در طول بیش از ۴ دهه، تمام تلاش نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران نیز برای رفع محرومیت منطقه بشاگرد بسیج شده به طوری که از همان سال های آغاز انقلاب تاکنون استان هرمزگان دارای ۲ اداره کل کمیته امداد امام خمینی (ره) در بندرعباس مرکز استان و بشاگرد بوده و همچنان خدمات رسانی به این شهرستان ادامه دارد.
مردم بشاگرد به دلیل شرایط کوهستانی و سخت گذر بودن این منطقه، در طول این سال ها متحمل سختی ها و مصیبت های زیادی شدند و هنوزهم به طور کامل این منطقه از محرومیت خارج نشده و به عنوان الگوی محرومیت در کشور زبانزد است.
هنوز برخی روستاهای منتهی به سردشت بشاگرد مرکز این شهرستان بدون جاده آسفالته بوده و به دلیل بعد مسافت و نبود جاده دسترسی حمل و نقل عمومی با سختی انجام می شود و حتی به خاطر شرایط دشوار برای حمل مصالح ساختمانی، همواره برخی از خانه ها در این منطقه کپری بوده است.
خشکسالی، کم آبی، کوهستانی و سخت گذر بودن، جاده های پرپیچ و خم و خاکی، سختی دسترسی به شهرهای اطراف، تفکرات و فرهنگ حاکم بر منطقه، روستاهای پراکنده، نبود آنتن دهی تلفن، فقر و نداری، مساله آموزش و بهداشت و درمان از جمله مشکلاتی هستند که هنوز باعث شده منطقه بشاگرد در کشور محروم شناخته شده است.
حاج عبدالله والی برای محرومیت زدایی به بشاگرد رفت
محرومیت زدایی از بشاگرد توسط مرحوم حاج «عبدالله والی» نماینده امام خمینی (ره) در این منطقه مرحوم از سال ۱۳۶۰ آغاز شد که در این سال ها چهره محرومیت برای مردم و مسوولان نمایان شد به طوری که اداره کل کمیته امداد امام خمینی (ره) بشاگرد با حجم زیادی از کمک های مردمی از سراسر کشور بویژه مردم و بازاریان تهران مواجه شد.
مرحوم والی در سال ۱۳۶۰ به همراه چند نفر از همکارانش در ماموریتی از سوی سرپرستی کمیته امداد امام خمینی (ره) برای فقر زدایی به استان هرمزگان آمد و در مدت ۶ ماه در نقاط فقیرنشین آنجا خدمت کرد.
در سال ۱۳۶۱ وی طی حکمی رسمی برای محرومیت زدایی از منطقه بشاگرد از سوی نماینده ولی فقیه در کمیته امداد امام خمینی (ره) ماموریت پیدا کرد که به منطقه بشاگرد برود و وضعیت آن را بهبود بخشد که در حدود ۲۲ سال و با اجرای طرح های گسترده عمرانی، مردم محروم بشاگرد را از فقر در بخش های مختلف رهانید و چهره قبلی این منطقه را به کلی دگرگون کرد.
مرحوم والی که بنیان‌گذار کمک به مردم بشاگرد و نماد مدیریت جهادی شناخته می شد در حین خدمت رسانی و در اردیبهشت سال ۱۳۸۴ بر اثر ابتلا به بیماری مالاریا جان خود را از دست داد و کار به دست برادرش تداوم یافت و همچنان این تلاش ها جریان دارد.
پابرجا بودن محرومیت در بشاگرد به علت نبود برنامه ی ریشه ای
وزیر راه دولت اصلاحات در همایشی که اخیراً راجع به بازخوانی تجربه محرومیت زدایی در منطقه بشاگرد هرمزگان برگزار شد، یادآورشد: آنچه سبب توفیق نداشتن برای محرومیت زدایی در کشور و از جمله بشاگرد شده، این است که هیچ گاه برنامه ای ریشه ای و جدی برای محرومیت زدایی وجود نداشته و در حد حرف بوده است.
