محیط خانواده و رفتار غذایی والدین، مربیان مهدهای کودک و محیط صرف غذا، مسائل اجتماعی شامل اشتغال مادران، صرف حداقل یک وعده غذا یا بیشتر در مهد کودک، مدرسه، استفاده از غذاهای آماده و پیام‌های رسانه‌ها به ویژه تبلیغات تلویزیونی نقش مهمی در دریافت و عادات غذایی کودکان دارند.
امروزه بر خلاف گذشته که تجربیات غذایی کودکان سنین قبل از مدرسه فقط در محیط خانه و خانواده شکل می گیرد، به علت به وجود آمدن تغییراتی در سبک زندگی خانواده‌ها و گذراندن بخشی از اوقات کودکان در مهدهای کودک، این تجارب از طریق محیط مهدهای کودک نیز حاصل می شود.
در سال های اول زندگی به ویژه در ۲ سال اول ذائقه کودک شکل می‌گیرد، بنابراین عادات و رفتارهای غذایی مادر در خانواده و همچنین رفتار مربیان مهد کودک و نوع غذاهایی که به کودکان می‌دهند، نقش مهمی در شکل گیری ذائقه کودک به غذاهای شور، پر نمک، چرب یا شیرین دارد. بنابراین لازم است مربیان مهد کودک به مقدار نمک غذا توجه کنند و به مسؤول تهیه غذای کودکان آموزش دهند که مقدار نمک مصرفی در هنگام تهیه غذای کودکان را کاهش دهند، همچنین هنگام غذا دادن به کودکان به هیچ عنوان از نمکدان استفاده نکنند و نمکدان را از دسترس کودک خارج سازند.
*غذای کم نمک احتمال ابتلا به بیماری در بزرگسالی را کاهش می دهد
فاطمه تقوی کارشناس تغذیه در این زمینه به خبرنگار ایرنا می‌گوید: مصرف زیاد نمک خطر فشارخون بالا، سکته مغزی، ابتلاء به سرطان معده و پوکی استخوان را افزایش می‌دهد، اگر کودکان به مصرف غذاهای کم نمک عادت کنند، شانس ابتلای آنها به این بیماری‌ها در بزرگسالی کاهش می‌یابد.
وی اظهار می‌دارد: در حال حاضر مصرف نمک در کشور ما ۲ تا ۳ برابر بیشتر از مقدار توصیه شده یعنی کمتر از ۵ گرم در روز بوده و یکی از مهم‌ترین دلایل مصرف زیاد نمک عادت کردن ذائقه افراد به غذای پر نمک است که در بزرگسالی دچار فشار خون بالا، چاقی، پوکی استخوان، بالا بودن کلسترول خون و بیماری‌های قلبی عروقی می‌شوند.
تقوی ادامه می‌دهد: نمک از روش‌های مختلف مانند مراحل تهیه و پخت غذا، مصرف انواع سوپ‌های آماده، انواع شورها، ترشی‌ها و کنسروها، مصرف سوسیس، کالباس، همبرگر و پیتزا، سیب زمینی سرخ کرده، تنقلات شور مانند چیپس و فرآورده‌های غلات حجیم شده دریافت می‌شود، بنابراین می‌توان با کاهش مصرف نمک در مراحل پخت و مصرف غذا، کم کردن مصرف مواد غذایی و غذاهای شور مانند انواع شورها، ترشی‌ها، فست فودها و انواع سس‌ها انتخاب میان وعده‌های غذایی سالم و کم نمک، استفاده نکردن از نمکدان، هنگام صرف غذا دریافت نمک را کاهش داد.
*راه های کاهش مصرف نمک برای کودکان
کارشناس تغذیه تصریح می‌کند: برای کودکان حداکثر میزان توصیه شده مصرف نمک، کمتر از ۳ گرم در روز یعنی کمتر از یک قاشق چایخوری بوده و باید دقت کرد که این مقدار شامل کل میزان نمکی است که از طریق غذا وارد بدن می‌شود، حتی میوه‌ها و سبزی‌ها، نان، پنیر و به طور کلی همه چیزهایی که خورده می‌شود حاوی نمک (سدیم) است.
