جرمی هانت عصر دوشنبه در آخرین روز کاری خود در کسوت وزیر امور خارجه انگلیس در سخنانی در مجلس عوام، با لحنی محتاطانه تحولات چند هفته اخیر را که موجب تنش میان لندن و تهران شده، مرور کرد.
وی، ایران را به توقیف غیر قانونی نفتکش استنا ایمپرو متهم کرد که جمعه گذشته به علت رعایت نکردن قوانین و مقررات بین المللی دریایی بنا به درخواست سازمان بنادر و دریانوردی استان هرمزگان، توسط یگان شناوری منطقه یکم نیروی دریایی سپاه توقیف شد.
وزیر خارجه انگلیس مدعی شد که ایران حق ممانعت در حرکت این کشتی را که به گفته او در آب های عمان حرکت می کرده، نداشته و خواستار آزادی فوری کشتی و ۲۳ خدمه آن شد.
وی با اشاره به حجم عبور و مرور کشتی های تجاری از تنگه هرمز، ضرورت دریانوردی امن در این منطقه را یادآور شد؛ اما هنگامی که از ایجاد یک ائتلاف دریایی اروپایی برای حفاظت از تردد کشتی های تجاری سخن گفت، بلافاصله اعلام کرد که این طرح ابداً به معنای ائتلاف با سیاست فشار حداکثری آمریکا علیه ایران نیست «چون ما به حفظ توافق هسته ای با ایران پایبند هستیم».
وی از اینکه به ناچار خبر افزایش ائتلاف اروپایی در منطقه را اعلام می کند، ابراز ناخرسندی کرد و گفت: تمرکز ما در دیپلماسی با ایران بر روی کاهش تنش ها بوده که از این تحولات اجتناب کنیم.
هانت ادامه داد: به دنبال تقابل با ایران نیستیم و از هر فرصتی برای کاهش سوء تفاهم استفاده می کنیم؛ در عین حال «اگر ایران بخواهد تنش‌ها را افزایش دهد، باید هزینه حضور یک نیروی بزرگ غربی را در سواحل خود بپذیرد».
او بلافاصله بیان کرد: این اقدام نه به دلیل تمایل ما برای افزایش تنش ها با ایران است اما تردد آزاد دریانوردی برای انگلیس و متحدانش یک اصل است.
سخنان احتیاط آمیز وزیر خارجه انگلیس را می توان از چند زاویه مورد بررسی قرار داد. اولاً دولت ترزا می از روز سه شنبه با تعیین نخست وزیر جدید انگلیس مسؤولیت اجرایی نخواهد داشت. به عبارتی وزرای کابینه تا انتخاب جانشین بعدی سرپرست وزارتخانه ها را برعهده خواهند داشت. ثانیاً برخی رسانه های انگلیسی به نقل از مقام های امنیتی این کشور گزارش دادند که نباید واکنش ایران را در مقابل اقدام تند انگلیس دست کم گرفت.
«سر جان ساورز» رئیس اسبق سازمان جاسوسی ام.آی۶ به فایننشال تایمز گفته است: ایران واکنش انگلیس را به پای حمایت از تحریم های آمریکا می گذارد تا اعمال تحریم های اروپا علیه سوریه.
او معتقد است؛ کار نخست وزیر جدید انگلیس که به احتمال زیاد بوریس جانسون خواهد بود، دشوار است؛ چون باید بین منافع شرکای اروپایی، آمریکا و مقوله برگزیت تعادل ایجاد کند.
ساورز در عین حال تصریح کرد که اولویت دولت جدید، بایستی بر پیدا کردن راهی بر پایه مذاکره که در نتیجه آن هر دو کشتی ایران و انگلیس آزاد شود، مبتنی باشد.
«پیتر ریکت» مشاور پیشین امنیت ملی انگلیس نیز گفت: اولویت دولت بایستی اطمینان از حرکت نفت در تنگه هرمز و جلوگیری از بروز تنش به درگیری تصادفی باشد.
وی چندان استقبالی از طرح دولت برای ایجاد ائتلاف اروپایی در حمایت از کشتی های تجاری در تنگه هرمز نکرد و تصریح ساخت: توقیف نفتکش ایرانی در جبل الطارق با راهبرد کلی دولت، سازگار نبود.
الیستر برت معاون پیشین وزیر خارجه انگلیس در امور خاورمیانه نیز از تلاش برخی عناصر دولت آمریکا برای اینکه پای انگلیس را به آنچه این کشور نسبت به آن درباره ایران ملاحظه دارد بکشاند، بشدت ابراز نگرانی کرد.
وی تصریح کرد: حفظ ایران در برجام و همکاری با شرکای اروپایی به سود همه ما خواهد بود. اما این احتمال که برخی می خواهند ما را از این مسیر خارج و میان ما اختلاف بیندازند نگران کننده است.
همین اظهارات را حمید بعیدی نژاد سفیر ایران در لندن نیز یکشنبه گذشته به زبان دیگری مطرح کرد و به دولت انگلیس هشدار داد که نیروهای سیاسی داخلی را که می‌خواهند تنش‌های کنونی میان ایران و انگلیس را فراتر از ماجرای کشتی‌ها افزایش دهند، مهار کند.
مقامات انگلیس بارها اعلام کرده اند که سیاست فشار حداکثری آمریکا علیه ایران را ناکارآمد و پرخطر دانسته و معتقدند که این روش در قبال ایران به نتیجه نمی رسد.
اگرچه انگلیس از کاهش تدریجی تعهدات ایران در برجام و تحولات اخیر در تنگه هرمز دل خوشی ندارد اما بعید به نظر می رسد که این کشور بخواهد با سیاست های آمریکا علیه ایران همسو و یا به آنچه رسانه ها درباره اعمال مجدد تحریم های ایران در روزهای گذشته تبلیغ کردند، تن در دهد.
انگلیس معتقد است برجام، توافقی است که با سازش و دیپلماسی طاقت فرسا به دست آمده و تمایل ندارند براحتی از آن چشم پوشی کنند.