تخریب چندین ساله و بدون وقفه طبیعت روستای زیارت گرگان، روایت غم‌آلود دوست‌داران منابع طبیعی و فاجعه‌ای است که کاهش تبعات آن به اراده‌ای فراتر از توان مدیران و مسؤولان استان گلستان نیاز دارد.
روستای زیارت در جنوب شهر گرگان با آب و هوای معتدل جنگلی، یکی از مناطق ویژه گردشگری و جزو ۱۰ روستای دارای بافت با ارزش تاریخی ایران محسوب می‌شود اما رشد بی رویه ساخت و سازهای غیرمجاز، این منطقه را به شهرکی بی قواره و تهی از فضای سبز تبدیل کرده که مخاطرات طبیعی و غیر طبیعی بسیاری از جمله رانش زمین، سیل، زمین لرزه و حتی فعالیت‌های آتش فشانی را تهدید می‌کند.
ساختمان‌های ده طبقه در داخل دره‌های باریک، احداث آپارتمان‌های مجلل در دامنه کوه‌های مشرف به روستا، تخریب چشمه سارها و آبشخور حیات وحش، تجاوز به حریم راه و رودخانه دائمی و تجاوز به حریم منطقه حفاظت شده جهان نما در پیرامون روستای زیارت و تغییر کاربری اراضی زراعی به مسکونی، نمونه‌ای از تخریب و دست اندازی شتابان به منابع طبیعی و محیط زیست در روستای زیارت است که به چشم اندازی تکراری برای اهالی منطقه تبدیل شده است.
موضوعی که کارد را به استخوان علاقه مندان به منابع طبیعی رساند و آنها که از برخورد مدیران استان با متخلفان ناامید شده بودند دست یاری به سوی دفتر مقام معظم رهبری دراز کردند.
گزارشات مردمی و سمن‌های حامی محیط زیست و منابع طبیعی علاوه بر مراجع قضائی و نهادهای نظارتی به دفتر مقام معظم رهبری ارسال شد که مستندات و تصاویر این گزارشات و مستمر بودن ارسال این مباحث سبب شد مسؤول دفتر و معاونت ویژه دفتر مقام معظم رهبری مستندات را برای راستی آزمایی به قوه مجریه ارسال کنند.
پرونده در اواسط سال ۹۷ برای بررسی میدانی از سوی معاون اول رئیس جمهوری به دبیرخانه ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد اقتصادی ارسال شد اما وقوع سیل، سفر کاروان ارزیاب به گلستان را به تأخیر انداخت.
معاونین وزارت جهاد کشاورزی، رئیس سازمان امور اراضی، رئیس سازمان جنگل‌ها و مراتع، دبیر شورای عالی معماری و شهرسازی، معاون بنیاد مسکن، معاون قضائی دادستان کل کشور، معاون سازمان حفاظت محیط زیست کشور و تعدادی دیگر از مسؤولان برای سرکشی به روستای زیارت تا از نزدیک شدت تخریب و دست اندازی به منابع طبیعی را ببینند.
بر اساس اطلاعات دریافتی، ۳۲۰ هکتار از محدوده مسکونی روستای زیارت در طرح هادی و مجاز قرار گرفته و یک بلوک مسکونی مشتمل بر صدها منزل مسکونی به مساحت ۷۴ هکتار در بخش شمالی و یک بلوک مسکونی مشتمل بر چند صد منزل مسکونی در جنوب و شرق این روستا به صورت غیر مجاز احداث شده است.
دبیر ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادی کشور پس از حضور در روستای زیارت، حجم گسترده تجاوز به طبیعت این منطقه را نتیجه بی تفاوتی مردم و مسؤولان دانست و گفت: مدیران این استان عزم جدی برای مبارزه با این تخلفات ندارند.
کاظم پالیزدار گفت: شرایط به گونه‌ای است که انگار دل مردم و مسؤولان این استان به حال تخریب و سو استفاده فراوان از انفال و منابع طبیعی نمی سوزد.
