«قاسم میرزایی نیکو» روز شنبه در مراسم اعلام موجودیت سازمان مردم نهاد شفافیت و مقابله با فساد «جمعیت هم اندیشان دادخواه» (جهد) در محل خانه اندیشمندان علوم انسانی درباره ضرورت دیده بانی جایگاه ایران در جهان از نظر وضیعت فساد، دوران طلایی ایران را سال های ۸۲ تا ۸۴ عنوان کرد و گفت: بحث فساد، مبارزه با آن و شفافیت در کشورهای مختلف خیلی با سرعت و جدیت بیشتری پیش رفته و رتبه های قابل توجهی به خود اختصاص داده است.
وی افزود: در ایران پس از تشکیل جمهوری اسلامی با وجود همه توصیه‌های اخلاقی و اسلامی و فلسفه ایثار و شهادت، تصور نمی‌شد که سازوکاری برای مبارزه با فساد نیاز باشد اما از همان آغاز صبح در زندگی روزمره در کشور همه حق دیگری را به نوعی نقض می‌کنند این نشان می دهد که فساد نهادینه شده است به طوری که حتی برای گرفتن یک نان ساده و خوب هم باید پارتی و رابطه داشته باشید.
رئیس هیات مدیره جهد با اشاره به شاخصهای بانک جهانی برای حکمرانی خوب خاطرنشان کرد: یکی از این شاخص‌ها کنترل فساد است اما نمی دانم اگر این سازمان های مردم نهاد و نهادهای نظارتی و امنیتی و نظامی که فعال هستند آیا می‌توانند بحران ایجاد شده و ابرچالش موجود را مهار کنند یا شکل یا تحول دیگری باید طراحی شود.
میرزایی نکو با اشاره به کلمه دیده بانی و استفاده آن در دوران دفاع مقدس گفت: در سازمان جهد تلاش کردیم که حداقل دیده‌بانی بهتری شود، اگر دیده‌بانی دقیق ایجاد شود بسیاری از معضلات حل خواهد شد. فساد تنها در حوزه اقتصادی است بلکه فساد اجتماعی و سیاسی را می‌توان مثال زد که تعریف وضعیت شکنندگی است.
نماینده مردم دماوند در مجلس درباره رتبه ایران در مبارزه با فساد گفت: حداقل بین سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۸ که مورد رصد قرار گرفته تنها در مقطع سال ۸۲، رتبه ۸۷ یا ۸۹ داشته ایم و در بقیه سال‌ها رتبه ایران بالاتر از ۱۰۰بوده و در سال های اخیر هم ۱۳۰ شده است. بنابراین دوران طلایی ما همان سال های ۸۲ تا ۸۴ است.
وی یادآور شد:جالب است که در کشورهای خلیفه نشین خلیج فارس این رتبه زیر ۶۰ است. البته این شاخص تنها شاخص عملکرد نهادهای دولتی و اداری است و نه همه بخش های اقتصادی این کشورها.
نماینده مردم تهران در مجلس اضافه کرد: در مقطع کنونی و با فعالیت ها و جریان های موجود و نیز با توجه به شبکه های اجتماعی که آن را نشان می دهد، احساس فساد در جامعه بیشتر از خود فساد است. ارزیابی سازمان شفافیت و کارشناسان عرصه کسب و کار سازمان ملل نشان می‌دهد که رتبه ما از حد متوسط پایین‌تر است و همیشه بین ۱۳۰ تا ۱۳۶ از بین ۱۸۰ کشور متغییر بوده است و بالاترین امتیازها مربوط به نیوزلند، دانمارک و فلاند و سوییس و سنگاپور است که رتبه های زیر ۱۰ دارند.
میرزایی نکو ادامه داد: این آمار نشان می‌دهد که ایران نتوانسته این محورها را بهبود بخشد و ریشه این موضوع هم به چندگانگی تصمیم‌گیری در حاکمیت باز می‌گردد. به طوری که فقط مجلس نیست که طبق قانون اساسی قانون گذاری می‌کند بلکه در بسیاری از عرصه های دیگر هم عمل تقنین صورت می گیرد.
