اگر تا یک دهه پیش عده محدودی روزنامه نگار با اتکا به چند ابزار کسب خبر محدود و غالبا با حضور در صحنه حوادث دست به تولید خبر می زدند، با تحولات دنیای دیجیتال امروزه هر انسانی در صورت تمایل می تواند به مدد روش های نوین اطلاع رسانی وکسب خبر به یک روزنامه نگار مبدل شود و با فشردن یک دکمه خبر خود را به سرعت در اختیار میلیاردها نفر قرار دهد.
امروزه رسانه‌ها از جمله قدرتمندترین ابزارهای در اختیار بشر محسوب می‌شوند و باید پذیرفت که جهان در حال حاضر وارد عصر تازه‌ای شده است که در آن رسانه‌های نوین حاکمیت بلامنازعی در تمامی عرصه‌های زندگی بشر ایجاد کرده و به طور غیرقابل باوری با شتاب در حال ایجاد تغییرات بسیار گسترده‌تری در تمامی شئونات زندگی سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جامعه امروز هستند.
فراهم شدن امکانات بسیار وسیع و جدید برای پخش اخبار و برنامه‌ها به مخاطبان و گسترش شیوه‌های جدید ارائه اطلاعات به مخاطبان، فراملی‌شدن جریان اطلاعات و تعاملی بودن از جمله ویژگی‌های مهم روزنامه نگاری نوین است که بر فضای رسانه‌های سنتی سایه سنگینی افکنده است.
روزنامه‌نگاری به گروه‌های متعددی تقسیم می‌شود روزنامه‌ها، مجلات خبری، مجلات عمومی، مجلات تجاری، مجلات سرگرمی، خبرنامه ها، نشریات خصوصی، صفحات خبری آنلاین که هر یک از این‌گونه‌ها شرایط خاص خود برای تحقیق و نگارشِ گزارش را دارا هستند.
سبک های متفاوتی در هریک از نشریات و پایگاه های خبری همچنین خبرگزاری ها مورد استفاده قرار می گیرد که با داشتن آگاهی نسبت به موضوعات مختلف می توان به جذب مخاطب کمک کرد.
در این میان شبکه های اجتماعی، فضایی را برای انتشار اخبار فراهم کرده اند که در صورت نداشتن آموزش های لازم در زمینه روزنامه نگاری نوین علاوه بر هدف قرار دادن شخصیت افراد؛ باعث عدم رشد و توسعه می شود.
در میزگردی که با حضور چند تن از کارشناسان حوزه رسانه در استان لرستان در ایرنای خرم آباد برگزار شد به لزوم توجه و نیاز خبرنگاران و روزنامه نگاران به علم روزنامه نگاری نوین برای تبادل اطلاعات در جامعه کنونی پرداخته شد.
روزنامه نگاری نوین اکنون به سایبرژورنالیسم تبدیل شده است
شهرام شرفی فعال رسانه ای در لرستان گفت: نوین به معنای بروز بودن است و روزنامه نگاری باید نوین باشد، باتوجه به گسترش شبکه های مجازی، روزنامه نگاری نوین با دوره پساوب پیوند خورده است.
وی ادامه داد: طبق آمار بیش از ۴۰میلیون نفر در کشور عضو شبکه های اجتماعی مجازی هستند، روزنامه نگاری نوین اکنون به روزنامه نگاری سایبر و یا سایبرژورنالیسم تبدیل شده و در این حوزه اختیاری وجود ندارد.
وی افزود: روزنامه نگاری مبتنی بر شبکه های اجتماعی یک ضرورت و جبر است که باید روزنامه نگار با آن خودش را بروز کند و در صورت عدم هماهنگی عقب می ماند.
این فعال رسانه ای به تفاوت بین خبرنگار و روزنامه نگار اشاره کرد و گفت: خبرنگار صرفا منعکس کننده چیستی ماجرا است اما روزنامه نگار علاوه بر خبر نویسی باید به دنبال چرایی برود و آن را توضیح دهد.
