وزارت خزانه داری آمریکا که باید کار اقتصادی و مالی کند، با تبدیل شدن به اتاق جنگ (اقتصادی) از طریق دفتر کنترل دارایی های خارجی خود، دیروز ظریف را به تبعیت مستقیم و غیرمستقیم از حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب متهم کرد و او را در فهرست تحریمی خود قرار داد.
بسیاری از مقامات ، نهادها و رسانه های جهان این تصمیم آمریکا را اقدامی از سر استیصال ارزیابی کرده و نوشته اند که هنوز معلوم نیست این تحریم چه تاثیری بر سفر او به نیویورک و حتی روند مذاکرات دو کشور خواهد داشت.
در یکی از مهم ترین این واکنش ها، اتحادیه اروپا اقدام امریکا در مورد تحریم ظریف را محکوم و اعلام کرد که این اتحادیه به همکاری با ظریف ادامه خواهد داد زیرا حفظ روابط دیپلماتیک با تهران از اهمیت زیادی برای این اتحادیه برخوردار است.
سایت بی بی سی انگلیس نوشته است که هرچند این تحریم ها ظاهرا فقط دارایی های آقای ظریف و معامله با او را هدف می گیرد اما معلوم نمی کند که آیا مانع سفر او به آمریکا برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل متحد خواهد شد یا نه.
همین رسانه به نقل از یک سخنگوی وزارت خارجه آمریکا که نخواست نامش فاش نوشت که سفر آقای ظریف به نیویورک برای انجام این امور می تواند "به طور موردی بررسی شود" چون آمریکا در این زمینه تعهداتی به سازمان ملل متحد دارد.
روزنامه انگلیسی هافینگتن پست نیز صبح امروز در تحلیلی نوشت که اقدام دولت آمریکا در تحریم محمد جواد ظریف نه تنها در حقیقت درهای مذاکره با تهران را بست، بلکه شانس دیپلماسی موجود برای کاهش تنش میان ایالات متحده و ایران را نابود کرده است.
در این تحلیل آمده است: دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا در حالی مدعی مذاکره با تهران و دوری از جنگ میان دو کشور است که اقدامات وی با سیاست های فشار حداکثری علیه ایران کاملا با سخنان و رویکرد وی در تضاد است.
البته طرح تحریم وزیر خارجه ایران از سوی آمریکا یک ماه قبل هم مطرح شده بود اما دولت آن کشور به نوعی از موضع خود عقب نشینی کرده بود.
بنا به گزارش سوم تیرماه خبرگزاری رویترز، موضوع تحریم ظریف تا آنجا پیش رفته بود که حتی وزارت خزانه‌داری آمریکا پیش‌نویس بیانیه مطبوعاتی آن را نیز تهیه کرده بود، ولی با مخالفت مایک پومپئو، وزیر خارجه آمریکا، از اعلام آن جلوگیری به‌عمل آمد.
البته خود ظریف نیز پیشتر (سوم تیر) که احتمال تحریم او را مطرح کرده بودند، در مصاحبه با روزنامه نیویورک‌تایمز گفته بود: «هر کس که من را می‌شناسد می‌داند که من یا خانواده‌ام ملکی در خارج از ایران نداریم. من شخصاً حتی حساب بانکی هم در خارج از ایران ندارم. ایران کل زندگی و تنها تعهد من است. بنابراین، من هیچ مشکل شخصی با تحریم‌های احتمالی ندارم.»
وزیر خارجه ایران افزود: «تنها تأثیر-و احتمالاً تنها هدفِ- قرار دادن من در فهرست تحریم، محدود کردن توانایی من برای برقراری ارتباط است و شک دارم که این کمکی به کسی بکند. مطمئناً این کار، احتمال تصمیم‌گیری از روی آگاهی در واشنگتن را محدود خواهد کرد.»
به همین دلیل در همان ایام (سوم تیر) بود که شبکه تلویزیونی سی ان ان آمریکا در واکنش به تحریم‌های جدید دولت ترامپ علیه ایران گفته بود که اقدام علیه ظریف عملا احتمال هرگونه دیپلماسی را از بین می‌برد، آن هم با اعمال تحریم‌های سخت علیه دیپلمات ارشد یک کشور.
در همان روز "میشل کوزینسکی" تحلیلگر ارشد بین‌الملل این شبکه با انتقاد از این اقدام ترامپ گفت که سابقه نداشته که دولتی در آمریکا رهبر یک کشوری را تحریم کند و حتی علیه فردی مانند ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه نیز رویکرد مشابهی نداشته است.