عضو فراکسیون امید مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: امیدواریم بتوانیم چارچوب هایی را برای مبارزه با فساد را تدوین و اجرا کنیم
جهد در پی نگاه فراجناحی به فساد است
«سید محمود حسینی» مدیرعامل جمعیت هم اندیشان دادخواه هم با قرائت دو پیام از اصلاحگرانی چون سید جمال الدین اسدآبادی و گاندی به نحوه شکل گیری جمعیت هم اندیشان دادخواه اشاره کرد و گفت: جهد از اوایل سال ۹۷ توسط جمعی از دلسوزان و افراد متعهد به انقلاب و سرنوشت کشور برای مبارزه با اشکال فساد کارش را شروع کرد تا در چارچوب قوانین جمهوری اسلامی انجام وظیفه کند.
وی ادامه داد:اخذ مجوز این نهاد حدود یک سال ونیم تا تیر ماه ۹۸ طول کشید ولی در این مدت جلسات خود را برگزار کردیم.
مدیرعامل جمعیت هم اندیشان دادخواه در ادامه به دشواری اخذ مجوز و تایید صلاحیت اعضا اشاره کرد و به معرفی اعضای این مجموعه پرداخت و گفت: قاسم میرزایی نیکو رئیس هیأت مدیره، سیده حمید زرآبادی نائب رئیس هیأت، عبدالرضا هاشم زایی و محمد رضا نجفی و بهاره آروین عضو هیات رئیسه، سید شمس الدین وهابی بازرس فرعی، غلامرضا حیدری بازرس اصلی هستند و بعد از آن مراحل عضوگیری شروع می شود.
حسینی با بیان اینکه اولویت جهد اهمیت دادن به پیشگیری و شفافیت است، گفت: کار ما مبارزه با فساد در چارچوب قوانین و مقررات جمهوری اسلامی است و فکر می کنیم قوانین وضع شده ظرفیت لازم برای موسساتی که با فساد مبارزه می کنند داراست.
وی تاکید کرد: خط مشی ما همکاری با موسساتی است که با فساد مبارزه می‌کنند و همچنین اعضای جهد خود را متعهد می‌دانند به هیچ اقدام فسادآمیزی حتی در کم ارزش ترین آن دست نزنند و در مبارزه با فساد همه جریان های سیاسی به یک چشم نگاه کند.
پایدارسازی تغییرات با رجوع به افکار عمومی
همچنین بهاره آروین عضو هیات مدیره جهد با طرح این سوال که برای تحقق مبارزه با فساد عزم سیاستگذار اولویت دارد یا تشکیل سازمان های مردم نهاد؟ اظهار داشت:حتی زمانی که نهاد سیاستگزار شکل می گیرد، پایدارسازی این تغییرات جز با مطالبه گری تشکلهای مردم نهاد ایجاد نخواهد شد و با تغییر فرد سیاستگزار تغییرات پایدار نمی‌ماند.
وی ادامه داد: شفافیت و مبارزه با فساد غیر از مردم ذی نفعی ندارد که آنها هم سازمان یافته نیستند. بنابراین شکل دادن تشکلهای مبارزه با فساد و ایجاد شبکه ای از ذینفعان ضروری است.
عضو هیات مدیره جهد با اشاره به تجارب دوساله خود در شورای شهر تهران خاطرنشان کرد: در حوزه شورای شهر و شهرداری تهران تغییرات خوبی انجام شده و شورا پیشگام شفافیت و مبارزه با فساد بوده است. با این حال دغدغه اصلی من این است که با پایان یافتن این دوره وضعیت به قبل بازگردد.
عضو شورای شهر تهران تصریح کرد: پایدار کردن تغییرات جز با رجوع مردم و افکار عمومی میسر نیست.
رتبه خوبی در مبارزه با فساد نداریم
حمیده زرآبادی دیگر سخنران نشست هم با طرح این سوال که اگر تشکلهای ضد فساد سازمان دهی شدند آنها چه چیزی باید دنبال کنند، گفت: در دو حوزه پیشگیری و پس از وقوع فساد، قوانین زیادی چون تحقق دولت الکترونیک، ارتقا سلامت نظام اداری و بهبود فضای کسب و کار داریم.
وی با اشاره به اقدامات گرجستان در مبارزه با فساد و شفافیت در پانزده سال اخیر، افزود: ما رتبه خوبی در مبارزه بافساد نداریم، چون در بستر تو در تو اقتصادی و سیاسی شکل گرفته است. یکی از کارهایی که تشکل‌ها می‌توانند انجام دهند پیگیری قوانین شفافیت است.
