شورایاری‌ها در سال ۱۳۷۸ طی طرحی که به تصویب دوره اول شورای شهر رسیده پا به عرصه عمومی مدیریت شهری در شهر تهران گذاشت. شورایاری‌ها در واقع به عنوان بزرگترین انجمن محلی ایران به شرط آنکه در جایگاه واقعی خود قرارگیرند نهادهایی هستند که می‌توانند به عنوان بازوی توانمند مدیریت شهری پایتخت به شمار روند و این روزها کار ثبت نام پنجمین دوره انتخابات آن نیز در جریان است.
آخرین مهلت ثبت‌نام نامزدها ۱۵ تیرماه اعلام شده بود و قرار است چهارم مرداد ماه انتخابات آن به شکل کاملاً الکترونیکی برگزار شود.
به گزارش گروه نشریات خبری، بررسی امروز (۱۷ تیرماه) روزنامه ها، تارنماها و خبرگزاری های هر دو طیف سیاسی کشور نشان می دهد که این رسانه ها، کیفیت عملکرد شورای شهر را در حفظ و تثبیت کارکرد شورایاری‌ها ضعیف توصیف کردند و معتقدند که این نهاد نتوانسته به جایگاه واقعی خود دست پیدا کند. رسانه های اصلاح طلب و اصولگرا همچنین شورایاری ها را نهادی مشورتی بدون حق دخالت در امور اجرایی توصیف کرده اند.
رسانه های اصلاح طلب در گزارش های خود به محورهایی چون چگونگی ترغیب مردم به مشارکت در شورایاری ها؛ جوانگرایی محسوس در انتخابات این دوره شورایاری؛ نحوه برگزاری انتخابات شورایاری و حضور ۲۵ درصد زنان در انتخابات شورایاری‌ها و انتقاد عضو شورای شهر درباره گزارش‌دهی بدحجابی پرداخته اند.
رسانه های اصولگرا موضوع هایی چون وجود ابهامات در برگزاری انتخابات شورایاری دوره پنجم؛ حذف شرط "سوء شهرت" از آیین نامه شورایاران و لزوم گزارش محلات کمتر توسعه یافته پایتخت در دستور شورای شهر را مورد توجه قرار دادند.
رسانه های اصلاح طلب
برخی عبارت های کانونی در رسانه های منسوب به اصلاح طلبان پیرامون این موضوع عبارت است از: شورایاران در این سال ها از نظر کیفیت عملکرد و سایر ویژگی ها نظیر سن، تحصیلات، مرتبط بودن تحصیلات و در نهایت ارزیابی رضایت شهروندان، سطح بالایی نداشته‌اند؛ محقق شدن ایجاد انگیزه برای شرکت کردن نخبگان و نیروهای کیفی؛ حذف مولفه‌های رانتی نظیر اهدای طرح ترافیک به اعضای شورای محله؛ جوانگرایی محسوس برای اولین بار در انتخابات ایران در شورایاری ها دیده شده است.
کیفیت عملکرد شورایاری ها در دوره های قبل
- روزنامه شرق در مطلبی با عنوان "پایگاه مردمی یا انتخاباتی؟ " نوشت: انتخابات شورایاری‌ها بالاخره با تأیید و تصویب‌هایی در دولت و مجلس، قرار است چهارم مرداد با رقابت بیش از ۱۱ هزار نفر برگزار شود؛ درحالی‌که میزان مشارکت برای این دوره نسبت به دوره قبل کاهش حداقل دو هزار نفری داشته است و بسیاری معتقدند عملکرد دوره‌های قبل شورایاری‌ها، خارج از وظایفشان و عملکرد شورا و شهرداری تهران درحفظ و تثبیت کارکرد و عملکرد شورایاری‌ها آن‌قدر ضعیف و سوءاستفاده‌گرانه بوده که این نهاد نتوانسته به جایگاه خود برسد. درعین‌حال، این انتخابات و میزان مشارکت درآن می‌تواند زمینه‌ای برای انتخابات پیش‌روی مجلس در هر دو جریان سیاسی باشد. باید دید نیروهای متخصص و دلسوز برای مردم و شهر، در این موقعیت‌های مردمی قرار می‌گیرند یا مهره‌هایی اثرگذار برای انتخابات آینده مجلس شورای اسلامی؛ البته با فرض اینکه مشارکت برای انتخابات همچنان بالا باشد.