احمد خرم که از سال ۱۳۶۰ و به مدت ۸ سال در هرمزگان به عنوان مدیر ارشد و استاندار در این منطقه خدمت کرد، افزود: نگاه فقرزدایی و رفع محرومیت نباید تنها در راستای تغذیه و رفاه باشد، چرا که با نگاه صرف به این موضوع در راستای توسعه پایدار حرکت نشده و این درمان موقتی بوده است.
وی بیان داشت: مسائل زیرساختی و زیربنایی مانند آب، برق و راه، اختلاف درآمد و طبقاتی و اختلاف بهره مندی از امکانات رفاهی، نبود زیربنا، نگاه حاکمیتی به مناطق محروم و مساله اشتغال و ارتقای درآمد از جمله شاخص هایی است که اگر به آن توجه نشود منجر به محرومیت در یک منطقه می شود.
این وزیر دولت اصلاحات ادامه داد: برای اینکه مناطق محروم به سمت رونق توسعه سوق یابند باید افراد ماهر و با انگیزه را به کار گماشت و با پرداخت حقوق و مزایای مناسب برای او انگیزه باقی ماندن در منطقه را ایجاد کرد.
خرم گفت: علاوه بر این، ساختار رسیدگی به مناطق محروم نیز در طول این سال‌ها ایراد داشته و به این صورت بوده که یک بودجه متمرکزی در دفتر مناطق محروم کشور در تهران وجود داشت که باید علاوه بر این، در استان ها نیز از این بودجه اختصاص یابد.
وی ادامه داد: کم آبی، ارتفاع داشتن بشاگرد، سختی دسترسی این شهرستان به شهرهای اطراف، کوهستانی و سخت گذر بودن و تفکرات و فرهنگ حاکم بر این منطقه از دیگر مشکلات اساسی است که موجب شده بشاگرد در کشور محروم شناخته شود.
خرم بیان داشت: برای رفع محرومیت در بشاگرد تجمیع روستاها پیشنهاد شد هر چند که روستانشینان و خانوارها به خاطر قبور آبا و اجدادیشان حاضر به یکجانشینی و تغییر مکان نبودند، اما این کار صورت گرفت.
وی یادآورشد: پس از تجمیع روستاها، سه نقطه میناب، جاسک و منوجان هدف ییلاق و قشلاق و کار کارگری بشاگردی ها قرار گرفت که این امر راهکاری در جهت اشتغالزایی و خارج شدن از محرومیت در بشاگرد بود تا این منطقه را رها نکنند.
پدر بشاگردی ها مالاریا گرفت
وزیر راه دولت اصلاحات گفت: در سال ۱۳۶۳ وضعیت بهداشت و آموزش در بشاگرد بسیار خطرناک بود و وجود بیماران جذامی که هیچ اقدام پیشگیری و درمانی برای این افراد نشده بود؛ با همکاری کمیته امداد بشاگرد یک آسایشگاه خاص برای آنها در میناب ایجاد و پزشکان متخصص به این کار به منطقه اعزام و افراد را تحت مداوا قرار دادند.
خرم افزود: مالاریا دیگر بیماری نادر در هرمزگان و بشاگرد بود که البته این بیماری هنوز ریشه کن نشده و پدر بشاگردی ها (حاج عبدالله والی) نیز ۱۰ بار به این بیماری مبتلا شد و در آخر نیز جان سپرد.
وی بیان داشت: همچنین در آن زمان سوء تغذیه، بیماری های گوارشی، کم خونی و بیماری های پوستی در کل استان هرمزگان در اثر آشامیدن آب از چاه ها و نبود آب لوله کشی دیده می شد.
وزیر راه دولت اصلاحات، بشاگرد را از لحاظ بهداشتی به یک بمب خوشه‌ای تشبیه کرد که اگر منفجر می‌شد، می‌توانست تمام مناطق اطراف را آلوده کند که باید سریع به وضعیت آن رسیدگی می‌شد.
وی گفت: هرمزگان در آن زمان به لحاظ آموزشی نیز بدترین وضعیت را در کشور بعد از سیستان و بلوچستان داشت و تنها راه بهبود شرایط جذب معلم از دورترین نقاط کشور برای این منطقه بود.
