درچند روز گذشته انتقادات و حاشیه‌هایی از سوی برخی نمایندگان مجلس به عملکرد وزارت بهداشت و نظام سلامت کشور مطرح شد. دیروز دکتر سعید نمکی وزیر بهداشت با حضور در جمع اعضای فراکسیون ولایی مجلس توضیحاتی درباره پاره‌ای از مسائل و ابهامات مطرح شده ارائه کرد که واکنش رسانه‌ها را در پی داشت. وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با اشاره به هزینه‌های میلیونی برای تخریب شخص وزیر و وزارت بهداشت و همچنین فساد سازمان یافته در حوزه دارو و تجهیزات پزشکی، تأکید کرد: از پیگیری، شناسایی و افشاگری علیه این شبکه رانت و فساد عقب نشینی نمی‌کنم. نمکی در این جلسه اعلام کرد: از قرار موثق شبکه رانت و فساد اقتصادی بین برخی افراد و شبکه‌های مجازی هزینه میلیاردی می‌کنند که مثلاً بنده و وزارت بهداشت را تخریب کنند؛ ۲۰ میلیون تومان برای هر توئیت علیه نمکی خرج می‌کنند، این پول‌ها از کجا آمده است؟ از جیب اون مادری که گوشواره دختر بچه سرطانی خود را در خواب درآورد و فروخت تا فلان داروی قاچاق یا تقلبی اینها را تهیه کند؟
بررسی خبرگزاری‌ها، تارنماها و روزنامه‌های داخلی حاکی از آن است که رسانه‌های هر دو طیف ضمن استقبال از سخنان وزیر بهداشت و تاکید بر وجود فساد در این وزارتخانه، از لزوم شفاف سازی و مبارزه با فساد نوشتند.
گفتنی است رسانه‌های اصولگرا در مواضعی هماهنگ عموماً با عناوینی چون «پشت پرده فساد سازمان یافته» و «افشاگری وزیر بهداشت» سخنان نمکی را بازتاب داده‌اند.
رسانه‌های اصلاح طلب
عبارت‌های به کار رفته در اخبار و گزارش‌های رسانه‌های نزدیک به جریان اصلاح طلب عبارتند از:
گفته می‌شود در این حوزه فساد سازمان یافته‌ای در جریان است؛ علی رغم فشارها و هزینه‌هایی که برای وی به دنبال خواهد داشت، او به صراحت تأکید می‌کند که شبکه رانت و فساد در این دو حوزه سابقه دارد؛ عزم جدی در وزارت بهداشت برای مبارزه با فساد وجود دارد با رفتن هر مسئول بخشی از فساد رو می‌شود و مسئولان با ندیدن مشکلات زمان خود می‌کوشند مشکلات و فسادهای پیش از خود را افشا کنند؛ شاید با رفتنش مسئولان بعدی حرف‌هایی درباره زمان مسئولیت او داشته باشند و این تسلسل در سیستم‌هایی که چندان باز نیستند، ادامه دارد.
تکذیب نقل قولی از وزیر بهداشت درباره فساد مالی در نظام پزشکی
به گزارش روزنامه ایران، رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت، انتشار اخباری مبنی بر «فساد ۵۰ هزار میلیارد تومانی در سازمان نظام پزشکی» به نقل از وزیر بهداشت را تکذیب کرد.
دکتر کیانوش جهانپور با اشاره به جلسه وزیر بهداشت با اعضای فراکسیون ولایی مجلس، گفت: عبارت «۵۰ هزار میلیارد تومان فساد در نظام پزشکی» به نقل از وزیر محترم بهداشت در نشست با فراکسیون ولایی مجلس شورای اسلامی که در مصاحبه آقای نقوی حسینی آمده، به هیچ‌وجه در صحبت‌های وزیر بهداشت نبوده و اساساً ایشان هیچ مطلبی تحت عنوان فساد ۵۰ هزار میلیارد تومانی یا فساد در نظام پزشکی اظهار نکرده‌اند و خبر اظهارات ایشان در رسانه‌ها مؤید این مطلب است. وی گفت: ۵۰ هزار میلیارد تومان کل حجم بازار دارو و تجهیزات پزشکی است و به نظام پزشکی هم در هیچکدام از قسمت‌های سخنان وزیر بهداشت اشاره نشده است.
