کارشناسان محیط زیست معتقدند راهسازی، استخراج معادن، کشاورزی، دامپروری، شکار و بهره برداری‌های بی رویه، خشکسالی، کمبود امکانات، تغییرات اقلیمی، فرسایش بادی و کم توجهی‌های دیگر از جمله تهدیدهایی است که نفس این عرصه‌های طبیعی را به شماره انداخته است و ضرورت مشارکت‌های مردمی و حمایت مسئولان برای حفاظت از عرصه‌های طبیعی بیش از پیش احساس می‌شود.
محیط بانان که حراست از عرصه‌های زیست محیطی را بر عهده دارند، اگرچه استواری را از کوهساران و مهربانی را از طبیعت آموخته‌اند تا با گذشتن از گرانبهاترین گوهر وجودی یعنی جان خویشتن از این سرمایه‌های ملی صیانت کنند اما سختی کار در مناطق حفاظت شده عرصه را بر این سبز پوشان تنگ کرده است.
نگاهی به مناطق حفاظت شده ایران و فعالیت محیط بانان
در زمان حاضر صیانت از ۱۰.۵ درصد مساحت کشور در مناطق حفاظت شده به عهده محیط بانان است و نیروهای جان برکف عرصه‌های طبیعی فعالیت در گرمای بیش از ۵۰ درجه در تابستان و یخبندان‌های زمستان در کنار درگیری‌های مسلحانه با سودجویان را از دشوارترین مأموریت‌های خود می‌دانند.
در کشور ایران ۲۸ پارک ملی، ۳۵ اثر طبیعی ملی، ۴۳ پناهگاه حیات‌وحش و ۱۹۰ منطقه حفاظت شده و ۱۴۹ منطقه شکار ممنوع وجود دارد.
کارشناسان وسعت مناطق حفاظت شده و شکار ممنوع کشور را ۲۵ میلیون هکتار برآورد می‌کنند این در حالی است که تنها سه هزار و ۵۰۰ محیط بان از این گنجینه‌های خدادادی حفاظت می‌کند.
صاحبنظران حوزه زیست محیطی معتقدند که برای صیانت از عرصه‌های زیست محیطی بیش از ۱۱ هزار محیط بان نیاز است.
تقدیم ۱۴۰ شهید و ۳۵۰ جانباز از سوی محیط بانان در راه انجام وظیفه نشانگر سختی کار محیط بانان و ضرورت حمایت از آنان از سوی مردم است.
بر اساس اصل پنجاهم قانون اساسی، حفاظت از محیط زیست وظیفه همگانی است که در صورت تحقق این مهم سودجویان توان تخلف چشمگیر در عرصه‌های طبیعی به ویژه مناطق حفاظت شده را ندارند.
در حالی که شغل محیط بانی به روز ولادت امام رضا (ع) ملقب به ضامن آهو مزین شده است و روز ولادت ایشان روز ملی محیط بان نامگذاری شده است پیروان واقعی امام هشتم شیعیان می‌توانند با پیوستن به همیاران محیط زیست گامی برای عملی شدن سیره این امام همام بر دارند.
پیوستن به همیاران محیط زیست نیاز به چشم تیز بین و هوشیاری دارد به راستی اگر هر کدام از شهروندان با دیدن تخلف سودجویان به محیط زیست گزارش دهند و در هنگام قرار گرفتن در دامن طبیعت از انجام بی احتیاطی‌هایی که به عرصه‌های طبیعی خسارت می‌زند خودداری کنند کمک بزرگی به محیط بانان کرده‌اند.
عرصه‌های طبیعی در کهگیلویه و بویراحمد
استان کهگیلویه و بویراحمد با ۳۱۲ هزار و ۵۰۰ هکتار منطقه حفاظت شده و موقعیت اکولوژیکی و توپوگرافی خاص خود دارای پوشش گیاهی، جانوری و منابع حیاتی متنوعی است به گونه‌ای که افزون بر ۲۰ درصد پوشش جنگلی زاگرس و حدود ۴۰ درصد گونه‌های دارویی کشور را در خود جای داده است.
هم اینک این استان با هفت منطقه حفاظت شده و پنج منطقه شکار ممنوع یکی از عرصه‌های مهم فعالیت محیط بانان است و در رأس آنها پارک ملی دنا و منطقه حفاظت شده دنا قرار دارد که با وسعتی معادل ۹۳ هزار و ۶۶۰ هکتار دارای ۱۵۵ گونه جانوری پرنده، ۲۴ گونه جانوری پستاندار، ۲۰ گونه آبزی و ۳۹ خزنده است.