خرم گفت: حاج والی برای ایجاد انگیزه، به بشاگردی ها کاشت سیر و نخل دیم یاد داد و آنها را به شترداری و بزداری ترغیب و تشویق کرد، همچنین تعاونی مرکبات و تعاونی نخیلات نیز با این هدف که مردم خرما و مرکبات خود را به سلف خَرها نفروشند، با کمک نماینده مجلس وقت و کمیته امداد تشکیل شد.
چرا هنوز بشاگرد، محروم است
یک تسهیل‌گر اشتغال روستایی و فعال بشاگردی نیز درهمایشی که اخیر با نام بشاگرد و محرومیت رهایی یا تثبیت؟ برگزار شد، گفت: به خاطر کمک های اشتباهی که برای مردم بشاگرد صورت می گیرد، فکر محرومیت در ذهن مردم این منطقه تغییر پیدا نکرده و آنها تصویر محرومیت را با خود یدک می کشند.
حسین شادزی افزود: بسیاری از گروه های جهادی و نهادهای مردمی در بشاگرد فعالیت دارند و به مردم این منطقه در قالب (تغذیه و یا درمانی، و غیره) خدمات رایگان می دهند.
وی بیان داشت: در این مدت به روستاییان یاد دادم اگر می خواهید چیزی داشته باشید، باید بهایش را پرداخت کنید چون چیزهای رایگان در بین آدم ها ارزشی نمی یابند.
این فعال بشاگردی، از افراد خواهش کرد نه به عنوان خیر بلکه به عنوان سرمایه گذار روی طرح های روستایی کار کنند و یاد بگیرند پولشان را از مردم پس بگیرند.
وی تصریح کرد: لازم است که در کار بعضی از روستاها و جوامع محلی دخالت نکنیم و وقتی خودشان مسیر اشتغال و رشد و پیشرفت را به دست آورده اند، کاری با آنها نداشته باشیم.
نبود راه مناسب، مشکل اصلی بشاگرد
فرماندار بشاگرد نیز گفت یکی از مهم‌ترین مشکلات این شهرستان که موجب بازدارندگی در توسعه و رونق این منطقه شده، در حوزه حمل و نقل عمومی و نبود راه های مناسب است.
احمد محمودی افزود: شهرستان بشاگرد دارای هزار و ۶۶۷ کیلومتر راه روستایی است که هزار و ۴۸۷ کیلومتر آن خاکی و سخت گذر (صعب العبور)، ۱۰۱ کیلومتر آسفالت و ۷۹ کیلومتر نیز شنی است.
وی بیان داشت: بیشتر راه های بشاگرد هنوز خاکی و ناهموار است و این موضوع نشان دهنده توجه نداشتن به راه ها و زیرساخت ها دراین شهرستان است.
فرماندار بشاگرد اظهارداشت: بسیاری از روستاها در بشاگرد و در بخش گافر بدون راه مناسب خاکی و آسفالته هستند و برای انجام این کار نیازمند عزم متولیان کار برای رفع موانع هستیم
محمودی ادامه داد: پراکندگی روستاها، سخت گذر بودن جاده ها، اقلیم خاص بشاگرد، باران های سیل آسای فصلی و کمبود امکانات لجستیکی راهداری و حمل نقل جاده ای از دیگر مشکلاتی است که موجب تاخیر در توسعه راه های روستایی بشاگرد شده است.
وی اظهارداشت: تا زمانی که راه های بشاگرد مناسب و ایمن نشود، مردم همچنان با مشکلات عدیده ای روبرو خواهند شد و این کار نیاز به توجه جدی اداره کل راه و شهرسازی و مسوولان استانی و کشوری است.
محمودی دستور داد: دستگاه های اجرایی بشاگرد همچنین در جهت رفع مشکلات اهالی روستاهای این شهرستان در حوزه های مختلف آب، راه، برق و غیره نیز در سریع ترین زمان ممکن پیگیری و رفع کنند.
فرماندار بشاگرد اظهارداشت: امسال ۷۳۶ میلیارد ریال اعتبار تملک دارایی های سرمایه ای سهم شهرستان بشاگرد شد که این میزان اعتبار نسبت به سال قبل ۴۲ و ۸ دهم درصد افزایش داشته و از این حیث رتبه سوم در هرمزگان داریم.
