بازهم قامتی رعنا از نسل پیغمبر خداوند است که شکسته اند و باز هم دستانی که از سوی معتصم عباسی به پلیدی رنگ گرفته است، غروبی را با سمی مهلک در برابر خورشید به تماشا کشانیده است.
نور و روشنایی نهمین اختر تابناک آسمان ولایت، صبر و طاقت را از چشمان تاریک خلفای عباسی ربوده بود چرا که ایشان با علم و عصمت بی همتایش مکتب علمی و اجتماعی شیعه را جلوه خاص بخشیده بودند و این یکی از رازهای شهادت ایشان است.
حضور قوی و کار آمد حضرت در صحنه‌های علمی و برتری دانش آن حضرت عرصه را بر قبیله تاریکی و پلشتی تنگ کرده بود چرا که این امر ناتوانی خلیفه را در مقابل امام جواد (ع) که بسیاری خلافت را حق آنان می‌دانستند به نمایش می‌گذاشت و ضعف بنیه علمی دانشمندان درباری را هر چه بیشتر آشکار می‌ساخت.
درباره امام جواد(ع)
امام محمّد تقی (ع)، نهمین امام شیعیان نام مبارکش علی و یازدهمین تن از چهارده معصوم (ع) است. به سال ۱۹۵ هجری در مدینه زاده شدند و در بیست و پنج سالگی به شهادت رسیدند. پدر ارجمندش امام رضا (ع) هشتمین امام معصوم و مادرش خیزران (سَبیکه) است.
از لقب‌های مشهور او جواد و تقی و کنیه گرامی‌اش ابو جعفر ثانی است. به دلیل اشتراک کنیه آن حضرت با کنیه امام محمدباقر(ع)، در منابع رجال و حدیث شیعه از وی با کنیه ابوجعفر ثانی یاد شده است. کنیه خاص آن حضرت ابوعلی است.
امامت در کودکی
امام جواد(ع) نخستین تن از دوازده امام شیعه بود که در خردسالی به امامت رسید. پس از ایشان، امام هادی(ع) و امام مهدی(عج) نیز در خردسالی به امامت رسیدند. برخی این موضوع را به عنوان شبهه مطرح ساخته و کوشیده‌اند مسئله امامت ایشان را به ابهام کشانند. هر چند در تاریخ بشر، کسانی را می‌توان یافت که در کودکی از نبوغ ذاتی فوق العاده‌ای بهره‌مند بوده‌اند و بدین روی، نمی‌توان خردسالی امام (ع) را دلیلی بر ردّ امامت ایشان به شمار آورد.
دوران امامت امام جواد(ع)
مهم‌ترین برنامه امامت امام محمّد تقی(ع) ادامه راه پدر و پی جستن برنامه‌های ایشان برای گسترش مذهب تشیّع و هدایت امّت بود. نخستین گام امام(ع) در این راه آن بود که پایتخت عبّاسیان را ترک جست و به مدینه رفت. این کار به معنای ردّ مشروعیّت حکومت عبّاسی و گونه‌ای مقابله با آن تلقّی می‌گشت. با حضور امام(ع) در مدینه، فقیهان و عالمان بسیاری پیرامونش گرد آمدند و از محضرش کسب فیض کردند. امام (ع) برای پیگیری برنامه‌های خود، دانشمندانی را به بلاد اسلامی گسیل کرد که با عنوان «ثقات» مشهورند. آنان وظیفه داشتند مردم را از علوم آل محمّد (ع) بهره‌مند سازند و تعالیم اصیل دینی را بگسترانند.
سیرۀ سیاسی امام محمد تقی(ع)
در منابع، در باره اوصاف ظاهری امام روایاتی آورده‌اند، اما بیش از همه، بر صفات و رفتارهای اخلاقی ایشان تأکید شده‌است؛ چنان که لقب جواد حاکی از آن است که آن حضرت اهل دهش و بخشش و به سخاوت مشهور بود. ایشان در آغاز هر ماه صدقه می‌داد، با مردم به نیکی معاشرت و به ایشان سلام می‌کرد، برای رفع گرفتاریهای مردم نزد صاحبان مناصب شفاعت می‌کرد، از خطاها درمی‌گذشت و برای اصحابش دعا می‌فرمود. مردم نیز به او احترام‌می‌گذاشتند و به او علاقه‌مند بودند.
غروب نهمین خورشید
اغلب منابع کهن به صراحت سخنی از شهادت امام جواد(ع) به میان نیاورده‌اند. اما در کتاب اثبات الوصیه، منسوب به مسعودی، درباره مسموم شدن امام به دست همسرش، ام فضل، گزارش مفصّلی آمده است. بنابراین گزارش، ام‌فضل به تحریک معتصم عباسی و جعفر، برادر تنی ام‌فضل، و از روی حسادت به همسر دیگر امام، امام را مسموم کرد، اما بعد پشیمان شد. بنا بر روایاتی دیگر، یکی از وزرای معتصم به دستور خلیفه، امام جواد(ع) را مسموم کرد.
زیارتگاه عاشقان
از آن پس که امام کاظم(ع) در ۲۵ رجب ۱۸۳ هجری در ۵۵ سالگی درتربت پاکش آرمید، سپس امام جواد(ع) در آخر ذی قعده ۲۲۰ هجری در این شهر به خاک سپرده شد، این شهر به تدریج به «کاظمین » شهرت یافت. این دو نور، هر دوجلوه ای از یک حقیقت ناب بودند. بدین سبب این حرم شریف را حرم کاظمین و حرم جوادین هم گفته اند، چرا که امام کاظم، همان امام جواد است و هر دو، هم کاظمندو هم جواد. هر دو «باب الحوائج » و برآورنده نیازهای سائلان و متوسلانند.
۷۴۰۸/۹۸۹۱