به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش‌های خبری ایرنا، یکی از پیامدهای مهم دوره ریاست جمهوری «دونالد ترامپ» تنش در روابط کاخ سفید با متحدان پیشین است. برای سال‌ها ترکیه یکی از متحدان نزدیک واشنگتن در منطقه خاورمیانه و در نزدیکی مرزهای روسیه به شمار می‌رفت که روابط به نسبت گرمی میان دو طرف هم برقرار بود. عضویت ترکیه در ناتو هم یکی از مزیت‌های سوق الجیشی این کشور از دیدگاه ایالات متحده بود.
از زمانی که ترامپ وارد اتاق بیضی کاخ سفید شد به دلایل مختلف این روابط دچار تنش شد؛ مدتی به دلیل بازداشت یک آمریکایی تبار در ترکیه و در دوره‌ای بحث حمایت از کردهای سوریه و در زمانی هم مسائل سیاسی و داخلی باعث شد تا از روابط گرم میان دو طرف کاسته شود. موضوع کودتا در ترکیه و تبعات پس از آن به ویژه درخواست برای استرداد «فتح الله گولن» اختلاف نظر عمیقی را میان آنکارا و واشنگتن پدید آورد.
در چند سال اخیر ناامیدی آنکارا از همگرایی بیشتر با غرب به ویژه مخالفت نیمه رسمی با پذیرش ترکیه در اتحادیه اروپا موجب گرایش این کشور به شرق و مشارکت بیشتر اقتصادی و حتی سیاسی آنکارا با دیگر قدرت‌ها از جمله مسکو شد. نمونه بارز این نزدیکی، به صورت اتحاد در سوریه مشاهده شد که نتیجه آن پایان جنگ داخلی بلندمدت و ویرانگر این کشور بود.
سامانه روسی در قلمروی متحد آمریکا
در چند ماهه اخیر اما بر سردی روابط آمریکا و ترکیه افزوده شد. موضوع خرید سامانه دفاع موشکی اس ۴۰۰ روسیه به مهمترین محور تنش در روابط ترکیه با آمریکا و در نهایت ناتو تبدیل شده است. این واقعه با انتشار رسمی خبر دریافت اولین محموله از بخش‌های نخستین این قرار داد وارد مرحله تازه ای شد.
ترکیه ۴ گردان اس ۴۰۰ را به مبلغ حدود ۲.۵ میلیارد دلار از روسیه خریداری کرده بود که نخستین بخش از این محموله که قرار است در سه مرحله تحویل شود، با سه هواپیما در فرودگاه پایگاه مرتد در نزدیکی آنکارا تحویل مقامات ترک شد.
این خبر در حالی از سوی خبرگزاری روسی «اسپوتنیک» به صورت رسمی مورد تأیید قرار گرفت که برخی منابع در ایالات متحده از احتمال تحریم بیشتر ترکیه از سوی واشنگتن خبر می‌دهند. پیش از این کاخ سفید اعلام کرده بود در صورتی که آنکارا از خرید این سامانه موشکی روسی منصرف نشود هدف فشار آمریکا قرار می‌گیرد، به ویژه آنکه ایالات متحده در زمینه همکاری ساخت جنگنده‌های اف ۳۵ و آموزش خلبانان ترک بازبینی را انجام خواهد داد. این هشدار مدتی قبل از سوی «مورگان اورتاگوس» سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا هم بیان شده بود به گونه‌ای که وی حتی تهدید کرد که بقیه هواپیماهای خریداری شده ترکیه به این کشور تحویل داده نمی‌شود.
گفتنی است چندی قبل ترکیه قرارداد بیش از ۱۱ میلیارد دلاری را برای خرید ۱۰۰ فروند از این هواپیماها با شرکت‌های آمریکایی امضا کرد. آنکارا تاکنون به صورت نمادین دو فروند از این جنگنده‌ها را دریافت کرده است.
واشنگتن حتی به آنکارا وعده داد در صورت کناره‌گیری از این معامله با مسکو حاضر است سامانه‌های موشکی پاتریوت بیشتری را در اختیار ترکیه قرار دهد. مقاومت دولت ترکیه در برابر پیشنهادات و تهدیدهای آمریکا موجب شد تا این مناقشه به چالش اساسی برای اعضای ناتو به ویژه ایالات متحده تبدیل شود زیرا گمان می‌رود موجب رخنه مسکو به درون مهمترین اهرم نظامی غرب تفسیر می‌کند.