محمودی گفت: از این میزان ۶۰۰ میلیارد ریال از محل قانون متوازن امکانات برای مناطق کمتر توسعه یافته و ۱۳۶ میلیارد ریال نیز از سهم اعتبارات استانی است که بین دستگاه های اجرایی توزیع شد.
توجه آموزش و پرورش هرمزگان به وضعیت آموزشی بشاگرد
مدیرکل آموزش و پرورش هرمزگان نیز در همایش بشاگرد و محرومیت رهایی یا تثبیت؟ در زمینه آموزش این منطقه گفت: وضعیت آموزش و پرورش بشاگرد قبل از پیروزی انقلاب مناسب نبود و تنها ۷ دبستان در ۷۱ روستای این منطقه وجود داشت اما بعد از انقلاب به همت مرحوم حاج عبدالله والی ساخت مدارس ابتدایی در روستاهای آن شکل گرفت.
موسی دادی زاده سرخایی افزود: تا سال ۱۳۸۴ بیش از ۷۳ مدرسه کپری و کانکسی در بشاگرد وجود داشت که در همان سال جشن برچیدن مدارس کپری و کپرزدایی در این منطقه انجام می شود.
وی بیان داشت: البته هنوز هم به دلیل خشکسالی و مهاجرت مردم به شهرها، ۳ مدرسه کپری و ۸ مدرسه کانکسی در بشاگرد وجود دارد اما تعداد واحدهای آموزشی در این منطقه به ۳۱۹ واحد ارتقا یافته است.
مدیرکل آموزش و پرورش هرمزگان یادآورشد: همچنین در این سال ها غیر از مدارس راهنمایی در خمینی شهر بشاگرد، مدارس متوسطه اول و دوم نیز به صورت شبانه روزی دایر شدند.
دادی زاده ادامه داد: در ۴۰ سال گذشته بشاگرد ۱۳۰ دانش آموز داشت اما امروز تعداد آنها به ۸ هزار ۹۴۴ نفر رسیده است.
وی گفت: ۱۸ مدرسه شبانه روزی نیز در منطقه بشاگرد وجود دارد که افزون بر ۲ هزار دانش آموز را در خود جای داده است.
این مسوول ابرازداشت: امروز به برکت انقلاب اسلامی و افزایش رشد فرهنگی، ۶۵ درصد مردم بشاگرد باسواد هستند و اکنون ضریب پوشش تحصیلی در دوره ابتدایی آن به ۹۹ درصد رسیده است.
وی یادآورشد: پیش از این به خاطر کمبود واحدهای آموزشی، دانش آموزان بشاگرد پس از پایان تحصیلات ابتدایی مجبور به ترک تحصیل می شدند و به همین دلیل بالای ۹۵ درصد جمعیت این منطقه افرادی بودند که از کمترین سواد برخوردار نبودند.
وی ادامه داد: سخت گذر بودن راه ها و پراکندگی جمعیت در منطقه بشاگرد باعث شده تا خانواده ها در تامین درآمد و هزینه های تحصیلی دانش آموزان (کتاب درسی، پوشاک، رفت و آمد) با مشکل مواجه شوند.
دادی زاده با اشاره به اینکه درصد پوشش تحصیلی متوسطه اول و دوم در بشاگرد کمتر از میانگین استانی است، ادامه داد: نبود هنرستان های فنی و حرفه ای شبانه روزی نیز موجب شده تا پوشش تحصیلی در دوره های متوسطه اول و دوم این منطقه کاهش یابد.
وی افزود: درصد پوشش تحصیلی در دوره متوسطه اول حدود ۶۴ درصد و متوسطه دوم حدود ۶۹ درصد است.
محرومیت از بشاگرد می رود
استاندار هرمزگان نیز که در ۲ هفته گذشته بازدیدی از شهرستان بشاگرد داشت، گفت: برنامه‌ای جهادی برای بشاگرد تعریف شده که شرایط این منطقه، در سال ۱۴۰۰ با قبل از آن به کلی متفاوت می شود.
