روسیاهی زغال سازان در جنگل ها

مطابق آخرین نتایج ارزیابی جنگل‌های کشورهای مختلف توسط سازمان خوار و بار جهانی (فائو) وابسته به سازمان ملل متحد، حدود ۶/۶ درصد مساحت ایران معادل ۱۱ میلیون و ۷۵ هزار هکتار را جنگل فرا گرفته اما فقط ۸ / ۱ درصد معادل ۳۰۰ هزار هکتار آن طبیعی، بکر و دست نخورده مانده و حدود ۶ / ۹۰ درصد معادل ۱۰ میلیون و ۳۱ هزار هکتار آسیب دیده است.

جنگل‌ها همواره به دلایلی چون تغییر کاربری به کشاورزی و مسکونی، چرای بی رویه دام، اجرای طرح‌های عمرانی و صنعتی و آتش سوزی تخریب می‌شوند؛ به طوری که مطابق آمارها طی ۱۵ سال گذشته، بالغ بر ۲۰۰ هزار هکتار از اراضی جنگلی و مرتعی مشجر کشور، طعمه حریق عمقی یا سطحی شده است.

سیما و اهمیت جنگل‌های هیرکانی

جنگل‌های هیرکانی با ۲ میلیون و ۱۲۵ هزار هکتار مساحت و به قول برخی صاحب نظران با ۴۰ میلیون سال قدمت، به عنوان متراکم‌ترین ناحیه جنگلی و نماد فسیل‌های زنده در ساحل جنوبی دریای خزر، ۵۳ درصد استان مازندران، ۲۶ درصد استان گیلان و ۲۱ درصد استان گلستان را فرا گرفته و از آستارا در منتهی الیه غرب گیلان تا گلیداغ در شرق گلستان به طول ۸۰۰ کیلومتر و با عرض ۲۰ تا ۷۰ کیلومتر گسترده شده است.

در روز ۱۴ تیر ۱۳۹۸ در چهل و سومین اجلاس کارگروه میراث جهانی سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) که در باکو، پایتخت جمهوری آذربایجان برگزار شد، مناطقی از جنگل‌های هیرکانی یا جنگل‌های شمال، تحت نام میراث طبیعی ایران، با تأیید اتحادیه بین‌المللی حفاظت طبیعت (IUCN)، در فهرست میراث جهانی ثبت شد.

این رویداد مهم بر اهمیت و ضرورت صیانت از این منابع عظیم خدادادی افزوده و از آنجائیکه حفاظت طبیعت رسالتی همگانی است، وظیفه مردم را از بعد عمومی و تکلیف متولیان امر را از منظر خصوصی سنگین‌تر کرده است.

کوره‌های زغال در دل جنگل‌ها

علاوه بر تغییر کاربری، برداشت چوب آلات برای مصارف سلولزی، آتش سوزی، چرای بی رویه دام و سیلاب‌های ریشه کن، ساخت کوره‌های زغال در دل جنگل‌ها برای سوزاندن درختان و تهیه زغال نیز از عوامل مهم تخریب جنگل هاست و خبرهای منتشره گویای کشف و انهدام کوره هال معتدد در اراضی جنگلی نواحی مختلف ایران است و با وجود مقابله مستمر مأموران یگان‌های حفاظت منابع طبیعی با تهیه کنندگان زغال، سوداگری آنان ادامه دارد.

از ۱۴ هزار کیلومتر مربع مساحت گیلان را حدود ۵۶۵ هزار هکتار جنگل تشکیل می‌دهد و پهنه‌هایی از این گنجینه سبز، جزو جنگل‌های هیرکانی در فهرست میراث جهانی ثبت شده است و اراضی جنگلی این استان نیز از دستبرد زغال سازان آسوده نمانده و به خصوص در شهرستان‌های تالش و آستارا، کوره‌های متعددی در درون جنگل‌های زیبا کشف می‌شود.

اراضی جنگلی منتهی الیه غرب استان گیلان در همسایگی استان اردبیل شاهد دستبرد سوداگران زغال است و آشنایی آنان به راه‌های میان بر و بیراهه‌های بین دو استان، زمینه گریز آنها را از دید و دست جنگلبانان فراهم کرده است.

سرپرست اداره منابع طبیعی و آبخیزداری آستارا روز چهارشنبه به خبرنگار ایرنا گفت: به لحاظ اهمیت حفاظت جنگل‌های گیلان و ضرورت مشارکت استان اردبیل به علت همجواری با گیلان، مأموران و کارشناسان سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور امسال از این اراضی جنگلی بازدید کردند و در جلسه مشترک عوامل یگان حفاظت منابع طبیعی آستارا و اردبیل در آستارا، بر همکاری‌های مشترک در صیانت از جنگل‌ها تاکید شد.

نسرین غزنوی افزود: ۸۰ درصد قاچاق چوب در جنگل‌های آستارا توسط افرادی از ناحیه استان اردبیل صورت می‌گیرد و بازارهای مصرف و فروش چوب و زغال آنها شناسایی شده و مقصد عمده چوب آلات و زغال‌های آنها استان‌های آذربایجان شرقی و غربی، اردبیل و زنجان است.

