این نشست که به مسائل خاورمیانه، تنش‌ها در منطقه و ادامه تصمیم ایران برای افزایش سطح غنی‌سازی اورانیوم اختصاص داشت، با اظهارات مختلف وزیران خارجه اروپایی همراه بود؛ هرچند که آمریکا و رژیم صهیونیستی تلاش کردند از این جلسه به نفع خود بهره‌برداری کنند که جز شکست، چیزی نصیب آنها نشد به گونه‌ای که عصبانیت نخست وزیر رژیم صهیونیستی را به همراه داشت.
در پایان این نشست «فدریکا موگرینی» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا درباره جمع‌بندی این جلسه، از اعلام عملیاتی شدن همه مراحل اینستکس آن هم به طور «فنی» و علاقه تعدادی از کشورهای اروپایی برای پیوستن به این ساز وکار مالی خبر داد.
البته موگیرینی با توجه به دو گام عملی ایران در نتیجه بی‌تعهدی طرف‌های اروپایی برجام، تصریح کرد که عدم پایبندی تهران به برجام اتفاق نیفتاده و سازمان بین‌المللی انرژی اتمی نیز چنین گزارشی در این زمینه نداده است.
ایران اردیبهشت ماه گذشته و پس از یک سال صبر راهبردی بعد از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای ۱+۵ با ایران و بازگرداندن همه تحریم‌ها علیه تهران و انفعال اروپا، اعلام کرد که بخشی از تعهدات خود را مطابق با برجام کاهش می‌دهد. رعایت نکردن سطح غنی سازی تا ۳.۶۷ درصد و میزان اورانیوم غنی شده طبق بند ۳۶ برجام از جمله این موارد بودند.
جمهوری اسلامی ایران با تاکید بر ادامه کاهش تعهدات برجامی خود تاکید کرده این گام‌ها در چارچوب برجام و طبق بندهای ۲۶ و ۳۶ این توافق است و در صورتی که شرکای برجام اقدامات لازم را برای ایفای تعهدات خود انجام دهند این اقدامات به سرعت قابل بازگشت است.
هرچند موگیرینی با تکرار سخنان مقام‌های اروپایی نسبت به دو گام عملی ایران درباره برجام ابراز تأسف کرد و گفت «برجام جایگزینی ندارد و همه ما در چارچوب برجام متفق القولیم که ایران باید به همه تعهدات خود پایبند بماند» اما درباره بی‌تعهدی طرف‌های غربی در توافق هسته‌ای و یک‌طرفه بودن برجام و اجرا نشدن خواسته‌های ایران، سخنی نگفت.
به گفته مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، تعداد دیگری از کشورهای اروپایی برای پیوستن به اینستکس اعلام آمادگی کرده‌اند که اتحادیه اروپا از آن استقبال می‌کند.
یکی از خواسته‌های مهم ایران درباره کانال مالی اینستکس، فراهم شدن امکان مبادلات بانکی و فروش نفت است؛ موگرینی در این زمینه گفت: اینکه اینستکس شامل معاملات نفتی بشود یا خیر، باید بیشتر مورد بررسی قرار گیرد.
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا افزود: کشورهای عضو (اتحادیه اروپا) از یک سو در ارتباط با ضرورت تسریع در ابزار اینستکس که ایجاد کرده‌ایم و عملیاتی‌تر شدن آن اجماع داشتند. همچنین برخی از کشورهای عضو تمایل خود را به سهامدار شدن در این ابزار تبادل مالی ابراز کرده‌اند و این امکان وجود دارد که کشورهای غیرعضو نیز به آن بپیوندند.
به گفته مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در حال حاضر ۸ کشور عضو این اتحادیه به صراحت از قصد خود برای پیوستن به اینستکس گفته‌اند و ۱۰ کشور دیگر نیز در حال بررسی این موضوع هستند.
