تحولات پیرامون برجام با همه خطرات احتمالی مبنی بر احتمال فروپاشی این توافق، روند مذاکرات ایران با اروپا را در مرحله جدیدی قرار داده است. مرحله‌ای که این بار با پیشتازی پاریس در عرصه رویارویی با واکنش تهران و فشارهای یکجانبه امریکا ممکن است به یافتن راهکاری منطقی‌تر و برداشتن گام‌های عملیاتی بینجامد. این چنین است که «امانوئل بُن»، مشاور ارشد امانوئل مکرون بعد از دو دور رایزنی‌های تلفنی و مفصل رؤسای جمهوری ایران و فرانسه در دو هفته اخیر، مأموریت یافته به تهران سفر کند و امروز با مسئولان ایرانی و از جمله دبیر شورای عالی امنیت ملی به گفت‌وگو بنشیند.
به گزارش گروه نشریات خبری همزمان با سفر مشاور ارشد مکرون، خبرگزاری ها، روزنامه ها و تارنماهای داخلی حضور وی در تهران و راهکار فرانسه برای خروج از بن بست برجام را مورد توجه قرار داده اند.
رسانه های داخلی نوشتند: فرانسه به دلیل منافع اقتصادی و سیاسی خود علاقه بسیار زیادی دارد که نقش واسطه موفق میان ایران و اروپایی‌ها را ایفا کند.
رسانه‌های اصلاح طلب
عبارت‌های به کار رفته در اخبار و گزارش‌های رسانه‌های نزدیک به جریان اصلاح طلب عبارتند از: آمریکا اعتماد چندانی به کشورهای اروپایی و ترامپ امید زیادی به مکرون ندارد؛ در رفتار مکرون نوعی تهدید نهفته است؛ برجام اگرچه برای کشورهای اروپایی جنبه امنیتی دارد اما برای فرانسه فارغ از جنبه امنیتی، اهمیت سیاسی و اقتصادی نیز دارد؛ فرانسه نمی‌خواهد تحت نفوذ آمریکا دست به اقدامی علیه ایران بزند؛ فرانسوی ها نگرانند که مبادا کاهش تعهدات ایران به دلیل کم کاری این کشورها در برجام ادامه پیدا کند و در نهایت به نابودی توافق هسته‌ای بینجامد؛ آنها به خوبی درک کرده اند در صورت از بین رفتن برجام تصویب توافق جدید کاری بس دشوار و یا غیرممکن خواهد بود.
چرایی تمایل مکرون به کاهش تنش ها میان ایران و آمریکا
- آرمان نوشت: رویکرد مکرون در قبال ایران ریشه در ساختار داخلی کشور فرانسه دارد. از سوی دیگر برخی از این اقدامات در ساختار روابط بین‌المللی تعریف می‌شود. در رفتار مکرون نوعی تهدید نهفته است که اگر ایران به تعهدات خود پایبند نباشد کشورهای اروپایی به همراه آمریکا تحریم‌های بیشتری را علیه ایران اعمال خواهند کرد. نکته دیگر اینکه نوع نگاه ترامپ به مکرون همانند نگاهی است که آمریکا نسبت به کشورهای اروپایی دارد. ترامپ معتقد است کشورهای اروپایی اقدامات موثری در مقابل کشورهایی مانند ایران انجام نداده‌اند. به همین دلیل نیز آمریکا اعتماد چندانی به کشورهای اروپایی و ترامپ امید زیادی به مکرون ندارد.
- آفتاب یزد در سرمقاله خود می نویسد: برجام اگرچه برای کشورهای اروپایی جنبه امنیتی دارد اما برای فرانسه فارغ از جنبه امنیتی، اهمیت سیاسی و اقتصادی نیز دارد. چراکه به دنبال افزایش تنش لفظی میان ایران و آمریکا طی هفته‌های اخیر و احتمال بحران در منطقه این کشورها همواره درتلاش بودند تا برجام را به عنوان یک دستاورد بین‌المللی حفظ نگاه دارند به جای اینکه اجازه بدهند برجام به طورکامل ازهم فرو بپاشد. اما در میان کشورهای اروپایی، فرانسه طی هفته‌های اخیر بیشترین تحرک را در حوزه دیپلماسی برای حفظ برجام از خود نشان داد که این خود ابهاماتی در میان افکار عمومی به‌وجود آورده است. ابهاماتی مبنی بر اینکه حفظ برجام چه نفعی برای پاریس دارد که تا این اندازه برای نجات آن می‌کوشد؟! فرانسه بیش از سایر کشورهای اروپایی با ایران روابط اقتصادی دارد که قرارداد ایرباس یکی از آنهاست. همچنین با توجه به اینکه طی روزهای پیش رو، اجلاس آتی هفت کشور صنعتی در فرانسه برگزار می‌شود، از این رو، پاریس تلاش می‌کند مانند ژاپن از فرصت اقتصاد ۲۰ کشور جهان برای میانجگیری میان ایران و آمریکا بهره‌ببرد.
