حضرت امام محمدتقی(ع) در سال ۱۹۵ هجری قمری در مدینه منوره در دامان پدر بزرگوارش حضرت رضا(ع) و مادر ارجمندش بانویی به نام سبیکه چشم به جهان گشود. نام مبارک ایشان محمد و القاب و کنیه‌های فراوانی دارد که مشهورترین لقب، جواد و معروف‌ترین کنیه‌اش ابوجعفر است.
امام نهم شیعیان در بین مردم به «جواد» معروف بود چراکه ایشان با دست بخشنده در شناسایی و کمک‌رسانی به نیازمندان پیش‌قدم بود و برای ارتباط گسترده و ترویج دین اسلام و آموزه‌های آن، در موقعیت‌های مختلف از مردم دلجویی می‌کرد.
امام جواد(ع) سرچشمه جود و کرم است
یکی از کارشناسان مذهبی در این رابطه گفت: امام جواد(ع) که جوان‌ترین امام شیعیان هستند، در میان ارادتمندان همواره به‌عنوان سرچشمه جود و کرم شناخته می‌شوند.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین عباس خاک بیان کرد: شیعیان از زمان حیات این امام همام تا به امروز برای رفع حوائج خود به‌خصوص حوائج مادی به ایشان متوسل می‌شوند و به اذن خداوند متعال به خواسته خود می‌رسند، به همین دلیل است که از امام جواد(ع) به‌عنوان باب‌الحوائج یاد می‌شود.
وی بیان کرد: توجه امام جواد(ع) به دوستان ویاران خویش بسیار قابل‌تأمل است که نمونه‌ای از آن را می‌توان در نامه ایشان به علی بن مهزیار که با تمام توان از امامت امام جواد(ع) در برابر شبهات پیرامون جانشینی ایشان، دفاع نمود، مشاهده کرد.
وی ادامه داد: امام جواد(ع) در این رابطه، خودشان نامه‌ای را در اوج محبت به این نماینده وفادار نوشتند و در حق او بسیار دعا کردند.
خاک گفت: چنین توجهی از سوی امام جواد(ع) پس از شهادتشان هم در خصوص شیعیان و همه ارادتمندان صادق است و می‌توان آثار آن را در برطرف شدن حاجات مؤمنان مشاهده کرد.
وی بیان کرد: امام جواد (ع) همواره نسبت به رفع مشکلات شیعیان و برخورد صمیمانه با ایشان اهتمامی خاصی داشتند و آنان را نسبت به رعایت حقوق مردم دعوت می‌کردند.
وی ادامه داد: دستگیری امام جواد(ع) از نیازمندان برای همه شیعیان درس بزرگی است که آنان نیز باید در زندگی خود به دنبال رفع مشکلات مردم و کمک به ایشان باشند.
امام جواد(ع) شیعیان را از شبهه‌ای بزرگ نجات دادند
امام‌جمعه شهر قنوات قم نیز گفت: امام جواد(ع) در سنین کودکی به امامت رسیدند و با تلاش بسیار شیعیان را از گرفتار شدن در شبهه‌ای بزرگ که انحراف در مسیر جانشینی امام رضا(ع) بود، نجات دادند.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین رضا کرمی پور بیان کرد: امام رضا(ع) در سنین کهن‌سالی صاحب فرزند شدند و پس از شهادت ایشان در میان برخی شیعیان برای تعیین جانشین امامت اختلاف به وجود آمد چراکه تا آن زمان کسی از خاندان اهل‌بیت(ع) در سنین کودکی به این مقام الهی نرسیده بود.
وی افزود: اما امام جواد(ع) باوجود سن بسیار کم خود، به‌خوبی در جایگاه امامت قرار گرفتند و به‌عنوان جانشین برحق امام رضا(ع) امور شیعیان را سامان دادند.
وی ادامه داد: ایشان به تمام تبلیغات مسمومی که در رابطه با چگونگی ادامه یافتن جریان امامت پس از امام رضا(ع) مطرح می‌شد، پایان دادند و بار دیگر این حقیقت که جانشینان رسول اکرم(ص) از سوی خداوند متعال تعیین می‌شوند را برای مردم هویدا ساختند.
کرمی پور گفت: امام جواد(ع) نشان دادند که امام تعیین‌شده از جانب خداوند متعال باوجود سن کم از عهده تمام امور مرتبط با امامت برمی‌آید و این جایگاه الهی وابسته به داشتن سن بالا نیست.
وی بیان کرد: این حقیقت به‌غیراز روایات معتبر موجود در میان شیعیان، در جریان به پیامبری رسیدن حضرت عیسی(ع) و حضرت یحیی(ع) در قرآن کریم نیز تصریح‌شده است.
وی ادامه داد: امام جواد(ع) همچنین مظلومانه در سنین جوانی به شهادت رسیدند اما بااین‌وجود تلاش‌های ایشان در دوران سخت حکومت عباسیان، حقیقت اسلام را برای همیشه تاریخ زنده نگاه داشت.
حضرت امام جواد(ع) عقاید امامیه را تثبیت کرد
همچنین عضو هیات علمی فرهنگستان علوم اسلامی قم گفت: حضرت امام جواد(ع) در انتقال فرهنگ و معارف اهل بیت (ع) و ولایت پذیری موفق عمل کرده و در زمان ایشان عقاید امامیه چنان تثبیت شد که بعد از آن حضرت دیگر شاهد انشعاب در میان شیعیان نبودیم.
