کسی نیست که اتفاقات دهه شصت در ایران را به یاد نداشته باشد و از جمله آنها سریال ۲۵۷ قسمتی سال‌های دور از خانه به یادماندنی ترین اتفاق پس از جنگ تحمیلی است همان سریالی که همه آن را به اسم اوشین به یاد دارند و ۲ میراث آن را هرگز فراموش نمی‌کنند.
دهه شصتی ها با این سریال مبارزه و استقامت در برابر مشکلات روزمره زندگی را در خود نهادینه کردند و بازار مشاغل ایرانی نیز با وامداری از این سریال شغل جدیدی به نام تاناکورا (فروش لباس‌های دست دوم وارد شده از کشورهای اروپایی) را در خود نهادینه کرد تا اوشین تاناکورا که در این سریال ژاپنی مسئول فروشگاه‌های زنجیری تاناکورا بود توانسته باشد برای سالیان متمادی علاوه بر اذهان مردم ایران در بازار اقتصادی کشورمان نیز تاثیرگذار باشد.
کالاهای دست دوم یا همان تاناکوراها به صورت قاچاق از مرزهای مختلف بخصوص استان آذربایجان غربی وارد کشور می‌شود تا به نام استفاده اقشار ضعیف جامعه و به کام اقشار متوسط جامعه که ولع برند پوشی دارند برسد و توجهی شود تا بلکه ضربه‌ای که فروش این کالاها قاچاق خارجی به تولید ملی می‌زند، دیده نشود.
استان مرزی کردستان نیز با تمامی رنج‌های که از شکاف توسعه کشور می‌برد از شر تاناکورا جان سالم به در نبرد و در مرکز آن بیش از ۲۰۰ واحد تجاری مشغول عرضه محصولات تاناکورا هستند حرفه‌ای که شاید در نگاه اول بهانه‌ای برای ارتزاق ۲۰۰ خانواده کردستانی به نظر برسد اما نگاه به عمق این ماجرا بازگو کننده این مساله است که ادامه این حرفه می‌تواند بازار فعالیت بیش از چند صد خانواده تولیدکننده و کارگر ایرانی را آجر کند.
سربالای خیابان شهدا نرسیده به میدان کارگر مشهور به کارآموزی مقر دست دوم و استوک فروشی‌های استان کردستان در شهر سنندج همان جای که مردم خیر خرید کردن از آنجا را در اروپایی، مارک، باکیفیت و ارزان بودن اجناسش می‌دانند.
فریادهای فقط ۲۰ هزار تومان، نخری پشیمان می‌شوی، لباس مارک بپوش و ارزان‌تر از حراجی بخر در این منطقه آنقدر بلند است که هنوز از ماشین پیاده نشده‌ای تو را مشتاق سر زدنی هر چند کوتاه به این بازار روز شهرداری سنندج می‌کند.
نانی که دلار آجر کرد
چرا اینقد گران؟ با این وجود خریدن جنس نو بهتر است که؟ فروشنده با لحنی تند در جوابم گفت: خانم تو اوضاعی که گرانی دلار نان ما را آجر کرد شما انتظار داری مانند ۱۰ سال گذشته از تاناکورا خرید کنید.
وقتی کفش دست دومی که به دست سوم و چهارم نیز می‌خورد ۴۰۰ هزار تومان می‌فروشید به نظرتان منطقی نیست که نانتان آجر شود؟ آخر شما چه میدانید که مارک پوشیدن یعنی چه، شما بهتر است بروید همان جنس‌های بنجل ایرانی را بخرید و بپوشید.
از مغازه که خارج می‌شوم در جلویم اعتراضات خانمی میانسال را می‌شنوم که با سر و وضعی شیک و امروزی از گرانی اجناس تاناکورا برای دخترش حرف می‌زند وارد مغازه پوشاک فروشی که می‌شوند پشت سرشان وارد مغازه می‌شوم به مغازه دار می‌گوید سال‌هاست تمام لباس‌های زمستانی خود و خانواده اش را از تاناکورا تهیه می‌کند.
در جواب سوالم که پرسیدم دلیل‌شان برای این کار چیست؟ مارک، خوش دوخت و بادوام بودن اجناس تاناکورا را از دلایل مهم انجام این کارش بیان کرد.
مغازه دار وارد گفت وگوی ما می‌شود و شروع می‌کند به مقایسه کردن اجناس تاناکورا نسبت به تولیدات داخلی و تا آنجا پیش می‌رود که حتی صرف کردن وقت برای خرید کالای غیر اروپایی را بیهود می‌داند حتی اگر کالای اروپایی دست دوم باشد.
