پایتخت روز گذشته (چهارم مرداد) شاهد برگزاری بزرگترین رویداد محلی و حضور مردم برای تعیین نمایندگان محله‌های خود بود؛ انتخاباتی که از ابعاد مختلف از ویژگی های خاص و متفاوت با چهار دوره دیگر برخوردار بود و توانست امیدواری‌های زیادی را هم در بعد برگزاری موفق انتخابات الکترونیک و هم ایجاد امیدها از نظر مشارکت مردم در سطح کشور خلق کند.
مختصات انتخابات
زمان برگزاری پنجمین دوره انتخابات شورایاری‌های شهر تهران از ساعت ۸ تا ۱۶ اعلام شده بود که متولیان می‌توانستند دو نوبت دو ساعته آن را تمدید کنند و با توجه به استقبال شهروندان این اتفاق هم افتاد و تا ساعت ۲۰ تمدید شد.
این انتخابات در بیش از یکهزار و ۶۰۰ شعبه اخذ رای با حدود هفت هزار صندوق رای برگزار شد.
در این انتخابات افزون بر ۱۲ هزار نفر متقاضی شورایاری امکان رقابت با همدیگر را پیدا کردند و از بین آنان سه هزار و ۵۰۰ نماینده محلات تهران انتخاب شد.
شورایاران در واقع بازوان مشورتی مدیران شهری بویژه اعضای شورا محسوب می‌شوند که در تصمیم‌سازی‌ها، چگونگی اجرای طرح‌ها و تخصیص اعتبارات شهری در محله ها بسیار می‌توانند نقش‌آفرینی کنند و مدیران شهری معتقدند با برگزاری این انتخابات و انتخاب شورایاران، احساس تعلق شهروندان به محل زندگی‌شان نیز تقویت می‌شود و شهروندان از شهرنشین به شهروند ارتقا می‌یابند.
موضوعی که طی سال های گذشته همواره از آن به عنوان یکی از مشکلات زندگی در کلانشهرها بویژه پایتخت مطرح بوده و گفته شده هرچقدر برای تقویت این حس تعلق کار شود، کم است و هر نوع هزینه ای برای آن سرمایه گذاری محسوب می شود.
مدیران شهری می‌گویند هر محله از شهر گرفتاری‌ها و مشکلات خاص خود را دارد و تنها افرادی که در آنجا سکونت دارند با جزییات و ریز مسائل این محله ها آشنا هستند و چه بهتر که تصمیم‌گیری‌های مدیریت شهری درباره اجرای طرح های شهری نیز با نظر ساکنان محله ها باشد که شورایاران در واقع نماینده این افراد محسوب می شوند.
انتخاباتی که مدیریت شهری را راضی کرد
مشارکت مردم در این انتخابات موضوع مهمی بود که محل بحث خیلی ها بویژه مخالفان مدیریت شهری این دوره پایتخت قرار داشت و جوسازی های مختلفی هم برای آن کرده بودند.
براساس گزارش‌ها در این انتخابات ۵۰۹ هزار و ۱۰۸ نفر از شهروندان تهرانی مشارکت کردند و رای دادند؛ مشارکتی که مدیران شهری می گویند رضایت کننده بوده و انتظاراتشان را برآورده کرده است.
گرچه متولیان شهری تاکید می‌کنند در مقایسه با جمعیت افزون بر هشت میلیونی شهر تهران این میزان مشارکت هنوز جای بسیار برای افزایش، فرهنگ سازی و معرفی جایگاه و اهمیت کارکرد انجمن های محله دارد اما گفته می شود اگر به نسبت چهار دوره قبلی این رویداد، وقتی این انتخابات را در قامت خودش که تاکنون فعالیت داشته بنگریم، این میزان مشارکت خوب و راضی کننده توصیف می شود.
مردمی که هنوز دغدغه دارند
تحلیلگران اجتماعی این میزان از مشارکت آن هم در رویدادی محله محور و غیرسیاسی در پایتخت را از ابعاد مختلفی قابل تامل می دانند و می گویند که هنوز این مردم باوجود همه گرفتاری های اقتصادی دغدغه شهر و کشورشان دارند و برای آن حاضرند پای میدان بیایند و دست به کار شوند.
شاید همین میزان مشارکت هم بود که سخنگوی دولت که دیروز به ستاد برگزاری انتخابات شورایاری ها رفته بود در جمع خبرنگاران با بیان اینکه گفته می‌شد مردم مایوس هستند تصریح کرد: از دورانی که عده‌ای فکر می‌کردند مردم به کنجی رفته‌اند و نسبتی با نظام سیاسی ندارند عبور کرده‌ایم.
