مرز طولانی استان ایلام با کشور همسایه در جریان هشت سال دفاع مقدس شاهد و میدان عملیات‌های کوچک و بزرگ زیادی همچون فتح میمک، فتح مهران، حادثه ورزشگاه چوار، بمباران سال ۶۴ ایوان، واقعه کوشک و سارات ایوان و … بود که هیچکدام انها راه به تقویم رسمی و آئینی کشور نبرده اند.
ایلام محل انجام عملیات‌های مهمی چون محرم، کربلای یک، خیبر و ذوالفقار است که طنینی حماسی در اذهان ایرانیان دارد همانطور که اوردگاه های قلاویزان، نقطه ایثار، شرهانی، رودخانه دویرج، زمین فوتبال چوار، میمک، سارات، کوشک زبیدات، دویرج و بانروشان نام‌های اشنایی برای بسیاری از اهالی کشور هستند اگرچه بسیاری از اینکه این عملیات‌ها در محدوده استان ایلام انجام گرفته‌اند بی اطلاع هستند.
جنگ برای ایلامی‌ها زودتر از باقی کشور اغاز شد اولین تجاوز نظامی عراق به مرزهای ایران اسلامی تنها ۲ ماه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در سیزدهم فرودین سال ۵۸ به مهران صورت گرفت همانطور که مهم‌ترین هجوم زمینی عراق قبل از آغاز رسمی جنگ از ۱۹ تا ۲۴ شهریور ۱۳۵۹ در منطقه میمک شهرستان ایلام رخ داد.
با آغاز تجاوز رژیم بعث، اولین کانون‌های مقاومت مردمی با رهنمودهای آیت الله حیدری ایلامی شکل گرفت؛ نقش مؤثر حجت الاسلام مرحوم شیخ محمد تعمیرکاری، مرحوم حاج عباس سلطانی، مرحوم آیت الله مروارید و ۱۱ طلبه جوان که همگی آسمانی شدند باعث سرافرازی ایران اسلامی در نخستین روزهای دفاع مقدس در استان ایلام مشهود می‌باشد.
در طول جنگ مردم استان در قالب گروه‌های رزمی و تیپ ۱۱۴ و سپس لشکر ۱۱ در ۵۰ عملیات کوچک، متوسط و بزرگ شرکت نمودند. از کل عملیات‌های مذکور ۷ مورد آنها خارج استان بوده و مابقی در مرزهای سرزمینی استان واقع شد.
(والفجر ۹، کربلای ۴، کربلای ۵، کربلای ۱۰، نصر ۴، نصر ۸، والفجر ۱۰) از عملیات‌های گسترده در حوزه سرزمین استان؛ فتح المبین، محرم و کربلای یک و از عملیات‌های متوسط: والفجر ۱ و والفجر ۳ را می‌توان نام برد.
مردم استان با اعزام حدود ۳۵ هزار رزمنده به جبهه‌های نبرد، تعداد سه هزار شهید، ۱۲ هزار جانباز و ۳۲۰ آزاده نقش بسیار ارزنده‌ای را در دفاع از انقلاب اسلامی ایفا کرده‌اند.
حدود ۵۰ هزار نفر رزمنده و ایثارگر و هدیه بیش از سه هزار نفر شهید در عملیات‌های مختلف دوران دفاع مقدس و جنگ شهرها نشان دهنده پایمردی ایلام و اهل ایلام در دفاع از مرزهای سرزمینی ایران اسلامی طی هشت سال دفاع مقدس از میمک تا مهران و دهلران است.
تحلیل اماری تعداد شهیدان و ایثارگران ایلام با کمتر ا ز ۵۰۰ هزار نفر جمعیت در ان مقطع نشان می‌دهد که این استان در قیاس با استان‌های مختلف کشور بیشترین تعداد رزمنده و ایثارگر را در دوران دفاع مقدس راهی نبرد کرده است هر چند برخی معتقدند که اهالی این استان که بیش از ۳۶۰ بار اماج بمباران‌های سنگین هوایی در طول هشت سال دفاع قرار گرفتند اما پشت جبهه را خالی نکرده و در چند کیلومتری خاکریزهای دفاع مقدس به زندگی روز مره پرداختند به نوعی شرایطی بهتر از انان که در سنگر بودند نداشتنند.
مناطق مسکونی و تجاری ایلام به خصوص در مرکز استان ۳۶۰ بار آماج حمله بمب افکن‌های هوایی دشمن قرار گرفت که البته دستور کار اهریمن بلا اثر ماند و مردم با وجود بمباران مکرر پشت جبهه و محل آسایش و امنیت رزمندگان را خالی و متروکه نکردند.
**سال‌ها دفاع و بازسازی مناطق جنگی و عقب ماندن از قافله توسعه
اما تلفات و عوارض منفی جنگ تحمیلی در استان ایلام محدود به حماسه و ایثار و عروج و سالهای دفاع مقدس نیست که ان گاه که غریو دهشتناک بمب افکن ها زمین ایلام را سرخ گون می‌کرد دیگر استان‌ها با آهنگی پرشتاب با منابع و تسهیلات ارزان قیمت پیگیر ارتقا شاخص‌ها زیربنای و رشد تولید و اشتغال بخش‌های کشاورزی، صنعت وخدمات بودند، نتیجه این تفاوت اکنون در امار بیکاری و سطح بالای فقر و فقدان صنعت ایلام نمودار شده است.
