نرخ بیکاری شاخص مهمی در توصیف وضعیت اقنصادی و اجتماعی یک جامعه است و دلیل اهمیت این شاخص به بررسی نرخ بیکاری در دوره زمانی بهار ۱۳۹۷ تا بهار ۱۳۹۸ پرداختیم.
براساس تعریف مرکز آمار نرخ بیکاری عبارت است از نسبت جمعیت بیکار به جمعیت فعال. جمعیت فعال اقتصادی تمام افراد بزرگتر از ۱۰ سال را در بر می گیرد که در هفته قبل از آمارگیری در تولید کالا و خدمات مشارکت داشته (شاغل) یا با وجود قابلیت مشارکت، مشارکت نداشته اند (بیکار). در واقع جمعیت فعال بیانگر تعداد افرادی است که توانایی و تمایل عرضه نیروی کار خود را به بازار دارند و به دو دسته شاغل و بیکار تقسیم می شوند. افراد شاغل طبق تعریف بخشی از جمعیت فعال هستند که در هفته آمارگیری، حداقل یک ساعت کار کرده اند. افراد بیکار نیز بخشی از جمعیت فعال هستند که در هفته آمارگیری با وجود آمادگی برای انجام کار و جستجوی کار، فاقد کار هستند.
سال گذشته شاهد اتفاقات مهمی در اقتصاد کشور بودیم. یکی از مهمترین آنها افزایش نرخ ارز بود که به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر روند زندگی افراد جامعه تأثیر گذاشت.
بر اساس اعلام مرکز آمار، جمعیت شاغلان ١٠ ساله و بیشتر در بهار سال گذشته برابر با ٢٤ میلیون و ٦٥ هزار نفر بود و جمعیت بیکار کشور با ۴۴ هزار و ۹۵۸ نفر کاهش نسبت به فصل قبل از آن به ٣ میلیون و ٣٢٢ هزار نفر رسید.
با توجه به اینکه استاندارد تعیین جمعیت در سن کار به از ۱۰ به ۱۵ سال تغییر کرده، بر اساس این آمار در بهار سال گذشته ۲۵ درصد جمعیت بیکار بودند.
در فصل تابستان که معمولاً تقاضا برای کار بیشتر می‌شود و با توجه به تقاضای برخی دانشجویان برای کار، ۲۳۷ هزار نفر به جمعیت بیکار اضافه شد و جمعیت بیکار به سه میلیون و ۳۲۶ هزار نفر رسید. در این دوره نرخ بیکاری ۰.۱ درصد افزایش یافت و به ۱۲.۲ درصد رسید.
پاییز ۱۳۹۷ نرخ بیکاری ۱۱.۷ درصد بود و می‌توان گفت که روند کاهشی در پیش گرفت و وارد کانال ۱۱ شد و بر اساس اعلام مرکز آمار جمعیت بیکاران به سه میلیون و ۱۷۴ هزار نفر رسید که نسبت به فصل قبل ریزش ۱۵۲ هزار نفری را نشان می‌دهد.
نرخ بیکاری در زمستان سیر صعودی پیدا کرد، به گونه‌ای که در این دوره به نرخ ۱۲.۱ درصد رسید. البته اگر این نرخ را با مدت مشابه سال قبل از آن (زمستان ۱۳۹۶) مقایسه کنیم تغییری نداشت. جمعیت بیکار نیز به سه میلیون و ۲۲۱ هزار نفر رسید. در مدت زمان مورد بررسی ۲۵ درصد جوانان ۱۵ تا ۲۹ سال بیکار بودند.
آخرین آمار اعلامی نرخ بیکاری مربوط به بهار امسال است که بیانگر ورود نرخ بیکاری به کانال ۱۰ درصد است. متوسط نرخ بیکاری در سه ماهه گذشته ۱۰.۸ درصد بود که به نسبت به بهار ۱۳۹۶ کاهش ۱.۳ درصدی داشت. بهار امسال ۳۲۱ هزار نفر به جمعیت شاغلان اضافه شد و براین اساس به رقم ۲۴ میلیون و ۳۸۲ هزار نفر رسید. همچنین در این دوره ۲۳.۷ درصد جمعیت ۱۵ تا ۲۹ سال بیکار بودند که نسبت به بهار ۱۳۹۷ کاهش ۱.۸ درصدی داشت.
بررسی اشتغال در بخش‌های عمده اقتصادی کشور نشان می‌دهد که بخش خدمات همواره بیشترین سهم اشتغال و کشاورزی کمترین سهم را به خود اختصاص داده‌اند.
اشتغال در بخش خدمات از بهار ۱۳۹۷ تا بهار امسال بین ۴۹.۵ تا ۵۰.۶ درصد نوسان داشت. در این دوره اشتغال در صنعت با ۳۱.۲ درصد شروع شد و در زمستان سال گذشته به ۳۲.۴ درصد رسید اما بهار امسال ۰.۹ درصد کاهش یافت. اشتغال در کشاورزی نیز در تابستان سال گذشته به ترتیب ۱۸.۷ و ۱۸.۹ درصد بود و در دو فصل پایانی کاهش یافت و در پاییز ۱۷.۲ درصد و زمستان ۱۶ درصد شد. اما در بهار امسال دوباره رشد داشت و به رقم ۱۸.۹ رسید.