عزم وزارت بهداشت برای مبارزه با فساد
روزنامه ایران در یادداشتی نوشت: گفته می‌شود در این حوزه فساد سازمان یافته‌ای در جریان است. توضیحات وزیر بهداشت در جلسه فراکسیون ولایی نیز بیانگر این واقعیت است که وزارت بهداشت با یک فساد سازمان یافته در دو کانون دارو و تجهیزات پزشکی مواجه است. هر چند اقدامات و عملکرد وزیر بهداشت در چند ماه گذشته نشان می‌دهد که عزم جدی در وزارت بهداشت برای مبارزه با فساد وجود دارد تا جایی که دکتر نمکی با تشکیل قرارگاه سازمان غذا و دارو و گروه‌های ناظر تلاش دارد حوزه کلیدی و اساسی غذا و دارو را از ویژه‌خواری و رانت به دور نگه دارد. علی رغم فشارها و هزینه‌هایی که برای وی به دنبال خواهد داشت، او به صراحت تأکید می‌کند که شبکه رانت و فساد در این دو حوزه سابقه دارد و وزارت بهداشت به هیچ وجه از موضع مبارزه با پدیده فساد و رانت خواری عقب‌نشینی نخواهد کرد و درمان و سلامت مردم خط قرمز این وزارتخانه است. از طرفی اقدامات اورژانسی و اثربخشی از سوی وزارت بهداشت در جهت افزایش کیفیت خدمات درمانی در استان‌ها نشان می‌دهد که همواره متولیان حوزه سلامت تلاش دارند تا کیفیت ارائه خدمات به مردم دچار آسیب نشود و بیماران با کمترین هزینه بتوانند از خدمات کیفی در مراکز درمانی کشور بهره‌مند شوند.
وجود فساد در نظام سلامت
روزنامه شرق در تیتر نخست «۱/۳ میلیارددلار را چه کسی برد؟» با اشاره به روایت وزیر بهداشت از فساد در وزارت بهداشت نوشت: وزیر بهداشت در سخنانش به جزئیات فساد شکل‌گرفته در حوزه سلامت و وزارت بهداشت اشاره نکرد؛ اما شنیده‌های «شرق» حاکی از وجود دو شرکت وابسته به هیئت‌امنای ارزی است. فسادی که به گفته کارشناسان از گذشته نیز وجود داشته است و با رفتن هر مسئول بخشی از آن رو می‌شود و مسئولان با ندیدن مشکلات زمان خود می‌کوشند مشکلات و فسادهای پیش از خود را افشا کنند.
این روزنامه در ادامه می‌نویسد: سعید نمکی از وقتی سکان وزارت بهداشت و سلامت مردم را در دست گرفت، تغییراتی را در سطوح مدیریتی سازمان غذا و دارو ایجاد کرد، تغییراتی که به گفته خودش برای پاک‌کردن فساد و رانت از حوزه دارو، تقویت صنعت داخل و جلوگیری از واردات بی‌رویه بود، بر همین اساس بود که او بارها تأکید کرد شخصاً پا در عرصه مبارزه با فسادِ دارو گذاشته و حرف «امضاهای طلایی» را به میان کشید و گفت «روی جمع‌شدن امضاهای طلایی و رانت در سازمان غذا و دارو کار می‌کنیم و در اداره کل تجهیزات پزشکی نیز اتفاقاتی از این دست می‌افتد که باید آنها را از این اداره جمع کنیم». امضاهایی که پای اسناد دارویی حک شده و سرنوشت بخشی از ارز مملکت و سلامت بیماران را تعیین می‌کنند.هرچند او از روز اول گفته است برای پاک‌کردن فساد و رانت به میدان آمده است، اما برخی عملکرد او را در این زمینه ضعیف می‌دانند و بر همین اساس مدتی است طرح استیضاح او در مجلس کلید خورده است. اسدالله عباسی، نماینده رودسر که یکی از منتقدان وزیر بهداشت است، دراین‌باره گفت «منتقدان وزارت بهداشت از حاشیه‌سازی‌ها هراسی ندارند و استیضاح وزیر بهداشت را با جدیت پیگیری می‌کنند. انتقادهای بسیاری به عملکرد وزیر بهداشت و ضعف‌های مدیریتی در این وزارتخانه مطرح است. ضعف مدیریتی شخص وزیر، عدم نظارت دقیق در تولید و واردات دارو، مشکلات مربوط به کمبود دارو، عدم اجرای صحیح طرح پزشک خانواده، عدم اجرای طرح الکترونیکی‌شدن پرونده‌های پزشکی و کمبود پزشک متخصص در بیمارستان‌های مناطق محروم از جمله محورهای مهم استیضاح وزیر بهداشت است».