بعد از پایان جنگ بازهم استان ایلام از همگامی با برنامه پرشتاب توسعه کشور ناکام ماند که در آن مقطع که پیگیری ارتقا شاخص‌های رشد وتوسعه مناطق مختلف کشور در دستور کار مسئولان کشور قرار گرفت برای این استان تازه نوبت خرابی‌های جنگ رسیده بود.
از اواخر دهه ۶۰ تا سالهای میانی جنگ تا اواسط ۷۰ مجموع توان استان ایلام معطوف بازسازی شهرها، روستاها و هزاران واحد مسکونی، تجاری و اداری بود که یا در اثر اشغال نظامی و یا دربمباران های هوایی به طور کامل نابود شده بودند.
بعد از اینکه ایلام از جنگ و بازسازی رهایی یافت تازه کشور در دوران ازاد سازی اقتصادی، خصوصی سازی و اجتناب دولت از بنگاهداری صنعتی قرار داشت که معنای ان محروم شدن این استان از داشتن واحدهای بزرگ صنعتی وتولیدی بخش دولتی بود که در سالهای ماقبل در دیگر استان‌ها احداث می‌شد و فرصتی برای ایجاد زنجیره تولید از طریق ایجاد بنگاه‌های کوچک خصوصی را می‌داد.
استان ایلام بعد از محرومیت از سرمایه گذاری کلان و صنعتی دولتی باز نتوانست از تسهیلات ارزان قیمت وارز دولتی برای ایجاد واحدهای تولیدی و صنعتی بهره زیادی ببرد که در همان ابتدای راه مواجه با برنامه یکسان سازی نرخ ارز و بهره تسهیلات شد، برنامه‌هایی که در ذات خود منطقی و ضرورت ملی داشتند اما برای استان‌های زخم خورده از تجاوز بعث به معنای عقب ماندن از دیگر مناطق کشور بود عقب ماندگی که سال به سال به شکل تصاعدی افزایش می‌یافت.
اکنون اهالی ایلام بعد از جنگ از یکسو رنجور از فاصله‌ای هستند که با استان‌های برخوردار از حیث اشتغال و تولید و درامد یافته‌اند دارند و از طرفی شاید مهم‌تر گلایه مند ناشناخته ماندن حماسه ورزی های استان در دفاع مقدس هستند.
* ضرورت ثبت آزادسازی مهران در تقویم ملی
چرا نباید تاریخ و تقویم ملی کشور یک برگ از اوراقش را برای یادآوری خاطرات جبهه میانی و مرزهای ایلام در دلش جا ندهد؟
در بین عملیات‌های مختلف انجام گرفته در مرز استان ایلام، خاطرات عملیات کربلای ۱ طنینی متفاوت داردچرا که موجب شادی قلب رهبر فقید انقلاب اسلامی شد، شادی که در جمله معروف "مهران را هم خدا آزاد کرد"هویدا است چرا این اورد حماسی را نباید در تقویم ملی ثبت کرد؟! ویا عملیات آزاد سازی میمک؟؟
نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه ایلام بر ضرورت ثبت روزهای آزادسازی مهران و فتح میمک در تقوم ملی شد.
حجت الاسلام و المسلمین اله نور کریمی تبار اظهار داشت: مردم ایلام در دوران جنگ تحمیلی نقش مؤثر و کارسازی در حفظ سرحدات مرزی و دفاع از خاک کشور داشتند و باید خاطره رشادت، مقاومت و شجاعت انان در تاریخ ثبت شود.
وی ادامه داد: مردم عشایر ایلام ۱۹ دی سال ۵۹ برای اولین بار با عملیات افندی توانستند با کمترین توان نظامی و نیرو در برابر دشمن ایستادگی کنند.
امام جمعه ایلام یادآور شد: در این عملیات ۲۰۰ کیلومتر از خاک کشور آزاد شد و دشمن به تلافی این پیروزی ۲۳ دی ماه سال ۵۹ برای اولین بار میمک را بمباران شیمیایی کرد که این موضوع از اتفاقات مغفول مانده جنگ هستند.
حجت الاسلام کریمی تبار تاکید کرد: در شرایط کنونی ایران می‌تواند پیشرفته‌ترین پهباد غیرقابل ردیابی دشمن را زمین گیر کند و دشمن جرأت عکس العمل ندارد که در همه این مسائل رد معنویت و عنایت الهی به خوبی نمایان است.
وی به ضرورت ماندگاری و ثبت روزهای مهم و تاریخ ساز مردم ایلام در دوران جنگ تحمیلی و انجام مراحل قانونی آن در تقویم ملی تاکید کرد.
