کوچ مختص عشایر نیست و زنبورداران نیز مهاجرت می‌کنند. به واقع عسل حاصل از شهد گل‌های مختلف، تأثیرات درمانی زیادی دارد و از این رو، زنبورداران با رصد آب و هوا و پوشش گیاهی و شناسایی نواحی مستعد پرورش زنبور و تولید عسل، کندوها را به کامیون‌ها بار زده و زحمت نقل و انتقال را به جان می خرند.
واگویه های زنبورداران
"نیش زنبورها را برای به دست آوردن شیرینی عسل تحمل می‌کنیم و کوچ و انتقال کندوهای عسل از گیلان به ارتفاعات استان‌های اردبیل و آذربایجان شرقی از کارهای دشوار و روزهای پرمشقت ماست و باید ابتدا از جهاد کشاورزی شهرستان مبدا، مجوز انتقال و مهاجرت و از شهرستان مقصد مجوز اسکان در ییلاقات را بگیریم و اگر دیر بجنبیم، ییلاقات غنی و مدنظر را زنبورداران دیگر قرق می‌کنند.
زنبورها تحمل گرمای زیاد و هوای بسیار شرجی را ندارند و اغلب، شب‌ها کوچ می‌کنیم تا داخل کندوها خنک باشد و در حین کوچ، مشکلی از این بابت نداشته باشیم و گاهی وقت‌ها، در مسیر کوچ کندوها از کوهستان‌های استان گیلان به ییلاقات استان اردبیل، مدت کوتاهی در ارتفاعات سرسبز حیران اتراق می‌کنیم و بعد به حرکت خود ادامه می‌دهیم و در کل، کار ما پر زحمت اما شیرین است. "
این حرف‌ها را اکبر زراعتی از زنبورداران آستارا روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد و افزود: از چند روز قبل کلنی های خود را در ییلاقات دامنه‌های سبلان استان اردبیل مستقر کرده و به همراه دیگر زنبورداران گیلانی، به پرورش زنبور و تولید عسل در کوهستان‌های زیبا مشغول شده ایم.
زنبوردار دیگری نیز گفت: همیشه در یافتن کامیون دارای حفاظ و بست‌های مطمئن برای انتقال کندوها مشکل داریم و بیمه کندوها، تشخیص بیماری، سم پاشی و درمان به موقع، جلوگیری از تکان‌های شدید در حین کوچ و رفتار آرام و نرم با زنبورها از سختی‌های کار ماست و یک زنبوردار خوب باید دوره آموزشی دیده و تجربه کافی داشته باشد.
او ادامه داد: زنبورهای عسل تحمل گرما یا سرمای بیش از حد، بارندگی پیوسته و زیاد، هوای ابری مداوم، بادهای شدید، افزایش یا کاهش ناگهانی دمای هوا و آلودگی زیاد هوا را ندارند و اگر این موارد را رعایت نکنیم، متحمل تلفات و ضرر خواهیم شد و رعایت این اصول در حین کوچ، دشوارتر و خسته کننده تر است.
زنبورداران کوچنده
آستارا در مسیر کوچ زنبورداران غرب گیلان به ییلاقات استان اردبیل قرار دارد و خدمات رسانی به زنبورداران در مسیر حرکت آنها از اهمیت خاصی برخوردار است.
به گفته رئیس اداره تعاون روستایی آستارا زنبورداران کوچنده، تولیدکنندگان عمده عسل هستند و آن عده از زنبورداران که کندوهای کمی دارند، زحمت مهاجرت از قشلاق به ییلاق یا برعکس را به جان نمی خرند.
ساسان ساسانیان اظهار کرد: حدود ۸۵ زنبوردار با نزدیک به ۲۳ هزار کلنی زنبور از این منطقه به ییلاقات استان‌های اردبیل و آذربایجان شرقی کوچ کرده‌اند و در پایان تابستان به مناطق خود در گیلان باز خواهند گشت.
وی ادامه داد: هر زنبوردار کوچ کننده حدود ۲۷۰ کلنی دارد و انتقال یا مهاجرت کندوها با هدف بهره مندی زنبورهای عسل از شهد و شیره گل‌های کوهستان ها و ییلاقات غنی استان‌های همجوار صورت می‌گیرد و در کیفیت و مرغوبیت محصول، تأثیر زیادی دارد.
زنبورداری در گیلان
به گفته معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی گیلان، زنبورداران این استان ۲۸۹ هزار کلنی زنبور دارند و میزان تولید عسل در گیلان، افزون بر پنج هزار تن در سال است و بیشترین عسل گیلان در شهرستان تالش تولید می‌شود.