وی گفت که ترامپ از این دستور به عنوان مثال تازه‌ای برای ضربه زدن به توافق هسته‌ای استفاده می کند چون بنا بر نظر بسیاری از ناظران بین المللی، در واقع اقدامات آمریکا وضعیت خاورمیانه را به شرایطی کشانده است که ما اکنون در آن هستیم. یعنی این اقدامات آمریکایی‌ها بودند که تنش‌زا بوده است.
به گفته کوزینسکی، اگر آمریکا از ابتدا از توافق هسته‌ای خارج نمی شد اصولا چنین مسائلی که اکنون شاهد آن هستیم پیش می آمد؟ اگر هدف آمریکا این است که اول منجر به تغییرات در رفتار ایران شود و دوم این کشور را به پای میز مذاکره بکشاند باید گفت با این تحولات و تحریم‌ها حتی علیه ظریف آمریکا به اهداف خود نخواهد رسید.
حتی "سم کیلی" یکی دیگر از کارشناسان این شبکه نیز در این رابطه با زیر سوال بردن ادعای ترامپ مبنی بر اینکه دنبال دیپلماسی و مذاکره بر سر معامله جدید با ایران است، گفته بود: به سختی می‌توان گفت که درهای دیپلماسی چطور می تواند گشوده باشد، چرا که ایرانی‌ها هم بر این نکته تاکید کرده‌اند که اگر آمریکا به توافق هسته‌ای بازنگردد به هیچ عنوان وارد مذاکره‌ای نخواهند شد.
وی همچنین گفت: در میان هواداران ایران در منطقه هستند کسانی که شیعه هم نیستند و از این اقدام سمبلیک و فرمایشی آمریکا عصبانی هستند. اقدامی که علیه رهبری ایران صورت گرفته است. وی تنها یک رهبر یک فرقه خاص نیست بلکه یک رهبر مذهبی است.
کیلی با اشاره به اعلامیه استیون مونچین، وزیر خزانه داری آمریکا درباره اضافه شدن نام آقای ظریف در فهرست افراد تحریمی با اشاره به ادعای آمریکا برای پیگیری رویکرد دیپلماتیک درباره ایران، گفت: این اقدام علیه ظریف عملا احتمال هر گونه دیپلماسی را از بین می‌برد، آن هم با اعمال تحریم های سخت علیه دیپلمات ارشد کشوری. این اقدام حمله به روابط دیپلماتیک به حساب می آید با وجود این که دو کشور رابطه رسمی ای ندارند.
البته این اقدام دیروز منوچین پس از آن انجام شد که دونالد ترامپ در یک یادداشت توئیتری نوشت "به یادداشته باشید ایران در جنگ پیروز نشده و در هیچ مذاکره ای بازنده نبوده است" شاید از نظر دولت ترامپ تحریم ظریف، تضعیف قدرت مذاکراتی جمهوری اسلامی ایران است تا بتوانند در رویای دست یافتن به توافق جدید موفق شوند.
البته خبرگزاری رویترز انگلیس که همسو با سیاست های آمریکا است امروز در این خصوص گزارش داد که یک مقام آمریکایی گفته است که دولت ترامپ با تحریم آقای ظریف درها را به روی مذاکره بالقوه با ایران بر سر برنامه اتمی نمی بندد.
این ادعای رویترز به قدری غیرواقعی است که اقدام اخیر خزانه داری آمریکا که به طور مسلم در هماهنگی با رئیس جمهوری این کشور انجام شده است به خوبی گویای آن است که ادعای مذاکرات بدون پیش شرط از سوی کاخ سفید، ادعایی پوچ است چرا که با تحریم رئیس دستگاه دیپلماسی، راه را بر هرگونه مذاکره ای بسته شده است و مشخص نیست آمریکایی ها قرار است با چه کسی مذاکره کنند.
تناقض گویی در گزارش رویترز و حتی سخنان مقامات آمریکایی به قدری واضح است که به رغم تصمیم قبلی وزارت خزانه داری آمریکا برای چنین اقدام غیر حرفه ای دیپلماتیک، مایک پمپئو، وزیر خارجه آن کشور می گوید دوست دارد به ایران سفر کند.
این اقدام دولت آمریکا به قدری در خود جامعه آمریکا غیرعادی و غیرمنطقی جلوه کرد که ریچارد نفیو، مسئول تحریم های آمریکا در دولت باراک اوباما، رئیس جمهوری سابق آمریکا عصر دیروز گفت که اقدام اتاق جنگ اقتصادی دولت ترامپ برای تحریم وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران مضحکترین اقدامی بوده که تاکنون دیده است.
