به گزارش ایرنا، اتفاقات تلخ و ناگوار فوت کودکان نقاط مختلف سیستان و بلوچستان بویژه در شهرستان نیکشهر به دلایل قابل پیشگیری از حوادث عقرب گزیدگی، نیش زنبور، غرق شدن در رودخانه‌ها و برکه‌ها، مسمومیت با داروی بزرگسال و دهها نوع دیگر دردآورترین بخش بهداشت و درمان و حوزه سلامت استان است.
یادمان نرود که علت مرگ کودکان زمانی با بیماری‌هایی نظیر دیفتری، سیاه سرفه، کزاز نوزادی، سرخک. اسهال و عفونت‌های تنفسی و سایر بیماری‌های عفونی همراه بود که برای پیشگیری از این بیماری‌ها نیاز به تخصص و تشخیص، درمان و واکسن بود که با همت و تلاش شبکه بهداشت این نوع از بیماری ها به صفر رسیده است.
پیشگیری از حوادث و اتفاقات از این دست نیاز به مشارکت و همراهی همه اقشار و خانواده‌هاست.
متأسفانه از آنجایی که از آمار بالای عقرب گزیدگی و تلاش شبانه روزی و نجات جان تعداد زیادی از مصدومان اطلاع رسانی دقیقی انجام نشده همین عدم اطلاع رسانی و شفاف سازی نگرانی‌ها را بیشتر کرده و برخی افراد خدمات دولت را زیر سوال می‌برند.
قشرهای مختلف مردم به ویژه تحصیل کردگان و فعالان شبکه‌های اجتماعی با همکاری و همراهی حوزه سلامت دانشگاه علوم پزشکی ایرانشهر باید در پی اطلاع رسانی از کم کردن تعداد مصدومان و مرگ و میر ناشی از عقرب گزیدگی باشند.
عقرب گزیدگی و راهکارهای کاهش و درمان آن
عقرب‌ها سم را در کیسه خود ذخیره و هنگام نیش زدن به بدن طعمه وارد می‌کنند، سم تعدادی از عقرب‌ها از نظر پزشکی خطرناک بوده و باعث نشانه‌ها و عوارض متفاوتی در فرد آسیب دیده می‌شود.
بیشترین عوارض ناشی از گزش عقرب‌ها را مربوط به عقرب زرد رنگ (گادیم) و عقرب سیاه بزرگ می‌دانند که همه ساله آسیب‌های زیاد و حتی مرگ و میر را برای برخی از ساکنان مناطق جنوب و جنوب شرق ایران ایجاد می کند.
عقرب گادیم با رنگ بدنی زرد شفاف تا زرد کدر و نوک انبرک‌های آن قهوه‌ای مایل به قرمز است، این عقرب نیش بسیار کوچکی دارد که گزش آن درد زیادی ندارد و با وجود خطرناک بودن در بسیاری از موارد با درد همراه نیست اما زهر آن باعث نارسایی حاد کلیه می‌شود که بر سیستم عصبی مرکزی، اختلال عروقی و ایست قلبی تنفسی موثر است و در صورت درمان نشدن، خطر مرگ به همراه دارد.
به گفته یک کارشناس بهداشت و درمان؛ عوارض ناشی از عقرب گزیدگی با توجه به زمان نیش خوردن شب یا روز، نوع عقرب، سن و وزن بیمار، سن عقرب، محل گزیدگی، دفعات گزش و زمان گزش تا مراجعه به مراکز بهداشتی درمانی متغیر است که می‌تواند از یک نقطه کوچک در محل گزش تا التهاب و قرمزی محل نیش، متفاوت و در صورتیکه عقرب از نوع گادیم باشد ممکن است تمام نسج زیر جلد را خراب کرده و به صورت نسج خشک شده دیده شود.
ممکن است بیمار با نشانه‌هایی مانند قرمزی و برافروختگی صورت و چشم‌ها، استفراغ خونی، درد شکم در ناحیه معده، تاری دید، تب، سردرد، استفراغ شدید و بی‌قراری، افزایش بزاق دهان، خشکی دهان، تنگی مردمک چشم، انحراف چشم، تنگی نفس، برآمدگی شکم، بی‌اختیاری ادراری، اسپاسم (حنجره)، انقباض موضعی و تشنج رو به رو شود که باید به مراکز درمانی مراجعه کند.