علی ربیعی در ادامه با بیان اینکه آمارها از انتخابات شورایاری ها در بعضی مناطق نشان می‌دهد مردم در صحنه اند تصریح کرد: از یک جهت نیاز داشتیم یکبار دیگر این مساله نشان داده شود.
وی افزود: راهی جز مشارکت عمومی و حضور مردم نداریم و این انتخابات به نوعی نشاط اجتماعی و واکنش به بسیاری از پدیده هاست که به اعتماد بیشتر کمک می کند.
مشارکتی در پاسخ به جوسازی‌ها
به گزارش ایرنا مشارکت افزون بر ۵۰۰ هزار نفری شهروندان تهران آن هم در انتخاباتی محلی و غیرسیاسی در حالی اتفاق افتاده که بسیاری از مخالفان این دوره از مدیریت شهری بویژه طی دو سال گذشته همواره در این زمینه خبرسازی های مختلفی داشتند و می گفتند که مردم دغدغه شهرشان را ندارند.
این مخالفان حتی دیروز در زمان برگزاری انتخابات وقتی که هنوز زمان از ظهر نگذشته بود دست به کار شده بودند و با سیاسی کردن موضوع، سعی در القای بی رغبتی شهروندان نسبت به این رویداد داشتند.
یکی از این رسانه ها در این زمینه از تعبیر صف نانوایی در مقابل صف شهروندان برای مشارکت در انتخابات شورایاری ها استفاده کرد؛ عبارتی که صدای خیلی ها را بلند کرد و سبب شد عکس هایی از صف های تشکیل شده در برخی حوزه های انتخابیه روز گذشته، در شبکه های اجتماعی و سایر رسانه ها قرار گیرد.
کسانی که به این رسانه ها پاسخ دادند برگزاری چهار دوره قبل شورایاری ها را به این افراد یادآور شدند و اعلام کردند که چه خوب که این رویداد در جایگاه خودش دیده شود که مردم در اوج گرمای تابستان مشارکت بالای ۵۰۰ هزار نفری را ثبت کردند و نشان دادند که برخلاف این تبلیغات همچنان خودجوش و دغدغه مند برای سرنوشت محل زیستشان حاضر به مشارکت و همراهی هستند.
مشارکت خوب و مطالبه‌گری مردم
موضوع مشارکت مردم تا جایی محل بحث بود که احمد مسجدجامعی رئیس ستاد پنجمین دوره شورایاری ها هم به آن پرداخت و با بیان اینکه مشارکت خوب بوده و کمتر از قبل نبوده اظهارداشت: طی بازدید از شعبه های انتخابی جنوب پایتخت به نتایج قابل تاملی برخوردیم زیرا مشاهده کردیم مردم این مناطق به رشد خاصی در دفاع از حقوق شهروندی خود رسیده اند و خیلی صریح مسائل و مشکلاتشان را مطرح می کنند.
وی به خبرنگار ایرنا افزود: جالب اینجاست که این فهم از مشارکت به نحوی است که بیان این مسائل و مشکلات به حضور نیافتن آنان در انتخابات منجر نمی‌شود و این موضوعی است که برخی از آنان نیز به آن تاکید کردند.
مسجدجامعی خاطرنشان کرد: در حوزه تاثیر شورایاری‌ها در حل مسائل و مشکلاتشان نظرات مختلفی وجود دارد و آنان در این باب سوالاتی داشتند.
مسجد جامعی ادامه داد: با وجود تمامی این مسائل، مشارکتشان خوب و بالا بود و تلاش داشتند نمایندگانی داشته باشند که از مجموعه های مورد قبول و علاقه خودشان باشد و بتوانند رابط آنان برای حل مشکلات شهری باشند.
رئیس ستاد پنجمین دوره انتخابات شورایاری‌های تهران البته درباره میزان مشارکت در مقایسه با جمعیت کل شهر تهران نیز معتقد است که این موضوع اساسی است و گفت: این مساله باید آسیب‌شناسی کلی شود، اما در یک بخشی از آن نیز باید تاثیر شورایاری‌ها در برنامه های شهری بیشتر دیده شود.
کم کاری صداوسیما فراموش نشود
صحبت از میزان مشارکت در حالی است که محسن هاشمی رئیس شورای اسلامی شهر تهران و دیگر مدیران شهری معتقدند: اگر رسانه هایی مانند صداوسیما بیشتر در زمینه انتخابات شورایاری ها فعالیت می‌کرند به طور طبیعی میزان مشارکت مردم در آن هم بیشتر می‌شد.
شهربانو امانی عضو شورای اسلامی شهر تهران نیز در دیروز به گلایه مردم نسبت به تبلیغ نشدن انتخابات شورایاری ها در صدا و سیما و حتی شبکه پنج اشاره کرد.
وی افزود: خود مردم هم به این انتقاد و گلایه پاسخ دادند که صداوسیما برای تبلیغ پول می‌خواهد.