حجت الاسلام والمسلمین محمد جعفر حسینیان خاطرنشان کرد: در زمان امام جواد (ع) با وجود کارشکنی های دستگاه حاکم، فتنه انگیزی ها و توطئه های دوران، شیعه به وحدت نظر قابل توجهی رسیده بود؛ البته تلاش امامان قبل از امام جواد(ع) نیز در این زمینه بسیار موثر بود.
وی ادامه داد: شیعیان نیز در زمان امام جواد (ع) در دو حادثه از جمله آزمون پذیرش امام خردسال و تثبیت عقاید شیعه، سربلند بیرون آمدند.
وی گفت: امام جواد (ع) در زمان آغاز زعامت و امامت خود تنها هشت سال سن داشتند و به سن بلوغ نرسیده بودند به همین دلیل دشمنان برای انحراف شیعیان شبهات زیادی را وارد کرده بودند ولی موفق نشدند؛ یکی از مهمترین ویژگی های امام جواد (ع)، علم ایشان بود، علم امام مانند روحی است که در وجود ایشان قرار دارد و همه حقایق در قالب آن روح به امام جواد (ع) عطا می شد.
استاد حوزه علمیه قم ادامه داد: امام جواد (ع) در زمینه مدیریت اجتماعی، ولایت تاریخی و حقایق که در عالم تکوین قرار بود اتفاق بیفتد، علم کامل داشتند؛ آن حضرت در سن کودکی به امامت رسیده ولی خیلی ها سعی کرده بودند که موضوع سن ایشان را در مناظره ها مطرح و امام را محکوم کنند ولی امام جواد(ع) به داستان حضرت عیسی(ع) و سخن گفتن ایشان در گهواره و برخی آیات قرآن در این زمینه اشاره و حقانیت خود را اثبات کردند.
وی گفت: امام جواد (ع) در سن هشت سالگی تمام ویژگی های امامان ما در بزرگسالی در زمینه علم مطلق، علم لدنی، ولایت پذیری و عصمت را دارا بودند؛ در زمان قبول ولایتعهدی امام رضا(ع)، تغییرات اساسی در جغرافیای شیعه اتفاق افتاده و سازمان بزرگ را تشکیل دادند و بعد از ایشان، امام جواد(ع) به خوبی نقش هدایتگری را ایفا کردند.
حسینیان خاطرنشان کرد: مدیریت سیاسی امام جواد(ع) به گونه ای بود که باعث وحشت دستگاه خلافت و برآشفته شدن بنی عباس شده به همین دلیل ایشان را در شرایط سخت به شهادت رساندند؛ درحوزه فرهنگی حضرت امام جواد(ع) زمینه سازی های خوبی برای نهضت های آینده اسلامی ایجاد کرده بودند.
وی ادامه داد: مامون نیز با تمام وجود قدرت سیاسی و امکانات فرهنگی خود را در خدمت نهضت ترجمه قرار داده تا افکار یونان و فلاسفه بیرون از اسلام را وارد جامعه کرده تا به این وسیله بتواند با علم امام جواد(ع) مبارزه کند؛ برخی به اشتباه تصور می کنند نهضت ترجمه دلیلی بر علم دوستی مامون است درحالی که هدف او باز کردن میدان جدیدی برای درگیر شدن با علم امام بود.
امام جواد(ع) باتربیت در دریای معرفت امامت و ولایت در سن هفت‌سالگی به امامت رسید، دوران امامت ایشان مصادف با مامون و معتصم بود و هفده سال رهبری شیعیان را به عهده داشت؛ امام جواد(ع) با تمام محدودیت‌های که حاکمان زمانش ایجاد کرده بودند از طریق نصب وکلا و نمایندگان، ارتباط خود را با شیعیان حفظ می‌کرد.
ایشان دارای خصوصیت‌های اخلاقی و اجتماعی منحصربه‌فردی ازجمله بردباری، نیکو سخن گفتن، عابد و ایثار، پاسداری از حریم امامت، پارسایی، نبوغ در علم و دانش و سایر رفتارها بود به‌گونه‌ای که باشخصیت بی‌نظیر و جامع کمالات و فضایل علمی و اخلاقی، دوست و دشمن را تحت تأثیر قرار می‌داد و به اعجاب و تحسین وامی‌داشت.
این امام همام باآنکه در سن کودکی به امامت رسید ولی ازلحاظ بعد علمی دارای کمالات و اندیشه‌های سیاسی در مرتبه بالایی قرارداشت، ایشان شاگردانی را تربیت کرد که حدیث‌های بسیاری از آن امام، در کتاب‌های مختلفی ازجمله عیون اخبار الرضا، تحف العقول، مناقب و بحارالانوار جمع‌آوری‌شده است، همچنین این امام معصوم در مناظره‌ها و گفت‌وگوهایی که حاکمان دورانش با سایر ادیان و مذاهب برگزار می‌کردند با بار علمی فراوان شرکت کرده و به پرسش‌ها پاسخ می‌داد به‌گونه‌ای که دانشمندان در مقابل دریای علم و کمال ایشان زانو می‌زدند.
سرانجام امام جواد(ع) آخر ماه ذی‌القعده سال ۲۲۰ هجری قمری به شهادت رسید و در کنار بارگاه منور جد بزرگوارش امام موسی کاظم(ع) به خاک سپرده شد.
۷۴۰۵/ ۶۱۳۳/