مولف در این کتاب با بررسی کشفیات کاوشگران و باستان شناسانی که در محوطه های باستانی تپه یحیی، تل ابلیس و شهداد استان کرمان بررسی و حفاری کردند، سعی داشته آثار به جا مانده از گذشتگان برای روشن ساختن بخشی از تاریخ و تمدن مردم این دیار را در هزاره های قبل از میلاد به تصویر بکشد.
مطالعه کتاب تمدن های نخستین کرمان با توجه به فرهنگ و تمدن غنی مردم استان کرمان در استفاده از نخستین خط ها و کتابت، آثار سنگی، ظروف سفالی و فلزی به جا مانده از گذشتگان، موجب بالندگی هر فردی می شود که به زبانی شیوا و ساده توسط نویسنده به مخاطب بیان شده است.
این کتاب در گفتار نخست، به خلاصه‌ای از تاریخچه پژوهش‌های باستان‌شناسی در کرمان اشاره دارد و در ادامه به کاوش های باستان شناسی ژوزف کالدول در تل ابلیس(بردسیر)، لامبرگ کارلوفسکی در تپه یحیی(ارزوئیه) و کاوش علی حاکمی و میرعابدین کابلی در شهداد(کرمان) می پردازد.
گفتار دوم کتاب نیز وضعیت تمدنهای کهن این استان را در دوران نوسنگی (از ۹ هزار تا چهار هزار سال قبل از میلاد) مورد بررسی قرار داده که در این بخش تحولات زندگی مردم استان کرمان با ورود به عصر نوسنگی با شاخص هایی همچون کشاورزی، آغاز دامداری و ده‌نشینی، پیدایش سفال، تغییرات در معماری، تجارت، فلزکاری، تحول در هنر و اعتقادات بشر آن روزگار همراه بوده است.
گفتار سوم این کتاب هم در ارتباط با شناخت و بررسی تمدن غنی تپه یحیی (در هزاره چهارم قبل از میلاد) بوده که رشد انسان های این دوران از کشف ۲۷ لوح گلی با خطوط پروتوایلامی و توسعه صنعتی با کشف کارگاه های سنگ صابونی برگی زرین از تاریخ کهن کشور به شمار می رود.
در این بخش کتاب تمدنهای نخستین کرمان مباحثی پیرامون ازدیاد جمعیت، به سوی شهرنشینی، تمدن ماقبل از ایلام یحیی، پیدایش خط، هنر سفال در هزاره چهارم قبل از میلاد، سنگ تراشان یحیی، و سقوط جمعیت در تپه یحیی بیان شده است.
در انتها نویسنده این کتاب به بررسی تمدن شهداد در هزاره سوم ق. م پرداخته و تمدن چشمگیر شهداد، دنیای مردگان، الهه‌های نگهبان، هنر فلزکاران شهداد، سومری‌ها، سرزمین گم‌گشته و خداوند آراتا، آب مقدس و ویرانگر به صورت مدون آثار کشف شده در این محوطه باستانی را به تصویر کشیده است.
گرچه سال ها از چاپ و انتشار کتاب تمدنهای نخستین کرمان می گذرد اما همواره این کتاب با الگو قرار دادن مستندات تاریخی منبعی موثق برای نگارندگان مقالات و افراد جویای علم به شمار می رود که با تکمیل این کتاب می توان نوشته ای مرجع از تحولات تاریخی دیار کریمان به عنوان یکی از نخستین مکان های ظهور فرهنگ و تمدن کشور تهیه کرد.
چاپ نخست کتاب تمدنهای نخستین کرمان اثر محمودرضا ماهری در سال ۱۳۷۹ توسط انتشارات مرکز کرمان‌شناسی منتشر شده است.
۷۴۲۰/ ۵۰۵۴