بشر امروز که از گذشته تاکنون در پی کسب معیشت خود بود سال ها طول کشید تا بتواند از محیط پیرامونی خود چگونه برای زنده ماندن و تامین غذا خوب بشناسد تا به حیات خود در برابر حوادث و بیماری ها مقاومت کند.
هرچند این ظرفیت ها از گذشته بود ولی انسان دانش و شاید توان آن برای بکارگیری از این امکان نداشته لذا به دنبال سهل بودن تامین غذای مورد نیاز بوده ولی امروز با رشد جمعیت و تکنولوژی، دیگر بشر به روش سنتی قانع نیست و از همه توان برای گسترش آن تلاش می کند.
یکی از این ظرفیت ها، استفاده از زمین های شور کنار ساحل برای آبزی پروری به ویژه ماهی و میگو بوده که از ۲۰ سال گذشته برای تولید ثروت شروع شده و حالا این زمین ها حکم طلا برای متقاضیان در جنوب کشور دارد.
پرورش میگو در دل زمین و آب های شور به عنوان یک صنعت پر سود و درآمدزا توانسته جای خود را در اقتصاد کشورهای صاحب نام باز کند و حتی می تواند در قالب کالای صادرات غیر نفتی جایگزین نفت شود.
دست اندرکاران این حوزه با استفاده از نظر صاحب نظران و همچنین بهره گیری از فناوری های نوین در زمینه افزایش تولید این آبزی در واحد سطح هم اکنون صاحب برند تولید در دنیا هستند.
سابقه پرورش میگو در دنیا، ایران و هرمزگان
قدمت پرورش میگو در دنیا طولانی بوده ولی پرورش تجاری آن به دهه ۱۹۷۰ در کشور ژاپن بر می گردد، به طوری که هم اکنون از کشورهای چین، تایلند، فلیپین، اندونزی، سنگاپور، مالزی، هند در قاره آسیا، کشورهای مکزیک، پاناما کاستاریکا واکوادور در قاره آمریکا به عنوان مهم ترین تولید کننده این آبزی نام برده می شود.
هر چند سابقه پرورش میگو به صورت حرفه ای در ایران به اواخر دهه هفتاد هجری خورشیدی می رسد اما پس از افت و خیزهای فراوان از اواخر دهه هشتاد شاهد فعال شدن تعداد زیادی از سایت ها بودیم.
در این میان هرمزگان به عنوان یکی از استان های پیشرو که با توسعه همه جانبه چرخه تولید میگو و جایگزین کردن گونه وانامی به جای دیگر میگوهای پرورشی (سفید هندی و ببری) در آب های شور توانست با پشت سر گذاشتن استان بوشهر بر جایگاه نخست تولید این اّبزی تکیه بزند.
در دهه اخیر استان ساحلی هرمزگان یکی از چهار استان ساحلی کشور با ۹۰۰ کیلومتر طول از جاسک تا پارسیان و ۱۴ جزیره، ظرفیت بی نظیری برای توسعه و پرورش میگو در ساحل فراهم کرده است.
زمین های ساحلی با وجود اینکه شور بوده و قابلیت هیچ گونه کشت و زرع ندارند ولی بهترین زمین را برای پرورش ماهی و میگو در کنار ساحل به شمار می روند که سود سرشاری را برای سرمایه گذاران فراهم کرده است.
از حدود دو دهه پیش تا کنون تلاش های زیادی برای رونق صنعت آبزی پروری به ویژه میگو درساحل هرمزگان آغاز شده، که عمده این طرح ها توسط بخش خصوصی به نتیجه رسید و در حال حاضر زمین های بسیاری جهت توسعه پرورش میگو به سرمایه گذاران واگذار شده است.
صنعت شیلات و آبزیان که از قدیمی ترین راه های درآمد مردم ساحل نشین جنوب از جمله هرمزگان بوده که دولت به آن توجه ویژه ای داشته و میگوی پرورشی در این استان از نوع وانامی می باشد که تولید آن از سال ۸۸ به صورت آزمایشی در ۲۰ هکتار از مزارع پرورش میگو آغاز شده است.
کاهش هزینه های غذایی، ضریب رشد و بازماندگی بالا، مقاوم بودن به بیماری ها و داشتن دوره رشد کمتر از جمله ویژگی های میگوی وانامی است.