موگرینی در ادامه به اجماع همه طرف‌ها بر ادامه تلاش برای بازگرداندن ایران به تعهد کامل به برجام اشاره کرد و گفت که در سفر اخیر خود به منطقه غرب آسیا نیز بر ضرورت اجرای کامل برجام و پایبندی کامل ایران به تعهدات هسته‌ای خود تاکید شد.
مشخص نیست با وجود آنکه آنها با حساسیت نسبت به تعهدپذیری ایران نسبت به برجام تاکید دارند اما هیچ حرفی از تعهدات خود در این زمینه و وقت‌کشی به جای برداشتن گام عملی به زبان نمی‌آورند.
وی درباره برگزاری نشست کمیسیون مشترک برجام نیز گفت که اعضای این توافق در حال بررسی هستند که نشست چه زمانی و در چه سطحی برگزار شود.
واکنش وزیران خارجه اتحادیه اروپا
پیش از آغاز نشست وزیران خارجه اتحادیه اروپا، شماری از آنها در گفت‌وگو با خبرنگاران بدون اشاره به خروج یکجانبه آمریکا از برجام تاکید کردند که ایران باید به تعهداتش در برجام پایبند بماند.
«ژان ایو لودریان» وزیر امور خارجه فرانسه بار دیگر با بیان اینکه کاهش تعهدات از سوی ایران «یک واکنش بد به یک تصمیم بد» بود، گفت: اروپا باید در موضوع ایران با هم متحد باقی بمانند.
لودریان گفت: اقدام ایران در افزایش سطح غنی سازی واکنش بد به تصمیم بد آمریکا در بازگرداندن تحریم‌ها علیه این کشور بود که منافع ایران را به خطر انداخت.
وی با تاکید بر اینکه که فرانسه، آلمان و بریتانیا باید به ایران ضمانت داده و این کشور را همراهی کنند، گفت که ایران باید از تصمیم خود برای کاهش تعهدات خود تحت برجام عقب تشینی کند.
هرچند که این مقام فرانسوی پیش تر نیز گفته بود اتحادیه اروپا در مقابله با تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ایران به پیشرفت‌هایی دست یافته است اما هنوز کافی نیست.
«پکا هاویستو» وزیر امور خارجه فنلاند نیز در همین راستا تاکید کرد: «قطعاً مهم است که ایران به همه قوانین برجام پایبند بماند.
وی که کشورش ریاست دوره‌ای شورای اروپا را برعهده دارد افزود: «فنلاند از ساز وکار مالی اتحادیه اروپا برای تجارت با ایران حمایت می‌کند.» فنلاند هفته گذشته با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که به اینستکس می‌پیوندد.
«مارگوت والشتروم» وزیر خارجه سوئد نیز برجام را برای این کشور بسیار مهم دانست و گفت: تلاش می‌کنیم از ساز وکار اینستکس حمایت کنیم و به سرمایه‌گذارانی که می‌خواهند در کانال مالی حضور داشته باشند و با ایران تجارت کنند، کمک کنیم.
«جرمی هانت» وزیر خارجه انگلیس نیز گفت: هنوز پنجره کوچکی برای حفظ برجام باز است و این توافق هنوز نمرده و ما به حفظ خلع سلاح هسته‌ای خاورمیانه متعهد هستیم.
وی در حالی گفته «نمی‌شود بخشی از برجام اجرا و بخش دیگری اجرا نشود و ضروری است این توافق به طور کامل تحقق یابد» که همچون دیگر مقام‌های اروپایی، به خروج یک طرفه آمریکا از اردیبهشت سال گذشته و منفعل بودن اروپا در اجرای تعهدات برجامی خود نسبت به ایران اشاره‌ای نکرد.
«استف بلوک» وزیر امور خارجه هلند نیز با تاکید بر توجه جدی اروپا به موضوع ایران گفت: فکر می‌کنم برای دیپلماسی خیلی دیر نشده است و امیدوارم کار برجام به آخر نرسیده باشد.
«لیناس لینکسیویوس» وزیر امور خارجه لیتوانی نیز با بیان اینکه توافق ایران به فروپاشی «بسیار نزدیک» است، خاطرنشان کرد: هنوز زمان برای دیپلماسی وجود دارد.
