بی‌آبی و کم‌آبی دو پدیده‌ای هستند که بروز آنها می‌تواند جان انسان‌ها را به خطر اندازد و کشورمان در شرایطی است که گرچه بهار امسال با بارش‌های خوب مواجه شد اما همچنان گرفتار خشکسالی است؛ خشکسالی نه تنها محیط زیست را به ورطه نابودی می‌کشاند بلکه می‌تواند تغییراتی شگرف در زندگی و محیط‌های زندگی انسان‌ها به همراه داشته باشد؛ خطری که اگر جدی گرفته نشود چه بسا کشورمان را تبدیل به کشوری خشک و خالی از سنکه کند.
گرچه بر اساس تازه ترین آمار منتشر شده از سوی شرکت مدیریت منابع آب ایران میزان بارندگی ها در ۶ حوضحه اصلی آبخیز کشور با ۱۰۱ درصد رشد در سال آبی جاری (مهرماه ۹۷ تا ۳۰ تیرماه ۹۸) به ۳۳۶.۹ میلی متر رسیده است اما همچنان بر اساس بررسی صورت گرفته ۵۹ شهر کشور امسال از نظر سطح تنش در وضعیت قرمز (یعنی کمبود بیشتر از ۲۰ درصد) قرار دارند و در پیک مصرف روزانه احتمال کمبود آب در آنها وجود دارد.
تابستان امسال ۳۴ شهر از نظر سطح تنش در وضعیت نارنجی (یعنی کمبود بین ۱۰ تا ۲۰ درصد) قرار دارند و در پیک مصرف روزانه احتمال کمبود آب در آنها وجود دارد. در این سطح نیز ۱۷ شهر دارای کمبود تولید بین ۱۰ تا ۲۰ درصد و دارای مخزن کافی و ۱۷ شهر دارای کمبود تولید بین ۱۰ تا ۲۰ درصد و کمبود مخزن هستند.
۱۴۰ شهر کشور تابستان امسال از نظر سطح تنش در وضعیت زرد قرار دارند در پیک مصرف ساعتی احتمال کمبود آب در آنها وجود دارد. براساس بررسی صورت گرفته ۱۴ شهر این سطح دارای کمبود تولید کمتر از ۱۰ درصد و کمبود مخازن ذخیره، هفت شهر دارای کمبود تولید کمتر از ۱۰ درصد و دارای مخزن کافی و ۱۱۹ شهر فاقد کمبود تولید و دارای کمبود مخزن هستند.
«قاسم تقی‌زاده خامسی» که معاونت آب و آبفای وزیر نیرو را بر عهده دارد چندی پیش در نشست خبری به موضوع کم آبی پرداخت و با تاکید بر اینکه منابع آبی کشور محدود است، اظهار کرد: مخازن آبی کشور ۱۳۰ میلیارد مترمکعب کسری دارد و این میزان کسری با یکسال بارندگی تأمین نمی‌شود، زیرا کشورحدود ۱۰ سال با خشکسالی مواجه بوده است.
وی با اشاره به بارندگی‌های اخیر کشور، ادامه داد: به دلیل بارندگی‌ها ۷۶ میلیارد مترمکعب ورودی آب داشتیم، اما همه این میزان را نتوانستیم برای آینده ذخیره سازی کنیم. بخشی از این آب‌ها به تالاب‌ها و بخشی به دریاها رفته است.
«حمید رضا جانباز» مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور نیز در این باره گفت: امسال در بیشتر نقاط کشور بارش‌های خوبی را شاهد بودیم و در حال حاضر به طور کلی در تأمین آب سطحی کشور وضعیت خوبی حاکم است. براین اساس حجم ذخیره تعداد زیادی از سدهای تأمین کننده آب شرب شهرها و روستاها افزایش یافته اما این به معنای آن نیست که مشکلات کمبود آب حل شده است.
مشکل کم آبی اکنون چنان گلوی بسیاری از نقاط ایران را می فشارد که احتمال خفگی مردم در آن نقاط بسیار است.
تجهیزات کاهنده مصرف آب، راهکار رهایی از خشکسالی
به نظر بهترین راه برای رهایی از خطر خشکسالی توجه جدی به مدیریت مصرف و قدر دانستن قطره قطره آب است و راهکار اصلی مدیریت مصرف استفاده از تجهیزات کاهنده مصرف است.