وی به بازدید صورت گرفته از روستای زیارت گرگان و سایر مناطق ییلاقی حاشیه این شهر اشاره کرد و افزود: مردم ساکن این مناطق نسبت به تأثیرات مخرب دست اندازی به منابع طبیعی و زیستگاه‌های محیط زیست بی تفاوت هستند.
دبیر ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد اقتصادی ادامه داد: استمرار فعالیت‌های مخربانه مردم و تساهل مدیران در برخورد با ساخت و سازهای غیر مجاز در مناطق جنگلی مانند زیارت گرگان به تخریب منابع طبیعی منجر شده و حاصل دیگری برای منطقه ندارد.
معاون قضائی دادستان کل کشور در پیگیری حقوق عامه نیز گفت: کوتاهی در اجرای وظایف قانونی برخورد با متخلفان و پیشگیری نکردن از ساخت و سازهای غیر مجاز در روستای زیارت سبب شد تا وضعیت این روستا نسبت به گذشته وخیم‌تر و در حالت اضطرار قرار بگیرد.
بگفته محمدجواد حشمتی، ساخت و سازهای غیر مجاز در ارتفاعات، حریم رودخانه‌ها، راه‌ها و مناطق حفاظت شده محیط زیست رقم خورده و همچنان نیز ادامه دارد.
وی تاکید کرد که بناهای غیر مجاز فعلی در روستای زیارت گرگان باید تعیین تکلیف و بخشی از آنها تخریب و قلع شود.
معاون قضائی دادستان کل کشور در پیگیری حقوق عامه با اشاره به وقوع برخی اقدامات غیر قانونی در این روستا مربوط سال‌های قبل گفت: برخی عرصه‌های ملی جنگلی با درختان بالای دویست و سیصد سال قدمت واگذار شد و در نتیجه آن عده‌ای از متخلفان برای خود در این اراضی سند گرفتند.
وی تاکید کرد: باید با اقدام قانونی نسبت به ابطال این گونه اسناد اقدام و عرصه‌های منابع طبیعی به دامن طبیعت بازگردانده شود.
حشمتی یادآور شد: بخش گسترده‌ای از منابع طبیعی در جنوب و شمال روستای زیارت گرگان توسط متخلفان مورد دست اندازی و تخریب قرار گرفته و تعدادی از مدیران با وجود اطلاع از این تخلفات از اجرای قانون سرپیچی کردند که باید با این گونه مدیران برخورد قانونی شود.
استاندار گلستان نیز به آخرین وضعیت روستای زیارت گرگان اشاره کرد و گفت: ۳۱۱ فقره پرونده در حوزه ساخت و ساز غیرمجاز تجاوز به حریم رودخانه‌ها، راه‌ها، منابع طبیعی و محیط زیست تشکیل شده که ۸۰ درصد آنها مربوط به چند سال اخیر است.
هادی حق شناس ضمن تاکید بر حفظ معیشت مردم ساکن مناطق ییلاقی گلستان گفت: مردم بومی می‌توانند در چارچوب قانون و ضوابط از امتیازات ملک شخصی خود بهره مند شوند اما اگر دست درازی عده‌ای سودجو به منابع طبیعی با تکیه بر سرمایه و پول، قابل پذیرش نیست.
معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست کشور نیز با تأیید وقوع برخی تخلفات در روستای زیارت گرگان گفت: وجود دستگاه‌های متولی مختلف و تداخل وظایف بین دستگاهی، سرعت اجرای برخوردهای قانونی را کاهش می‌دهد.
بگفته حمید ظهرابی، تغییر کاربری‌های گسترده در این روستا در دو بخش مستثنیات و اراضی ملی اتفاق افتاده که در عرصه‌های متعلق به دولت و منابع ملی، سازمان جنگل‌ها و منابع طبیعی و سازمان محیط زیست دارای مسؤولیت و پیگیر بازپس گیری این اراضی هستند.
وی ادامه داد: در زیارت ۸۳۰ هکتار مستثنیات واقع شده که به جز این اراضی، بقیه تغییر کاربری‌ها باید شناسایی و به مراجع قضائی معرفی شود.