اکنون بیش از ۲ هزار و ۸۳۰ هکتار از زمین‌های پرورش میگو در هرمزگان با ۱۵ سایت و ۲۳۹ مزرعه زیر کشت رفته، ۱۷ مرکز تکثیر میگو نیز فعال می‌باشد که یک هزار و ۴۰۰ میلیون قطعه بچه میگو تولید کرده و از این تعداد ۳۲۰ میلیون قطعه به استان‌های دیگر صادر شده است.
سرمایه اولیه برای پرورش میگو
پرورش میگو در حال حاضر در استان های بوشهر، خوزستان، هرمزگان، سیستان و بلوچستان و طی یکی دو سال اخیر در استان گلستان انجام می شود.
در این مناطق از زمین هایی که برای کشاورزی مناسب نیست، استفاده می شود وهمچنین آب مورد نیاز برای پرورش میگو، آب شور است که احداث مزرعه در کنار خطوط ساحلی این مشکل را برطرف می کند.
این مزارع به دلیل واقع شدن در مناطقی که کمتر محل رفت و آمد هستند، موجب شده برای راه اندازی شان به کانال های آبرسانی و زهکش جهت خروج آب از مزارع و برق رسانی نیاز باشد.
این امکانات را معمولا اداره شیلات انجام می دهد، به این صورت که سایت های آماده بهره برداری از میگو در مناطق یاد شده وجود دارد که سرمایه گذاران می توانند با تهیه بچه میگو و استخدام کارگران برای حفاظت و نگهداری از مزارع کار خود را آغاز کنند.
در حال حاضر حدود ۱۸۰هزار هکتار زمین در کشورمان مستعد پرورش میگو شناخته شده که از این میزان حدود ۱۵۰هزار هکتار مشخص و مزارع در آنها احداث و مابقی نیز در دست اقدام است.
برای احداث مزرعه ای بین ۱۵ تا ۲۰هکتار به سرمایه اولیه تا۸۰۰ میلیون تومان نیاز است و تسهیلاتی که تا دو سال قبل در این زمینه اعطا می شد تا حدود ۲۵۰ میلیون تومان بود.
این هزینه ها برای ایجاد یک مزرعه تولید و تکثیر میگو صرف مواردی شامل، عملیات خاکبرداری، ساخت استخر، ساخت کانال ها، ایجاد ایستگاه پمپاژ، سیستم برق کشی، دستگاه هواده، استخدام نیروی انسانی، خرید بچه میگو، حمل و نقل و سرتینگ و بسته بندی اولیه می شود.
مقایسه تعداد مزارع و تولید میگوی پرورشی در هرمزگان
مزارع پرورش میگو در هرمزگان از ۱۱۷ مزرعه (درپنج سایت) در سال ۹۲ به ۳۶۰ مزرعه در سال ۹۷ (با ۹سایت فعال) و همچنین تعداد استخرها نیز به چهار هزار و ۲۴۵ استخر افزایش یافته است.
میزان برداشت میگو از مزارع پرورشی هرمزگان، از سه هزار و ۲۰۰ تن سال ۹۲ به حدود ۲۰ هزارتن در سال ۹۷ رسیده و این درحالی است که میزان برداشت میگو در واحد سطح نیز از ۲ هزار و ۲۱۹ کیلو گرم به چهار هزار و ۲۰۰ کیلوگرم افزایش یافته است.
در این آمارها سطح زیر کشت خالص استخرهای پرورش میگو در هرمزگان هم اکنون چهار هزار و ۳۴۵ هکتار اعلام شده که در مقایسه با سال ۹۲ حدود سه هزار هکتار افزایش نشان می دهد.
شناسایی ۵۰ هزار هکتار زمین های مستعد پرورش میگو در هرمزگان
افزون بر ۵۰ هزار هکتار زمین های مستعد پرورش میگو در هرمزگان شناسایی شده است و در این طرح، پنج سایت در مجموع به مساحت ۱۴ هزار هکتار در مناطق ساحلی هرمزگان برای پرورش میگو مورد مطالعه قرار گرفته و در حال آماده سازی واگذاری به بخش خصوصی است.
برای رسیدن به تولید میگو در این مقدار از زمین ها، به دو هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان سرمایه نیاز است و متقاضیان بومی در اولویت واگذاری این زمین ها قرار دارند.