- محمود دهقان کارشناس مسائل بین الملل نیز درباره چرایی تلاش فرانسه برای حفظ برجام به آفتاب یزد گفت: بعد از اعلام کاهش تعهدات ایران در برجام، در میان کشورهای عضو برجام بیشتر فرانسه و آلمان بودند که تلاش‌هایی در جهت حفظ برجام آغاز کردند. چراکه حفظ برجام برای این دو کشور به ویژه فرانسه از منظر اقتصادی و سیاسی اهمیت دارد. او افزود: روسیه و چین کشورهای تاثیرگذاری در برجام محسوب نمی‌شوند و به همین دلیل هم اقدام قابل توجهی در جهت حفظ توافق انجام ندادند. همچنین برجام برای انگلیس نفعی ندارد و از این رو، درجهت همسویی با آمریکا، نفتکش ایران را در جبل الطارق توقیف کرد. این کارشناس مسائل بین الملل ادامه داد: همچنین چنانچه ایران از برجام خارج شود و پرونده هسته‌ای به شورای امنیت برود، فرانسه نمی‌خواهد تحت نفوذ آمریکا دست به اقدامی علیه ایران بزند. چراکه بارها این کشور اعلام کرده بود که در جنگ عراق و افغانستان، آمریکایی‌ها این جنگ را آغاز کرده بودند و فرانسه و کشورهای اروپایی باید خرابکاری‌های این کشور را جمع کنند.
- «چرا فرانسه دلواپس‌تر است؟» تیتر یک روزنامه آفتاب زد است که در بخشی از آن می نویسد: ایران پس از اینکه گام دوم خود را در افزایش غنی سازی اورانیوم برداشت، اعلام کرد که اگر اروپا در مهلت ۶۰ روزه اش به تعهدات بانکی و تجاری خود عمل نکند، در غیر این صورت ایران گام سوم را محکم تر و قاطع تر برخواهد داشت. از این رو، کشورهای اروپایی به ویژه فرانسه نگرانند که مبادا کاهش تعهدات ایران به دلیل کم کاری این کشورها در برجام ادامه پیدا کند و در نهایت به نابودی توافق هسته‌ای بینجامد. به همین دلیل هم امانوئل مکرون در تلاش برای آغاز یک مذاکره میان همه طرف‌های برجام است و در ادامه تلاش‌هایش برای نجات برجام به مشاور دیپلماتیکش ماموریت داده که به تهران جهت گفت وگو و رایزنی با مقامات کشورمان و حفظ برجام سفر کند.
اهداف و پیام فرستاده مکرون به تهران
- روزنامه ایران می نویسد: به نظر می‌رسد مکرون مهمترین دستورکار ویژه خود را در رایزنی‌های تلفنی و مفصل با همتای امریکایی‌اش، جست وجوی راهی برای تحقق خواسته‌های تهران قرار داده است. رصد تحولات و اتخاذ موضع حمایت آمیز فرانسه از برجام به همین موضعگیری‌ها محدود نمانده است. چه، رئیس جمهوری فرانسه طی روزهای اخیر دیپلماسی تلفنی مفصلی را با همتایان ایرانی و امریکایی خود به جریان انداخته تا دست کم امیدها را برای برگزاری گفت‌وگوهای سطح بالای سیاسی ایران و ۱+۴ زنده نگه دارد. او پیش‌تر در مذاکره با همتای امریکایی‌اش در حاشیه نشست «جی ۲۰»، از دونالد ترامپ خواسته بود برای تسهیل شروع مذاکرات، برخی از تحریم‌ها علیه ایران را لغو کند. مکرون همچنین یک روز پس از دومین اقدام متقابل ایران در چارچوب برجام و بعد از مذاکرات تلفنی با روحانی که بیش از یک ساعت به درازا کشید، با ترامپ گفت‌وگو و پس از آن نماینده ویژه خود را راهی تهران کرد. به نظر می‌رسد حضور مأمور ویژه مکرون در تهران از یک سو در امتداد تدارک برگزاری مذاکرات سیاسی ایران و اروپا و از سوی دیگر مهیا کردن شرایط برای رفع تحریم‌های امریکایی با هدف بازگرداندن امریکا به توافق هسته‌ای باشد. دور از انتظار نیست که «امانوئل بُن» حامل پیامی باشد که به دنبال مذاکرات فشرده و پنهان چند روز گذشته میان ترامپ و مکرون به دست آمده است و فرانسوی‌ها قصد دارند این پیام را با تهران در میان بگذارند.