«علی سیدزاده» مدیر دفتر مدیریت مصرف شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی ایرنا، اجرایی شدن کامل طرح استفاده فراگیر از تجهیزات کاهنده مصرف آب را نیازمند واقعی شدن قیمت آب، فرهنگ سازی گسترده، عزم ملی و باور به وجود کم آبی در کشور دانست.
وی درباره سرنوشت طرح توزیع تجهیزات کاهنده مصرف آب، گفت: این طرح ماده ای از قانون توسعه و بهینه سازی آب شرب است که براساس آن به شرکت های آب و فاضلاب این اجازه داده شده تا تجهیزات کاهنده مصرف را برای مشترکان متقاضی در اختیارگذاشته و هزینه های آن را به صورت اقساط از قبض آب آنها کسر کنند.
سیدزاده اضافه کرد: بعد از آنکه این قانون ابلاغ شد، اجرای آن در دستور کار شرکت های آب و فاضلاب سراسر کشور قرار گرفت؛ سپس با هدف اجرای این قانون مناطقی به عنوان مناطق آزمایشی مورد نظر قرار گرفت تا رفتار مشترکان بررسی شود و در نهایت، پس از بررسی ها یک آسیب شناسی از این مناطق انجام شد.
در تشریح نتایج این آسیب شناسی، گفت: از آنجا که در قانون کلمه متقاضی ذکر شده و الزام و اجباری مطرح نشده است، نمی توان به مشترکان الزامی بودن نصب تجهیزات را تاکید کرد.
وی با تاکید بر اینکه با قیمت های کنونی، مشترکان رغبتی به خرید تجهیزات کاهنده آب ندارند، گفت: در شرایطی که هزینه قبض آب مشترکان بین پنج تا ۱۰ هزار تومان است، آنها نسبت به خرید تجهیزاتی با قیمت ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار تومان اقدام نمی کنند.
مدیر دفتر مدیریت مصرف آبفای کشور افزود: همین عوامل سبب شد استقبال چندانی از نصب چنین تجهیزاتی صورت نگیرد.
سیدزاده افزود: گرچه استقبال از این تجهیزات آنچنان که باید و شاید نبود اما به همه شرکت های آب و فاضلاب سراسر کشور ابلاغ شد که تمهیدات لازم را ایجاد کنند و تا حدودی که فکر می کنند متقاضی استفاده از این تجهیزات باشد آنها را خریداری کرده و در انبارها قرار دهند و در صورت مراجعه متقاضی بتوانند درخواست وی را پاسخگو باشند.
این مقام مسئول در آبفای کشور با یادآوری این موضوع که بعد از ابلاغ طرح به شرکت های آب و فاضلاب، خیلی از این شرکت ها نسبت به فراهم سازی تمهیدات لازم اقدام کردند، ادامه داد: با هدف آگاهی بیشتر مردم اطلاع رسانی از طریق قبض آب مشترکان و شرکت های آب و فاضلاب در استان های خراسان شمالی، سیستان و بلوچستان، هرمزگان و اصفهان انجام شد.
به گفته وی، شرکت های مذکور درحد اعتبارات خود، نسبت به تامین تجهیزات اقدام کرده تا درصورت مراجعه متقاضی در اختیار قرار دهند.
عباس خسروی کارشناس بخش آب هم در این زمینه گفت: مردم می توانند با راهکارهایی نه چندان هزینه بر نسبت به جلوگیری از هدررفت آب اقدام کنند.
وی بررسی مداوم شیرآلات منازل از نظر سالم بودن، بررسی مداوم کولرهای آبی از نظر هدر نرفتن آب در اثر فرسودگی تجهیزات و هدایت آب های نه چندان آلوده برای آبیاری گل ها و باغچه ها و استفاده نکردن آب برای شست و شوی خودرو را از جمله راهکارهای موثر برای حفظ قطره قطره آب دانست.
اکنون اگر هر فرد ایرانی که به آب دسترسی دارد عزم خود را برای حفظ هر قطره از این عنصر حیاتی جزم کند، امکانی فراهم خواهد شد تا جمعیت بیشتری از آب سالم برخوردار شوند.
گرچه وزارت نیرو جمعیت برخودار از آب سالم روستایی را ۶ میلیون نفر ذکر کرده اما هنوز آب رسانی به بسیاری از نقاط کشور به دلایل متعدد امکان پذیر نشده است.
همین روزهای اخیر اتفاقی ناگور در بخش آب رخ داده و جان کودکی را به خطر انداخته است پس بیاید قطره قطره آب را درست مصرف کنیم.