این روزها اخبار ناگواری از اوضاع مهاجرانی شنیده می‌شود که در پی آمال و آرزوهای خود و فرار از فقر و فلاکت ناشی از استعمار و استبداد جنگ افروزان غربی، در توهم رسیدن به «مدینه فاضله» راهی اروپا و آمریکا شده‌اند.
دولتمردان اروپایی و آمریکایی که سالیان زیادی است در پَس هر ماجرایی در کشورهای مختلف بویژه مناطقی که از یوغ استبداد و استعمار رها شده‌اند فریاد پایمال شدن حقوق بشر را سر می‌دهند، در این سال‌ها تعریف جدیدی از حقوق بشر را ترسیم کرده و برخورد شدید با مهاجران از همه جا مانده را حق قانونی خود دانسته و چشم خود را بر انسانیت بسته‌اند.
** آتشی که ترامپ روشن کرد
«دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا از زمان تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری تا حضور در کاخ سفید، بحث تقابل با مهاجران را تا تنش با کنگره این کشور برای ساخت دیوار مرزی با مکزیک بالا برد و حتی تا چندی پیش درصدد اعمال تعرفه بر کالاهای مکزیکی به بهانه خودداری مقام‌های آن کشور در مقابله با عبور مهاجران بود.
او بارها مدعی کوتاهی نمایندگان دموکرات کنگره در تشدید امنیت مرزها شد و گفت که آنها برای مقابله با مهاجرانی که از مرزهای مکزیک وارد آمریکا می‌شوند، با سیاست‌هایی همچون ساخت دیوار مخالفت می‌کنند.
ترامپ با متهم کردن دموکرات‌ها به حمایت از مرزهای باز گفت که سیاست‌های مهاجرتی نمایندگان حزب مخالف، به جرایم خشونت بار و قاچاق مواد مخدر و انسان منتهی خواهد شد.
مناقشه بر سر تأمین بودجه درخواستی ترامپ برای ساخت دیوار مرزی، به تعطیلی ۳۵ روزه دولت آمریکا نیز منجر شد.
کاخ سفید در هفته‌های اخیر بدنبال انتشار گزارش‌هایی مبنی بر بدرفتاری با مهاجران از جمله افراد کم سن و سال در بازداشتگاه‌ها در امتداد مرز آمریکا و مکزیک، به شدت تحت انتقاد قرار گرفته است.
انتقادها از سیاست‌های ضدمهاجرتی ترامپ شدت یافته بویژه پس از انتشار تصاویری از پیکرهای مرد مهاجر السالوادوری و دختر خردسالش در آب‌های بخشی از مرز آمریکا با مکزیک که در رسانه‌های جهان بازتاب داشت.
این رویه دولت ترامپ صدای مدافعان حقوق مهاجران را درآورده زیرا آنها بارها هشدار افزایش آمار مرگ و میر مهاجران در نتیجه تشدید سیاست‌های کاخ سفید برای متقاضیان پناهندگی را داده بودند.
بسیاری از کودکان مهاجر غیرقانونی به هنگام ورود به خاک آمریکا دستگیر شده و در شرایط بسیار سختی نگهداری می‌شوند.
هفته پیش بود که شبکه خبری تلویزیونی «سی ان ان» اعلام کرد، برخی اعضای دمکرات کنگره آمریکا پس از بازدید از دو اردوگاه مرزی در تگزاس با انتقاد از شیوه رفتار مأموران گشت مرزی با مهاجران، نسبت به یک بحران انسانی رو به تشدید در این منطقه هشدار دادند.
یکی از این نمایندگان گفته، برخی مهاجران از آب توالت‌ها می‌نوشیدند.
انتقادها به سیاست‌های سختگیرانه دولت ترامپ علیه مهاجران و پناهجویان که به مرگ تعدادی از آنها منجر شده، اعتراض‌های خیابانی در آمریکا را به همراه داشته به گونه‌ای که صدها تن از مردم این کشور با حضور در خیابان‌های واشنگتن، تعطیلی مراکز بازداشت را خواستار شدند.
دامنه انتقادها به قاضی فدرال نیز کشیده شده به گونه‌ای که خبرگزاری آسوشیتدپرس اعلام کرد «مارشا پچمن» قاضی فدرال در سیاتل، سیاست دولت آمریکا در بازداشت هزاران مهاجر را در زمانی که روند قضائی پرونده آنها در حال طی شدن است، لغو کرد و گفت که آنها می‌توانند با ضمانت آزاد شوند.