«جوسب بورل» وزیر امور خارجه اسپانیا نیز گفت که اروپا هر آنچه می‌تواند در مورد توافق هسته‌ای انجام می‌دهد و ایران باید دوباره به توافق پایبند شود.
وی افزود: اروپا باید برای جلوگیری از «محاصره اقتصادی» به واسطه تحریم‌های فرا سرزمینی آمریکا علیه ایران ایجاد شده، اقدام کند هرچند که «کار بسیار سختی است.»
«میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز با توجه به رویکرد طرف‌های اروپایی برجام اعلام کرد که برخی گمان می‌کنند توافق هسته‌ای به پنجمین سال خود نخواهد رسید و از بین خواهد رفت.
وی تصریح کرد: هنوز زود است که تسلیم بدبینی درباره بقای موجودیت این توافق بین‌المللی شد زیرا شرکت‌کنندگان باقیمانده در معامله هسته‌ای به آن پایبندند.
تلاش آمریکا برای کارشکنی علیه برجام و عصبانیت رژیم صهیونیستی
برگزاری نشست شورای وزیران خارجه اتحادیه اروپا در بروکسل برای حفظ برجام از سوی آمریکا و رژیم صهیونیستی با دقت پیگیری می‌شد و آنها برای رسیدن به مقاصد خود تلاش‌های زیادی کردند. از جمله سفیر آمریکا در اتحادیه اروپا در اقدامی کارشکنانه از همپیمانان اروپایی واشنگتن خواست تا فشار بر ایران را افزایش دهند.
روزنامه «دیلی میل» به نقل از «گوردون سوندلند» سفیر کاخ سفید در بروکسل از شرکت‌کنندگان در این نشست خواست تا فشار بر ایران را با هدف بازگشت به میز مذاکره مورد نظر آمریکا افزایش دهند.
سفیر آمریکا در اتحادیه اروپا در حالی این سخنان را مطرح می‌کند که این کشور نخستین نقض‌کننده توافقی است که حاصل سال‌ها مذاکره و رایزنی ۶ کشور بوده است.
«بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر رژیم صهیونیستی از رویکرد مثبت اتحادیه اروپا نسبت به گام‌های برجامی ایران به شدت عصبانی شده و واکنش این اتحادیه به افزایش سطح غنی‌سازی از سوی ایران را محکوم کرد.
وی بعد از اظهارات موگرینی درباره برجام گفت: به نظر می‌رسد در اروپا کسانی هستند که تا وقتی موشک‌های اتمی ایران در خاک اروپا ننشیند، بیدار نمی‌شوند. اما آن وقت دیگر خیلی دیر است.
در حالی که رژیم صهیونیستی دارای تأسیسات و سلاح‌های هسته‌ای اعلام نشده است و این رژیم حتی پیمان منع گسترش تسلیحات هسته‌ای را امضا نکرده، نتانیاهو افزود: به هر صورت هرکاری که لازم باشد برای جلوگیری از دستیابی ایران به تسلیحات هسته‌ای انجام خواهیم داد.
با وجود واکنش اتحادیه اروپا درباره برجام، وزیر امور خارجه ایران تصریح کرده، اروپایی‌ها ادعا می‌کنند که تمایل دارند برجام را حفظ کنند اما هنوز شاهد این نبوده‌ایم که برای حفظ برجام به سرمایه گذاری حاضر باشند.
وی تاکید کرده، بین اظهار علاقه و اعلام اراده برای حفظ یک توافق بین‌المللی با اعلام آمادگی برای سرمایه‌گذاری تفاوت جدی وجود دارد و اروپایی‌ها هنوز این را نشان نداده‌اند.
در واقع سخن مسئول سیاست خارجی ایران بر این نکته است که تهران تا زمانی به تعهدات خود در برجام پایبند خواهد بود که طرف اروپایی نیز گام‌های عملیاتی برای اجرای تعهدات خود بردارد.