تلاطم بازار و گرانی قیمت اجناس و مسکن، حجم سنگین فشار روحی را به خانوارها سرازیر می کند البته بیشترین فشار بر دوش سرپرست خانوار است.
اجاره نشینی، خوش نشینی است، این ضرب المثل قدیمی درباره آسوده خاطر بودن مستاجران کاربرد دارد و حکایت از این داشت که مستاجران با وسایل مختصر و ذهن راحت می توانند هر سال هر جای شهر که بخواهند، زندگی کنند.
شاید کسی که اولین بار این مثل را به کار برد، فکرش را هم نمی کرد، روزگاری از راه برسد که اجاره نشین‌ها، خانه به دوش شوند و با نزدیک شدن تابستان و فصل جابجایی ها، لرزه بر تن مستاجرین بیفتد.
از همان قدیم‌ها بزرگترها یکی از دعاهایشان این بود که الهی صاحبخانه بشی و از این دربدری راحت شی، این دعا این روزها به یکی از دعاهای اصلی تبدیل شده البته خرید خانه برای بسیاری به آرزویی محال و تحقق نیافتنی تبدیل شده است.
نبود ثبات قیمت در بازار مسکن، و به دنبال آن تورم، باعث شده تا سقف آرزوی خانه دار شدن تا اجاره نشینی پایین آمده و در برخی موارد سطح توقع مستاجران روز به روز از وسعت خانه اجاره ای کاهش پیدا می کند.
با از راه رسیدن فصل گرما، فصل بنگاه گردی اجاره نشین ها هم آغاز می شود، عرق ریزان از این بنگاه به آن بنگاه سر می زنند تا خانه مناسب با قیمت در حد توان خود پیدا کنند، چرخه بنگاه گردی از اوایل تابستان شروع و تا اواخر همین فصل نیز ادامه دارد.
مصائب اجاره نشینی
پای صحبت مردم که بنشینی، یا خودشان مستاجر هستند و یا فرزند و آشنای مستاجری دارند البته همه از بی سامانی بازار مسکن می نالند.
عرق ریزان و نفس زنان وارد بنگاه می شود، کمی که از خستگی‌اش در می رود، از قیمت خانه می پرسد، خانه ای برای ۲ نفر.
درد دلش سر باز می کند، می گوید: صاحبخانه ام ساکن تهران است، ماه بعد قراردادم تمام می شود و می خواهد خانه ای را که پارسال ۴۰۰ هزار تومان ماهیانه اجاره داده بود به یک میلیون تومان افزایش دهد و من هم توان پرداختش را ندارم، چند روزی است که دنبال خانه می گردم اما با قیمت مناسب هنوز موردی پیدا نکرده ام.
دیروز هم خانمی که توی تاکسی از گرما کلافه شده بود، می گفت: خانه که اجاره می کنم، تازه استرس سال بعد را دارم، همه فکر و ذکرم این است در این یکسال پول بیشتری جمع کنیم تا سال بعد برای پول پیش خانه به مشکل بر نخوریم.
می گوید: با همسرم سر خانه مناسب دعوا و مشاجره داریم، برایم سخت است در هر خانه ای زندگی کنم، اما وقتی حقوق ماهانه همسرم را می بینم به او حق می دهم نتواند توقع من را برآورده کند.
از زندگی مستاجری توام با استرس و اضطراب گلایه دارد و از روزهایی که به انتهای مستاجری نزدیک می شود به عنوان بدترین روزهای زندگی خود نام می برد، استرسی که فرزندانش هم از آن در امان نیستند.
صاحبخانه خوب
مشکلات اجاره نشین ها از دو ماه قبل از پایان موعد اجاره آغاز می شود، گاهی خودت دست به گوشی می شوی و با صاحبخانه تماس می گیری و گاهی هم او پیشقدم می شود و شرط و شروط تمدید را گوشزد می کند.
تا پیش از این انگشت اتهام همواره به سمت بنگاه داران بود که بعضی از آنها گاهی به مستاجر وعده اجاره پایین و به صاحبخانه وعده قیمت اجاره بالاتر می دادند و برای حق کمیسیون خود اضطرابی به بازار مسکن تزریق می کردند.
