به گزارش خبرنگار ایرنا، با گذشت حدود ۲ سال از زلزله ۷.۳ ریشتری آبان ماه در غرب کرمانشاه و ساخت بسیاری از واحدهای مسکونی و تعمیر و مرمت بسیاری از ادارات و سامان دهی آثار تاریخی، کاروانسرای شاه عباسی همچنان بلاتکلیف مانده و آثار خرابی‌های زلزله در پیاده رو این اثر تاریخی مشهود است.
زمین لرزه ۷.۳ ریشتری ۲۱ آبان در ۱۱ کیلومتری بخش ازگله و ۳۲ کیلومتری شهرستان سرپل ذهاب در غرب کرمانشاه به ۱۰ شهرستان و یک هزار و ۹۳۰ روستای کرمانشاه خسارت وارد کرد.
براساس ارزیابی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی ۱۲۳ هزار واحد مسکونی شهری و روستایی در این مناطق آسیب کلی و جزئی دیده و این زلزله مخرب علاوه بر خسارت مادی فراوان، ۶۲۰ کشته و ۱۲ هزار و ۳۸۶ مصدوم داشت.
کاروانسرای شاه عباسی، عمارت خسرو و چهارقاپی در شهرستان قصرشیرین، قلعه یزدگرد در شهرستان دالاهو و زیج منیژه در سرپل ذهاب، جزء آثاری بودند که در زلزله آبان سال ۹۶ دچار خسارت شدند.
اما خرابی کاروانسرای شاه عباسی که در مرکز شهر قصرشیرین واقع است و هم اکنون مکانی پرتردد و محل عرضه اجناس بازارچه موقت است می‌تواند حادثه آفرین باشد.
از سوی دیگر روبروی کاروانسرا یک مدرسه راهنمایی دخترانه واقع شده که در اثر وقوع هرگونه پس لرزه ای شاهد ریزش دیوارهای آن به سمت مدرسه و اتفاق ناگواری خواهیم بود.
ضمن اینکه کاروانسرا در یکی از خیابان‌های پرتردد شهر قصرشیرین واقع است که پرت شدن هر نوع سازه‌ای از این اثر در اثر زمین لرزه و یا باران سیل آسای زمستان می‌تواند حادثه‌ای را برای عابران و یا خودروهایی که از این خیابان می گذرند، رقم بزند.
در جریان جنگ تحمیلی و حمله رژیم بعث عراق و اشغال قصرشیرین، قسمت اعظمی از این بنا تخریب شد که پس از آن مورد مرمت قرار گرفت.
کاروانسرای شاه عباسی قصرشیرین به عنوان یک مکان تاریخی و فرهنگی، از ۲۸ مهر سال ۸۷ با تصمیم استاندار وقت کرمانشاه و مسئولان محلی به مکانی برای عرضه کالاهای وارداتی و داخلی از جمله فروش محصولات صوتی و تصویری و لوزام خانگی وارداتی از بازارچه مرزی پرویزخان، تبدیل شده است.
هم اینک ۲۵۰ غرفه در محل این کاروانسرا ایجاد شده و به فروش و عرضه کالاهای خارجی و داخلی مبادرت می‌کنند ضمن اینکه این غرفه داران با اداره اوقاف و امور خیریه قرارداد اجاره منعقد کرده و به اوقاف اجاره پرداخت می‌کنند.
اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری معتقد است این کاروانسرا یک اثر تاریخی است و برای بازسازی آن هزینه زیادی صرف شده بنابراین نباید مورد تخریب واقع شود ولی حضور غرفه داران و کاربری فعلی آن موجب شده به بخشی از این اثر تاریخی خسارت‌هایی وارد شود.
این موضوع هم اینک به مناقشه‌ای میان اوقاف و امور خیریه و میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تبدیل شده و هر یک از طرفین خود را در این خصوص محق تر از دیگری می‌داند.
اما مهم‌تر از اینها این است که آثار تاریخی هویت گذشتگان و شناسنامه هر شهری است که قدمت و پیشینه آن شهر را معرفی می‌کند و نباید این مناقشه‌ها باعث شود که غبار فراموشی بر چهره این آثار بنشیند از این رو اکنون میراث فرهنگی و یا اوقاف باید همه تلاش خود را برای حفظ و مرمت این اثر به کار گیرند.