آرام کردن فرد عقرب گزیده تا رساندن وی به بیمارستان برای کند کردن روند جذب زهر، پایین‌تر قرار دادن عضو گزیده شده از سطح بدن فرد مانند آویزان کردن دست یا پا، بی حرکت کردن عضو گزیده شده به وسیله یک تخته چوب یا آتل، سرد نگه داشتن محل نیش زده با کیسه آب سرد یا یخ و بستن محل عقرب گزیدگی دست یا پا با یک تکه پارچه عریض را از مهم‌ترین اقدامات موردنیاز تا پیش از رسیدن به مراکز درمانی می توان برشمرد.
به خاطر داشته باشید که هرگز یخ را مستقیم روی پوست قرار ندهید، باید حدود سه سانتیمتر بالاتر از محل نیش باشد و محل را با یک تکه پارچه پهن پنج سانتیمتری به آرامی ببندیم به طوری که فشار نوار بسته شده زیاد نباشد.
بیشترین میزان گزش تصادفی در کودکان یا نوجوانانی که با پای برهنه یا دمپایی در کوچه یا حیاط خانه مشغول بازی هستند و افراد بزرگسالی که به هنگام غروب آفتاب یا اوایل شب در مناطق روستایی، در کنار دیوارهای منازل مسکونی نشسته و با هم گفت‌وگو می‌کنند، به وجود می‌آید.
از بهترین اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از عقرب گزیدگی دور ماندن از محل زندگی عقرب‌ها، نوسازی و بهسازی اماکن قدیمی، جمع‌آوری و دفع بهداشتی زباله، کنترل زیر کاشی، کفش، کنار فرش‌ها، لباس و محل استراحت، فرو نبردن دست در زیر سنگ‌ها و سوراخ‌های بدون دید و پرهیز از پابرهنه راه رفتن در محیط‌های باز بویژه در هنگام شب است.
یکی از خبرنگاران سیستان و بلوچستان که دچار عقرب گزیدگی در جنوب استان شده بود گفت: چندی پیش برای تهیه گزارش به منطقه چانف شهرستان نیکشهر رفته بودم شب هنگام با دمپایی در محوطه نزدیک مرکز بهداشتی درمانی به اتفاق سه نفر از دوستان در حال قدم زدن بودم که ناگهان در انگشت کوچک پایم احساس درد و سوزش شدیدی کردم و به دوستان همراه گفتم مار نیشم زد و در همان حال با سرعت به سمت مرکز درمانی رفتم و خوشبختانه پزشک در محل حضور داشت و با وجودی که آمپول تزریق کرد اما درد امانم را بریده بود.
وی افزود: با حرکت من به سمت مرکز درمانی، دوستان همراه با چراغ قوه محل را بررسی کرده و یک عدد عقرب زرد را که نیشم زده بود با خود به مرکز درمانی آوردند و پزشک مرکز آمپول دیگری به من تزریق کرد اما با وجود مراقبت‌های لازم از آنجایی که زهر عقرب به تمام بدنم رسوخ کرده بود تا ۲ روز چنان دردی بر من مستولی شده بود که تحمل آن بسیار سخت بود.
این خبرنگار زاهدانی بیان کرد: یکی از اهالی محل که به دیدارم آمده بود می گفت شانس آوردی عقرب سیاه نبود و از طرفی مرکز درمانی نزدیک بود و گرنه حتماً باید بجای آمدن به عیادتت بر سرمزارت فاتحه می خواندم.
عقرب‌های نیکشهر متفاوت و تزریق سرم کارساز نیست
رئیس دانشگاه علوم پزشکی ایرانشهر در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: سرم و آمپول‌های ضد عقرب موجود برای عقرب‌های حوزه خوزستان موثر هستند و برای برخی عقرب‌های حوزه نیکشهر و سایر نقاط سیستان و بلوچستان کارساز نیستند.
محمدمهران امینی‌فرد افزود: براساس آمار ثبت شده تنها در حوزه نیکشهر هزار و ۷۸۷ ویال سرم ضد عقرب از ابتدای سالجاری تاکنون به این شهرستان ارسال و تحویل شده است.
وی بیان کرد: علاوه بر عقرب گزیدگی؛ ۷۰ مورد حیوان گزیدگی و ۱۳ مورد مارگزیدگی نیز در شهرستان نیکشهر ثبت شده است.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی ایرانشهر ادامه داد: هیچ مشکلی برای تهیه و ارسال سرم و آمپول ضدعقرب و سایر موارد در حوزه زیر پوشش این دانشگاه وجود ندارد و همه بیماران تحت مراقبت، واکسیناسیون و بستری و درمان قرار گرفته و بهبود یافته‌اند.
