سفر معاون "اسماعیل هنیه" رئیس دفتر سیاسی "حماس" و بنیانگذار شاخه نظامی این جنبش در کرانه باختری رود اردن به ایران را باید در چارچوب افزایش رایزنی‌های مسؤولان حماس در ماه‌های اخیر، سفر "موسی ابومرزوق" عضو دفتر سیاسی حماس به روسیه، برخی تحولات در منطقه غرب آسیا نظیر برگزاری "نشست منامه" درباره "معامله قرن"، افزایش رقابت‌های عربستان و قطر و تلاش‌های شیطنت آمیز گسترده سعودی‌ها با اهدافی خاص در این منطقه نظیر عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی و فروکش کردن بحران سوریه و تغییر نگاه‌های این جنبش نسبت به همه آنها و تصمیم به تجدید نظر در روابط گذشته با توجه به برخی عزل و نصب‌ها در حماس ارزیابی کرد.
هنیه شنبه گذشته ضمن اعلام خبر سفر هیأت عالی رتبه حماس به تهران تاکید کرد که ما منتظر نتایج مهمی از این سفر هستیم.
مرکز اطلاع رسانی فلسطین ارگان نزدیک به حماس در ارتباط با سفر العاروری به تهران نیز اعلام کرد که این سفر در شرایط بسیار حساس منطقه‌ای انجام می‌شود.
سفر مزبور به دنبال دیدار هفته گذشته "حسین امیرعبداللهیان" مشاور ویژه رئیس مجلس شورای اسلامی ایران و مدیر کل امور بین المللی وی به لبنان و دیدار با یک هیأت عالی رتبه حماس در سفارت ایران در بیروت به ریاست "احمد عبدالهادی" نماینده این جنبش در لبنان و با حضور "جهاد طه" معاون مسئول سیاسی این جنبش در بیروت و "عبدالمجید عوض" مسئول بخش اطلاع رسانی آن انجام شد.
در این دیدار هیأت حماس ضمن تشریح آخرین تحولات فلسطین به ویژه طرح به اصطلاح صلح آمریکا موسوم به معامله قرن و پیامدهای آن بر مسئله فلسطین و حقوق ملت فلسطین از جمله حق بازگشت آوارگان به شهرهای خود بار دیگر بر پایبندی این جنبش به راهکار مقاومت تا آزادسازی فلسطین و بازگشت آوارگان تاکید کرد.
امیرعبداللهیان نیز بار دیگر بر حمایت‌های ایران از ملت و مقاومت فلسطین تاکید کرد و نقش پررنگ حماس و دیگر گروه‌های مقاومت فلسطین در مبارزه با رژیم اشغالگر صهیونیستی و دفاع از مقدسات امت اسلامی را ستود.
** بررسی روابط بین المللی حماس در دهه اخیر
روابط جنبش حماس در یک دهه اخیر بیشتر تحت تأثیر تحولات و بحران‌های منطقه بوده است و مسؤولان آن بر اساس چنین وضعیتی مناسبات خود را با طرف‌های مقابل از جمله کشورهای حامی و مقاومت و در رأس آن جمهوری اسلامی ایران تعریف کرده اند.
حضور و سفر مسؤولان حماس نیز در کشورهای مختلف منطقه و برقراری دفتر در آنها نظیر اردن، سوریه، قطر، ترکیه و ایران نیز تحت تأثیر همین تحولات و نگاه‌های مسؤولان عالی رتبه جنبش مزبور بوده است.
پیش از آغاز بحران سوریه در اسفند ماه ۱۳۸۹ یکی از مهم‌ترین دفاتر حماس در منطقه در دمشق بود که به دنبال آغاز این بحران و بروز دو دستگی در بین گروه‌های مقاومت فلسطینی مستقر در سوریه، حماس در ابتدا با صدور بیانیه‌ای در ۱۳ فروردین ماه ۱۳۹۰ این بحران را داخلی اعلام کرد، ولی نیم ساعت پس از صدور بیانیه بسرعت آن را پس و در موضع مخالفان دولت سوریه قرار گرفت و حتی تصاویری از برخی مسؤولان آن با سران گروه‌های تروریستی در رسانه‌ها منتشر شد.
اکنون با کنار رفتن ابرهای سیاه از آسمان سوریه و روشن شدن سرنوشت بحران در این کشور و بر باد رفتن امیدها برای برپایی نماز جمعه به امامت "شیخ یوسف قرضاوی" در مسجد جامع دمشق با حضور مقام‌های عالی رتبه برخی کشورهای همسایه سوریه و انجام عزل و نصب‌ها در دفتر سیاسی این جنبش و کنار گذاشتن بعضی از چهره‌های سابق از دفتر سیاسی مانند "خالد مشعل" و تغییرات در راهبرد حماس، نزدیکی به کشورهایی نظیر جمهوری اسلامی ایران، روسیه و حتی سوریه است که روزی به صورت تمام قد از این جنبش حمایت می‌کرد و اکنون نیز حاضر است در صورت تجدید نظر در سوابق پیشین به مدار گذشته بازگردد.
"محمود الزهار" از رهبران حماس در سخنانی در همین ارتباط که دوشنبه ۳۱ تیر در روزنامه اطلاعات منتشر شد، با تقدیر از حمایت‌های سوریه و "بشار اسد" رئیس جمهوری این کشور از ملت فلسطین و مقاومت، از تلاش‌ها برای از سرگیری روابط میان حماس و دمشق خبر داد.
