رضا رحمانی در نشستی که در پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار فرهنگی- تاریخی برگزار شد، با بیان این مطلب و با اشاره به اینکه براساس نیازهای کشور، اقدامات بسیاری در بخش تجهیز آزمایشگاه‌های مرتبط با مرمت آثار انجام شده، گفت: بروز رسانی و بهینه کردن دستگاه ها و ابزارها، ارتقای نیروی انسانی به خصوص جذب هیات علمی، انعقاد تفاهم نامه های تخصصی در حوزه حفاظت و مرمت و شناخت مواد و مصالح با مرمتگران بدون مرز، انعقاد تفاهم نامه با دانشگاه توکیو ژاپن در زمینه حفاظت از آثار فلزی و بحث خوردگی ها از جمله اقدامات پژوهشکده بوده است.
به گفته رییس پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار فرهنگی و تاریخی، در مرداد ماه سال جاری در تهران دوره ای آموزشی در راستای بحث حفاظت از آثار فلزی و خوردگی ها برگزار می شود که دو کارشناس از پژوهشکده در آن حضور خواهند داشت.
با توجه به اهمیت موضوع حفاظت و مرمت آثار تاریخی در کشور، پروژه های مختلفی در پژوهشکده در حال اجرا است که در میان آنها می توان به پروژه موزه سبز اشاره کرد.
وی خاطرنشان کرد: این پروژه بطور ملی و با هدف استاندارد کردن و بهبود شرایط حفظ و نگهداری آثار موجود در موزه‌ها و مراکز اسناد تعریف شده است.
وی افزود: پروژه حفاظت مجسمه نادر و مردان نمکی به عنوان پروژه های مشترک بین پژوهشگاه، میراث استان زنجان و یک گروه آلمانی، از دیگر پروژه های تحقیقاتی و اجرایی حفاظت و مرمت آثار شاخص به شمار می روند.
رحمانی اظهار داشت: تعدادی پروژه در حوزه فناوری، تاریخ مرمت و شیوه های حفاظت از تزئینات معماری و آثار منقول نیز در دست اجرا است که خوشبختانه اقدامات مناسبی برای آنها در حال انجام است.
رحمانی تصریح کرد: آموزش به کارشناسان کشور از بخش های مختلف موزه داران و مرمتگران از دیگر اقدامات مربوط به پژوهشکده است که تاکنون ۲۱ عنوان آموزشی به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری پیشنهاد و سرفصل های مربوط به آنها تعریف شده که امیدواریم نیمه دوم سال جاری، شاهد برگزاری این دوره های آموزشی باشیم.
رییس پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار فرهنگی تاریخی اظهار داشت: ارتقای سطح همکاری با پژوهشکده های دیگر در جهت شناخت و آگاهی آنها نسبت به تجهیزات و توان بالقوه فنی و تخصصی این مرکز در حوزه حفاظت و مرمت آثار، برگزاری سیزدهمین همایش حفاظت و مرمت، چاپ مجله دانش حفاظت و مرمت از دیگر اقدامات پژوهشکده در بخش حفاظت و مرمت است.
وی یادآور شد، تهیه و چاپ کتابچه های راهنما برای موزه داران، امنای اموال و مرمتگران، تهیه و تدوین دو جلد کتاب مربوط به مدیریت بحران و تهیه اطلس بافته های تاریخی از دیگر فعالیت های این پژوهشکده به شمار می آید.
فعالیت چهار گروه پژوهشی در پژوهشکده حفاظت و مرمت
در ادامه این نشست، منیژه هادیان معاون و مدیر آزمایشگاه‌های پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار فرهنگی و تاریخی، گفت: فعالیت‌های اصلی پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار فرهنگی تاریخی در چهار گروه پژوهشی شامل شناخت مواد و فناوری، سالیابی و محیط، حفاظت و مرمت آثار و باستان سنجی انجام می‌گیرد.
به گفته وی، هر کدام از گروه‌های پژوهشی با استفاده از تجهیزات آزمایشگاهی و کارگاهی که در اختیار دارد، کارهای مطالعه بر روی آثار را انجام می دهند.
وی اظهار داشت: گروه پژوهشی شناخت مواد و فناوری بطور تخصصی در زمینه شناخت ماهیت آثار و اینکه آثار از چه جنس و تکنولوژی ساخته شده اند، فعالیت می‌کند.
هادیان افزود: دستگاها و بخش‌های آزمایشگاهی این گروه شامل XRF و XRD و FTIR و شیمی تر هستند که تجزیه عنصری و ترکیبی مواد را انجام می دهند و نتایج این آزمایشات در راستای مطالعات مربوط به فن‌شناسی، آسیب‌شناسی و سیر تحول فناوری آثار مورد استفاده قرار می‌گیرند.