کاروانسرای شاه عباسی اثر تاریخی دوران صفویه
شهرستان قصرشیرین دارای ۹۷ اثر تاریخی و طبیعی است که از این تعداد ۳۰ اثر در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
مهمترین این آثار کانال ساسانی، آتشکده چارقاپو، عمارت خسرو، نهر شاه گدار، بان قلعه و کاروانسرای شاه عباسی که زندگی مردمان روزگار گذشته را برای مردم این شهرستان تداعی می‌کند.
کاروانسرای شاه عباسی در فاصله ۲۰ کیلومتری مرز مشترک ایران و عراق در شهرستان مرزی قصرشیرین واقع شده و معماری آن به سبک هنر ایرانی و اسلامی است، این کاروانسرا در زمان شاه عباس صفوی بر سر راه زایران عتبات عالیات و کربلای معلا با طول و عرض ۶۰ متر و ارتفاع پنج متر از داخل در زمینی به مساحت سه هزار و ۶۰۰ مترمربع ساخته شده است.
مواد یا ملات استفاده شده برای ساخت کاروانسرای شاه عباسی قصرشیرین از نوع ساروج است که مخلوطی از آهک، خاکستر و گاهی سفیده تخم مرغ است.
کاروانسرای شاه عباسی قصرشیرین با توجه به شرایط اقلیمی این منطقه طراحی شده است به گونه‌ای که در گرمای شدید تابستان هوای داخل آن خنک و در سرمای خشک زمستان هوای داخل آن گرم است.
کاروانسرای شاه عباسی قصرشیرین به وسیله سنگ و آجر ساخته شده که در برخی از قسمت‌های آن از جمله ورودی نیز آجرهای بناهای ساسانی به کار رفته است.
در گذشته کاروان‌های زیارتی و تجارتی در فصل تابستان با قرار گرفتن در حیاط بیرونی و بردن بار و بنه خود به درون اتاقک‌ها که به وسیله یک رواق به آن متصل است به استراحت پرداخته و در فصل سرما در درون دالان‌های درونی کاروانسرا که گرم می‌ماند، استراحت می‌کردند.
در درون هر راهرو یا دالان و یا شبستان چندین حجره قرار دارد که هر حجره دارای طاق‌های هلالی شکلی است که به وسیله رواق‌هایی به اتاق‌های کوچک‌تری متصل می‌شود.
از این حجره‌ها برای نگهداری بارهای تجاری استفاده می‌شد و گاهی نیز محل استراحت مسافران بود.
در چهار ضلع دیوار دور این کاروانسرا برج‌های نگهبانی برای حضور نگهبانان احداث شده که وظیفه حفاظت و حراست از کاروان‌ها را در مقابل حمله دزدان و غارتگران برعهده داشته‌اند.
یکی از شاهکارهای این بنای تاریخی احداث طاق‌های گنبدی است که به منظور استحکام طاق‌هایی به فاصله چند متر از یکدیگر به صورت گنبدی زده‌اند که از نمای بیرون و بالای پشت بام گنبدی شکل و از داخل با یک ظرافت زیبایی به صورت چهار ضلعی که از ابتدا و دهانه طاق بزرگ و هر چه به انتهای طاق می‌رود کوچک‌تر و باریک‌تر می‌شود بنا شده است.
کاوانسرای شاه عباسی قصرشیرین وضعیت مطلوبی ندارد
فرماندار قصرشیرین گفت: بخشی از بنای تاریخی کاروانسرای شاه عباسی این شهر در جریان زلزله ۷ و سه دهم ریشتری کرمانشاه آسیب دیده و با گذشت نزدیک به ۲ سال هنوز مرمت نشده و وضعیت مطلوبی ندارد.
مرادعلی تاتار در گفت وگو با خبرنگار ایرنا افزود: پس از چندین جلسه و نشست با استاندار کرمانشاه و متولیان امر در خصوص کاروانسرای شاه عباسی قرار بر این شد که اعتباری در اختیار میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قرار گیرد تا این اثر مرمت شود.