فایل آن‌را از اینجا دانلود کنید: video/mp4
تاناکورا چوبی لای چرخ اقتصاد
کارشناس مسایل اقتصادی در گفت و گو با ایرنا گفت: تاناکورا به صورت قاچاق و از مبادی غیر رسمی وارد کشور می‌شود از این رو با توجه به تاثیرات منفی قاچاق در اقتصاد نمی‌توان منکر این مسئله شد که فعالیت رو به رشد تاناکورا می‌تواند چوب لای چرخ اقتصاد بگذارد.
حامد قادرزاده در خصوص این تاثیرهای منفی افزود: آسیب به تولید داخلی و صنایع وابسته به پوشاک، کیف و کفش و خروج ارز از کشور از مهمترین تاثیرهای منفی تاناکورا در اقتصاد است.
وی با بیان اینکه تاناکورا خالی از جنبه‌های مثبت نیز نیست اظهار داشت: از جمله تاثیرات مثبت تاناکورا بر روی اقتصاد شامل تنظیم بازار مصرف، اشتغالزایی نسبی، دسترسی اقشار کم بضاعت به انواع لباس‌ها است.
قادر زاده بازار تاناکورا را نیازمند مدیریت صحیح اعلام کرد و گفت: برای افزایش و کاهش تاثیرات مثبت و منفی باید بازارهای تاناکورا به نوعی مدیریت شوند که در کنار حفظ اشتغال موجود و ویژگی تنظیم بازاری آن از تولید داخل حمایت کرد و مانع از رشد مصرف گرایی در این بخش شد.
با اشاره به رواج مصرف کالاهای تاناکورا در سه دهه گذشته در ایران افزود: این کالاها در ابتدا برای اقشار ضعیف جامعه وارد کشور شده است اما با توجه به وجود برندهای خارجی در آنها و اشتیاق طبقه متوسط به مصرف این برندها تاناکورا به بازاهای نسبتاً بزرگی تبدیل شده است.
وی با نامناسب اعلام کردن محل فعلی تاناکورای سنندج اظهار داشت: با ایجاد مکانی مناسب در سنندج و حرکت فروش اجناس تاناکورا به سمت محصولات داخلی با کیفیت علاوه بر حفظ اشتغال موجود آن از تولیدکنندگان نیز حمایت کرد.
این کارشناس مساله اقتصادی اضافه کرد: با توجه به اینکه تاناکورا حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از پوشاک مصرفی استان و گردشگران داخلی را می‌تواند تامین کند این مساله می‌تواند سهم نسبی در کاهش تولید استان گذاشته و مصرف را به سمت استفاده از اجناس خارجی جهت دهد.
وی افزود: گرانی ارز در کشور در کنار اینکه چالشی برای کشور بوده می‌توان از این مساله به نفع تولید داخلی استفاده کرد و عرضه اجناسی مانند تاناکورا را نیز کاهش داد.
قادرزاده اضافه کرد: بازار تاناکورا در سنندج برای برخی از دلالان تبدیل به یک رانت شده است از این رو نمی‌توان به حذف آن در کوتاه مدت فکر کرد بلکه باید با مدیریت و برنامه ریزی درست عرضه این محصولات را کاهش و فروش محصولات داخلی را افزایش داد.
تاناکورا کالای قاچاق
دبیر شورای هماهنگی مبارزه با قاچاق کالا و ارز کردستان نیز در این ارتباط گفت: تاناکورا جزء کالاهای قاچاق است و به همین دلیل باعث صدمه زدن به تولید ملی می‌شود.
علی خدا ویسی با بیان اینکه هم اکنون حدود ۲۰۰ واحد تجاری در این بازار فعالیت دارند افزود: جمع آوری و جلوگیری از فعالیت این افراد باعث بیکاری آنها می‌شود از این رو حذف این بازار و عرضه این محصولات در شرایط فعلی به صلاح نیست.
وی با بیان اینکه کالاهای تاناکورا به هیچ عنوان از مرزهای کردستان وارد نمی‌شود بلکه از مرزهای سایر استان‌ها وارد کشور می‌شود یادآور شد: دستگاه‌های اجرایی باید در راستای مبارزه با این پدیده به فکر ایجاد شغل‌های جدید مرتبط با این حورزه باشیم.
خدا ویسی اظهار داشت: مقرر شده دولت در برنامه‌ای منسجم تاناکورا فروشی‌ها را تبدیل به نو فروشی کند البته این برنامه تاکنون ابلاغ نشده است.
تاناکورا یک معضل اجتماعی برای سنندج
شهردار سنندج نیز در این ارتباط با اشاره به اینکه تاناکورا یک معضل اجتماعی برای سنندج است اظهار داشت: این معضل از گذشته به ارث رسیده و شهرداری اکنون در گامی جدید برای رفع این معضل اقدام به احداث مجتمع سنه سنتر با سرمایه گذاری ۲ هزار میلیارد ریالی و با مشارکت سرمایه گذار خارجی کرده است.