سازندگان کوره های زغال راه‌های فرار را بلدند

سرپرست اداره منابع طبیعی و آبخیزداری آستارا گفت: سازندگان کوره‌های زغال در جنگل‌های غرب گیلان به طور عمده بومی منطقه و به راه‌های فرار آشنا هستند و گشت‌های مشترک نیروهای منابع طبیعی شهرستان‌های آستارا و اردبیل، برای مقابله با آنها کارساز نیست.

غزنوی ادامه داد: متخلفان به محض مشاهده جنگلبانان، با تلفن همراه یا نشانه هایی به همدیگر اطلاع داده و از مهلکه می‌گریزند و برای جلوگیری از دستبرد آنها به جنگل‌ها باید اتاقک‌ها و امکانات ثابت برای استقرار نیروها در درون و حواشی جنگل‌ها ایجاد شود.

وی بیان کرد: سازندگان کوره‌های زغال از راه‌های میانبر نظیر مسیر روستاهای سوها و نیارق اردبیل به اراضی جنگلی آستارا وارد می‌شوند و بعد از جمع آوری زغال‌ها از داخل کوره ها، بار خود را شبانه با موتور سیکلت ها یا به وسیله خودروی نیسان از جنگل‌ها خارج می‌کنند.

بازداشت متخلفان ادامه دارد

رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری آستارا اظهار کرد: جنگلبانان هفته‌ای دوبار و در صورت دریافت گزارش مردمی هفته‌ای سه بار به بازرسی اراضی جنگلی اقدام می‌کنند و هر ماه کوره‌های زغال در دل جنگل‌ها کشف، منهدم، زغال‌ها توقیف و در بسیاری مواقع عاملان آنها دستگیر و به محاکم قضائی معرفی می‌شوند.

غزنوی بیان کرد: گونی‌های متعدد زغال حین انتقال با موتورسیکلت در محدوده جنگل‌ها مشاهده و کشف شده و مقابله با سازندگان کوره‌های زغال در داخل جنگل‌ها با قوت در حال تداوم است.

وی افزود: زغال درختان جنگلی به طور عمده در قلیانسراها، کباب پزی ها و واحدهایی نظیر آنها استعمال می‌شود و اگر گونی حاوی زغال را در داخل قهوه خانه‌ها مشاهده کنیم، برابر قانون، حق بازرسی آن را نداریم اما موارد شبیه آن را در حین حمل در جاده‌ها متوقف و بازرسی می‌کنیم.

راهکارهای رفع مشکل

رئیس اداره منابع طبیعی آستارا گفت: با وجود ادامه دستگیری سازندگان کوره هال زغال در جنگل‌ها، این برخوردها بازدارنده نیست و باید با توجه به گستره اراضی جنگلی گیلان در جوار استان اردبیل و دسترسی استان همسایه به مسیرهای ورود و خروج سوداگران زغال، نیروهای اردبیل به کمک ما بیایند و با استقرار ثابت جنگلبانان در نقاط قرمز و پر خطر جنگل، دست تهیه کنندگان زغال از شاخ و برگ درختان کوتاه شود.

غزنوی ادامه داد: اختصاص اعتبار مالی و تأمین نیروهای لازم یگان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری آستارا نیز برای رفع مشکل سوزاندن درختان جنگلی ضروری است و انتظار داریم این مهم از ناحیه اداره کل متبوع و سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور، جدی گرفته شود.

او گفت: دلسوزی و کمک مردم و بخصوص ساکنان حاشیه جنگل‌ها نیز لازم است تا با احساس مسئولیت و همکاری مشفقانه آنها با اداره‌های منابع طبیعی، جنگلبانان با اشراف بیشتر به زمان حضور و تخلف سازندگان زغال در جنگل‌ها، به موقع با آنها مقابله کنند.

سامان ساسانیان معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی فرماندار آستارا نیز گفت: اگر بر تعداد تولید کنندگان مجوزدار زغال در شهرها افزوده شود، دستبرد به درختان جنگلی کاهش خواهد یافت و هم اکنون فقط یک واحد تولید زغال در شهرک صنعتی این شهرستان فعال است و باید برای چند واحد دیگر نیز، در چارچوب مقررات مجوز داده شود.

منابع طبیعی در کلام وحی

در آیه ۱۳ سوره جاثیه قرآن کریم آمده است: وَسَخَّرَ لَکُمْ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ جَمِیعًا مِنْهُ ۚ إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَآیَاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ

و خداوند همه آنچه را در آسمان‌ها و زمین است برای شما مسخّر و رام کرد؛ بی تردید در این امور برای مردمی که می‌اندیشند، نشانه‌هایی بر ربوبیت، حکمت و قدرت خدا ست.

با استناد به این آیه شریفه و نص صریح قانون بر رسالت عموم مردم در حفاظت طبیعت، باید نگاهی توأم با مهر به مواهب طبیعی داشته باشیم و سینه جنگل‌ها را از دود کوره‌های زغال پاک سازیم تا ریه‌های زمین، امکان تولید هوای پاک و فرحبخش را برای تنفس ما و آیندگان داشته باشند.

شهرستان مرزی بندر آستارا با ۹۱ هزار نفر جمعیت در منتهی الیه غرب استان گیلان و همسایگی جمهوری آذربایجان واقع شده است.

گزارش از عیسی پاشاپور

۷۱۲۴ /۶۰۳۰