علت بروز فساد
علی فاطمی، عضو هیئت‌مدیره انجمن داروسازان ایران، نبود شفافیت را علت بروز فساد در دستگاه‌های مختلف می‌داند و به «شرق» می‌گوید: «یکی از راه‌هایی که در اکثر جوامع برای افزایش شفافیت و رقابت‌پذیری سیستم‌ها از آن استفاده می‌کنند، میدان‌دادن به سازمان‌های مردم‌نهاد است که بر کار سیستم‌ها نظارت کنند. برای بحث واردات، پخش و تولید دارو ما انجمن‌های متعددی داریم که باید وظایفشان را به‌خوبی انجام دهند و با تغییر رئیس‌جمهور، وزیر یا هر مسئولی، بگم‌بگم‌ها شروع و درپوش‌ها برداشته نشود تا از اشکالات و فساد بگویند. جالب اینجاست که مسئولانی که فساد و مشکلات مسئولان قبلی را رو می‌کنند، پس از رفتنشان اشکالات و فسادی که زمان خودشان دیده نشده است، رو می‌شود. هر دولتی که با ادعای جلوگیری از فساد و پرده‌برداری از معضلات سخن گفته با رفتن خودشان نیز مشکلات آن زمان آشکار می‌شود و این زنجیره همچنان ادامه پیدا خواهد کرد. اگر وزیر فعلی چنین سخنانی درباره فساد می‌گوید، شاید با رفتنش مسئولان بعدی حرف‌هایی درباره زمان مسئولیت او داشته باشند و این تسلسل در سیستم‌هایی که چندان باز نیستند، ادامه دارد.
رسانه‌های اصولگرا
در ادامه به برخی از عبارت‌های به کار رفته در گزارش‌های رسانه‌های نزدیک به جریان اصولگرا اشاره می‌شود:
اظهارات نمکی از همان ابتدا شاهد بر تخلفاتی گسترده در وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو بود، وجود تخلفاتی که کوچک‌ترین آنها فقدان منطق اقتصادی طرح تحول سلامت بود؛ بررسی لیست دریافت‌کنندکان ارز دولتی نشان می‌دهد در بخش واردات دارو و تجهیزات پزشکی بیش از ۳.۵ میلیارد دلار ارز ۴۲۰۰ تومانی از سوی دولت تخصیص داده شده؛ این بار وزیر بهداشت پشت‌پرده برخی فسادهای مرتبط با این سیاست که سلامت مردم را هدف قرار داده افشا کرد.
حاشیه‌های نمکی
جوان نوشت: حاشیه از همان روزهای نخست با سعید نمکی دومین وزیر بهداشت دولت دوازدهم همراه بود. استعفای پرحاشیه سیدحسن قاضی‌زاده‌هاشمی و اختلافات درونی میان وزیر بهداشت سابق و محمد باقر نوبخت معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان برنامه و بودجه که منجر به استعفای هاشمی شد نخستین حاشیه نمکی بود. بعد از استعفای هاشمی دکتر روحانی نه فقط با پذیرش استعفای وی که با انتخاب وزیر بهداشت بعدی کابینه‌اش نشان داد حق را به معاون خود داده است. وزیر بهداشت تازه دولت دوازدهم معاون نوبخت معاون رئیس‌جمهور بود. این حاشیه‌ها با لغو یک باره جلسه تودیع و معارفه وزرای بهداشت قدیمی و جدید ادامه یافت و رئیس‌جمهور حاضر نشد برای وزیری که طرحش پیشانی دولت وی به شمار می‌آمد لااقل مراسم تودیع برگزار کند، اما این پایان حاشیه‌ها نبود.
تخلفات گسترده در وزارت بهداشت
«هیاهوی فساد در خانه سلامت» تیتر نخست روزنامه جوان است که در بخشی از آن می‌خوانیم: طرح تحول سلامت و هزینه‌های سرسام آورش مورد انتقاد بسیاری از کارشناسان و چهره‌های نظام سلامت همچون مسعود پزشکیان وزیر بهداشت دولت اصلاحات بوده و است، اما این طرح پیشانی دولت یازدهم و برگ برنده رئیس‌جمهور برای موفقیت در انتخابات بود. با پایان انتخابات، اما سیاست‌های دولت هم تغییر کرد و برای تغییر سیاست‌ها در درجه نخست باید طرح تحول با تمام هزینه‌هایش جمع می‌شد. برای این کار هم لازم بود تا وزیر تغییر کند. سعید نمکی وزیر بهداشت جدید با انتقاد از طرح پنج ساله دولت رأی اعتماد مجلس را گرفت. اظهارات نمکی از همان ابتدا شاهد بر تخلفاتی گسترده در وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو بود؛ تخلفاتی که کوچک‌ترین آنها فقدان منطق اقتصادی طرح تحول سلامت بود. نخستین افشاگری‌های نمکی در حوزه پرحاشیه غذا و دارو متمرکز شد و از رانت و فساد و امضاهای طلایی در این سازمان خبر داد. نکته قابل تأمل، اما این است که وزارت نمکی در وزارت بهداشت به حاشیه‌هایی پیرامون خودش هم گره خورده است.