امانی یادآورشد: امروز که روز انتخابات است صداوسیما وارد کار شد.
وی تاکید کرد: آنقدر تبلیغ خواهیم کرد که مردم مسئولیت دیده‌بانی خود را به‌درستی برعهده بگیرند و به آن عمل کنند.
تنوع سنی، جنسیتی و تحصیلی متقاضیان
از جمله دیگر تفاوت هایی که این دوره از انتخابات را با سایر دوره ها متمایز کرده، ترکیب متقاضیان شورایاری است که به گفته متولیان هم سن آنان کاهش یافته، هم نسبت بانوان افزون بر ۲۵ درصد زیادتر شده و هم افرادی با تحصیلات بالاتر ثبت نام کرده بودند.
مسجدجامعی معتقد است که این ترکیب، تاثیر خودش را بر رای‌دهندگان هم گذاشته زیرا در صندوق های رای مشهود بوده که مشارکت کنندگان هم جوان‌تر بوده اند و هم نقش زنان پای صندوق ها پررنگ‌تر از دوره های قبل گزارش شده است.
مدیران شهری این تغییر نوع نگاه و رویکرد به این انجمن های محلی را بسیار مفید ارزیابی می کنند و امیدوارند که این روند در دوره های بعد منشا اثرات بیشتر و بهتری باشد.
ائتلاف‌های شهری
مساله مهم دیگر در این انتخابات که با دوره های گذشته آن متفاوت بود شکل گیری ائتلاف های مختلف در محلات بود که می توان آن را یکی از عوامل افزایش مشارکت دانست.
در بسیاری از محله ها خود نامزدها به صورت خودجوش با همدیگر ائتلاف کردند و فهرستی واحد در اختیار مردم گذاشتند تا هم انتخاب برای مردم راحت تر باشد و هم درصورت انتخاب بتوانند منسجم تر فعالیت کنند.
گزارش شده در برخی مناطق از جمله نازی آباد حتی نامزدها در تبلیغات فهرستشان احساس دغدغه مندی شان را پررنگ نشان دادند و با تاکید بر اینکه محله شان فروشی نیست، سعی کردند که نقطه نظرات شهروندان را اینچنین به خود جلب کنند.
کارشناسان این شیوه از مشارکت و مشارکت جویی را پدیده ای نوظهور آن هم در مدیریت شهری می دانند و اظهارامیدواری می کنند که سرانجام بسیار خوبی برای شهر داشته باشد.
تجربه موفق انتخابات الکترونیکی
صرفنظر از مشارکت شهروندان پایتخت و استقبال نامزدها و تنوع ایجاد شده در متقاضیان شورایاری، نکته بسیار مهمی که این دوره مورد توجه قرار گرفته تجربه برگزاری انتخاباتی کاملا الکترونیک است.
موضوعی که سال هاست کشور با آن درگیر است و محل بحث و بررسی قرار دارد و حالا امیدواری ها ایجاد شده تا در انتخابات های آینده براساس تجربه این دوره از انتخابات شورایاری ها، زمینه برگزاری مکانیزه آنها در انتخابات مجلس یا ریاست جمهوری هم تکرار شود.
بنا به اذعان شرکت‌کنندگان در این انتخابات، سرعت رای‌دهی در انتخابات الکترونیک در مقایسه با سایر انتخابات که کار رای گیری به صورت دستی انجام می شود بسیار بالاتر بود.
این درحالی است که مکانیزه شدن انتخابات، بشدت زمینه بروز تخلفات را کاهش می دهد.
بنا به گفته محمد فرجود رئیس سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران در این شیوه تمامی صندوق های اخذ رای توسط یک سیستم مرکزی کنترل شدند و در صورتی که صندوقی تا ۱۰ دقیقه هیچ عملکردی نداشته باشد وضعیت آن صندوق از نظر فنی و سایر مسائل مورد بررسی قرار گرفتد.
نکته مهم دیگری که فرجود در این زمینه به آن اشاره کرد در نظر گرفتن صندوق پشتیبان برای همه صندوق های اخذ رای بود تا چنانچه به هر دلیلی صندوق با مشکل مواجه شد در صورت نیاز صندوق پشتیبان مورد استفاده قرار گیرد.
به گفته برگزارکنندگان، رای دهندگان امکان آن را داشتند که خیلی راحت به کدهای نامزدهای انتخابات دسترسی داشته باشند و آنها را انتخاب کنند؛ همچنین همزمان با رای دادن الکترونیکی، یک برگه پرینت شده هم به داخل صندوق رای می‌افتاد که بعدا اگر نیاز به بازشماری آرا به هر دلیلی وجود داشت،این امکان میسر باشد.