اما فراتر از این تبادل پیام و رایزنی‌های آشکار و پنهان، گشودن راهی مهم است که فرانسه در آغاز آن باید در کنار آلمان و انگلیس بکوشد ایده راه‌اندازی سامانه مالی «اینستکس» را از روی کاغذ خارج و به یک راهکار عملی و مؤثر برای تهران تبدیل کند.
- روزنامه دنیای اقتصاد نوشت: همزمان با تلاش‌های امانوئل مکرون و سفر مشاور ارشد او به ایران، روز گذشته کاخ سفید در بیانیه‌ای اعلام کرد رئیس‌جمهور آمریکا روز دوشنبه با امانوئل مکرون، همتای فرانسوی خود در یک تماسی تلفنی درباره ایران گفت‌وگو کرده است. این دومین بار در هفته گذشته بود که رهبران این دو کشور در ادامه تلاش‌های دیپلماتیک فرانسه برای کاهش تنش بین ایران و آمریکا درباره ایران گفت‌وگو کرده‌اند. پیش از این ژاپن، عراق، سوئیس، عمان، قطر و ترکیه با هدف کاهش تنش بین تهران و واشنگتن اعلام آمادگی کرده بودند؛ اما این بار فرانسه نه به‌عنوان میانجی که به‌عنوان طراح یک ایده برای کاهش درگیری‌ها و جلوگیری از یک جنگ دیگر وارد عمل شده است.
- عبدالرضا فرجی راد، استاد ژئوپلیتیک و سفیر پیشین ایران در نروژ در گفت و گو با خبر آنلاین اظهار کرد: سفر این نماینده در راستای گفت و گوی تلفنی روحانی و مکرون صورت می گیرد و این نماینده دیپلماتیک عهده دار هماهنگی جلسات است، چرا که قرار است چند روز بعد (حدود ۸ یا ۹ روز دیگر) نشستی برگزار شود. می توان اندکی خوشبین بود چرا که هم طرف ایران و هم اروپا به دنبال کاهش تنش ها هستند.نکته مهم دیگری که از نظر من مهم است تجربه اروپا از انتخابات ایران است. در سال ۲۰۰۳ اروپایی ها اعلام کردند که آمریکا و شخص بوش مانع توافق با ایران شدند؛ این اتفاقات در زمانی رخ داد که آقای احمدی نژاد در انتخابات پیروز شده بود و نتیجه اش افزایش سانتریفیوژها بود که به ۲۰ هزار عدد رسید. اروپایی ها در حال حاضر تصور می کنند که انتخابات ریاست جمهوری در ایران نزدیک است و اگر برجام از بین رود هم مقصر شده اند و هم ممکن است در انتخابات شخصی پیروز شود که دوباره همان روند جدی غنی سازی گذشته را دنبال کند و متعاقب آن با افزایش تنش ها درگیری جدید به وجود آید. آنها به خوبی درک کرده اند در صورت از بین رفتن برجام تصویب توافق جدید کاری بس دشوار و یا غیرممکن خواهد بود.
- نامه نیوز در گزارشی نوشت: فرانسه فرستاده خود را به تهران می‌فرستد تا آخرین برگ خود را برای نجات برجام رو کند؛ این کشور درصدد این است که واکنش ایران به عدم رعایت تعهدات برجامی سایر طرفین، به حدی نرسد که برجام از بین برود؛ این در حالی است که اقدامات ایرانی در واقع برای نجات برجامی است که از یک سو توسط آمریکایی‌ها و از سوی دیگر به خاطر اهمال اروپایی در حال کما است.