وی مطالعات و برنامه‌ریزی بیشتر برای شناسایی نوع عقرب‌ها و ساخت پادزهر آنها را مورد تاکید قرار داد و گفت: در برخی مواقع برای یک بیمار عقرب گزیده در طول مدت درمان ۹ سرم ضد عقرب تزریق شده است.
دکتر امینی‌فرد اظهار داشت: طبیعی است با این آمار بالای گزش به دلیل تأخیر در مراجعه اقدامات درمانی شاید جواب ندهد و برخی افراد فوت کنند.
وی ادامه داد: حوزه سلامت فقط ۲۵ درصد در سلامت دخیل است و ۷۵ درصد به سایر حوزه‌ها مرتبط است، یعنی اگر راه مناسب نباشد و بیمار بموقع به بیمارستان و مراکز درمانی نرسد و دچار مشکلاتی شود تقصیر نظام سلامت چیست.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی ایرانشهر به فعالیت‌های انجام شده در خصوص عقرب گزیدگی اشاره کرد و افزود: تهیه پمفلت آموزشی و توزیع آن، برگزاری نشست آموزشی برای پزشکان، کاردان‌ها و بهورزان مراکز در خصوص عقرب گزیدگی، حساس کردن مردم برای محافظت از نیش عقرب و مراجعه به موقع در صورت گزش از سوی این دانشگاه انجام شده است.
وی ادامه داد: افزایش آمار عقرب گزیدگی امسال به دلیل بارندگی‌ها و افزایش جمعیت عقرب‌ها بوده است.
آمار عقرب گزیدگی امسال سه برابر شده است
رئیس مرکز بهداشت نیکشهر نیز به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: ۲ هزار و ۵۶۸ مورد عقرب گزیدگی و سه نفر فوتی پارسال در این شهرستان ثبت شده اما در سالجاری تا کنون هزار و ۶۹۴ مورد گزش عقرب و سه فوتی رخ داده که نشان از رشد سه برابری دارد.
صیدی بلوچی افزود: پیشگیری از حوادث هزینه‌ای ندارد و با بررسی‌های انجام شده متاسفانه اکثر گزش‌ها در شب هنگام و داخل خانه‌ها رخ داده است.
وی بیان کرد: تمیز نگه‌داشتن فضای خانه، مسدود کردن سوراخ‌ها، خانه تکانی و تکاندن رختخواب بچه‌ها و البسه، خواباندن بچه‌ها در گهواره، تکاندن کفش‌ها قبل از پوشیدن و دهها اقدام دیگر پیگیرانه به کاهش آمار عقرب گزیدگی کمک می‌کند.
واکسیناسیون ۲۰ میلیون تومانی یک حیوان گزیده رایگان است
رئیس مرکز بهداشت نیکشهر افزود: واکسیناسیون یک فرد حیوان گزیده حدود ۲۰ میلیون تومان هزینه برای دولت دربر دارد که هم اینک رایگان انجام می‌شود.
وی بیان کرد: تامین سرم‌های مورد نیاز از طریق دانشگاه علوم پزشکی ایرانشهر و وزارت بهداشت و درمان انجام شده و تاکنون فردی به دلیل عدم دریافت سرم فوت نشده و ۲ مورد فوتی عقرب گزیدگی هم بدلیل تأخیر در انتقال کودکان به مراکز و اثر زهر و واکنش آن قبل از تزریق پادزهر موجب شده که اقدامات درمانی جواب ندهد.
بلوچی بیان کرد: از همه قشرهای مختلف، اعضای شوراهای اسلامی و دهیاران درخواست می‌شود برای سالم سازی محیط زندگی مردم جمع آوری به موقع زباله که عامل اصلی رشد و تکثیر حشرات و جوندگان است تلاش بیشتری کنند.
وی با بیان اینکه متاسفانه برای شناسایی نوع عقرب‌های نیکشهر و پادزهر آن تحقیقی انجام نشده است، گفت: پیشنهاد شده کار تحقیقاتی در خصوص تاثیر سرم ضد عقرب تولید شده انجام شود چراکه سرم تهیه شده فعلی مربوط به عقرب‌های خوزستان است و تاثیری در بیماران عقرب گزیده نیکشهر ندارد.
۳۰۴۳**۳۲۱۳**۶۰۸۱