شرق در ادامه این گزارش افزود: واقعیت این است که شورایاری‌ها در این چهار دوره تاکنون از میان خصوصیاتی که در اساسنامه آن تعریف شده، شامل «انجمنی غیردولتی، غیرمتمرکز، غیرسیاسی، داوطلبانه، مشارکتی و خودگردان»، فقط خاصیت داوطلبانه‌بودن را به دوش می‌کشند و خصوصیات دیگر به واسطه وابستگی به شورا و شهرداری، تنها یک حرف بوده است. شورایاران در این سال‌ها از نظر کیفیت عملکرد و سایر ویژگی‌ها نظیر سن، تحصیلات، مرتبط‌بودن تحصیلات و در نهایت ارزیابی رضایت شهروندان، سطح بالایی نداشته‌اند و چه‌بسا تخلفات و اشکالات عمده‌ای نیز در این میان وجود داشته که دیده نشده یا به دلایل سیاسی و مصلحت‌اندیشی، درباره آنها اغماض شده است.
شورایاری ها نهادی مشورتی بدون حق دخالت در امور اجرایی
- ایسنا درگزارشی با تیتر "شورایاری‌ها؛ نهادهای فرمایشی مشورتی یا بازوهای قدرتمند مدیریت شهری؟ " نوشت: انجمن‌های شورایاری، انجمن‌های غیردولتی، غیرمتمرکز، غیرسیاسی، داوطلبانه و مشارکتی و از جهت اقتصادی خودگردان و وابسته به شورای شهر هستند که وظایف رسیدگی به مسائل و مشکلات محلات را بر عهده دارند و با وجود پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های بسیار، اما بنابر نظرکارشناسان در حال حاضر طبق آیین نامه تشکیل انجمن‌های شورایاری، این انجمن‌ها صرفاً جنبه مشورتی داشته و حق دخالت در امور اجرایی و مالی را نیز ندارند.
ایسنا افزود: به استناد ماده ۷۱ قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب مورخ ۱۳۷۵/۳/۱ و با توجه به حجم عظیم و گسترده مسائل و مشکلات مختلف شهری در ابعاد کمی و کیفی خصوصاً درکلان شهر تهران، رفع این مشکلات و بهبود شرایط مستلزم تمرکز زدایی و بهره‌گیری از نظرات و دیدگاه‌های آحاد مردم و مشارکت واقعی، پایدار، دائمی و نهادینه، تشکیل انجمن‌ها و سازمان‌ها و نهادهای مدنی داوطلبانه و مردمی بود که در راستای تحقق اهداف فوق و خصوصاً اجرای بندهای ششم و هفتم ماده ٧١ قانون فوق الذکر، شورای اسلامی شهر تهران به موجب این طرح اقدام به تأسیس انجمن‌های شورایاری در محلات تهران کرد. زیرا موضوعات در سطح شهرهای بزرگی مانند تهران به قدری با هم متفاوت است که در برخی موارد نمی‌توان تصمیم واحدی برای همه مناطق شهر اتخاذ کرد، اما می‌توان به گونه‌ای عمل کرد که موضوعات و مشکلات در درون همان محله و با کمک و همیاری مستقیم ساکنان محله حل و برطرف شود. از این رو ایجاد نهادهای داوطلبانه مردمی به نام شورایاری‌ها به یاری مسئولین و مدیران شهری آمده است. مشارکت اجتماعی محلی در کشورهای مختلف به منظور کنترل سیاسی – اجتماعی و با علم به اینکه مشارکت هزینه برنامه‌های توسعه اجتماعی را کاهش می‌دهد و اجرای آن را تسهیل می‌کند، به کار می‌رود.