فریدون همتی با اشاره به سفر خود به بشاگرد اظهار داشت: امسال و سال آینده این شهرستان را از نظر کشاورزی، آب آشامیدنی و تولید به سطحی می رسانیم که دیگر نشانی از محرومیت نداشته باشد.
رییس شورای اداری هرمزگان ادامه داد: یکی از بزرگترین طرح های آبرسانی هرمزگان در بشاگرد با اعتبار ۲۰۰ میلیارد ریال منابع مالی (خط انتقال آب از سد جگین به سردشت) در حال تکمیل است که تا ۲ ماه آینده به بهره برداری می رسد.
استاندار هرمزگان یادآورشد: همه اداره های دولتی برنامه هایی که برای بشاگرد دارند را باید به صورت مکتوب به استانداری بدهند و نمایندگی های خود را تقویت کنند تا مردم برای انجام کارهای ساده ناچار به عزیمت به شهرستان میناب و اتلاف وقت نشوند.
همتی گفت: فرماندار بشاگرد نیز باید ظرف مدت یک ۱۰ روز گزارش اقدام اداره های دولتی را در این خصوص بدهد.
رییس شورای تامین هرمزگان اشاره کرد: باید بابت داشتن چنین مردم سخت کوشی که در شرایط سخت در روستاهای شهرستان بشاگرد مانده اند و امنیت آنجا را تامین کرده اند سپاس‌گذار باشیم و بدانیم بدون حضور بشاگردی ها ۲ لشکر قادر به تامین امنیت این مکان نیستند.
همتی افزود: شهرستان بشاگرد دارای سیر و خرمای مناسب و بازار پسندی است که باید شرایط را برای رسیدن این محصولات به بازارهای مصرف فراهم ساخت تا درآمد مردم این منطقه افزایش یابد.
وی با اشاره به اینکه بشاگرد از نظر گردشگری نیز دارای مولفه های خوبی است، گفت: زیست ۴ نوع پرنده مختص این منطقه، وجود ۱۷۰ نوع مار و شرایط اقلیمی و فرهنگ مردم زمینه هایی است که می توان برای رونق اقتصادی آن بکار گرفت.
همتی تاکید کرد: اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هرمزگان نیز یک هفته مهلت دارد برنامه خود را برای رونق گردشگری در بشاگرد سوق دهد.
توسعه در بشاگرد
شهرستان بشاگرد که در گویش محلی به آن بَشکَرد می گویند ابتدا روستا، سپس به بخش و از ۱۰ سال پیش (سال ۱۳۸۵) در زمان دولت احمدی نژاد به شهرستان ارتقا یافت.
بشاگرد در جنوب شرقی استان هرمزگان واقع شده و با شهرستان های میناب، سیریک، جاسک و همچنین استان سیستان و بلوچستان هم مرز است.
این شهرستان دارای ۳ بخش، ۳ شهر، ۶ دهستان و ۲۰۲ آبادی است که از این تعداد ۱۶۶ آبادی آن دارای سکنه و بقیه خالی از سکنه است.
شهرستان بشاگرد حدود ۳۵ هزار و ۸۵ نفر جمعیت دارد که ۶.۵ درصد از جمعیت کل استان هرمزگان را به خود اختصاص داده است.
پراکندگی جمعیت در شهرستان بشاگرد در هر کیلومتر مربع تقریباً ۳.۸ دهم نفر در یک کیلومتر مربع است.
در واقع به خاطر همین پراکندگی و سخت گذر بودن (صعب العبور) راه ها و جاده های بشاگرد باعث شده است که فقر و محرومیت در آنجا نمود بیشتری داشته باشد و محرومیت زدایی در بشاگرد با مشکلات و موانع زیادی همراه شود.
البته بشاگرد امروز دیگر همچون بشاگرد دیروز نیست کارهای زیادی صورت گرفته است و به همت خیران و دولتمردان قدم در راه توسعه نهاده است و استاندار هرمزگان نیز از امروز هفدم تیرماه با حکم وزیر کشور به عنوان رییس ستاد توسعه شهرستان بشاگرد منصوب شد تا این منطقه را رونق و توسعه داده و از محرومیت برهاند.
۷۱۹۵/۶۰۴۸