*مستندات روزهای تاریخی ایلام برای ثبت به شورای عالی فرهنگی اعلام شود
معاون سیاسی امنیتی استاندار ایلام نیز گفت: مستندات، مطالبات مردم و... به مقامات ارشد نیروهای مسلح اعلام شده تا بتوانیم در فرهنگ شورای عالی انقلاب روز دهم تیر و ۱۹ دی را در تقویم ملی ثبت کنیم.
محمد نوذری اظهار داشت: برای ثبت این روز به سخنان رهبر کبیر انقلاب در خصوص آزادسازی مهران هم اشاره شود.
وی ادامه داد: نقش مظلومیت ایلام در دفاع مقدس باید پر رنگ تر شود و همه دستگاه‌های متولی پیگیر انتقال ارزش‌های ان به نسل اینده باشند.
*حماسه آزادسازی مهران باید در تاریخ انقلاب ماندگار شود
استاندار ایلام با درخواست از شورای انقلاب فرهنگی که دهم تیرماه به عنوان سالروز آزادی شهر مرزی مهران در تقویم رسمی کشور ثبت شود گفت: رزمندگان عملیات حماسی کربلای ۱ که در دهم تیرماه ۱۳۶۵ شهر مرزی مهران را از اشغال رژیم بعثی آزاد کردند همچون اهالی استان ایلام از قرار نداشتن نام و یاد این عملیات در تقویم ملی گلایه مند هستند.
قاسم سلیمانی دشتکی با انتقاد از خالی بودن تقویم ملی کشور از نام و یاد این عملیات حماسی گفت: مردم بزرگ ایلام با همه توان در برابر دشمن ایستادگی کردند و آواره شهرهای دیگر نشدند بلکه با استقامت خود شجاعت و افتخار و غرور را برای ملت و نظام به ارمغان آوردند.
وی با یاد اوری اینکه مهران هم اکنون قدمگاه سالانه شش میلیون زائر عتبات عالیات عراق شده است گفت: موقعیت زیارتی اکنون مهران به خصوص عزیمت میلیونی زائران کنگره اربعین حسینی بیش از هر عاملی یاد اوری رزم بی امان حماسی مردان عملیات کربلای یک است که نتیجه فتح انان امام راحل را شاد کرد.
وی با ذکر اینکه ایلام در سال‌هایی که به عنوان جبهه میانی آوردگاه هشت سال دفاع مقدس بود و بعد از ان نیز درگیر بازسازی مناطق تخریب شده از جنگ و بمباران شهرها بود از قافله توسعه صنعتی استان‌های کشور عقب ماند، گفت: با توجه به مظلومیت ایلام در محرومیت از منابع توسعه در هشت سال جنگ تحمیلی اکنون باید بین ظرفیت‌ها ونیازهای توسعه این استان توازن ایجاد شود.
*تهیه اطلس جنگ برای ایلام
مدیرکل صدا و سیمای مرکز ایلام خواستار تهیه و تدوین اطلس جنگ ایلام شد و گفت: باید این اطلس در شورای فرهنگ عمومی تصویب و تهیه شود.
محمد بازوند در گفت و گوی خبری اظهار داشت: نقش مقاومت مردم ایلام در دوران دفاع مقدس، ۳۰۰ بار بمباران هوایی که ۱۵۰ مورد آن تنها در شهر ایلام رخ داد و شهادت شش هزار شهید از استان‌های مختلف در مرزهای ایلام، وجود دهها ایثارگر و اسیر و… و دارا بودن ۴۳۰ کیلومتر مرز مشترک با کشور عراق همه از ظرفیت‌های ویژه استان برای تهیه اطلس جنگ ایلام هستند.
وی تهیه این اطلس جنگ را ضروری برشمرد و گفت: این اطلس به خوبی همه سالهای مقاومت دلاوری مردم استان را روایت می‌کند و نقش مردم ایلام در مقاومت و پاسداری از مرزهای کشور را به خوبی نمایان می‌کند.
رئیس سازمان برنامه و بودجه استان ایلام نیز گفت: بر اساس آمار سرانه ایثارگری در استان ایلام به ازای هر ده هزار نفر ۲۰ نفر که این آمار در کشور هفت نفر به ازای هر ده هزار نفر است.
رحمت اله قیصوری اظهار داشت: این آمار نشان از ایثارگری مردم ایلام در هشت سال دفاع مقدس است و همین امر بر ضرورت تهیه اطلس جنگ در استان برای حفظ و زنده نگه داشتن ارزش‌های انقلاب می‌افزاید.
وی ادامه داد: تهیه برنامه‌ها، فیلم سینمایی و هر اتفاق و برنامه‌های هنری و هر آنچه که موجب ماندگاری سالهای حماسه و خون در این استان مرزی و ثبت آن در اذهان نسل‌های آینده و مردم کشور شود، ضروری است.
استان ایلام با وجود هشت سال جنگ و درگیری در دفاع مقدس و حمله هوایی و زمینی هیچ نامی در تقویم ملی کشور ندارد و این موجب گلایه مردم، مسئولان و رزمندگان عملیات‌های مختلف انجام گرفته در مرزهای ایلام از میمک ومهران تا چنگوله، دهلران، موسیان و فکه شده است.
/ ۶۰۳۴/۷۱۷۷