معاون پژوهشکده افزود: گروه پژوهشی سالیابی و محیط نیز عوامل محیطی همچون آفات و حشره های مختلف، گرد و غبار، آلاینده‌های گازی مثل آلاینده های گازی مربوط به ترافیک، قارچ‌ها و باکتری‌ها و اثرات آنها بر ر روی آثار را مطالعه می‌کندکه نتایج این مطالعات نقش مهمی در کنترل شرایط محیطی آثار و پیشگیری از عوامل آسیب رسان به آنها دارد.
هادیان بیان داشت: در این گروه، بخشی نیز تحت عنوان بخش سالیابی ترمولومینسانس وجود دارد که به تعیین سن و قدمت آثاری چون سفال، کاشی و آثاری از جنس خاک پخته می پردازد.
وی افزود: بخش‌های پتروگرافی، متالوگرافی و رامان نیز از دیگر بخش‌های آزمایشگاهی این گروه جهت مطالعه آثار هستند.
مسئول شبکه آزمایشگاهی پژوهشکده حفاظت و مرمت آثارفرهنگی تاریخی در ادامه سخنان اش به گروه پژوهشی حفاظت و مرمت اشاره کرد و گفت: این گروه نیز با استفاده از امکانات کارگاهی خاص خود و طی همکاری با بخش‌های آزمایشگاهی فوق در چارچوب حفاظت و مرمت آثار سفال، کاغذ، بافته‌ها، نقاشی، چرم، شیشه، چوب، استخوان، عاج و فرش فعالیت‌های خود را انجام می دهدکه حاصل این پژوهش‌ها و فعالیت‌ها در راستای سیاست‌های عمومی و امور نظارتی حفاظت و مرمت آثار تاریخی در کشور مورد بهره برداری قرار خواهند گرفت.
وی درباره چهارمین گروه پژوهشی این پژوهشکده که گروه باستان سنجی است، اظهار داشت: این گروه پژوهشی نیز مطالعه بر روی آثار تاریخی و یافته‌های باستان‌شناختی را بر عهده دارد و در حال حاضر موضوع مطالعه و پژوهش بر روی فلز کاری کهن از فعالیت های در دست اجرای این گروه است.
به گفته هادیان، تمامی آزمایش‌ها و امکانات آزمایشگاهی و کارگاهی، تحت نظارت و همکاری شبکه آزمایشگاهی فناوری های راهبردی است.
وی افزود: با استفاده از این شبکه و در چارچوب و استانداردهای خاص، می توانیم ضمن انجام کارهای پژوهشی مرتبط با میراث فرهنگی به سایر دستگاه‌های علمی و تحقیقاتی نیز خدماتی ارایه دهیم.
ایجاد مرکز تخصصی در زمینه شناسایی گوهر سنگ‌های باستانی
در ادامه ایرج بهشتی مسئول آزمایشگاه گوهر شناسی پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار فرهنگی –تاریخی نیز با اشاره به اینکه استفاده از گوهر و سنگ های بها دار در بین ایرانیان تاریخ چند هزار ساله دارد که آثار و شواهد آن در کاوش های باستان شناسی بدست آمده است، تصریح کرد: گنجینه هایی ارزشمند از این آثار در موزه ها و کاخ موزه های ایران وجود دارد که لزوم حفظ و نگهداری و تشخیص اصالت آنها امری بدیهی و ضروری است.
وی افزود: جایگاه و قدمت طولانی گوهر سنگ‌ها و سنگ‌های بها دار در ایران، استفاده از روش های غیر مخرب و غیر قابل حمل سنگ‌ها و توسعه آموزش در سطح کشور موجب شد آزمایشگاه گوهر شناسی در پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار راه اندازی شود.
بهشتی گفت: پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار فرهنگی –تاریخی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در صدد ایجاد مرکز تخصصی در زمینه شناسایی گوهر سنگ‌های باستانی بر آمد تا بتواند علاوه بر شناسایی گوهرهای بدست آمده در کاوش های باستان شناسی، موزه ها و کاخ موزه ها در زمینه حفاظت و نگهداری از این گونه آثار راهکارهای علمی و اصولی ارایه دهند.
وی با اشاره به اینکه یکی از سنگ‌های شاخص ایران فیروزه نیشابور است که به عنوان یک سنگ ملی شناخته می شود تصریح کرد : یکی از اهداف اصلی پژوهشکده جلوگیری از فروش خام و صادرات این سنگ است که در این راستا با کمک و همکاری سازمان‌ها و مراکزی چون وزارت صمت، انجمن فیروزه‌تراشان مشهد و شهرداری استان، اقدام به تولید سنگ فیروزه هایی کند که هم برای خریدار به عنوان یک تضمین سرمایه‌گذاری محسوب و هم به صدور شناسنامه بین‌المللی برای سنگ فیروزه نیشابور منتهی شود.