چگونگی ترغیب مردم به مشارکت در شورایاری ها
- «محمدرضا رضوانی» کارشناس حوزه شوراها و مشارکت‌های مردمی در گفت و گو با ایسنا و در پاسخ به این سئوال که چگونه باید مردم را به مشارکت در شورایاری‌ها و اعتماد به آنها ترغیب کرد، گفت: یکی از مشکلات در شهر بسیار بزرگی مانند تهران این است که در بعضی از محلات شهری تعلق خاطر مردم به محله بسیار کم است، زیرا مردم جابه‌جایی زیادی در طول زندگی خود بین محلات و نواحی و مناطق شهری دارند. این جابه‌جایی‌ها باعث می شود که مردم خیلی احساس تعلق به محله نداشته باشند و امور محلی اهمیت زیادی برای آنها نداشته باشد. البته این موضوع در خصوص محله‌های قدیمی و تاریخی متفاوت است. زیرا معمولاً در این محلات، مردم سابقه زندگی و سکونت بیشتری داشته و به تبع آن احساس تعلق بیشتری نیز به محیط زندگی خود دارند. اما در محلات جدید هنوز این حس جامعه محلی، تعلق خاطر و سرمایه اجتماعی ضعیف‌تر است.
این کارشناس امور شوراها و مشارکت‌های مردمی با بیان اینکه عضویت در انجمن‌های شورایاری در شرایط فعلی شغل محسوب نمی‌شوند، گفت: شورایاری شغل به حساب نمی‌آید، زیرا موضوعی غیردولتی، داوطلبانه و مشارکتی است، اما معمولاً حق الزحمه‌های کمی به عنوان حضور در جلسات به آنها پرداخت می‌شود.
جوانگرایی محسوس در انتخابات این دوره شورایاری
- به گزارش ایسنا، «محسن هاشمی» رییس شورای در ابتدای جلسه علنی شورای شهر تهران گفت: شب گذشته مهلت ثبت نام در انتخابات شورایاری‌ها به پایان رسید و بیش از ۱۱ هزار نفر از شهروندان تهرانی به عنوان کاندیدا ثبت نام کردند.
وی با اشاره به جوانگرایی در این دوره از انتخابات شورایاری‌ها، افزود: براساس آمارهای موجود افراد کمتر از ۴۰ سال، حدود ۴۰ درصد این جمعیت را به خود اختصاص داده و ۱۴ درصد کاندیدا نیزکمتر از ۳۰ سال داشتند که جوانگرایی محسوسی را برای اولین‌بار در انتخابات ایران در شورایاری‌ها می‌بینیم.
نحوه برگزاری انتخابات شورایاری
- ایسنا در این باره نوشت: رییس شورای شهر تهران با بیان اینکه انتخابات شورایاری‌ها به صورت الکترونیکی و با همکاری وزارت کشور برگزار می‌شود، گفت: انتخابات شورایاری‌ها مقدمه‌ای برای الکترونیکی‌کردن سایر انتخابات است. به گفته هاشمی، هیات‌های نظارت در هفته جاری مدارک کاندیداها را بررسی و نتایج تایید صلاحیت‌ها را اعلام می‌کند. … رئیس شورای شهر تهران در خاتمه با بیان اینکه راهبرد شورای شهر تهران در برگزاری پنجمین دوره انتخابات شورایاری بر کیفی سازی این نهاد موثر و کاهش شائبه و ارتقای تصویر شورای محله بود، گفت: در این راستا با حذف مولفه‌های رانتی نظیر اهدای طرح ترافیک به اعضای شورای محله تلاش شد که نخبگان و نیروهای کیفی که انگیزه ایجاد تحول و ارتقای عملکرد نهاد شورایاری را دارند تشویق به حضور در انتخابات شوند که خوشبختانه محقق شد.
انتقاد عضو شورای شهر درباره گزارش‌دهی بدحجابی
- به گزارش خبرنگار ایلنا، احمد مسجد جامعی در یکصد و پنجاه و سومین جلسه شورا با اشاره به روال باب شده در گزارش دهی نسبت به حجاب بانوان گفت: قطعاً رعایت حجاب یک موضوع قانونی است اما نحوه اجرای این قانون از اهمیت بسزائی برخوردار است. وی با بیان اینکه این کار اجرای قانون نیست و به نظر می رسد تلاشی برای پرونده سازی باشد، افزود: به شکلی که خانمی به متخلفی درباره عبور از خیابان یکطرفه تذکر می دهد و فرد مقابل این خانم را تهدید می کند که گزارش حجاب ایشان را می‌دهد؛ لذا دستگاه‌های ذی‌ربط برای جلوگیری از سوء استفاده‌ها باید چاره اندیشی کنند و با افرادی که سوء استفاده می‌کنند نیز برخورد قانونی شود.