این روزها اما پویش مردمی در سنندج و دیگر شهرهای کشور به راه افتاده که همین بنگاه داران پرچمدار آن هستند و نه به اجاره های غیرمتعارف گامی است که از بنگاه حمید امانی در شهر سنندج آغاز شد.
او اولین بنگاهی در سنندج است که نوشته ای مقابل بنگاه خود نصب و از پذیرش خانه هایی با اجاره نامتعارف خودداری کرد، می گوید: باید از خودمان شروع کنیم، قرار نیست به خاطر حق کمیسیون بیشتر، به حاشیه نشینی دامن بزنیم.
۹ سال است بنگاه معاملات املاک دارد و وضعیت اجاره را با وجود اینکه هر سال افزایش می یابد، تا پارسال خوب می دانست اما امسال را سال بحران اجاره نشینی و افزایش بی سابقه کرایه خانه اعلام می کند.
امانی اضافه می کند: با پولی که امسال برای رهن یک خانه درخواست می کنند، تا پارسال می شد یک خانه خرید.
این بنگاه‌دار از شرمندگی خود مقابل مستاجران می گوید و یادآور می شود: بعضی ها بنگاه داران در افزایش قیمت ها مقصرند اما هیچ کسی دوست ندارد مستاجر مایوس شود و برای همین تصمیم گرفتیم تا خانه های با اجاره بالا را پذیرش نکنیم.
افزایش اجاره‌بها، نان بنگاه داران را هم آجر کرده است، امانی در این ارتباط می گوید: پارسال این موقع حدود ۱۰۰ واحد مسکونی اجاره داده بودیم ولی امسال به تعداد انگشتان دست هم این تعداد نمی رسد.
می گوید: ۳۰ درصد از صاحبخانه هایی که در بنگاه من خانه های خود را اجاره داده اند، صاحبخانه خوب هستند.
او راهکار حل معضل مسکن را قیمت گذاری خانه ها توسط اتاق اصناف می داند و معتقد است: همانگونه که برای کالا، خدمات و اجناس نرخ تعیین شده، باید برای خانه هم چنین راهی در پیش گرفته شود البته عدم دریافت مالیات از خانه های خالی را هم موجب دامن زدن بر بحران مسکن می داند.
رهن و اجاره، ترس همیشگی
بعضی سایت‌های نیازمندی که راه افتاد، مردم به امید یافتن خانه ای بهتر و ارزان تر راهی آنها شدند اما آنجا هم از خانه ارزان خبری نبود و نظارتی هم وجود نداشت و هر قیمتی و هر پیامی در آن همچنان درج می شود.
به عنوان نمونه این پیام در یکی از سایت‌های فضای مجازی سنندج درج شده بود: خانه اجاره ای ویلایی با کلیه امکانات از قبیل در حیاط ورودی، سیمکشی برق پنجره و دستشویی و غیره حمام مشترک با همسایه ها، دستشویی اجاره ای و دیگه کلبه ای درویشی است و به خانواده ای میدهیم که همه از دم لال و کور باشن و هر روز واسه دستبوسی بیان خدمت خان بالا، قیمت هم مناسب زدیم تا ثوابی هم کرده باشم واسه آخرتم، فقط ایمیل بزنید، سواد ندارم، مچکرم.
اما مشخصاتی که برای این خانه ثبت شده بود هم قابل توجه بود، خانه ای به متراژ ۳۵ مترمربع که قدمت ساخت آن به قبل از سال ۱۳۷۰ بر می گشت و ودیعه آن ۳۰ میلیون و اجاره هم یک میلیون و ۳۵۰ هزار تومان تعیین شده بود.
همین نمونه به تنهایی نشان می دهد که بر این سایت‌ها چه اندازه نظارت هست.
در این بل بشوی مسکن و اجاره نشینی در بررسی توزیع استانی واحدهای مسکونی خالی نشان می دهد بیشترین درصد تغییرات خانه های خالی در فاصله بین ۲ سرشماری ۱۳۹۰ و ۱۳۹۵ مربوط به استان‌های قزوین، البرز و کردستان بوده که در کردستان ۸۳.۶ درصد ثبت شده است.