در نتیجه این رخدادها بود که اوایل تیر سال جاری، مجلس نمایندگان آمریکا با تصویب یک بسته مالی ۴.۵ میلیارد دلاری، دولت را ملزم کرد شرایط لازم را برای ساخت بازداشتگاه‌های خصوصی با استانداردهای بالا در مرز جنوبی این کشور فراهم کند.
این اقدام نمایندگان، صدای اعتراض ترامپ را درآورد زیرا از نظر او به مفاد قانون مهاجرتی آمریکا توجهی نشده در حالی که رئیس جمهوری آمریکا بارها خواستار تغییر آن شده است.
کاخ سفید تهدید کرده که لایحه بودجه ۴.۵ میلیارد دلاری مجلس نمایندگان برای بهبود شرایط درمان و زندگی مهاجران در مرزهای مکزیک را وتو خواهد کرد زیرا از نظر ترامپ این لایحه، پولی برای تقویت امنیت مرزی از جمله طرح ساخت دیوار مرزی در نظر نگرفته است.
وضعیت دردناک نگهداری کودکان مهاجر در بازداشتگاه‌های مناطق مرزی و مرگ برخی آنها سبب شد تا «جان سندرز» مدیر اداره بخش گمرک و محافظت مرزی آمریکا هفته گذشته در پیامی به کارکنان این اداره اعلام کند که از ۱۴ تیر ماه از سمت خود کناره‌گیری می‌کند.
آسوشیتدپرس شمار کودکان مهاجر بازداشت شده در مقرهای گشت مرزی جنوب این کشور را نزدیک به ۱۵ هزار کودک اعلام کرده است.
بسیاری از این مهاجران از آمریکای مرکزی و کشورهای آفریقایی می‌آیند.
هرچند برخی سیاست‌های دونالد ترامپ علیه مهاجران از سوی دادگاه‌های آمریکا لغو شده، اما بسیاری دیگر از آنها سبب بروز مشکلات شدید برای هزاران مهاجر بازداشتی در مناطق مرزی شده است.
رئیس جمهوری آمریکا بدون توجه به این مساله، همزمان با وعده مدافعان حقوق مهاجران برای حمایت از آنها اعلام کرده که اخراج جمعی مهاجران را بزودی آغاز می‌کند.
به نوشته خبرگزاری رویترز، ترامپ موضوع مقابله با مهاجرت را به یکی از مسائل کلیدی دوران ریاست جمهوری و نیز تلاش‌های خود برای شرکت دوباره در انتخابات ۲۰۲۰ تبدیل کرده است.
او ماه گذشته با فاش شدن زمان آغاز عملیات اخراج جمعی مهاجران غیرقانونی، این روند را به تعویق انداخت اما گفته این روند را بزودی آغاز می‌کند.
این مساله با واکنش مدافعان حقوق مهاجران همراه شده زیرا معتقدند این تصمیم، جامعه مهاجران آمریکا و اقتصاد این کشور را تهدید می‌کند.
** گسترش مهاجرستیزی ترامپ به اروپا
سیاست‌های ضد مهاجرتی دولت ترامپ و حمایت از چنین روندی در کشورهای اروپایی سبب شد تا در دو سال اخیر بویژه در این ماه‌ها دامنه مهاجرستیزی نیز در قاره سبز شدت یابد بگونه‌ای که وضعیت بی‌سابقه‌ای در این کشورهای مدعی حقوق بشری اتحادیه اروپا ایجاد شده است.
- آلمان
در میان کشورهای اروپایی، سیاست‌های «آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان و احزاب سبز حامی مهاجران سبب شد تا این کشور مامن بسیاری از پناهجویان فراری از جنگ خاورمیانه باشد.
با این حال احزاب راستگرا و طرفداران گروه‌های راست افراطی و پوپولیستی به شدت منتقد سیاست‌های حمایتی دولت از مهاجران بوده و حتی کار به تهدید و کشتن سیاستمداران نیز کشیده شده است.
دوازدهم خرداد سال جاری «لوبکه» فرماندار شهر کاسل در منزل خود به ضرب گلوله کشته شد. قاتل از فعالان جریان راست افراطی در آلمان بوده که حمایت سیاستمدار از مهاجران را دلیل اقدام خود اعلام کرده است.
«هایکو ماس» وزیر خارجه آلمان در واکنش به این مساله و افزایش تهدید سیاستمداران، خواهان حمایت مردم و مقام‌های این کشور از ارزش‌های دموکراسی شد و از سیاستمداران خواست وارد عمل شده و با چنین رویکردی مبارزه کنند زیرا تهدیدها و نفرت‌پراکنی گروه‌های افراطی، همه را هدف گرفته است.