طبق گزارش رسانه‌های غربی واشنگتن تلاش دارد پاسخ محکمی را به این اقدام آنکارا انجام دهد. پیش بینی می‌شود ترامپ بر اساس قانون مقابله تحریمی کاخ سفید (CAATSA) بین پنج تا ۱۲ اقدام تنبیهی را علیه ترکیه به علت خرید تسلیحات از روسیه برقرار سازد.
نباید فراموش کرد که ترکیه یکی از بزرگترین ارتش‌های موجود در سازمان ناتو است و سوگیری‌های سیاسی آن می‌تواند تأثیر چشمگیری را بر کل این مجموعه داشته باشد. نشریه «فارین افرز» آغاز ایجاد شکاف میان دو متحد را از موضوع عراق و سوریه عنوان و تاکید کرد این چالش حتی ممکن است باعث به دردسر افتادن و اختلاف بیشتر در ناتو شود.
تداخل سامانه‌های تسلیحاتی غربی و شرقی
سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در واکنش به تحولات فوق به صورت رسمی در بیانیه‌ای ابراز داشت که در مورد پیامدهای احتمالی نیّت واقعی ترکیه در خرید اس ۴۰۰ نگران است. کاخ سفید هم اعتقاد دارد استفاده همزمان ترکیه از سامانه موشکی روسی در کنار هواپیماهای جنگی آمریکایی باعث می‌شود تا فناوری‌های محرمانه‌ای که در این جنگنده رادارگریز مورد استفاده قرار گرفته است فاش شود و مسکو به زیرساخت‌های نظامی پنتاگون دست پیدا کند.
شبکه خبری «سی. بی. سی» نیز با بیان این نکته که معامله میان روسیه و ترکیه باعث آشفتگی ناتو و ایالات متحده شده، به نقل از مقام‌های آمریکایی آورده است اس ۴۰۰ با سیستم‌های مورد استفاده در ناتو سازگار نیست و از این رو می‌تواند تهدیدی برای آنها و هواپیماهای آمریکایی به حساب بیاید.
گزارش این شبکه تلویزیونی معتقد است اجرای این قرارداد باعث فرار سرمایه گذاران از ترکیه خواهد شد زیرا به دشمنی ترامپ با ترکیه دامن می‌زند و ارزش لیر را بیش از گذشته کاهش خواهد داد. در مقابل مقام‌های دولت ترکیه اعتقاد دارند این سیستم از جمله احتیاجات استراتژیک ترکیه در حوزه دفاعی است به ویژه آنکه مرزهای جنوبی این کشور در کنار عراق و سوریه را امن می‌سازد. این درحالی است که به اعتقاد آنها پیشنهادات اروپا و ایالات متحده گزینه جایگزین معتبر و خوبی راارائه نمی‌کرد.
طبق گزاش «نیویورک تایمز» یکی از دلایل مخالفت واشنگتن آن است که حضور فناوری روسی در قلمروی یک کشور عضو ناتو را خطرناک می‌داند. مقام‌های آمریکایی از این موضوع هراس دارند که اقدام فوق موجب کسب اطلاعات بیشتر روسیه از سیستم‌ها و جنگنده‌های آمریکایی می‌شود که بخشی از زرادخانه ترکیه را تشکیل می‌دهند. این هواپیماها از جمله پیشرفته‌ترین تسلیحات آمریکایی هستند. البته در مقابل ناتو هم با دسترسی ترکیه به اس ۴۰۰ قادر می‌شود تا به برخی از اسرار نظامی روسیه دست پیدا کند.
تارنمای نشریه «Air Force Times» هم بر این باور است با اقدام ترکیه برای سیستم‌های دیگر نظامی که در این کشور فعال هستند مخاطراتی ایجاد می‌شود. در این وضعیت ساختار و کدهایی که همه اعضای ناتو در حوزه نیروهای زمینی، دریایی و هوایی مورد استفاده قرار می‌دهند در دسترس مسکو خواهد بود.
از سوی دیگر از نظر کارشناسان نظامی در غرب معامله سامانه موشکی روسی می‌تواند در حوزه هواپیماهای رادارگریز، پهپادها، موشک‌های بالستیک و حتی جنگ الکترونیک برای ناتو دردسرآفرین باشد.