شاید یکی از مهم ترین ویژگی های دیگر برگزاری انتخابات الکترونیک را بتوان نحوه احراز هویت آن برشمرد که توسط دستگاه احراز هویت مرکزی انجام گرفت.
در این شیوه احراز هویت رای دهندگان توسط یک سیستم مرکزی و از طریق استعلام از سازمان ثبت احوال کشور انجام شد و این امر میزان تقلب در انتخابات را به کمترین میزان ممکن می رساند.
از سوی دیگر در این شیوه برگزاری انتخابات آرای باطله وجود ندارد و امکان تشخیص اینکه هر فردی به چه نامزد یا نامزدهایی رای داده نیز به هیچ عنوان وجود ندارد.
امکان دوبار رای دادن هم با این شیوه از بین رفت و حتی اعضای شورا بویژه رئیس آن اعلام کرد که در چند شعبه اقدام به دوباره رای دادن کرده اما موفق نشده است.
با توجه به صحبت های مسئولان مختلف که روز گذشته از روند برگزاری انتخابات شورایاری ها و هیأت اجرایی این انتخابات بازدید کردند برگزاری انتخابات مختلف به این شیوه مورد توجه مسئولان نیز قرار دارد.
نگاه سخنگوی دولت به این انتخابات
آنگونه که ربیعی سخنگوی هیأت دولت که روز گذشته در جمع خبرنگاران مستقر در هیأت اجرایی پنجمین دوره انتخابات شورایاری ها حاضر شد ضمن تحسین برگزاری انتخابات مبتنی بر فناوری اطلاعات گفت: چند سالی است که با نزدیک شدن به انتخابات مختلف، به دلایلی از برگزاری انتخابات الکترونیک پس می زنیم.
سخنگوی دولت همچنین خاطرنشان کرد: این انتخابات نمونه خوبی بود و می تواند الگوی برگزاری سایر انتخابات از طریق فناوری های اطلاعاتی باشد.
گام دوم اسفند و انتخابات الکترونیکی
الیاس حضرتی نماینده مجلس شورای اسلامی نیز در بازدید از هیأت اجرایی این انتخابات گفت: گام دوم برگزاری انتخابات به شیوه الکترونیک را می توان اسفند ماه در انتخابات مجلس شورای اسلامی و پس از آن ریاست جمهوری برداشت.
تهران پایلوت انتخابات الکترونیکی
استاندار تهران نیز با اشاره به برگزاری انتخابات تمام الکترونیک شورایاری ها در پایتخت گفت: مسئولان می‌توانند در این زمینه نظارت داشته باشند، نقاط ضعف احتمالی را برطرف کنند و به‌تدریج به سمت برگزاری انتخابات الکترونیک بروند و تهران می‌تواند در این زمینه پایلوت (نمونه - الگو) باشد.
انوشیروان محسنی بندپی دیروز در جریان برگزاری این انتخابات در گفت وگو با خبرنگاران اعلام کرد: انتخابات الکترونیکی می‌تواند در تسریع روند دریافت رای و جلوگیری از طولانی شدن صف مردم در انتخابات کمک کند و تهران پایلوت موفقی در این زمینه باشد.
مدیران شهری برگزاری این شیوه از انتخابات را بسیار موفقیت آمیز و دارای دستاوردهایی فراتر از مدیریت شهری دانستند و حتی پیروز حناچی شهردار تهران از انتخابات شورایاری‌ها به عنوان بزرگترین مانور انتخابات الکترونیک کشور یاد و تاکید کرد: معتقدم که این انتخابات روی کیفیت زندگی مردم پایتخت تاثیر می‌گذارد و موجب افزایش حس تعلق به شهر می‌شود.
مشارکت و امید به آینده
به گزارش ایرنا در این شرایط سیاسی و اقتصادی که طی ماه های گذشته کشور با انواع هجمه های اقتصادی و رسانه ای مواجه بوده، برگزاری این رویداد شهری و نمایش مشارکت شهروندان تهران در آن نشان داد که امیدها به آینده هنوز زنده و بیدار است و می توان در این رهگذر برنامه ریزی های مهمی داشت.
رئیس شورای اسلامی شهر تهران نیز در همین زمینه تاکید کرده است: در شرایط سیاسی و بین‌المللی کنونی که دولت‌های متخاصم در حال تحریم ایران هستند این انتخابات نشان می‌دهد ثبات و آرامش در تهران به عنوان پایتخت ایران حاکم است.
حال انتظار است که تصمیم گیران با بهره گیری مناسب از این وضعیت، زمینه هرچه بیشتر افزایش این مشارکت و دخالت شهروندان در تصمیم سازی های مرتبط به زندگی شان را فراهم آورند تا امیدآفرینی ها در این زمینه روز به روز بیشتر شود.
تهرام/۹۳۵۳/ ۱۰۰۸