وی اظهار داشت: یکی از خواسته‌های مردمی در شهرستان مرمت این اثر تاریخی به عنوان هویت گذشتگان ما است و ما نیز نمی‌خواهیم این هویت از بین برود و همچنین با تاکید شخص استاندار مرمت این اثر در دستور کار قرار گرفته است.
نماینده عالی دولت در قصرشیرین گفت: با توجه به تداوم پس لرزه‌ها و همچنین بارش‌های فصل زمستان و بارش باران امکان ریزش دیوار بیرونی این اثر و تهدید جانی برای شهروندان وجود دارد و همین امر باعث شد که مرمت این اثر تاریخی در دستور کار قرار گیرد.
کاروانسرای شاه عباسی قصرشیرین هرچه زودتر مرمت شود
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری کرمانشاه نیز خواستار مرمت هرچه سریع‌تر کاروانسرای شاه عباسی شهرستان قصرشیرین با همکاری و مشارکت اداره کل اوقاف و امور خیریه استان شد.
مهرداد سالاری در دیدار با مدیران ادارات کل میراث فرهنگی و گردشگری و اوقاف و امور خیریه استان اظهار داشت: باید از هر فرصتی برای رفع موانع اخذ اعتبار برای مرمت کاروانسرای عباسی قصرشیرین استفاده و عملیات اجرایی در اولین فرصت آغاز شود.
وی با بیان اینکه کاروانسرای عباسی در زلزله شامگاه ۲۱ آبان سال ۹۶ دچار آسیب و خسارت شد، افزود: از آن تاریخ تاکنون متأسفانه هنوز کار خاصی برای مرمت و بازسازی این اثر تاریخی انجام نشده است.
سالاری تصریح کرد: با توجه به تأخیر پیش آمده لازم است مرمت اضطراری این اثر فرهنگی و تاریخی در دستور کار اوقاف و امور خیریه و با هماهنگی و نظارت اداره کل میراث فرهنگی قرار بگیرد.
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری کرمانشاه با بیان اینکه از این اثر فرهنگی اکنون استفاده تجاری می‌شود، یادآوری شد: لازم است شهرداری و اداره اوقاف برای تخلیه آن و اسکان غرفه داران در مکانی دیگر برنامه ریزی لازم انجام دهند.
وی تاکید کرد: کاروانسرای عباسی قصرشیرین در صورت مرمت می‌تواند مانند کاروانسرای بیستون یکی از بناهای ارزشمند استان باشد.
کاروانسرای شاه عباسی در قصرشیرین مرمت می شود
سرپرست اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قصرشیرین نیز گفت: موافقت اولیه برای تامین اعتبار برای سامان دهی کاروانسرای شاه عباسی صورت گرفته که با تخصیص اعتبار مرمت این اثر آغاز می‌شود.
بهرنگ بابایی در گفت وگو با خبرنگار ایرنا افزود: با توجه به اینکه اثر تاریخی کاروانسرای شاه عباسی در مرکز شهر قرار گرفته پیشتر قرار بر این شد که از این اثر دفع خطر شود تا دیوارها و بخشی از آنکه در جریان زلزله آبان ۹۶ خسارت دیده بود، مرمت شود.
وی عنوان کرد: با توجه به تشکیل جلسات و پیگیری‌های فرماندار و همچنین تاکید شخص استاندار اکنون مرمت و تعمیر این اثر به عنوان هویت گذشتگان ما در دستور کار قرار دارد.
سرپرست میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قصرشیرین گفت: اکنون این بنای تاریخی در اختیار اداره اوقاف و امور خیریه است و تمامی وجوهات و درآمد آن نیز از محل اجاره غرفه‌ها در اختیار اوقاف است و ما تنها مشاور و ناظر این اثر تاریخی هستیم.
قصرشیرین در غرب کرمانشاه بیش از ۲۷ هزار تن جمعیت و ۱۸۶ کیلومتر مرز با عراق دارد.
۳۰۱۲/۸۰۶۶
گزارش از نازنین باباخانی