وی به دلخوری و نارضایتی رهبری سوریه از مواضع حماس در خصوص بحران این کشور اشاره کرد و با تمجید از اسد گفت: وی پیش از بحران، همه نوع امکانات را در اختیار ما گذاشت و ما چنان در سوریه آزادانه فعالیت می‌کردیم که گویی در فلسطین این کار را انجام می‌دادیم، ولی ناگهان روابط در پی بحران سوریه فروپاشید و معتقدم که بهتر بود دمشق را ترک نکرده و علیه یا به نفع روند بحران دخالت نمی‌کردیم.
علاوه بر این با توجه به اینکه حماس پس از شکست‌های متعدد طرح‌های صلح در منطقه برای حل موضوع فلسطین اکنون به این نتیجه رسیده که تنها راه رسیدن به حقوق مردم این کشور مقاومت است، روی همین نگاه تلاش دارد تا سیاست‌ها و راهبردهای خود را در نزدیکی به کشورهایی دنبال کند که از این روش حماس حمایت و پشتیبانی می‌کنند و ارتباط نزدیکی نیز با سوریه دارند.
به عبارت دیگر مسؤولان حماس به این نتیجه رسیده اند که راه نزدیک شدن به سوریه برای تقویت مقاومت در برابر رژیم صهیونیستی با توجه به افزایش تحرکات حامیان این رژیم نظیر آمریکا و ارائه طرح صلح معامله قرن با هدف نابود کردن آرمان‌های فلسطین، نزدیک شدن به تهران و مسکو در کنار روابط خوب با قطر است که همه نوع کمک‌های مالی را در اختیار این جنبش قرار می‌دهد.
در کنار این نگاه بروز تنش شدید بین قطر و کشورهایی نظیر عربستان، کویت، امارات و بحرین و نزدیکی مناسبات دوحه و تهران در سال‌های اخیر و حمایت‌های کشورهایی نظیر ایران و ترکیه از قطر در برابر تحریم‌های همه جانبه کشورهای همسایه و جنوبی خلیج فارس نیز زمینه‌ای را فراهم کرده تا حماس مورد حمایت قطر بیش از پیش به ایران و کشورهای دوست آن نزدیک تر شود تا بتواند بار دیگر مانند گذشته برای پیشبرد اهداف خود علیه رژیم صهیونیستی از حمایت‌های مادی و معنوی آنان برخوردار باشد.
ابومرزوق عضو دفتر سیاسی حماس در جریان سفر به روسیه با تاکید بر اینکه روابط این جنبش با ایران "خوب و مستمر" است و مسئله‌ای وجود ندارد که مانع آن باشد، تصریح کرد که همگان را به کمک به ایران برای رهایی از محاصره ظالمانه آمریکا و ایستادن در کنار این کشور فرا می‌خوانیم، ما نمی‌توانیم گستاخی آمریکایی‌ها در تعامل با ایران را بپذیریم و موضوع حمایت از تهران را با طرف روسی مورد بررسی قرار دادیم.
وی در ارتباط با نزدیکی روابط حماس با روسیه نیز با تاکید بر اینکه مسکو به عنوان یک قدرت بزرگ اقداماتی را برای توقف یکه تازی‌های آمریکا در منطقه می‌تواند انجام دهد، خاطر نشان کرد که روسیه یک بازیگر مهم و تأثیرگذار در منطقه و جهان است و بدون شک در مسئله فلسطین و آینده آن نیز تأثیرگذار می‌باشد.
در همین حال خرازی رئیس شورای راهبردی روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران در دیدار با هیأت حماس ضمن مهم و رو به گسترش خواندن روابط ایران و این جنبش گفت: نفس سفر هیأت فلسطینی به تهران نشان دهنده تداوم و پابرجایی آرمان فلسطین و حمایت جمهوری اسلامی از آن است.
وی درباره گمانه زنی‌ها از نتایج سفر هیأت فلسطینی به تهران تاکید کرد، رابطه خوب بین ایران و حماس آگاهی دهنده و خبر مهمی است. این رابطه در حال گسترش است و حماس هم توان بالایی در ایستادگی و مقاومت دارد.
العاروری هم با اشاره به حمایت بی دریغ تهران از فلسطین تصریح کرد: حماس همیشه مراتب قدردانی خود را از مواضع جمهوری اسلامی در حمایت از فلسطین از زمان پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون ابراز داشته است.
وی افزود: اطمینان داریم به ویژه در دوران کنونی که پروژه موسوم به معامله قرن از سوی آمریکا برای بستن پرونده فلسطین در جریان است، این حمایت‌ها ادامه خواهد داشت.
العاروری تاکید کرد: ما اطمینان داریم که جمهوری اسلامی با مواضع و قدرت ثقل منطقه‌ای و بین‌المللی از هیچ تلاشی برای ممانعت از رخ دادن چنین معامله‌ای دریغ نخواهد کرد.
سخن آخر اینکه حماس در ماه‌های اخیر به زبان‌های مختلف بر خطاهای سیاست گذشته خود در ارتباط با تحولات منطقه تاکید کرده و هدف از رایزنی‌های اخیر مسؤولان آن بازگشت به مدار گذشته با توجه به برخی تجدید نظرها در بین مسؤولان آن و راهبرد جدیدی است که آنان دنبال می‌کنند و در این راهبرد نزدیکی به حزب الله لبنان، ایران، سوریه به عنوان کشورهای تأثیر گذار در تحولات منطقه از اصول اساسی آنان است.
از داود پورصحت