شرفی بیان کرد: روزنامه نگار باید یادداشت نویسی تحلیل را فرابگیرد و به دنبال آگاهی بخشی باشد همچنین دغدغه اطلاع رسانی صرف را نداشته و به دنبال برطرف کردن مشکلات مردم باشد.
وی اضافه کرد: روزنامه نگاری نوین با روزنامه نگاری زرد تفاوت دارد، در مقوله اول باید از مطالب احساسی دوری کرد باید اخلاق حرفه ای را در نظر گرفت همچنین منبع شناسی خبر و آگاهی نسبت به موضوعات مختلف در روزنامه نگاری نوین مهم است.
وی اضافه کرد: روزنامه نگاری نوین به دنبال اخلاق حرفه ای و حقوق شهروندی است همچنین در این حوزه حتی حقوق متهم درنظر گرفته شده است.
شرفی ادامه داد: روزنامه نگار باید اخلاق حرفه ای، عدم دخالت و ورود به زندگی شخصی دیگران همچنین رعایت اخلاق در خبرنویسی را در نظر بگیرد.
وی بیان کرد: روزنامه نگاری زرد اما به دنبال جذب مخاطب به هر طریقی است تا اعضای مخاطبان خود را افزایش دهد.
دولت و مجلس باید مشکلات صنفی خبرنگاران را برطرف کنند
وی افزود: معتقد هستم که دولت و مجلس باید مشکلات صنفی و معشیتی خبرنگاران را به صورت اساسی برطرف کنند.
وی با بیان اینکه رقابت کیفی در روزنامه نگاری نوین حرف اول را می زند گفت: لرستان متاسفانه سیستم حرفه ای روزنامه نگاری ویا خبرنگاری نداریم و یا ضعیف است و بیشتر صرف اقتصادی آن در نظر گرفته می شود.
این فعال رسانه ای در لرستان بیان کرد: گزینش علمی برا جذب خبرنگاران وجود ندارد افراد باید مراحل آموزش را کسب کنند و همواره باید مطالعات اولیه آیین نگارش فارسی را فرابگیرند.
شرفی همچنین گفت: سیستم حرفه ای خبرنگاری و روزنامه نگاری هشت سال است که رها شده و جنبه اقتصادی آن مدنظر است همچنین نشریات مکتوب از نظر محتوا توانایی رقابت کیفی با نشریات دیگر استان ها را ندارند.
وی استعدادیابی، آموزش مستمر و گزینش علمی و تخصصی را لازمه جذب خبرنگار و روزنامه نگار در نشریات عناون کرد و افزود: روزنامه نگاری نوین با فضای مجازی پیوند خورده است و باید کسانی که فعالیت های حرفه ای را دنبال می کنند در این فضا موثر باشند.
وی بیان کرد: خبرنگاران باید از حداقل اطلاعات مورد نیاز حوزه کاری خود آگاه باشند همچنین روزنامه نگاری تخصصی بخشی از روزنامه نگاری نوین است.
بسیاری از افراد بدون فراگیری آموزش های لازم در عرصه روزنامه نگاری فعالیت می کنند
رضا طولابی دیگر فعال رسانه ای لرستان گفت: رسانه های نوین از انتخاب گذشته و باید آنرا به عنوان اجبار پذیرفت چراکه اینترنت مرزها را برداشته و سرعت آن باعث شده در پاره ای از اوقات صحت و دقت خبر زیر سوال برود.
وی بیان کرد: وجود شبکه های مختلف همچنین تمایل شهروندان به حوزه خبرنگاری باعث شده بسیاری از افراد شهروند خبرنگار شوند و بدون آموزش خبر را منتشر می کند و بدون درنظر گرفتن شخصیت افراد آن خبر منتشر می شود.
وی ادامه داد: سواد رسانه ای و دانش بسیاری از افراد فعال در این حوزه باید بالا رود، با انتشار خبر منفی استان ضربه می خورد و عده ای از روی عدم آگاهی، کاری را انجام می دهند.
