فروش صنایع دستی
رحیمی اضافه کرد: فضای مجازی ظرفیتی مناسب برای عرضه و فروش محصولات صنایع دستی است که باید از آن استفاده بهینه کرد.
وی ادامه داد: معاونت صنایع دستی استان بوشهر با توجه به ظرفیت مناسب فضای مجازی، با هدف ارتقای دانش صنعتگران این استان در بازاریابی اینستاگرام و راه‌های فروش محصولات صنایع دستی در صفحه‌های مجازی دوره شاغلان اینستاگرام را برگزار کرد.
سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر گفت: صنایع دستی استان بسیار غنی و دارای ذوق هنری است که برای ارتقا بیشتر چه از نظر کیفیت و چه از نظر هنری برنامه‌های مختلفی باید طراحی شود.
محمد حسین ارسطو زاده ادامه داد: ظرفیت‌های خوبی در استان و کشور برای معرفی کالاهای صنایع دستی وجود دارد که باید شناسایی و از این فرصت‌ها و ظرفیت‌ها استفاده شود.
وی از تنوع محصولات حصیری استان بوشهرگفت: این بسیار خوشحال کننده است که هم اکنون تنوع در طرح و رنگ در یک کالای صنایع دستی وجود دارد و جایگاه صنایع دستی امروز در نمایشگاه‌های بزرگ است که بتواند در کنار صنایع صنعتی فخر فروشی کند.
ارسطو زاده ادامه داد: استفاده از ظرفیت فضای مجازی بستر مناسبی برای توسعه وتبلیغ فروش ومعرفی محصولات صنایع دستی است که نیازمند آموزش در این زمینه هستیم و با برنامه‌های آموزشی برای صنعتگران این مهم را نیز در آینده خواهیم داشت.
۶۰۴۷/۶۰۴۳