صنعت پرورش میگو اشتغال و ارز آوری گسترده‌ای را به همراه خواهد داشت و این طرح‌ها بدون تکیه بر منابع دولتی و فقط با استفاده از توانمندی بخش خصوصی و مردمی اجرایی می‌شود.
آماده سازی بیش از ۲۰ هزار هکتار زمین برای پرورش میگو
استاندار هرمزگان گفت: هرمزگان محور پرورش میگو در منطقه جنوب کشور به شمار می رود و بر اساس برنامه ریزی ها، برای تولید ۱۰۰ هزار تن میگوی پرورشی تا سال ۱۴۰۰ در این منطقه هدف گذاری شده است.
فریدون همتی اظهار داشت: برای این کار باید سرمایه گذاری بخش خصوصی را برای تحقق و ایجاد اشتغال در استان جذب کنیم.
وی خاطر نشان کرد: لازمه جذب سرمایه گذاری بخش خصوصی و ایجاد رونق در حوزه تولید، تسهیل فرآیندها و کاهش زمان صدور مجوزها است که دستگاه‌های اجرایی باید در این راستا توجه و همکاری خوبی داشته باشند.
عالی ترین مقام اجرایی دولت در هرمزگان بیان داشت: تمامی مراحل اجرا، واگذاری اراضی و فعالیت پرورش میگو در هرمزگان به شکل ساماندهی شده و هدفمند انجام می شود و محور و اولویت ما استفاده از نیروها و متقاضیان بومی است.
همتی ادامه داد: با استفاده از ظرفیت و همکاری دانشگاه های استان یک گروه کاری با حضور افراد متخصص در این زمینهس تشکیل و به تحلیل آمار ارائه شده از سوی مرکز آمار در زمینه نرخ بیکاری در هرمزگان پرداخته شود.
وی یادآور شد: برای افزایش تولید میگو پرورشی دست کم تا ۱۰۰ هزار تن ظرف دو سال آینده در هرمزگان برنامه ریزی شده است.
نماینده عالی دولت در هرمزگان تصریح کرد: بر این اساس زمین های پرورش میگو در اختیار شرکت شهرک‌های کشاورزی قرار گرفته است تا با استفاده از مشارکت بخش خصوصی زیر ساخت‌های مناسب در آن ها را آماده کند.
استاندار هرمزگان اضافه کرد: ۱۴ هزار هکتار استخر برای تولید میگو وجود دارد که برای رسیدن به مرحله تولید در آن به ۲۱ هزار میلیارد ریال سرمایه نیاز است و باید از مشارکت بخش خصوصی برای سرمایه گذاری در این بخش استفاده کنیم.
همتی عنوان کرد: این ۱۴ هزار هکتار زمین های پرورش میگو حداقل ۷۰ هزار تن تولید میگو دارد که به تدریج در هر ۶ ماه یکبار با آماده سازی زیرساخت ها زیر بار تولید می روند و اشتغال گسترده ای نیز به ویژه برای نیروهای بومی از جمله در روستاهای ساحلی خواهند داشت.
وی با اشاره به گزارش مرکز آمار ایران در خصوص نرخ بیکاری طی فصل بهار سال جاری افزود: طبق این آمار در حالی افزایش نرخ بیکاری در هرمزگان در فصل بهار نشان می دهد که تعداد بیمه شدگان اجباری تامین اجتماعی در هرمزگان، ۷ هزار نفر افزایش یافته است.
این مقام مسوول بیان کرد: نرخ مشارکت اقتصادی در هرمزگان از میانگین کشوری بالاتر است و این به معنای امید به یافتن شغل در هرمزگان و پیدا کردن شغل توسط افراد جویای کار در این استان می باشد.
بهره برداری از پنج سایت بزرگ پرورش میگو تا سال ۹۹
مدیرعامل شرکت شهرک‌های کشاورزی کشور گفت: پنج سایت پرورش میگو به مساحت ۱۴ هزار هکتار در مناطق ساحلی هرمزگان با ظرفیت تولید ۷۰ هزار تن و ارزآوری ۳۵۰ میلیون دلار در سال ۹۹ به بهره برداری می‌رسد.
علی اشرف منصوری اظهار داشت: هرمزگان با تلاش‌های صورت گرفته از استان‌های پیشرو در اجرای طرح‌های کشاورزی و شیلات است.