وی یکی از مزایای برگزاری میزگردها را کمک به افزایش دانش و سواد رسانه ای افراد عنوان کرد و گفت: نشریات کاغذی در یک دهه آینده کم رنگ می شوند و برخی ها که صرف اقتصادی آن را درنظر گرفته شده از بین خواهند رفت و تنها کسانی در این عرصه می مانند که بتوانند جنبه خبرنویسی حرفه ای را رعایت کنند.
عدم آگاهی خبرنگاران غیرحرفه ای باعث ضرر نشریات مکتوب می شود
طولابی افزود: اکنون با گسترش فضای مجازی خبر خیلی سریع سوخت می شود و باید سرعت را در نظر گرفت هرچند باید دقت و صحت آن را رعایت کنیم.
وی با انتقاد بر اینکه هیچ سازوکاری برای ورود افراد به عرصه خبرنگاری وجود ندارد اضافه کرد: برخی از افراد تمایل دارند تنها نام خبرنگار را یدک بکشند و بدون آموزش های لازم در این عرصه به صورت غیرحرفه ای فعالیت می کنند.
عضو سابق هیات مدیره خانه مطبوعات ادامه داد: برخی ها آثاری ندارند و این اثرها را از کسانی دیگر می گیرند و در جشنواره ها شرکت می کنند تا بتوانند کارت خبرنگاری دریافت کنند.
طولابی ادامه داد: نیاز به گذراندن دوره های آموزشی وجود دارد عدم آگاهی برخی افراد در حوزه خبرنگاری باعث ضرر به نشریات کاغذی می شود همچنین نشریات محلی به دلیل نداشتن پشتوانه مالی ضرر می کنند.
راهی جز انتخاب روزنامه نگاری نوین وجود ندارد
ابوذر بابایی زاده دیگر فعال رسانه ای لرستان در این میزگرد گفت: در همین ابتدای بحث بگذارید تکلیفمان را با سوال مطرح شده روشن کنیم ،بنده روزنامه نگاری نوین را یک ضرورت می دانم و امروزه راهی به جز انتخاب این شیوه وجود ندارد.
وی با اشاره به سرآغاز این سبک روزنامه نگاری از چند دهه ی گذشته ادامه داد: در حقیقت روزنامه نگاری نوین یعنی عبور از سنت؛ البته بنده روزنامه نگاری نوین را عبور از اصول اولیه روزنامه نگاری نمی دانم، بلکهعبور از یک قالب کلیشه ای می بینم که در حال آسیب زدن به روزنامه ها می باشد.
وی بیان کرد: رسانه در ایران برای رسیدن به اهدافی همچون آگاه سازی ، بی شک دو راهکار برای خود تعریف کرده است ، ابتدا جذب مخاطب و سپس جذب مشتری ، جذب مشتری یعنی به دلیل عدم وجود اقتصاد غیردولتی پایدار برای حمایت نشریات ،مطبوعات برای همان هدف آگاه سازی باید ابتدا ماندگار باشند و برای ماندگاری نیازمند منابع مالی هستند مانند همین رپورتاژ و آگهی های دولتی که به اقتصاد نشریات کمک می کنند.
وی اضافه کرد: نشریات دولتی روزنامه های سنتی هستند که هم مشتری و هم مخاطب خود را دارند یعنی حداقل برای تامین اقتصاد چاپ کمتر نیازمند جذب منابع مالی غیر دولتی می باشند، لذا این روزنامه های غیردولتی هستند که راهی ندارند جزء آنکه به دنبال روزنامه گاری نوین بروند سبکی که می تواند به جذب مخاطب و نهایتا جذب مشتری به این روزنامه کمک کند چرا که روزنامه ای که مخاطب دارد ، مشتری نیزترغیب به حمایت از ان می گردد.