حشمت الله صیدی افزود: این مجموعه در زمینی به مساحت بیش از ۵۰ هزار متر مربع و مساحت عرصه بیش از ۱۵ هزار و ۵۵۳ مترمربع به صورت ۲ سمت دسترسی از بلوار پاسداران و جاده ساحلی ساخته می‌شود.
وی با بیان اینکه ساماندهی درست تاناکورا نیازمند همکاری واحدهای تجاری بازار روز (محل فعلی تاناکورا) و مردم شهر سنندج است، گفت: انتظار می‌رود با همکاری تمامی نهادها و آحاد مردم این معضل اجتماعی به یک برند برای این استان تبدیل شود.
شهرداری از گذشته اقدامات زیادی در راستای ساماندهی بازار روز سنندج یا همان بازار تاناکورا انجام داده است اما موفقیت آمیز نبود که در این راستا امسال با همکاری استانداری کردستان احداث طرح مجتمع تجاری سنه سنتر آغاز شده است.
۱۰۰ واحد تاناکورا غیر مجاز است
مسئول اتحادیه پوشاک شهرستان سنندج با بیان اینکه هم اکنون ۲۰۰ واحد صنفی در بازار روز تاناکورا مشغول به فعالیت هستند، افزود: ۱۰۰ واحد از این تعداد دارای پروانه فعالیت از این اتحادیه هستند اما ۱۰۰ واحد دیگر به صورت غیرمجاز فعالیت می‌کنند.
بهروز داداش پور اظهار داشت: تاناکورای سنندج متولی خاصی برای ساماندهی و رفع مضلات ندارد از این رو روز به روز بر چالش‌های آن افزوده می‌شود بطوریکه پیاده روی مقابل بازار روز نیز تبدیل به واحداهای صنفی غیر مجاز شده است.
وی با اشاره به سهم تاناکورا در آسیب به تولید داخلی گفت: با توجه به گرانی‌ها به نظر من اگر تاناکورا نباشد قشر ضعیف جامعه در تهیه برخی لباس‌های مورد نیاز خود با چالش‌های جدی مواجه می‌شود.
داداش پور در خصص نحوه نظارت بر فروش محصولات تاناکورا نیز اضافه کرد: با توجه به اینکه عمده این واحدهای غیر مجاز هستند و محصولات آنها نیز براساس فاکتور تهیه نمی‌شوند اتحادیه پوشاک و سایر نهادها نیز نمی‌توانند بر عرضه آنها نظارت کنند.
وی با اشاره به اینکه تاناکورا بیشتر از مرزهای جنوبی از جمله چابهار و زاهدان وارد کشور می‌شود یادآور شد: در سال‌های اولیه ورود تاناکورا به کشور این کالاهای قاچاق از مرزهای استان کردستان نیز وارد می‌شد.
مسئول اتحادیه پوشاک شهرستان سنندج با اشاره به اینکه در حال حاضر ۸۰۰ واحد پوشاک فروشی دارای پروانه کسب در این شهرستان مشغول فعالیت هستند، افزود: هم اکنون درخواست صدور پروانه برای ۴۰۰ واحد نیز در دست بررسی است.
کهنه‌های بهداشتی
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کردستان با اشاره به اینکه بدون شک تاناکورا به تولید داخلی صدمه وارد می‌کند، گفت: این دانشگاه به منظور کاهش آسیب‌های بهداشتی این محصولات را از لحاظ بهداشتی کنترل می‌کند.
فرزام بیدارپور اظهار داشت: عدم رعایت دستورالعمل بهداشتی که برای بدون ضرر و بهداشتی کردن این کالاها در نظر گرفته شده خطرناک است و امکان مبتلا شدن مصرف کننده این کالاها به بیمارهای پوستی و تنفسی وجود دارد.
وی با بیان اینکه برای فروشندگان تاناکورا کلاس‌های آموزشی و بهداشتی به صورت منظم برگزار می‌شود، افزود: کارشناسان بهداشت محیط ماهانه به صورت منظم از این واحدها بازدید و از نظر بهداشتی بر کار آنها نظارت می‌کنند.
تاناکورا علاوه بر مشکلات اقتصادی، اجتماعی و بهداشتی می‌تواند حامل مشکلات فرهنگی نیز باشد بطوریکه عرضه پوشاک‌های خارجی با طراحی‌های خارج از عرف جامعه و مغایر با فرهنگ ایرانی اسلامی ما موجب تغییر افکار جامعه نسبت به طرز پوشش و تغییر فرهنگ در این راستا می‌شود.
چهارصد متر دورتر از محل تاناکورای سنندج میدانی واقع شده با اسم میدان کارگر و مزین به تندیس کارگر است با دیدن آن تصمیم می‌گیرم گزارش را با این سوال خاتمه بدهم که قاچاق باید تا کجا قامت کارگر و تولیدکننده ایرانی را خم کند تا بلکه در پی برخورد جدی تر با آن بر آییم؟
گزارش از ژاله گرگانی
۷۳۴۹/۹۱۰۲