تقوی توصیه می‌کند: در دوره تغذیه کمکی یعنی ۶ تا ۱۲ ماهگی نباید به غذای کودک نمک اضافه شود و در صورت تمایل به افزودن چاشنی به غذای کودک در دوره تغذیه تکمیلی می‌توان از آب لیموترش تازه یا آب نارنج تازه به مقدار خیلی کم در آخرین لحظات پخت به غذای کمکی اضافه کرد و برای کودکان بالای یک سال اگر چه افزودن نمک مجاز است ولی باید دقت کرد که از مقدار کم نمک ید دار در تهیه و پخت غذا استفاده شود.
وی تاکید می‌کند: از گذاشتن نمکدان در سفره یا میز غذا خودداری شود و از سبزی‌های معطر تازه یا خشک مانند (نعناع، ترخون، ریحان و غیره) یا سیر، پیاز، لیموترش تازه و آب نارنج برای بهبود طعم غذای کودک می‌توان استفاده کرد.
*مربیان مهدکودک‌ها رفتارهای غذایی خود را اصلاح کنند
این کارشناس تغذیه با بیان اینکه مربیان مهدهای کودک نیز باید رفتارهای غذایی خود را اصلاح کنند و از نمکدان هنگام غذا خوردن استفاده نکنند، ادامه می‌دهد: کودکان در مهدهای کودک معمولاً از مربیان خود الگو می‌گیرند و غذاهای آماده حاوی مقدار زیادی نمک و چربی هستند نباید از از آنها در مهد کودک استفاده شود.
تقوی خاطرنشان می‌کند: انواع شورها و ترشی‌ها مقدار زیادی نمک دارند و استفاده از آنها باید در برنامه غذایی کودکان محدود شود و به مادران توصیه می‌شود از گذاشتن تنقلات شور (فرآورده‌های غلات حجیم شده، چیپس، چوب شور و سایر تنقلات کم ارزش غذایی و شور) به عنوان میان وعده برای کودک خودداری کنند و به جای این تنقلات پر نمک می‌توانند از غلات و حبوبات بو داده خانگی کم نمک مانند گندم برشته، برنجک، عدس برشته شده کم نمک، مغزها مانند گردو، فندق، بادام کم نمک یا بدون نمک به عنوان میان وعده در برنامه غذایی روزانه کودک استفاده کنند.
وی اضافه می کند: به جای تنقلات شور و پر نمک می‌توان از انواع میوه‌های خشک مثل خرما، توت، برگه‌ها و انجیر به عنوان میان وعده برای کودک استفاده کرد و هنگام مصرف تخم مرغ، گوجه فرنگی و خیار به آنها نمک زده نشود تا کودک به خوردن این مواد غذایی بدون افزودن نمک عادت کند.
*نقش میان وعده‌های غذایی در سلامت کودکان زیر پنج سال
تقوی می‌گوید: به دلیل شکل گیری عادات غذایی در سنین پایین، از همین زمان باید مواد غذایی سالم را در اختیار کودک قرار داد و به تأمین مواد مغذی مورد نیاز او در وعده‌های اصلی و میان وعده‌های غذایی توجه کرد.
وی می‌افزاید: استفاده از یک میان وعده با ارزش غذایی مناسب مانند شیر، میوه و خرما در برنامه غذایی کودک موجب رشد جسمی و مغزی او می‌شود، در حالی که مصرف تنقلات غذایی کم ارزش به عنوان میان وعده موجب کاهش دریافت مواد مغذی مورد نیاز از جمله پروتئین، ویتامین و املاح شده و زمینه را برای تأخیر رشد کودک مساعد می‌کند.
این کارشناس تغذیه ادامه می‌دهد: از سوی دیگر مصرف تنقلات تجارتی کم ارزش به دلیل زیادی نمک، چربی و شکر موجب ایجاد بیماری‌های قلبی– عروقی، چاقی، پرفشاری خون، پوکی استخوان و افزایش کلسترول خون در دوران بزرگسالی می‌شوند. به علاوه این گونه تنقلات دارای افزودنی‌های رنگی، نگهدارنده ها و طعم دهنده‌های مصنوعی هستند که مصرف بی رویه آنان موجب پرتحرکی و نیز بروز آلرژی در کودکان می‌شود.
وی تاکید می‌کند: با توجه به نقش و اهمیت میان وعده‌های غذایی در شکل گیری عادات غذایی، آشنایی مربیان مهدهای کودک با میان وعده‌های غذایی مناسب و تذکر آنان به مادران جهت انتخاب میان وعده‌های غذایی می‌تواند در شکل گیری عادات و الگوی غذایی کودکان نقش بسزایی داشته باشد.