بابایی زاده بیان کرد:البته در حوزه یادداشت نویسی و گزارش است که روزنامه نگاری نوین ملموس و قابل فهم می شود اما سد راه بین روزنامه نگاری نوین چیست!؟ عدم سواد رسانه ای مدیران است و این یکی از مشکلات پیش رو در این حوزه می باشد، چرا که برخی مدیران سواد رسانه ای برای تشخیص محتوای روزنا مه ها را ندارند و گویی برای او تفاوتی ندارد که کدام روزنامه امروز تلاش می کند تا از کیفیت و محتوای بالاتری برخوردار باشد.
وی بزرگترین آسیب سطح سواد رسانه ای را مدیران در لرستان برشمرد و گفت: هرچند من احساس می کنم این موضوع در پایتخت برطرف شده است ، مثلا زمانی که رییس جمهور برای یک طنز بی قانونی،شخصا پیام می نویسد این یعنی داشتن سواد رسانه ای فردی که علیرغم انتقاداتی که به ایشان وارد است اما در این حوزه اینگونه ورود پیدا کرده است.
وی پیرامون انکه آیا روزنامه های مکتوب در بلند مدت همچنان وجود خواهند داشت یا اینکه جای خود را به رسانه های مجازی خواهند داد گفت: امیدواریم در دهه های آینده همچنان روزنامه باقی مانده باشد، اما برای کسانی که صرفا روزنامه را برای کار اقتصادی می خواهند ممکن است این امید ماندگاری کمتر باشد و روزی ما شاهد پاک شدن فضای مطبوعاتی از برخی نشریات غیرکیفی خواهیم بود.
انتشار روزنامه در کشورهای پیشرفته حرف اول را می زند
این فعال رسانه ای لرستان ادامه داد: باتوجه به اینکه فیلترینگ در فضای مجازی در سایر کشورها وجود ندارد اما روزنامه ها در کشورهای پیشرفته حرف اول را می زنند.
وی افزود: فضای مجازی برای مطبوعات خطر نیست چراکه ابزاری در خدمت روزنامه شده است و این هنر من است که باید از این فضا برای رشد بیشتر نشریات مکتوب خودم چه در بحث جذب مخاطب و حتی مشتری استفاده کنم .
بابایی زاده بیان کرد: خوشبختانه این افسارگسیختگی که در حوزه خبرنگاری وجود دارد در حوزه روزنامه نگاری کمتر است.شاید یک خبرنگاری بتواند با کپی کردن یک خبر، کار خود را پیش ببرد اما در حوزه روزنامه نگاری ، حتما باید روزنامه نگار توان یادداشت نویسی و تحلیل مسائل مختلف را داشته باشد.
وی اضافه کرد: من مخالف مجوز گرفتن نشریات نیستم به شرط آنکه مدیران ما دارای سواد رسانه ای بالایی باشند و نشریات کیفی را از نشریات بدون محتوا تشخیص دهند که این قطعا باعث ادامه حیات نشریات کیفی خواهد شد.
بابایی زاده ادامه داد: خبرنگاران و روزنامه نگاران زنجیروار بهم وصل هستند و با تضعیف یک بخش، بخشی دیگر هم ضعیف می شود، باید تاسف خورد که اینروزها حتی حیات ما به دلالان کاغذ هم گره خورده است، چرا که گویی اگر آنان بخواهند به ما رحم کنند،کاهش نرخ کاغذ باعث افزایش سطح کیفی روزنامه ها می شود.
وی گفت:البته اینکه رسانه ها قدری فراموش شده اند واقعیت این است که در پایتخت، دغدغه دفاع از کشور در مقابل مسایل مختلف خارجی باعث شده است سطح تمرکز دولت بر روی برخی مسائل داخلی کاهش یابد.
وی ادامه داد: لذا این تمرکز در سیستم وزارت فرهنگ و ارشاد همچنین وزارت کشور نیز پایین آمده است، آن میزان که تیترهای منفی و واقعی که در لرستان منتشر شد انتظار این بود حداقل وزیر کشور نماینده ای را مامور می کرد برای بررسی اما ، گویی شاهد یک بیخیالی خطرناک در پایتخت در بحث توجه به برخی استانها مانند لرستان هستیم.