مرکل سیاست «درهای باز» را در برابر مهاجران در پیش گرفت که در نتیجه بیشتر پناهجویان وارد این کشور شدند. با این حال صدراعظم آلمان دیگر کشورهای اتحادیه اروپا از جمله ایتالیا را تحت فشار قرار داده تا اقدامات بیشتری را برای مقابله با مساله مهاجرت اتخاذ کنند.
- ایتالیا
ایتالیا از جمله کشورهای اروپایی است که در صدر هدف مهاجران آفریقایی قرار دارد.
موقعیت این کشور در کنار دریای مدیترانه سبب شده که قایق‌های حامل مهاجران و پناهجویان نخستین مقصد خود برای ورود به اروپا را از این کشور آغاز کنند.
دولت ایتالیا در سال گذشته لایحه امنیتی سختگیرانه‌ای را تصویب کرد که اخراج مهاجران و یا محروم کردن آنان از دریافت شهروندی را آسان می‌کند.
این لایحه، قانون ایتالیا را در مورد پذیرش پناهجویان و پناهندگان تغییر خواهد داد و دریافت مجوز اقامت بشردوستانه را به مواردی خاص محدود می‌کند.
مجوز اقامت بشردوستانه نوعی اجازه اقامت مخصوص ایتالیا است که به افرادی داده می‌شود که برای پناهندگی شرایط لازم را ندارند و یا جزو موارد کنوانسیون ۱۹۵۱ ژنو محسوب نمی‌شوند اما در عین حال در خطر هستند.
با تصویب این لایحه» «پیر فرانچسکو ماجورینو» کمیسار مسئول کمک‌های اجتماعی در شهر میلان گفت: «هزاران مهاجر که در این مراکز به آنها رسیدگی می‌شد، بیرون انداخته خواهند شد. صدها مهاجر در شهر میلان نیز شامل آنها هستند.»
در کنار این مساله، سیاست‌های ضد مهاجرتی دولت راستگرا در ایتالیا سبب شده این روزها تنش بزرگی درباره حضور یک کشتی نجات حامل پناهجویان در بندر ایتالیا میان رم و برلین ایجاد شود.
این قایق که سرنشینان آن را دهها مهاجر آفریقایی نجات یافته تشکیل می‌داد، پس از دو هفته سرگردانی در آب‌های بین‌المللی مجبور به لنگر انداختن در بندر ایتالیا شد.
پیامد آن، درگیری لفظی دولتمردان ایتالیا و آلمان بوده است. رم اقدام کاپیتان آلمانیِ کشتی نجات را نقض قانون «منع پهلوگیری کشتی‌ها» اعلام کرده است.
«کارولا راکیته» کاپیتان ۳۱ ساله این کشتی امدادی آلمان، به دلیل پهلوگیری بدون مجوز در بندر «لامپدوسای» ایتالیا بازداشت شد.
به نوشته خبرگزاری رویترز، «ماتئو سالوینی» معاون نخست وزیر و وزیر کشور ایتالیا، با عصبانیت درخواست آلمان برای خودداری از برخورد با این کاپیتان آلمانی را به عنوان یک مجرم رد کرد.
کاپیتان این کشتی به ظن کمک به قاچاقچیان انسان تحت تحقیقات قرار دارد.
سالوینی، رهبر حزب حاکم راستگرای «لیگ» ایتالیا مواضع سختگیرانه‌ای علیه نزدیک شدن مهاجران به بنادر ایتالیا اتخاذ و کشورهای اروپایی را متهم کرده که در مواجهه با ورود مهاجران از دریا، این کشور را تنها گذاشته‌اند.
این مقام افراطی ایتالیا، اقدام کاپیتان کشتی آلمانی را «اقدام جنایی و جنگی» توصیف کرده است.
دامنه تنش‌ها به پاریس هم کشیده شده است.
«کریستوف کاستانر» وزیر کشور فرانسه از رویکرد ایتالیا انتقاد کرده زیرا سالوینی پیش از این از دو کشتی نجات فعال در مدیترانه خواسته بود به سمت بندر فرانسه حرکت کند.
سران اروپایی درباره سهمیه کشورهای این نهاد در پذیرش مهاجران بویژه پس از بحران مهاجرت سال ۲۰۱۵ و ورود انبوه پناهجویان به آلمان، همچنان اختلاف نظر دارند.
حزب حاکم پوپولیستی ایتالیا با اتخاذ مواضع سختگیرانه از ورود مهاجران به کشورش جلوگیری کرده است.
