تهران- ایرنا- محققان برای اولین بار موفق شدند از آنزیم‌هایی که در رویه‌های برش رشته‌های دی. ان. ای دست دارند، تصاویر سه بعدی با کیفیت بالا بگیرند.

این موفقیت که در مجله Nature Structural and Molecular Biology منتشر شده است، به محققان کمک کرد تا دقیقاً نحوه عملکرد فناوری ویرایش ژن به نام «کریسپر» را مشاهده کنند. این دستاورد می‌تواند در آینده به محققان کمک کند تا نسخه کارآمدتر و دقیق‌تری از این فناوری را طراحی کنند.

این کشف همچنین می‌تواند به محققان در درک بهتر و در نهایت درمان و پیشگیری از بیماری‌هایی مانند سرطان، کم خونی داسی شکل، بیماری تای-ساکس، بیماری هانتینگتون و بسیاری از بیماری‌ها که به واسطه جهش‌های دی. ان. ای بروز می‌کنند، کمک کند. بیماری تای- ساکس یک اختلال وراثتی نادر بوده که بطور پیش‌رونده‌ای سلول‌های عصبی (نرون ها) را در مغز و طناب نخاعی نابود می‌کند.

کریسپر (CRISPR) بخشی از دی‌. ان . ایِ پروکاریوت است که حاوی تناوب‌های کوتاهِ توالی‌های بنیادین است. کریسپر نوعی سیستم ایمنی تطابق پذیر در باکتری‌ها است که آن‌ها را قادر به کشف دی‌. ان . ای ویروس و بعد نابودیشان می‌کند. بخشی از سیستم کریسپر، پروتئینی به نام Cas۹ است که قابلیت جستجو، برش زدن و سرانجام استحالهٔ دی‌. ان. ای ویروس را به روشی خاص دارد. فناوری کریسپر به دانشمندان اجازه می‌دهد تغییراتی را در دی‌. ان. ای سلول‌ها ایجاد کنند.

اما کریسپر کامل نیست، مطالعات قبلی نشان داده‌اند که این فناوری مرتب جهش‌های ناخواسته ایجاد می‌کند.

محققان برای درک بهتر نحوه عملکرد کریسپر، یک فناوری تصویربرداری به نام «میکروسکوپ الکترونی کرایو یا Cryo-EM را به کار گرفتند. این تصاویر حرکات گام به گام مولکولی را طی رویه برش دی. ان. ای نشان دادند.

میکروسکوپ الکترونی کرایو (cryo-EM) یک نوع میکروسکوپ الکترونی عبوری (TEM) است و روز به روز بر اهمیت و ارزش این روش تصویربرداری زیست‌شناسی ساختاری افزوده می شود.