زبان هر ملتی نه فقط وسیله ارتباط و مایه وحدت اقوام مختلف آن کشور؛ که هویت بخش و معرف آن فرهنگ در سطح جهان است. آموزش زبان هر کشوری در خارج از مرزها نیز ضمن کمک به گسترش فرهنگ آن کشور و بهبود روابط در دو سطح رسمی و مردمی، نشانه اقتدار ملی است.
زبان فارسی یکی از زبان های شاخه هندواروپایی است که مردمان از حدود چهار هزار سال پیش در بخشی از جغرافیایی که اکنون به نام ایران می شناسیم، با آن سخن می گفته اند. این زبان در گذر زمان، مراحلی را پشت سر گذاشته که شامل فارسی باستان، فارسی میانه و فارسی نوست. زبانی که امروزه به آن سخن می گوییم در کتب تاریخ ادبیات و دستورهای تاریخی فارسی دری خوانده می شود و دنباله فارسی میانه زرتشتی است و به نوشته ذبیح الله صفا، مورخ ادبی مطرح، در جلد اول تاریخ ادبیات ایران از زمان حکومت صفاریان در قرن سوم هجری قمری (۲۵۶ ه. ق) در ایران پا گرفت.
زبان فارسی از سال ها قبل در دانشگاه های مختلفی تدریس می شده و غیر از دانشجویان علاقه‌مند دانشجویان رشته های شرق شناسی، ایرانشناسی، مطالعات غرب آسیا، اسلام شناسی و مانند آن معمولا زبان فارسی می خوانند. آموزش زبان فارسی در داخل کشور نیز توسط نهادهای مختلفی مانند موسسه لغت نامه دهخدا یا گروه های ادبیات فارسی دانشگاه هایی مانند دانشگاه تهران یا دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین انجام می شود. بنیاد سعدی که در سال ۹۱ و با حضور معاون اول رئیس جمهوری و دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی همچنین وزرای امور خارجه، فرهنگ و ارشاد اسلامی و علوم، تحقیقات و فناوری به عنوان عضو هیات امنای این بنیاد و بعد از انحلال شورای گسترش زبان فارسی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تاسیس شد، وظیفه ستادی نسبت به تهیه کتب و مواد درسی آموزش و آموزش مربیان زبان فارسی همچنین برگزاری دوره های دانش افزایی دانشجویان خارجی زبان فارسی را برعهده دارد.
هشتادوهفتمین دوره آموزش زبان فارسی با حضور ۳۰ فارسی‌آموز از ۹ کشور جهان شامل هند، آلمان، ترکیه، روسیه، بلژیک، ایتالیا، پرتغال، یونان و ارمنستان از ۲۲ تیر آغاز شده و تا ۱۶ مرداد و بعد از برگزاری آزمون پایان دوره تمام می شود. این فارسی آموزان علاوه بر شرکت در کلاس های مهارت چهارگانه زبانی، تقویت واژگان و شناخت فرهنگ و تاریخ ایران به ۱۷ نقطه از مناطق تاریخی و فرهنگی تهران نیز سر می زنند و در سفری چهارروزه به همدان می روند.
یادگیری زبان با معلم اسکایپی
دو جوان روس دانشجوی رشته روابط بین الملل در دانشگاه بین المللی دولتی مسکو از جمله فارسی‌آموزانی هستند که در این دوره شرکت دارند. آنها یادگیری زبان فارسی را در مسکو آغاز کرده و دانش زبانی آنها در حد متوسط است و برای تقویت آن به ایران آمده اند، یکی از روزها و بعد از کلاس های ساعت آموزش و در فرصت ناهار با آنها صحبت کردیم.
آنا اوژاکینا/ Anna Uzhakina دختر بیست ویک ساله دانشجوی رشته روابط بین الملل با گرایش زبان و ادبیات ایتالیایی است و سه زبان روسی، انگلیسی و ایتالیایی را می داند و چهارمین زبان را برای یادگیری فارسی انتخاب کرده است. آنا از یک سال قبل بادیدن یک فیلم فرانسوی که رگه هایی از حضور ایرانیان در آن بوده به یادگیری زبان فارسی علاقمند شده است.
از او پرسیدم چطور یادگیری زبان فارسی را آغاز کردی و گفت: تابستان گذشته با یک معلم آذری که در آذربایجان بود و غیر از فارسی زبان عربی نیز می دانست؛ با اسکایپ شروع یه یادگیری زبان فارسی کردم. سپس از اول پاییز به بنیاد مطالعات ایران در مسکو رفتم و یک سال هم آنجا زبان فارسی یاد گرفتم. برای اینکه یادگیر زبان فارسی را در ایران ادامه دهم اول می خواستم به موسسه لغت نامه دهخدا بروم اما کارهای اداری زیادی داشت، بعد در مورد بنیاد سعدی شنیدم و مدارک لازم را پر کردم و برای دوره پذیرفته شدم.