وی افزود: درحوزه ایجاد گلخانه‌های تولید محصولات کشاورزی نیز طرح‌های بزرگی در هرمزگان در حال انجام است و تحولات خوبی را در این حوزه شاهد خواهیم بود.
صدور مجوز انتقال بچه میگو از هرمزگان به استان های آبزی پرور
مدیرکل دامپزشکی هرمزگان بیان داشت: با توجه به آغاز فصل پرورش میگو، مجوز مولد، ناپلی(نوزاد) و بچه میگو با نظارت بهداشتی این اداره کل به استان های آبزی پرور کشور صادر شد.
محمد جانباز گفت: هرمزگان هم اکنون به استان های آبزی پرور از جمله گلستان، سیستان و بلوچستان، بوشهر و خوزستان تحت نظارت بهداشتی اداره کل دامپزشکی مولد، ناپلی و بچه میگو ارسال می کند.
وی خاطر نشان کرد: فرآیند صدور مجوز حمل، نظارت بهداشتی و پایش مراقبت آبزی در هرمزگان از اردیبهشت ماه امسال آغاز و تا پایان فصل فعالیت ادامه دارد.
این مقام مسوول ابراز داشت: تولید لارو (بچه) میگو فرآیندی است که در مرکز تکثیر با هدف تامین بچه میگوی مورد نیاز استخرهای پرورش میگو تحت نظارت سازمان دامپزشکی انجام می شود.
مدیرکل دامپزشکی هرمزگان افزود: در صنعت پرورش آبزیان، میگوی مولد به عنوان نخستین بخش چرخه این صنعت جهت تامین بچه میگوی مورد نیاز استخرهای پرورشی نقش حیاتی دارد.
جانباز بیان کرد: هم اکنون نزدیک به ۲ هزار و ۴۵۰ نفر بطور مستقیم در سطح ۴ هزار و ۸۰۰ هکتار از استخرهای پرورش میگوی استان هرمزگان فعالیت دارند.
افزایش ۴۰ درصدی سطح زیر کشت میگوی پرورشی
معاون آبزی پروری شیلات هرمزگان گفت: در حال حاضر سطح زیر کشت میگوی پرورشی این استان به عنوان استان اول کشور در زمینه تولید و پرورش آبزیان ۴۰ درصد رشد داشته است.
عبدالرسول دریایی افزود: ذخیره سازی مزارع پرورش میگو که از اسفند ماه ۹۷ آغاز شده، همچنان ادامه دارد و پیش بینی می‌شود در سال زراعی ۹۸، تولید میگوی پرورشی به ۳۰ هزار تن برسد.
وی ادامه داد: بیش از ۲ هزار و ۸۳۰ هکتار از زمین‌های پرورش میگو در قالب ۱۵ سایت و ۲۳۹ مزرعه به زیر کشت رفته که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۴۲ درصد افزایش داشته است.
معاون آبزی پروری شیلات هرمزگان خاطر نشان کرد: ۱۷ مرکز تکثیر میگو در استان فعال می‌باشد که یک هزار و ۴۰۰ میلیون بچه میگو تولید کرده‌اند و از این تعداد ۳۲۰ میلیون به استان‌های گلستان، سیستان و بلوچستان (چابهار)، خوزستان و بوشهر ارسال شده است.
دریایی تصریح کرد: این میزان تولید بچه میگو، نسبت به مدت مشابه سال ۹۷، ۱۰ درصد رشد داشته است.
وی اظهار داشت: هرمزگان با توجه به شرایط آب و هوایی، قابلیت پرورش میگو دو دوره در سال را دارد به طوری که امسال حدود یک هزار و ۳۱۰ هکتار سطح مفید مزارع جدید اضافه خواهد شد.
اشتغالزایی ۱۴۰ نفر با افتتاح سایت پرورش میگو روستای گزی در جاسک
مدیرکل شیلات هرمزگان بیان داشت: سایت پرورش میگوی روستای گزی جنوبی در جاسک علاوه بر تولید سالیانه یک هزار و ۱۰۰ تن میگو از نوع وانامی، برای ۱۴۰ نفر نیز به طور مستقیم شغل ایجاد شده است.
محسن یکتاپور افزود: وسعت این سایت ۴۹۰ هکتار می باشد که برای احداث آن تاکنون افزون بر ۳۰۰ میلیارد ریال از سوی بخش خصوصی سرمایه گذاری شده است.