فساد به نابرابری دامن می زند
محمد رضا نجفی نماینده مردم تهران و عضو هیات مدیره جهد گفت: زمانی مساله فساد استثنا و خلاف عرف و مذموم تلقی می شد اما بقدری دامنه و گسترده فساد بزرگ شده که این وضعیت از قالب استنثا خارج شده و به عرف تبدیل شده است.
عضو هیات مدیره جهد با بیان اینکه فعالیت های بازتوزیعی چون یارانه ها موجب بروز فساد می شود، یادآور شد: بنگاهداری، کیفیت قوانین و مقررات بد، اصولی ترین علل بروز فساد است به گمان من بی ثمر و مبهم بودن قوانین می تواند مسبب و مروج فساد باشد.
نجفی افزود: فقدان رقابت اقتصادی یکی از دلایل فساد است چون فضا را برای دست اندازی معدود بنگاه ها را فراهم می کند. ساختار و فرآیندها نامناسب در مجلس و دولت یکی از علل عوامل فساد است. ساختار، انتصاب‌ها و فرآیندها هم سبب می‌شود فساد گسترده‌ای داشته باشیم.
وی با بیان اینکه ناتوانی در عزم مبارزه با فساد به دکانی برای پیش بردن اهداف فردی و گروهی تبدیل می‌شود، عنوان کرد: فقدان نهادهای مشارکتی مستقل از حاکمیت به گونه ای از منظر مردم مطالبه گری کنند و به شکل سیستماتیک پیش ببرند از عوامل رشد فساد است.
عضو هیات مدیره جهد با بیان اینکه خارج کردن زنان از گردونه و تک جنسیتی کردن فعالیت ها زمینه فساد را مهیا می کند، تاکید کرد: فساد نابرابری تولید می کند و باعث کاهش بهره وری و انحرافات عملکرد بخش خصوصی و اقتصاد سایه می شود.
لطف الله میثمی فعال سیاسی و مدیر مسئول نشریه چشم انداز ایران سخنران دیگر مراسم بود. وی گفت: دکتر محمد مصدق کار خود را با شفافیت و حسابرسی در شرکت نفت انگلیسی آغاز کرد که سرانجام آن نهضت بزرگ صنعت نفت و ملی شدن نفت بود.
وی ادامه داد: برخی موسسات و نهادها نه حساب پس می دهند و نه مالیات پراخت می کنند. این در حالی است که اقتصاددانان معتقدند اگر این نهادها مالیات دهند کشور برای اداره امور مشکلی نخواهد داشت. در زمان مصدق بازاری ها صف می کشیدند و به واسطه اعتمادی که وجود داشت مالیات خود را پرداخت می کردند.
مراسم اعلام موجودیت سازمان مردم نهاد شفافیت و مقابله با فساد جمعیت هم اندیشان دادخواه پیش از ظهر شنبه با حضور شخصیت هایی چون لطف الله میثمی، حسن رسولی، پروانه مافی، فاطمه سعیدی، محسن میردامادی، پروانه سلحشوری و فرید موسوی در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.
پالیزدار: برخورد با مفسد آخرین گام مبارزه با فساد است
در همین ارتباط دبیرستاد مبارزه با مفاسد اقتصادی نهاد ریاست جمهوری با اشاره به اینکه در زمینه مبارزه با فساد بسترها و ریشه های شکل گیری فساد کمتر مورد توجه قرار گرفته است، گفت: طی ۱۵ سال گذشته تمامی اقدامات در بحث مبارزه با فساد در برخورد با مفسدین متمرکز بوده؛ در حالی که برخورد با مفسد گام آخر مبارزه است.
«کاظم پالیزدار» که در مراسم اعلام موجودیت سازمان مردم نهاد شفافیت و مقابله با فساد «جمعیت هم اندیشان دادخواه» (جهد) در خانه اندیشمندان علوم انسانی سخن می گفت، افزود: یکی از اهدافی که برای دبیرخانه ستاد هماهنگی مبارزه بامفاسد اقتصادی ترسیم شد موضوع رواج تشکل ها و سمن های مردم نهاد و سوق دادن بحث مبارزه با فساد از برخوردهای حکومتی به بخش مردم نهاد بوده است.