حجت علی اکبرنژاد گفت: به دلیل تنوع آب و هوا و پوشش گیاهی گیلان، بیشترین تکثیر کلنی زنبور در ماه‌های خرداد و تیر صورت می‌گیرد و عسل تولیدی این استان از مرغوبیت و کیفیت بالایی برخوردار است.
طبق اعلام سازمان جهاد کشاورزی گیلان؛ نزدیک به پنج هزار نفر در این استان به زنبورداری مشغول هستند و میزان تولید عسل در کندوهای بومی، سه کیلوگرم است و با توجه به اقدامات حمایتی صورت گرفته، تولید عسل به ازای هر کلنی حتی به ۱۵ کیلوگرم هم رسیده است.
بیشترین کلنی های مدرن زنبور عسل کشور در گیلان است و شش درصد عسل کشور در این استان تولید می‌شود و اواخر خرداد، اوایل تیر و شهریور ماه زمان برداشت عسل است.
خدمات دولت به زنبورداران
به جهت تولید عمده عسل گیلان در تالش و گذر زنبورداران غرب گیلان از آستارا به ییلاقات استان اردبیل، اداره‌های تعاون روستایی، جهاد کشاورزی و صنعت، معدن و تجارت آستارا خدمات مختلفی به فعالان این حرفه ارائه می‌کنند و به گفته محسن آهنی رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت این شهرستان، ۳۰ تن شکر برای توزیع به زنبورداران تأمین شده است.
رئیس اداره تعاون روستایی آستارا نیز اظهار کرد: زنبورداران، قشر زحمت کشی هستند و با نگاه به دست‌های آنها رنج کار آنان مشخص می‌شود و در آب و هوای بارانی نیاز زنبور به شکر افزایش می‌یابد.
ساسانیان ادامه داد: اغلب زنبورداران توان مالی زیادی برای تأمین شکر مورد نیاز ندارند و نوسان قیمت‌ها نیز باعث شده، شکر در فروشگاه‌ها فقط به صورت نقد عرضه می‌شود.
وی بیان کرد: تابستان و زمستان زمان مصرف شکر برای کندوهاست و نوسان قیمت دارو و تشخیص سریع بیماری و دستیابی به دامپزشک برای درمان زنبورها از دشواری‌های کار زنبورداران است.
مدیر جهاد کشاورزی آستارا نیز گفت: با افزوده شدن ۵۰۰ کلنی به شمار کلنی های زنبورداران این شهرستان، میزان تولیدات آنها افزایش یافته است و در سال گذشته، ۸۵۰ تن عسل در آستارا تولید شد و امسال نیز احتمال دارد افزایش یابد.
ایرج شیارکار افزود: ۳۴ هزار و ۵۰۰ کلنی توسط ۲۷۲ زنبوردار در کوهستان‌های زیبای حیران، لوندویل و خانه‌های آسیاب آستارا مستقر شده و این شهرستان با میانگین تولید ۳۰ کیلوگرم عسل در هر کندو، رتبه دوم را در گیلان داراست.
وی ادامه داد: زنبورداران آستارا در سال قبل با تولید عسل، ۱۲۷ میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال درآمد کسب کرده بودند و در چرخه اقتصاد مبتنی بر کشاورزی نقش مهمی ایفا می‌کنند.
در قرآن کریم نخست در آیه ۱۵ سوره محمد (ص) به نیکوکاران وعده داده شده که در بهشت، نهرهایی از عسل پاک و ناب جاری است و سپس در سوره نحل، خواص شفابخش عسل ذکر شده و در آیه‌های ۶۸ و ۶۹ این سوره نیز، شیره حاصل از تلاش زنبورها برای مردم، شفابخش و کار زنبور عسل نشانه‌ای از قدرت آفریدگار عنوان شده است.
بنا بر این تلاش زنبورداران علاوه بر فعالیت اقتصادی، تدبر در قدرت آفرینش خداوند حکیم نیز محسوب می‌شود و همانگونه که تولیدکنندگان عسل، نیش زنبورها را با نوش عسل آنها تحمل می‌کنند، ما مصرف کنندگان عسل باید با تسبیح عظمت خدا و مسئولان با خدمتگزاری بیشتر به زنبورداران، شکرانه این نعمت شیرین را بجا آوریم.
شهرستان مرزی بندر آستارا با ۹۱ هزار نفر جمعیت در منتهی الیه غرب استان گیلان و همسایگی جمهوری آذربایجان واقع شده است.
گزارش از عیسی پاشاپور
۷۱۲۴