وی همچنین به تغییر کاربری‌های انجام شده در بخش مستثنیات روستای زیارت نیز اشاره کرد و افزود: در این خصوص سازمان جهاد کشاورزی و امور اراضی مکلف به شناسایی تغییر کاربری و برخورد قانونی با متخلفین هستند.
ظهرابی تاکید کرد: نقشه مورد نیاز برای تشخیص منابع ملی از مستثنیات از سازمان جنگل‌ها گرفته شده و با دیجیتال کردن آن، حدود و سرحدات مناطق ملی با اراضی مردمی مشخص گردیده تا اعمال قانون تسهیل گردد.
رئیس کل دادگستری استان گلستان نیز به تداخل وظایف دستگاه‌های مختلف در مناطق حفاظت شده جهان نما اشاره کرد و هم نظر با معاون سازمان محیط زیست کشور بر این عقیده است که در مناطقی مانند جهان نما باید تکلیف هر دستگاهی مشخص شود تا تداخل یا خلاء وظایف، زمینه سودجویی و دست‌درازی متخلفان و سودجویان را فراهم نکند.
هادی هاشمیان اظهار داشت: در گذشته جنگل را برای امور کشاورزی تخریب می‌کردند اما اکنون این عرصه را فدای ساخت ساختمان و ویلا و نظایر آن می‌کنند؛ هرچند در چند سال اخیر تغییر کاربری اراضی طبیعی در گلستان کاهش یافته است.
علی نجفی از علاقه مندان به طبیعت نیز در خصوص مشکلات حوزه روستای زیارت گرگان به ایرنا گفت: پتانسیل و موقعیت جغرافیایی زیارت به گونه‌ای است که با توجه به آب و هوای بسیار مطلوب، وجود جنگل و آبشارهای زیبا، وجود چشمه آب گرم معدنی، بافت تاریخی روستایی و دیگر مواهب خدادادی، توجه گردشگران به این روستا افزایش یافته است.
وی ادامه داد: در حال حاضر در بالاترین نقطه روستای زیارت، ساخت و ساز غیرقانونی در حال انجام است و عقیده عمومی بر این است که مجموعه مدیریتی استان قادر به کنترل روند ساخت و سازهای غیرقانونی در منابع ملی و عرصه‌های جنگلی نیست.
این شهروند معتقد است هر چند بارها از سوی مسئولان قضائی استان برای توقف این ساخت و سازها اخطار داده شده اما این اقدامات مؤثر نبوده و اراده جدی برای توقف ساخت و ساز و برخورد قانونی با متخلفین در روستای زیارت وجود ندارد.
مستند به آمار اداره امور اراضی گلستان، در روستای زیارت بیش از ۱۵۰۰ واحد غیرمجاز ساخته شده که مجوز کمیسیون ماده یک تبصره یک جهاد کشاورزی را ندارند و ساخت آنها مربوط به قبل از دهه ۷۰ شمسی است.
روستای زیارت دارای ۹۰۰ هکتار زمین کشاورزی و مستثنیات است که بیشتر این زمین‌ها از شیب ۱۲ تا ۱۵ درصد برخوردار بوده و باید به باغ تبدیل شوند تا از فرسایش خاک ممانعت شود.
روستای زیارت در ارتفاع هزار متری از سطح دریا از شمال به ناهارخوران و ارتفاعات بندسر و خمام شهر، از شرق به ارتفاعات خال دره، از غرب به ارتفاعات مازوآش، ادیم و کمرسر و از جنوب به آبشار و ارتفاعات پوشیده از جنگل محدود می‌شود.
در راستای ثبت آثار باستانی و تاریخی استان گلستان، بافت قدیمی و زیبای روستای زیارت در فهرست آثار ملی کشور با شماره ۵۰۳ ثبت شده است.
روستای گردشگری زیارت با ۴۷۸ واحد مسکونی روستایی دارای یکهزار و ۹۶۴ نفر جمعیت در دهستان استرآباد جنوبی از توابع بخش مرکزی گرگان واقع است و از آبشار زیبا، چشمه آبگرم، رودخانه، امامزاده و همچنین بافت قدیمی و تاریخی برخوردار است.