روزنامه وطن امروز می‌نویسد: سیاست اشتباه ارزی دولت که زمینه‌ساز فسادها و رانت‌های گسترده شد در همه حوزه‌های خبرساز است و روزی نیست که درباره تبعات وحشتناک این سیاست‌ها مطلبی عنوان نشود؛ این بار وزیر بهداشت پشت‌پرده برخی فسادهای مرتبط با این سیاست که سلامت مردم را هدف قرار داده افشا کرد. وزیر بهداشت با اشاره به هزینه‌های میلیونی برای تخریب شخص وزیر و وزارت بهداشت و همچنین فساد سازمان‌یافته در حوزه دارو و تجهیزات پزشکی تاکید کرد: از پیگیری، شناسایی و افشاگری علیه این شبکه رانت و فساد عقب‌نشینی نمی‌کنم.
سخنگوی کمیسیون بهداشت نیز در گفت و گو با خراسان با اشاره به نشست عصر دیروز اعضای این کمیسیون با وزیر بهداشت و جمعی از معاونان وی در این کمیسیون، درباره اظهارات مطرح شده در این جلسه گفت: در این جلسه ابعاد مختلفی از مشکلات دارویی به خصوص مباحثی که درباره واردات دارو و فشارهایی که در این زمینه وجود دارد، از سوی وزیر مطرح و اعلام شد یک سری افراد داروهای مشابه داخلی را وارد می‌کردند و فشار می‌آوردند تا تولید دارو در داخل را کاهش دهند. اکبر ترکی افزود: اعضای کمیسیون نیز اعلام کردند با توجه به مشکلات و مسائل دارویی و تحریم‌ها و نام گذاری امسال به عنوان سال رونق تولید، وزارت بهداشت این مسائل را پیگیری کند و این کمیسیون نیز از این مسائل حمایت می‌کند. وزارتخانه‌های مربوط و بانک مرکزی هم در این خصوص به وزارت بهداشت کمک کنند. سخنگوی کمیسیون بهداشت ادامه داد: با استفاده از رانت، مجوز واردات دارو را به افراد خاصی واگذار و با واردات داروهای مشابه داخل، در تولید داخلی دارو اختلال ایجاد می‌کردند.
رانت ارز ی در تجهیزات پزشکی
روزنامه «فرهیختگان» با تحلیل آمارهای لیست دریافت‌کنندگان ارز دولتی در بخش واردات دارو و تجهیزات پزشکی، می‌نویسد: به‌طوری که بررسی لیست دریافت‌کنندکان ارز دولتی نشان می‌دهد در بخش واردات دارو و تجهیزات پزشکی بیش از ۳.۵ میلیارد دلار ارز ۴۲۰۰ تومانی از سوی دولت تخصیص داده شده که با فرض ۱.۵ میلیارد دلار سهم واردات دارو، سهم واردات تجهیزات پزشکی به دومیلیارد دلار می‌رسد که این میزان ۷۰۰ میلیون دلار هم بیش از رقم مورد اشاره وزیر بهداشت است. همچنین طبق بررسی‌ها، فروش آزاد دومیلیارد دلار ارز تجهیزات پزشکی برای دریافت‌کنندگان آن در کمترین برآورد معادل ۲۵ هزار میلیارد تومان رانت ایجاد می‌کند که این مقدار معادل بودجه پنج استان کشور شامل البرز (۴.۳ هزار میلیارد تومان)، خراسان‌جنوبی (۵.۴ هزار میلیارد تومان)، خراسان‌شمالی (۴.۵ هزار میلیارد تومان)، گلستان (۶.۷ هزار میلیارد تومان) و قزوین (۴.۱ هزار میلیارد تومان) در سال ۹۸ است. اما سرنوشت نامعلوم ارز دریافتی در حوزه واردات تجهیزات پزشکی به همین‌جا ختم نمی‌شود، به‌طوری که بررسی‌ها نشان می‌دهد در حالی طی یک‌سال اخیر برای واردات تجهیزات پزشکی دومیلیارد دلار ارز دولتی اختصاص یافته که بررسی‌ها نشان می‌دهد میزان ارز دریافتی ۲۶ برند حوزه تجهیزات پزشکی در یک‌سال اخیر حدود ۲۷۸ میلیون دلار ارز است. به‌عبارت دیگر، بررسی موردی وضعیت ۲۶ برند فعال در حوزه واردات تجهیزات پزشکی طی یک‌سال اخیر نشان می‌دهد کل ارز دریافتی این شرکت‌ها فقط معادل ۱۴ درصد ارز اختصاص‌یافته به این حوزه است، در یک جمع‌بندی، بررسی آماری موید این امر است که دست‌های پنهان زیادی در حوزه واردات تجهیزات پزشکی بوده که در شرایط محدودیت ارزی به‌طور چراغ‌خاموش ارزهای دولتی را بلعیده‌اند.