وی ریشه این مدل رفتاری مسئولان را بی تاثیر بر کار رسانه ها هم ندانست و افزود: چرا برخی از روزنامه ها که در گذشته برند بوده امروز دیگر آن رنگ و لعاب را ندارند، اتفاقات که در کشور و در سطح استان رخ داده انگیزه و میل به رفتن به سمت کارهای نوین را از صاحبان و کارشناسان این حوزه گرفته است.
استاندار لرستان فکری به حال مطبوعات کند
بابایی زاده بیان کرد: اولین شرط حیات نشریات، اقتصاد است هرچند که باید بگوییم وظیفه آنان آگاه سازی می باشد، سطح استان اقتصاد آشفته ای دارد بخش خصوصی قوی وجود ندارد بخش دولتی هم گویی ورشکسته است.
وی ادامه داد: چه شده است که در استان همدان ۱۵۰میلیون تومان برای تجلیل روز خبرنگار در نظر گرفته شده و اعلام می کنند تا پایان مرداد بدهی به نشریات تسویه می شود، چرا در استان لرستان این موضوع رخ نمی دهد این موضوع که دیگر به ترامپ و یا برجام ربطی ندارد.
وی اضافه کرد: وقتی مدیریت ارشد لرستان به روزنامه نگاران کمتر توجه کند مدیران زیردستی هم به ایشان نگاه می کنند، من می دانم استاندار لرستان سواد رسانه ای دارد اما باید هرچه زودتر فکری به حال مطبوعات داشته باشند.
روزنامه نگاری نوین به عنوان یک اصل، ضرورت است
محدثه مقدم دیگر فعال رسانه ای لرستان اظهار داشت: روزنامه نگاری نوین به عنوان یک اصل و شاخص ضرورت است اما متاسفانه در لرستان به این موضوع توجه نمی شود چراکه نیازمخاطب را نمی دانیم شاید به بخش عمده و اهمیت کارمان خیلی واقف نباشیم.
وی بیان کرد: خبری را بدون تفکر به عواقب آن منتشر می کنیم که این امر با روزنامه نگاری نوین منافات دارد و در شرایطی هستیم که برخی از خبرنگاران به خود زحمت پیداکردن سوژه و نیاز جامعه را نمی دهند.
وی اضافه کرد: جوانان به معنای مکتوب رسانه گریز شده اند، فضای مجازی زندگی واقعی جوانان شده و نتوانسته ایم نیاز جامعه امروز را آنطور که باید بررسی و جوانان را ترغیب به خواندن روزنامه کنیم.
به گفته وی اکنون بانک اطلاعاتی دقیقی از خبرنگاران و روزنامه نگاران استانی وجود ندارد که نیمی از آن باید اداره ارشاد را به عنوان متولی و نیمی دیگر را مقصر هوچی گرایی های برخی نشریات عنوان کرد.
وی ادامه داد: اگر ارشاد لیستی را تحویل دهد و نام فردی در آن نباشد قطعا برخی از نشریات برخورد نامناسب می کنند.
مقدم افزود: نشریه یعنی اطلاع رسانی پایدار اما برخی خبرنگاران در جلسات حین سخنرانی مسئول را نمی شناسند که در این زمینه باید اطلاعات روزنامه نگاران بروز باشد و در موضوعات مختلف باید تحقیق کنیم.
وی گفت: رسانه های لرستان با روزنامه نگاری نوین بیگانه هستند و قسمتی از مشکل به منابع خبری بستگی دارد، مخاطب گریز شده ایم زاویه دید نسبت به موضوعات نداریم.
وی ادامه داد: در آموزش ها کوتاهی کرده ایم و باید به دنبال یک جریان پایدار برای رشد خبرنگاران باشیم.
/۶۰۶۰/۳۲۱۰/۷۲۶۴