رسانه‌های اصولگرا
در ادامه به برخی از عبارت‌های به کار رفته در گزارش‌های رسانه‌های نزدیک به جریان اصولگرا اشاره می‌شود: تلاش‌های دیپلماتیک زیادی برای حفظ توافق هسته‌ای ایران شد و طبق معمول امریکای برجام‌شکن را رها کرده است؛ به نظر می رسد فرانسه در نهایت بخواهد باب مذاکرات موشکی و منطقه ای را با ایران و آمریکا باز کند؛ در مذاکرات منتهی به برجام، فرانسه به‌جای آنکه نقش یک مذاکره‌کننده را ایفا کند، نقش یک باج‌گیر را برعهده گرفت؛ ایران نه اینکه نخواهد، نمی‌تواند به فرانسه اعتماد کند و با این کشور درباره برجام، آینده آن و همچنین آغاز گفت‌وگوها با آمریکا به توافق برسد.
رفت‌وآمدهای بی حاصل اروپایی‌ها
- روزنامه جوان نوشت: سفر مشاور دیپلماتیک رئیس‌جمهور فرانسه به تهران در حالی انجام می‌شود که او ظرف چند هفته اخیر برای دومین بار است که به ایران می‌آید، ولی این سفر در شرایطی صورت می‌گیرد که ایران ۱۶ تیر، ورود به گام دوم توقف برخی تعهدات برجامی را رسماً اعلام کرد. این رفت‌و آمدها و چند حرکت بی‌ثمر دیگر از جمله احتمال پیوستن کشور حاشیه‌ای فنلاند به سازو کار مالی انتقال پول اروپا سبب شده است که یک مقام کمیسیون اروپا ضمن لفاظی مجدد درباره اهمیت برجام مدعی در جریان بودن تلاش‌های دیپلماتیک زیادی برای حفظ توافق هسته‌ای ایران شود و طبق معمول امریکای برجام‌شکن را رها کرده و از ایران بخواهد که اقداماتی را در جهت تضعیف برجام انجام ندهد.
پیشنهادهای احتمالی بُن و لزوم رد خواسته های نا متوازن
- به گزارش خراسان، جزئیات زیادی از پیشنهادهای احتمالی «امانوئل بُن» منتشر نشده اما بر اساس گزارش پایگاه خبری «آزادی تودی» این مقام فرانسوی با پیشنهاد «فریز در برابر فریز» به تهران خواهد آمد. پیشنهادی که بر اساس آن از ایران خواسته خواهد شد «در این مرحله، کاهش تعهدات هسته‌ای خود را فریز کند» و در مقابل آمریکا هم «برخی از معافیت‌های نفتی ایران را به صورت موقت دوباره احیا می‌کند» تا «مذاکرات» با ایران به جریان بیفتد. درباره اینکه چه نوع «مذاکرات» ی باید به جریان بیفتد، هیچ خبر رسمی یا غیر رسمی منتشر نشده است اما احتمالاً منظور، نشست کمیسیون مشترک برجام است که در سطح وزیران ایران و ۱+۴ اوایل مرداد برگزار خواهد شد و گفته می شود آمریکا نیز می خواهد به این نشست بیاید.
- خراسان در ادامه می نویسد: به نظر می رسد اگر فرانسه به دنبال توقف اقدامات کاهشی ایران در برجام در ازای توقف بخشی از تحریم های نفتی باشد و در نهایت بخواهد باب مذاکرات موشکی و منطقه ای را با ایران و آمریکا باز کند، پیشنهادی نامتوازن و تحقیر آمیز روی میز گذاشته و پاسخ ایران از هم اکنون به این پیشنهاد مشخص است. چه اینکه اگر قرار بود بعد از ۱۴ ماه بازگشت تحریم های متنوع بانکی و نفتی و فشارهای متعدد به اقتصاد ایران و معیشت مردم، با آغاز کاهش تعهدات برجامی ایران، غرب توقف اقدامات تقابلی ایران را منوط به توقف بخشی از تحریم ها کند و در ازای آن بخواهد مذاکره ای فرابرجامی را آغاز کند، اساساً نیازی به ۱۴ ماه صبر و مقاومت ایران نبود. اکنون که آثار تحریم بر اقتصاد ایران کاهش یافته و به استناد گزارش های بانک جهانی این آثار در شاخص های اقتصاد ایران در پایان امسال به مراتب کمتر از شرایط گذشته و کنونی خواهد بود آیا پیشنهاد فریز اقدامات تقابلی ایران در مقابل توقف «بخشی» از تحریم ها و نیز کشاندن پای آمریکا به مذاکراتی فرابرجامی اقدامی متوازن است؟
اهد اف سفر مشاور دیپلماتیک امانوئل ماکرون
- کیهان در گزارشی با تیتر «اولتیماتوم یعنی قاطعیت مذاکره دوباره، دنده عقب است» نوشت: امانوئل بُن، مشاور دیپلماتیک امانوئل ماکرون رئیس جمهوری فرانسه، امروز (چهارشنبه) در تهران با مقامات ارشد کشورمان از جمله علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی دیدار و گفت‌وگو خواهد کرد.یک مقام کاخ الیزه اعلام کرد که هدف از سفر مشاور دیپلماتیک رئیس جمهور فرانسه به تهران، کاستن از تنش‌ها بین ایران و آمریکا است. این دومین سفر امانوئل بُن به تهران ظرف چند هفته اخیر است. وی ۲۹ خرداد و دو روز بعد از اظهارات بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی در اعلام شمارش معکوس از سوی ایران برای عبور اورانیوم غنی شده ۳/۶۷ درصد از سقف ۳۰۰ کیلوگرم، به تهران سفر کرده بود.سفر مشاور دیپلماتیک رئیس‌جمهور فرانسه به تهران در حالی صورت می‌گیرد که امانوئل ماکرون در روزهای گذشته و پس از اعلام ورود ایران به گام دوم کاهش تعهدات برجامی با روحانی تلفنی گفت‌وگو کرد.