(تارنمای انصاف نیوز نیز این گزارش را منتشر کرده است)
استقبال از حضور در شورایاری
- روزنامه آرمان در گزارشی با اشاره به کاندیداتوری ۱۲ هزار نفری شورایاری نوشت: برخلاف آنچه برخی مخالفان اداره شهر توسط شهروندان ادعا می‌کنند، استقبال خوبی از کاندیدا شدن در انتخابات شورایاری‌ها صورت گرفت چنانکه مدیرعامل سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران، گفت: بیش از ۱۲ هزار نفر در انتخابات شورایاری‌ها ثبت نام کرده‌اند. «محمد فرجود» در تشریح آخرین وضعیت ثبت نام شهروندان برای شرکت در انتخابات شورایاری‌ها، از ثبت نام بیش از ۱۲ هزار نفر در پنجمین دوره این انتخابات خبر داد. او افزود: البته آمار دقیق‌تر ثبت نام‌ها ۱۲ هزار و ۳۰۰ نفر است که این ۳۰۰ نفر به دلیل نقص در مدارک، هنوز در فهرست ثبت نام‌های قطعی در سیستم قرار نگرفته است. ثبت نهایی اسامی این شهروندان تا دو، سه روز آینده انجام خواهد شد.
حضور ۲۵ درصد زنان در انتخابات شورایاری‌ها
- به گزارش تابناک به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان، محسن هاشمی رفسنجانی رئیس شورای شهر تهران صبح امروز در آغاز جلسه رسمی شورای شهر تهران با اشاره به اینکه شب گذشته مهلت ثبت‌نام در انتخابات شورایاری‌ها به پایان رسید، گفت: ۱۲ هزار نفر از شهروندان نامزد انتخابات شورایاری‌ها شدند که در این بین ۲۵ درصد ثبت‌نام کنندگان زنان و ۷۵ درصد هم مردان بودند.
رئیس شورای شهر تهران با بیان اینکه ۴۰ درصد ثبت‌نام کنندگان زیر ۴۰ سال و ۱۴ درصد زیر ۳۰ سال بودند اظهار کرد: بر خلاف مسائلی که مطرح شد این بار انتخابات فقط در مدارس است، بلکه سعی شده حوزه‌های انتخاباتی مانند قبل بوده و مساجد و مدارس میزبان باشند، اگرچه برخی از مساجد و مدارس آمادگی نداشتند. وی اظهار کرد: این انتخابات به درخواست وزارت کشور به صورت الکترونیکی برگزار می‌شود.
رسانه های اصولگرا
برخی عبارت هایی که در رسانه های منتسب به این طیف سیاسی پیرامون این موضوع به کار رفته از این قرار است: انتخابات شورایاری‌ها ماهیت قانونی ندارد؛ عنصر سوءشهرت را از آیین‌نامه شورایاران برداشتند که این امر کار را سخت و سست می‌کند؛ تلاش برای سیاسی شدن شورایاری‌ها جفا به شهر و سوال برانگیز است؛ ارائه گزارش شورایاران محلات کمتر توسعه یافته شهر تهران را در دستورکار جلسات شورا قرار دهند؛ حذف شرط "حُسن شهرت" از سوی اعضای شورای شهر تهران، جای ابهام و سؤال دارد.
ابهامات بی پاسخ در برگزاری انتخابات شورایاری دوره پنجم
- خبرگزاری تسنیم نوشت: «مرتضی طلایی» رئیس سابق ستاد هماهنگی شورایاری‌ها با اشاره به ابهامات بی‌پاسخ مانده در برگزاری انتخابات شورایاری‌های پنجم گفت که انتخابات شورایاری‌ها در این دوره به سیاق اعلام شده مبنی بر برگزاری انتخابات به‌صورت الکترونیکی و با مسئولیت اجرایی شهرداری تهران مشکوک است که البته دوستان در ستاد هماهنگی شورایاری‌ها و اعضای شورای شهر تهران در این زمینه سکوت اختیار کرده‌اند.
طلایی درگفت وگو با تسنیم درباره عدم برخورداری انتخابات شورایاری‌ها از محمل قانونی اظهارکرد: انتخابات شورایاری‌ها ماهیت قانونی ندارد و حتی در دوره چهارم شورایاری‌ها برخی از حقوقدان‌ها نسبت به این موضوع معترض بودند و تأکید داشتند که این انتخابات غیرقانونی است اما در هر صورت با اخذ مجوز از هیات وزیران این انتخابات برگزار شد.