بر اساس این گزارش کردستان ۵۰ هزار و ۳۵۱ واحد مسکونی خالی دارد و این یعنی حجم زیادی از مستاجران می توانند در این خانه ها ساکن شوند و بازار مسکن سرو سامانی پیدا کند.
آسیب دیدن همه اصناف از سایت‌های نیازمندی
رئیس اتحادیه مشاوران املاک سنندج به افزایش سه برابری قیمت اجاره‌بها در سنندج اشاره کرد و گفت: کار خوبی که بنگاه داران آغاز کرده‌اند باید به همه بخش های جامعه تسری پیدا کند تا گرانی‌های افسارگسیخته مهار شود.
وریا احسن به عضویت ۱۰۰ بنگاه از هزار و ۲۵۰ واحد مشاوره املاک سنندج در این پویش اظهار داشت: روند پیوستن به این پویش ادامه دارد .
وی در ادامه با انتقاد از برخی سایت‌های نیازمندی مسکن افزود: نبود نظارت بر این سایت‌ها موجب فلج شدن همه اصناف شده است.
احسن می گوید: این سایت‌ها هر کالا و جنسی را به قیمت دلخواه و بدون کارشناسی درج می کنند که همین موجب آشفتگی بازار مسکن شده است.
راه چاره چیست؟
نایب رئیس کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی می گوید: دولت باید سامانه جامع مسکن را ایجاد و قیمت و اجاره بها را مشخص کند تا دست دلالان و سودگران کوتاه شود.
سیداحسن علوی اظهار داشت: با تصویب لایحه مالیات بر عواید سرمایه نقدینگی سرگردان به بخش تولید خواهد رفت و مردم در بخش بازار مولد سرمایه گذاری خواهند کرد.
وی با بیان اینکه در کشورهای پیشرفته هر فردی بیش از یک منزل مسکونی داشته باشد، تا ۴۰ درصد باید مالیات پرداخت کند از نبود این امر در کشورمان انتقاد کرد و گفت: دولت با حمایت از انبوه سازان هم می تواند تا حدودی افزایش قیمت ها را کنترل کند.
علوی افزود: دولت به انبوه سازان زمین تحویل دهد و از آنان بخواهد برای قشر متوسط به پایین جامعه واحد مسکونی بسازد.
وی تاکید کرد: دولت باید تمام قد وارد این صحنه شود و از وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، بانک مرکزی، بانک ها بخواهد پای کار بیایند تا عرضه و تقاضا متعادل شود؛ چون وزارت راه و شهرسازی به تنهایی نمی تواند کاری انجام دهد.
نایب رئیس کمیسیون عمران مجلس، ساخت یک هزار واحد مسکونی توسط دولت در شهرهای اقماری را مطلوب ارزیابی کرد و افزود: یکی از محوری ترین کار دولت باید مسکن باشد تا هم اشتغالزایی و هم ۲۵ درصد سرمایه گذاری اقتصادی مربوط به بخش مسکن را به سمت تولید سوق دهد.
نماینده مردم سنندج، دیواندره و کامیاران در مجلس شوری اسلامی گفت: سه میلیون و ۴۰۰ هزار واحد مسکونی خالی در کشور داریم و هر سال هم یک میلیون واحد مسکونی نیاز است و این یعنی پنج میلیون واحد مسکونی برای متعادل سازی عرضه و تقاضا و عدم تحریک آن نیاز داریم.
پویش مردم برای مردم
شاید اگر صاحبخانه به این فکر کند که روزی فرزندش هم مستاجر خواهد بود، تمام سعی خود را می کند تا صاحبخانه خوب باقی بماند و از نظر مستاجر هم صاحبخانه ای خوب است که اجاره را به تناسب درآمدش افزایش دهد، نه با توجه به تورم و گرانی و بخواهد بخش خالی جیب خود را با افزایش اجاره تامین کند.
۹۹۳۷/۹۱۰۲