دفتر رئیس‌جمهور فرانسه ادعا کرد که در جریان گفت‌وگوی تلفنی بین روسای جمهور ایران و فرانسه ۲ طرف برای اقدام به منظور ایجاد شرایطی به منظور از سرگیری مذاکرات هسته‌ای تا پانزدهم جولای (۲۴ تیر ماه) توافق کرده‌اند.همچنین این سفر در شرایطی انجام می‌شود که کاخ سفید در بیانیه‌ای شامگاه دوشنبه (به وقت تهران) از گفت‌وگوی تلفنی روسای جمهور آمریکا و فرانسه درباره برنامه هسته‌ای ایران خبر داد. در بیانیه کاخ سفید آمده است: ترامپ تلفنی با ماکرون گفت‌وگو کرد. آنها درباره تلاش‌های ادامه‌دار برای اطمینان از دست نیافتن ایران به سلاح هسته‌ای و پایان دادن به رفتارهای بی‌ثبات‌کننده ایران در خاورمیانه (غرب آسیا) رایزنی کردند.
سوابق خیانت فرانسه
- روزنامه جوان در این‌باره ضمن اشاره به سوابق خیانت فرانسه نوشت: در مذاکرات منتهی به برجام، فرانسه به‌جای آنکه نقش یک مذاکره‌کننده را ایفا کند، نقش یک باج‌گیر را برعهده گرفت.در شرایطی که هنوز مندرجات توافق ژنو نهایی نشده بود، فرانسوی‌ها به‌دنبال منافع اقتصادی خود بودند و حتی یک‌بار نیز با جنجال بر سر رآکتور هسته‌ای اراک سبب عقب‌افتادن توافق نهایی شدند. واقعیت این است که فرانسوی‌ها همواره نقش پرستوی پوششی آمریکایی‌ها را در جریان مذاکرات ایفا کرده‌اند و با این سابقه نامزد خوبی برای میانجیگری نیستند.
- تارنمای مشرق نیوز نوشت: فرانسوی‌ها نسبت به ایران و حداقل در برهه ۴۰ ساله انقلاب، آنقدر خصمانه عمل کرده‌اند که عملاً امکان موفقیت از آنها را به‌عنوان یک میانجی گرفته است؛ از ماجرای خون‌های آلوده در سال‌های دهه ۶۰ گرفته تا کمک‌های فراوان پاریس به بغداد در جریان جنگ تحمیلی علیه ایران و از بدعهدی در مذاکرات سعدآباد و پاریس تا تعلیق یکباره همه تعهدات شرکت‌هایی چون توتال و پژو و خروج ناگهانی از ایران در دو مقطع سال‌های ۹۰ و ۹۱ و سال ۹۷ و صد البته برعهده داشتن نقش پلیس بد در مذاکرات برجام و بعد از آن تلاش برای ایجاد محدودیت علیه برنامه دفاعی و منطقه‌ای ایران همگی گواه این هستند که ایران نه اینکه نخواهد، نمی‌تواند به فرانسه اعتماد کند و با این کشور درباره برجام، آینده آن و همچنین آغاز گفت‌وگوها با آمریکا به توافق برسد.