طلایی افزود: برگزاری انتخابات شورایاری‌ها نیاز به مصوبه مجلس شورای اسلامی دارد که در ادوار گذشته این انتخابات با همراهی و همکاری وزارت کشور برگزار شده است که امیدواریم در آینده انتخابات این انجمن با اخذ مجوز از مجلس شورای اسلامی به صورت قانونی برگزار شود.
وی گفت: رویکرد شورای شهر تهران در این دوره نسبت به شورایاری‌ها سلبی است و این در حالی است که شورای شهر تهران در دوره گذشته اهمیت ویژه‌ای را به جایگاه و کارکرد شورایاری‌ها داشت و هر دو هفته یک بار با دعوت از دبیران شورایاری‌ها در صحن شورا، آنها گزارشی را از اقدامات خود به اعضاء ارائه می‌کردند و در واقع ارائه چنین گزارشاتی تأثیر بسیاری را در رفع مشکلات منطقه و محله مربوطه داشت.
طلایی همچنین به تغییرات صورت گرفته در ارتباط با اساسنامه انتخابات شورایاری‌ها در دوره جدید اشاره کرد و افزود: حذف شرط "حُسن شهرت" به عنوان یکی از ویژگی‌های ثبت‌نام کاندیداها از سوی اعضای شورای شهر تهران، جای ابهام و سؤال دارد و البته مسئولیت اجرایی انتخابات از سوی شهرداری تهران، پرسش دیگری است که باید اعضای شورای شهر تهران در این ارتباط پاسخ دهند.
حذف شرط "سوءشهرت" از آیین نامه شورایاران
- «مجتبی شاکری» در گفت وگو با خبرگزاری تسنیم، درباره برگزاری انتخابات شورایاری‌ها، اظهارکرد: برای برگزاری این دوره از انتخابات شورایاران، چند نکته وجود دارد؛ نخست اینکه عنصر سوءشهرت را از آیین‌نامه شورایاران برداشتند که این امر کار را سخت و سست می‌کند. همچنین تشویق مردم برای شرکت در انتخابات به طور حتم خوب اما حزبی کردن آن، بد است. این موضوع نیز نکته دیگری است که در این دوره از انتخابات با آن مواجه هستیم و تلاش برای سیاسی شدن شورایاری‌ها جفا به شهر و سوال برانگیز است.
دبیرکل جمعیت جانبازان انقلاب اسلامی افزود: متأسفانه عنصر نظارتی لازم وجود ندارد و یک جریان سیاسی، یکسویه، دعوت کننده، برگزار کننده، ارزیابی کننده و اعلام کننده است و این امر با هیچ ضابطه نظارتی و مردم سالارانه سازگار نیست. شورای پنجم برای اینکه این شائبه وجود نداشته باشد باید از چند جریان حزبی برای نظارت دعوت کنند تا شبهات برطرف شود.
لزوم گزارش محلات کمتر توسعه یافته پایتخت در دستور صحن شورای شهر
- به گزارش خبرگزاری مهر، "مجید فراهانی" رئیس کمیته بودجه و نظارت مالی شورای اسلامی شهر تهران در جریان صد و پنجاه و سومین جلسه علنی شورای شهر تهران در نطق پیش از دستور با اشاره به نقش شورایاری ها و ضمن دعوت از همه اقشار و شهروندان برای مشارکت در این انتخابات، به لزوم ارائه گزارش آنان از محلات کم برخوردار در صحن علنی شورای شهر تاکید کرد.
وی در بخش دیگری از سخنرانی خود افزود: اینجانب به عنوان نماینده مردم و در مسیر ادای حق به شهر و بهره گیری از ظرفیت شورایاران از برادر ارجمندم جناب آقای مهندس هاشمی رئیس محترم شورا تقاضا دارم ارائه گزارش شورایاران محلات کمتر توسعه یافته شهر تهران را در دستور کار جلسات شورا قرار دهند تا شورا از فرصت هم اندیشی با شورایاران محترم برخوردار شود و بتواند با رویکرد مساله محور در محلات کمتر توسعه یافته و محروم شهر نه فقط صدای مردم را بشنود بلکه بتواند با برخی مصوبات، گرهی از گره های مردم خوب تهران بازکند.