اوژاکینا در این مورد که آیا یادگیری زبان فارسی می تواند بعدها در یافتن شغل به او کمک کند گفت: زبان فارسی را خیلی دوست دارم و فکر می کنم فرصت های شغلی زیادی هم برای آن هست، روس های زیادی در بوشهر کار می کنند و در روسیه نیز ایرانی هایی هستند اما فعلا نمی دانم چه می شود.
این فارسی آموز روس در مورد آشنایی با شاعران ایرانی: عمر خیام را می شناسم و شعرهای او را به روسی و فارسی خوانده ام، از شاهنامه هم چند داستان را به روسی خوانده ام؛ داستان رستم و سهراب را خیلی دوست داشتم. ترجمه های روسی این شعرها را بیشتر دوست دارم.
اوژاکینا گفت: در اتحاد جماهیر شوروی سابق زبان فارسی مثل زبان تاجیک بود؛ زیرا کتاب های شاعران ایرانی به زبان روسی خیلی خوب ترجمه شده و ترجمه های این کتاب ها در دسترس همه بود. من هم ترجمه آثار ادبیات قدیم ایران را خیلی دوست دارم و می خواهم آنها را به فارسی بخوانم.
مردم روسیه ایران را می شناسند
او در مورد تصویری که از قبل در مورد ایران داشته و تصویر واقعی از این کشور گفت: ایران کشور خیلی زیبایی است و فکر می کنم خیلی از مردم دنیا هیچ چیز از ایران نمی دانند؛ اما روسیه یکی از کشورهای دوست ایران است و مردم روسیه بیشتر ایران را می شناسند. من هم دوباره به ایران می آیم، دلم می خواهد ایران را در همه فصل ها ببینم این بار می خواهم زمستان به ایران بیایم، برای اینکه اسکی کنم.
ویتالی/Vitali دیگر دانشجوی روس است که در رشته روابط بین الملل تحصیل می کند، از دو سال قبل شروع به یادگیری زبان فارسی کرده و نسبت به بقیه بهتر فارسی حرف می زند؛ البته فارسی با لهجه دری.
او در مورد آغاز یادگیری زبان فارسی می گوید: دو سال قبل زبان فارسی به عنوان یک گروه در دانشگاه ما نبود، بلکه گروه زبان دری و تاجیکی بود. در این گروه ثبت نام کردم؛ زیرا خیلی دوست داشتم در افغانستان، تاجیکستان یا ایران در سفارت روسیه کار کنم. ولی برای اینکه در ایران کار کنم و زبان فارسی من بهتر شود، به بنیاد سعدی آمدم.
از طریق مدیر گروه زبان دری و تاجیکی با وبسایت بنیاد سعدی آشنا شدم، ثبت نام و بعد از چند ماه همه مدارک را پر کردم، پذیرفته شدم و به ایران آمدم.
عمر خیام را تا حدی می شناسم شعرهای او را به فارسی و روسی خوانده ام، البته از ترجمه روسی شعرهای او بیشتر خوشم آمد.
ویتالی در مورد دلیل علاقه مندی به زبان فارسی گفت: الفبای فارسی با الفبای روسی خیلی فرق دارد، همیشه می خواستم این نوع الفبا را بیاموزم. زیرا بسیار مقبول است و دوست دارم ادبیات قدیم ایران را هم بخوانم.
در دانشگاه ما کتابخانه بزرگی هست که کتاب های ادبیات قدیم ایران، هند، چین و دیگر کشورهای خاورمیانه در آن هست. بعضی از این کشورها قبلا جزء اتحاد جماهیر شوروی سابق بودند، می خواهم کتاب های آنها را بخوانم و با تاریخ آن کشورها آشنا شوم.
این فارسی‌آموز روس در مورد برداشتی که از مردم ایران بعد از حدود سه هفته زندگی در تهران دارد می گوید: مردم ایران خیلی خوب هستند؛ اگر مثلا در خیابان گم شوم می گویند کجا بروم و نقاط دیدنی شهر کجاست و وقتی در فروشگاه یا مغازه ای هستم، مردم راهنمایی می کنند و اصلا به خاطر پول دروغ نمی گویند.
او که برای اولین بار به ایران آمده در مورد درکی که از این کشور بعد از دیدن آن دارد می گوید: در دانشگاه و معمولا جوانان روسیه می دانند ایران کشور مدرن و بزرگی است و ولی بیشتر سالمندان خوب ایران را نمی شناسند. از نظر من ایران با کشور ما (روسیه) فرق زیادی ندارد؛ زیرا ساختمان ها خیلی شبیه روسیه هستند غیر از مساجد. بناها خیلی قشنگ هستند.
ویتالی در مورد اینکه بازهم در دوره ها شرکت می کند یا خیر گفت: یک ماه کافی نیست و باید دوباره چند ماه دیگر زبان را بیاموزم و شاید سال آینده یا دو سال بعد به ایران بیایم.