وی افزود: مبارزه با فساد از سال ۸۰ و با فرمان مقام معظم رهبری جدی شد و آنچه موجب عقب افتادن ایران در این زمینه شد، موضوع نوع نگاه به مبارزه با فساد اقتصادی بود.
پالیزدار تصریح کرد: طی ۱۵ سال گذشته تمامی اقدامات در بحث مبارزه با فساد متمرکز بر برخورد با مفسد بود نه فساد و هیچ گاه با ریشه های فساد برخورد نشده است.
وی افزود: نتیجه این نوع نگاه؛ پرونده های بنیاد؛ شهرام جزایری و پرونده های دیگر بود که ادامه یافت و "رقم ها رفته رفته بزرگتر، مفسدان گستاخ تر و روش ها پیچیده تر شدند. "
پالیزدار با اشاره به اینکه زمینه هایی که باعث به وجود آمدن فساد بود کمتر مورد توجه قرار گرفت، گفت: نگاه سیاسی به برخورد با مفسدان از آفت های مبارزه با فساد است. در برخورد با فساد که تبدیل به برخورد با مفسد شد، نگاه سیاسی هم آتش بیار شده است و بنابراین در این شرایط نمی توان با فساد مبارزه کرد.
یارانه زمینه ساز بروز فساد است
مشاور معاون اول رییس جمهوری ادامه داد: کشوری که بیشتر با یارانه و سوبسید روزگار می گذراند، این یارانه خود زمینه ساز بروز فساد است. در این بستر، کنترل و شفافیت وجود ندارد.
وی با تاکید براینکه برخورد با مفسد آخرین گام است، گفت: پس از اینکه فردی همه فسادهای خود را انجام داده، تازه توانسته ایم او را دستگیر کنیم. حتی در مرحله آخر که می خواهیم با مفسد برخورد کنیم نمی توانیم سزای مطلوب اعمال مجرم را بدهیم.
پالیزدار با اشاره به اینکه دولت الکترونیک و مواردی از این قبیل زمینه های بروز فساد را کاهش داده است، گفت: با همه این اقدامات خوب و رشد در کشور اینکه چرا رتبه ایران همیشه در ته جدول است دلیل خود را دارد.
وی افزود: سازمان شفافیتی که این رتبه ها را تعیین می کند، در ایران دفتر ندارد و برای ادراک و احساس فساد مرجعی در اختیار نخواهد داشت. این سازمان با توجه به اطلاعات رسانه ای و صحبت هایی که ما در داخل کشور انجام می دهیم، رتبه ها را اعلام می کند و موضوعات سیاسی و بین المللی را هم در اعلام رتبه مورد توجه قرار می دهد و نباید انتظار داشت که آن مرجع، رتبه خوبی برای ایران در نظر بگیرد. به همین دلیل است که حتی با وجود پیشرفت های خوبی که در ایران در زمینه شفافیت رتبه ایران ارتقا نیافته است.
وی ادامه داد: ما برای اندازه گیری شاخص فساد در کشور به یک مدل بومی نیاز داریم و تشکل ها می توانند در شکل گیری این مدل کمک کنند.
مسئول دبیرخانه ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد اقتصادی با تاکید بر نقش حوزه های فرهنگ و رسانه و نیز تشکل ها در مبارزه با فساد؛ گفت: دبیرخانه به عنوان یک نهاد فراقوه ای موضوع هماهنگی با تشکل های مردم نهاد در مبارزه با فساد را در اولویت کاری قرار داده است و سعی می کنیم که افراد دلسوز در این زمینه را گرد هم آوریم.
در مسیر مبارزه با فساد تهدید شده ایم
پالیزدار افزود: فعالیت تشکل های مردم نهاد با عشق و علاقه شروع شده و مسیر سخت و پردردسری است. در این مسیر ما تحقیر و تهدید و حتی تحمیل شدیم اما تنها چیزی که در این زمینه می تواند کمک کند این است که فرد تطمیع نشود.
وی گفت: بزرگترین آسیب مسیر مبارزه با فساد هم تطمیع است و سخت ترین بخش آن هم همین عدم تطمیع است.
پالیزدار در پایان گفت: به عنوان بخش حاکمیت مبارزه با فساد این وعده را می دهیم که در کنار یکدیگر تلاش کنیم اژدهای هفت سر فساد را در کشور ریشه کن شود.