وی خاطر نشان کرد: وجود سه بندر صیادی، تجمع درختان حرا، خورهای متعدد، انواع آبزیان تجاری، تنوع فصل های صید و گونه های آبزی از جمله ویژگی‌های شهرستان جاسک است.
این مقام مسوول ابراز داشت: شناورهای صیادی دارای مجوز در این منطقه ۱۹۹ لنج و ۵۷۶ قایق است و تعداد ۷ صیدگاه به طول ۶۰ کیلومتر، ۵ صیدگاه به طول ۵۰ کیلومتر و ۸ صیدگاه به طول ۱۲۰ کیلومتر وجود دارد.
مدیرکل شیلات هرمزگان تصریح کرد: در مجموع فعالیت ۵ هزار و ۳۰۰ صیاد و صید سالیانه ۴۸ هزار و ۴۰۰ تن آبزیان فعالیت شیلانی جاسک در شرق هرمزگان و کشور کم نظیر است.
بررسی زمین های پرورش میگو قبل از واگذاری
رییس سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان هم گفت: قبل از هرگونه واگذاری زمین برای فعالیت های شیلاتی و کشاورزی، مطالعات و مسائل مختلف آن از جمله زیست محیطی توسط دستگاه های مرتبط بررسی و رصد می شود.
علی باقرزاده همایی با اشاره به حساسیت ویژه این سازمان نسبت به مسائل زیست محیطی بیان کرد: فقط از طریق مکاتبه با نهادها و سازمان های مسوول پیش بینی شده در قانون نسبت به واگذاری زمین برای این نوع فعالیت ها اقدام می کنیم.
وی افزود: در شرق شهر بندرعباس به ویژه در حاشیه رودخانه شور اول از اوایل دهه هشتاد تاکنون حدود ۳ هزار و ۵۰۰ هکتار زمین به متقاضیان سرمایه گذاری شامل از دولتی و بخش خصوصی دارای توان مالی برای پرورش میگو واگذار شده است.
به گفته وی، کار مطالعه و طرح واگذاری پنج هزارهکتار زمین برای پرروش میگو در شور دوم شامل روستای جلابی و رودخانه حسنلنگی نیز با همکاری نظام مهندسی و شرکت شهرک های کشاورزی و شیلاتی هرمزگان در دست بررسی است.
رییس سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان ادامه داد: درحال حاضر کار مطالعات برای واگذاری ۲۱ هزار هکتار زمین در حوزه آبزی پروری به افراد توانمند و متقاضیان سرمایه گذاری از طریق شهرک های شیلاتی در دستور کار قرار دارد.
شرق بندرعباس، دارای بهترین زمین های پرورش میگو
مدیرکل حفاظت محیط زیست هرمزگان گفت: براساس مطالعات صورت گرفته توسط شیلات هرمزگان زمین های مورد بحث در شرق شهر بندرعباس به علت نوع بافت خاک و شیب بسیار ملایم به عنوان یکی از مناطق مستعد پرورش میگو شناسایی و تایید شده اند.
حبیب مسیحی تازیانی اضافه کرد: اولویت اول محیط زیست این استان در پهنه های ساحلی و تالابی، گردشگری است و توسعه فعالیت های شیلاتی در اولویت بعد قرار دارد.
وی خاطر نشان کرد: از آنجایی که اکثر توانمندی های پرورش میگو در حاشیه تالابهای ساحلی و جنگلهای مانگرو قرار گرفته و از نظر زیست محیطی حایز اهمیت است لذا اعمال تمهیدات لازم جهت کاهش اثرات سوء به صورت سختگیرانه توسط سرمایه گذاران و نظارت این اداره کل اعمال می شود.
این مقام مسوول، در خصوص شناسایی۵۰ هزار هکتار زمین مستعد پرورش میگو در سواحل هرمزگان و واگذاری آن به پرورش دهندگان گفت: نزدیک به ۳۷ درصد ازآنها در مناطق حفاظت شده محیط زیست قرار دارند.
مسیحی تازیانی عنوان کرد: سابقه احداث نخستین طرحی که در سایت پرورش میگوی شور اول (در شرق شهر بندرعباس) انجام شده به دهه ۸۰ برمی گردد و از نظر محیط زیست فاصله و استقرار آن تا بخش مسکونی شهر رعایت شده است.
۶۰۴۸/۹۹۴۴