منطقه حفاظت شده دنا یکی از غنی‌ترین مناطق زیستی از لحاظ تنوع گیاهی و جانوری در ایران و دنیاست که در سال ۲۰۱۰ میلادی از سوی سازمان یونسکو به عنوان اولین ذخیره گاه بعد از انقلاب، دهمین ذخیرگاه بیوسفری ایران و پانصد و پنجاهمین ذخیره‌گاه دنیا به ثبت رسید.
محیط بانان کهگیلویه و بویراحمد در تعداد پرشماری از مأموریت‌های خود با سودجویان درگیری داشته‌اند به طوری که تعدادی از محیط بانان در این درگیرها جان خود را از دست داده‌اند.
یحیی نظری و عیسی فرهی ۲ شهروند کهگیلویه و بویراحمد که با فعالیت در حفظ حیات وحش و گیاهان در میان مردم، رسانه‌ها و گروه‌های زیست محیطی، الگوهای حفظ گونه‌های جنگلی، مرتعی و حیات‌وحش شده‌اند از همیاران موفق محیط زیست در این استان محسوب می‌شوند.
یحیی نظری کارمند بازنشسته جهاد کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد ۲۸ گونه گیاه کوهی در حیاط منزل خود در روستای علی آباد بویراحمد کشت کرده است. او می‌گوید: جاشیر خوراکی، بیلهر، بن سرخ، آنغوزه، باریجه و کرفس از جمله گونه‌هایی است که در حیاط خانه خود کشت کرده است.
نظری با اختصاص چهار هزار متر مربع از حیاط خانه خود کمر همت به نجات گیاهان کوهی بسته است. وی فرهنگ سازی برای مهربانی با طبیعت را دلیل این اقدام پسندیده خود اعلام کرد.
او با ابراز نگرانی از برداشت بی رویه گیاهان کوهی در کهگیلویه و بویراحمد خواستار اقدام عملی برای پیشگیری از انقراض این گنجینه‌های ارزشمند شد.
ضرورت مشارکت مردم در حفظ مناطق حفاظت شده
مدیرکل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد می‌گوید: حفاظت از عرصه‌های طبیعی کشور نیازمند همت همه هموطنان است.
محسن جعفری نژاد اظهار داشت: فرهنگ سازی برای صیانت از مناطق حفاظت شده در میان همه اقشار جامعه و به ویژه جوامع محلی از سیاست‌های سازمان محیط زیست است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد با بیان اینکه هم اکنون ۲۲ تشکل مردم نهاد زیست محیطی در استان فعالیت می‌کند، بیان کرد: این تشکل‌ها در زمینه‌های مختلفی چون مهار آتش سوزی‌ها در مناطق حفاظت شده، نهادینه کردن فرهنگ مشارکت مردم در حفظ محیط زیست، پاکسازی و آموزش با محیط زیست همکاری می‌کند.
وی توضیح داد: برای فعالیت تشکل‌های مردم نهاد زیست محیطی با مشارکت استانداری و محیط زیست پروانه فعالیت صادر می‌شود.
جعفری نژاد اضافه کرد: هر ساله تعدادی محیط بان برای جبران کمبود نیروهای این سازمان جذب می‌شود به طوری که از سال گذشته تاکنون هشت نفر به محیط بانان کهگیلویه و بویراحمد افزوده شده است اما بدون مشارکت مردم امکان صیانت از مناطق حفاظت شده وجود ندارد.
کمبود محیط بان در کهگیلویه و بویراحمد
فرمانده یگان حفاظت سازمان حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد گفت: این استان با داشتن ۳۱۲ هزار هکتار منطقه حفاظت شده و با توجه به توپوگرافی کوهستانی و سخت گذر، با کمبود نیروی محیط بان مواجه است.
عنایت آرامشیان اظهار داشت: در مجموع ۷۵ محیط بان در مناطق حفاظت شده کهگیلویه و بویراحمد مشغول خدمت رسانی هستند.
وی افزود: این محیط بانان با وجود مشکلاتی مانند گستردگی وظایف، کمبود تجهیزات، کوهستانی بودن استان و پراکندگی مناطق با تمام توان از طبیعت و حیات وحش پاسداری می‌کنند.
آرامشیان بیان کرد: در کهگیلویه و بویراحمد به ازای حدود هر پنج هزار هکتار منطقه حفاظت شده یک محیط بان وجود دارد.