- انگلیس
از جمله مقصدهای مورد نظر مهاجران، انگلیس است.
با وجود سختگیری‌های شدید لندن در این زمینه، مهاجران از مسیر دریا بویژه از فرانسه، برای ورود به این کشور تلاش می‌کنند.
دولت لندن در تقابل با مهاجران، اقدامات مختلفی را در پیش گرفته که به تازگی روزنامه گاردین افشا کرد که وزارت کشور انگلستان چراغ خاموش و محرمانه با استفاده از اطلاعات سازمان‌های خیریه، بدنبال شناسایی مهاجران و کارتن خواب‌ها بوده تا بتواند آنها را از کشور اخراج کند.
این روزنامه با بررسی تعداد زیادی از ایمیل‌های وزارت کشور انگلیس افشا کرد که این طرح با نقض قوانین اروپا در مورد حریم خصوصی، به اطلاعات شخصی افراد بی‌خانمان و کارتن‌خواب‌ها در سازمان‌های خیریه دست پیدا کرده است.
دیدگاه سازمان‌های خیریه نسبت به این طرح که هنوز در مرحله آزمایشی قرار دارد، بیانگر موضع خصمانه وزارت کشور انگلیس در قبال کارتن‌خواب‌های مهاجر است.
به نوشته این رسانه، دولت انگلیس که پیش از این نیز در تلاش برای اخراج مهاجران بود، با مخالفت جدی دادگاه عالی این کشور مواجه شده است.
دادگاه عالی انگلستان در سال گذشته با رد درخواست دولت برای اخراج مهاجران و کارتن خواب‌ها اعلام کرد که این اقدام برخلاف قوانین اتحادیه اروپا و غیرقانونی است.
«گریسی بردلی» مدیر پویش خیریه آزادی حقوق بشر در این باره گفته، اکنون کاملاً روشن است که وزارت کشور، شهرداری لندن، شوراهای محلی و برخی خیریه‌های بی‌خانمان‌ها تلاش می‌کنند این سیاست تبعیض‌آ میز را به شیوه جدید، احیا کنند.
آخرین آمار کارتن‌خواب‌ها نشان می‌دهد، ۸ هزار و ۸۵۵ کارتن خواب بین سال‌های ۲۰۱۹ - ۲۰۱۸ میلادی در لندن زندگی می‌کردند که نسبت به یک سال پیش از آن ۱۸ درصد افزایش داشته است.
- اروپا و آمریکا از حقوق بشر دم نزنند
سیاست‌های جنگ‌طلبانه و استعماری اروپا و آمریکا و اقدامات ضد مهاجراتی این روزهای دولتمردان آنها، صدای گروه‌های حقوق بشری را نیز درآورده و معتقدند، کشورهای اروپایی و آمریکایی در جایگاهی نیستند که خود را داعیه دار و پرچم‌دار حقوق بشر بدانند.
«عجمو باراکا» مؤسس و رئیس شبکه حقوق بشر آمریکا، قدامات اروپا و آمریکا در عرصه بین‌المللی را نافی حقوق بشر دانست.
وی که چندی پیش در همایشی با عنوان «آمریکا و جنایات قرن» به صورت ویدئو کنفرانس سخنرانی می‌کرد، افزود: مفهوم حقوق بشر رسالتش را از دست داده است… آمریکا با کشورهایی که در مقابل استعمار نوین مقاومت می‌کردند، مقابله کرده است.
به اعتقاد وی، کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل متحد که فرصتی برای انعکاس صدا و خواسته‌های مردم مظلوم بود، در این راه نتوانسته به اهداف خود دست یابد… فقط در ظاهر از گفتمان حقوق بشر حمایت می‌شود.
باراکا با بیان اینکه دامنه این بحث تا مهاجران نیز گسترش یافته، تصریح کرد: در عمل مفهوم حقوق بشر یک مفهوم به خطر افتاده حتی داخل جامعه آمریکاست و از آن به عنوان یک حربه و ابزار حقوقی استفاده شده و به نوعی توجیه اخلاقی برای آمریکا در عرصه داخلی و بین‌المللی است.
نکته مهمی که باراکا به آن اشاره می‌کند، چارچوب اصلی کارکرد حقوق بشر برای آمریکا و اروپاست: «همه اقدامات در عرصه سیاست خارجی همسو با پروژه آمریکایی- اروپایی است بدین صورت که با تکیه بر مفاهیم حقوق بشری، منافع آمریکا و اروپا تأمین شود و این می‌تواند وضعیت خطرناکی را برای حقوق بشر رقم بزند.»
گزارش از: لطیف نکویی