وی عنوان کرد: بهره وری از تجهیزات به روز توسط محیط بانان می‌تواند به حفاظت هر چه بهتر محیط زیست بیانجامد به طوری که در حوزه پیشگیری از صید و شکار توسط شکارچیان و جلوگیری از آتش سوزی‌های پی در پی مؤثر واقع شود.
فرمانده یگان حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد ابراز داشت: با وجود کمبود نیروی محیط بان، منطقه خاییز در حوزه بهبهان و همچنین ضلع شمالی منطقه حفاظت شده دنا و پارک ملی آنکه جزو حوزه سمیرم (استان اصفهان) محسوب می‌شوند تحت حفاظت محیط بانان کهگیلویه و بویراحمد هستند.
نگاهی به آمار تخلفات سودجویان در مناطق حفاظت شده
فرمانده یگان حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد همچنین گفت: در عملیات‌های گشت و کنترل تخلفات شکار و صید توسط یگان حفاظت محیط زیست استان از ابتدای سال جاری تاکنون مجموع ۷۶ مورد تخلف ثبت شده که در این راستا ۱۰۱ نفر به مراجع قضائی معرفی شده‌اند.
آرامشیان اظهار داشت: با وجود مشکلاتی مانند کمبود نیرو، خودرو، گستردگی استان، پراکندگی مناطق، تراکم وظایف، عملکرد یگان حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد در سه ماهه نخست امسال مناسب ارزیابی می‌شود.
وی افزود: یگان حفاظت محیط زیست استان در سه ماه نخست امسال کنترل مطلوبی بر وضعیت مناطق تحت نظارت داشته و توانسته در این مدت ۱۰۱ نفر متخلف شکار و صید را دستگیر و برای اعمال قانون به مراجع قضائی معرفی کند که از این تعداد سه فقره پرونده با صدور رأی قضائی مختومه، ۲ فقره برائت و ۷۰ مورد دیگر آن نیز در جریان است.
آرامشیان ضمن ابراز نگرانی از وضعیت آمار بالای پرونده‌های تخلفات زیست محیطی در استان، افزود: در عملیات‌های گشت و کنترل تخلفات شکار و صید توسط یگان حفاظت محیط زیست از ابتدای سال تاکنون مجموع ۷۶ مورد تخلف ثبت شده است.
وی تصریح کرد: در حوزه صید غیر مجاز آبزیان ۱۰ هزار و ۴۰ قطعه ماهی صید شده از متخلفان کشف و در این رابطه متخلفان به همراه آلات مکشوفه به مراجع قضائی معرفی شدند.
فرمانده یگان حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد تعداد پرندگان و پستانداران شکار و زنده گیری شده را ۱۲۳ قطعه و رأس عنوان کرد و ابراز داشت: از این تعداد ۹۴ قطعه پرنده شکار شده, ۲۶ قطعه زنده گیری شده و ۱۲ رأس کل و بز نیز شکار شده است.
آرامشیان سلاح جنگی مجاز و غیر مجاز کشف شده را ۳۰ قبضه دانست و گفت: از این تعداد ۹ قبضه غیر مجاز ۲۰ قبضه مجاز و یک سلاح جنگی کشف، ضبط و تحویل مراجع قضائی داده شده است.
آرامشیان ادامه داد: در حوزه تخریب اراضی ۲۱ هزار و ۷۸۸ متر مربع تخریب صورت گرفته که در این خصوص برای متخلفان پرونده تشکیل و به مراجع قضائی معرفی شده‌اند.
فرمانده یگان حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد با اشاره به طرح آموزشی یک ساعت با محیط بانان در مدارس، گفت: در سه ماهه نخست سال جاری ۶ هزارو ۲۱۵ نفر ساعت آموزش در مدارس ارائه شده است.
وی افزود: ضمن اینکه برنامه‌های آموزشی, کنترل و نظارت حداکثری در کنار وظایف و مسئولیت‌های ذاتی محیط زیست، اولویت برنامه شش ماه دوم امسال است.
آرامشیان با انتقاد از حجم بالای تخلفات در حوزه محیط زیست، بیان کرد: با نشست‌هایی که با تشکل‌های مردمی، جوامع محلی و مسئولین صدا و سیمای مرکز استان در راستای فرهنگ سازی برای صیانت از محیط زیست برگزار شده و امید است شاهد کاهش تخلفات محیط زیستی در استان باشیم.
۸۱۴۳/۱۶۶۲