در یک یادداشت توئیتری نوشت: این اقدام نه تنها بر دیپلماسی ظریف تاثیری نخواهد گذاشت و تاثیر زیادی از لحاظ ایجاد دردسر برای او یا توقیف اموال نخواهد داشت، بلکه فقط سایر سران جهان را به خشم می آورد.
وی حتی در 25 تیرماه در پیام توئیتری دیگری نوشته بود: واقعا احمقانه است. "این چیزها ظریف را از صحبت باز نمی دارد و این نگاه ضعیف و ترسناک است. اما امیدوارم که این [اقدام] کمک کند تا این مزخرفی که دولت ترامپ واقعا می خواهد با ایران برای یک توافق بهتر مذاکره کند را آشکار کند. ترامپ شاید. دولتش؟ هرگز".
حتی 'وندی شرمن' مقام سابق وزارت امور خارجه آمریکا نیز در توئیتی با اشاره به ادعای ترامپ درباره مذاکره بدون پیش شرط، نوشت که تصمیم دولت او برای تحریم محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران کمکی به دیپلماسی نمی کند بلکه ضربه بر رود حل مسائل از طریق دیپلماسی است.
"باربارا اسلاوین" مدیر پروژه ایران در شورای آتلانتیک در واکنش به تحریم وزیر خارجه ایران یادآوری کرد که چرا آمریکا محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان را تحریم نمی‌کند که مستقیم دستور قتل صادر می‌کند.
وی در پیامی توییتری ترامپ را در همه زمینه ها ورشکسته توصیف کرد و نوشت: پس اینطور، ما محمد بن سلمان را تحریم نمی‌کنیم که شخصاً دستور قتل جمال خاشقجی را صادر کرد، اما ظریف را تحریم می‌کنیم که با گفت‌وگو برجام را رقم زد. دولت ترامپ در هر زمینه‌ای ورشکسته شده است".
'جارت بلانک'، هماهنگ کننده سابق اجرای توافقنامه هسته ای ایران در وزارت خارجه آمریکا نیز امروز ضمن انتقاد از برخی افراد دولت ترامپ برای تحریم ظریف از سوی واشنگتن، آنان را احمق، دروغگو و خطرناک نامید.
وی در توئیتی نوشت: درباره اینکه گفته می شود؛ ایالات متحده می خواهد "با کسی که تصمیم گیرنده اصلی است تماس برقرار کند" باید گفت که دولت ترامپ هنوز فرق نماینده مطمئن با مقام تصمیم گیر را نمی فهمد، بنابراین تاکید می کنم که دولت آمریکا در واقع به یک نماینده مطمئن نیاز دارد، نه تصمیم گیرنده".
"کریس مورفی" سناتور ایالت کنتیکت در کنگره آمریکا نیز در واکنش به اقدام اخیر وزارت خزانه‌داری آمریکا امروز چنین توئیت کرد: "اگر موضع ما واقعا این است که می‌خواهیم با ایران مذاکره کنیم، آنگاه شاید نباید مذاکره‌کننده ارشد آن کشور را تحریم کنیم. خود دانید".
"دایان فاینستاین" سناتور دمکرات آمریکا نیز امروز از تحریم ظریف انتقاد کرد و این کار را سبب تشدید تنش کنونی بین واشنگتن و تهران دانست.
وی در توئیتی نوشت: :من بیش از 15 سال است که وزیر خارجه ظریف را می‌شناسم. در حالی که ما اختلاف نظرات خود را داریم، اما او همیشه یک دیپلمات توانمند بوده است. پرزیدنت ترامپ می‌گوید او از توافق هسته‌ای ایران خارج شد تا ایران را مجبور به بازگشت به میز مذاکره کند، اما این اقدام (تحریم ظریف) فرصت انجام چنین مذاکره‌ای را محدود می‌کند. این کار ما را به صلح نزدیک‌تر نمی‌کند بلکه برعکس اوضاع در حال حاضر پرتنش را تشدید می‌کند."
در این بین، رابرت هانتر، مشاور پیشین بین الملل وزارت خارجه آمریکا و سفیر اسبق این کشور در سازمان آتلانتیک شمالی (ناتو) نیز تحریم وزیر خارجه ایران توسط دولت کشورش را "شخصی" کردن اختلافات دو کشور دانست و گفت این اقدام بر خلاف اصول تاریخی دیپلماسی برای یافتن کانال گفت وگو است.
وی در گفت وگو با ایرنا با اشاره به ادعای مقام های آمریکا که گفته اند ظریف "تصمیم گیر" نیست، تصریح کرد: اگر واقعا از نظر دولت ترامپ، آقای ظریف فردی بدون اختیارات است و نماینده قدرت اصلی در ایران نیست، پس چرا او را تحریم کردند؟ این کاری بی معناست.
غیر از مقامات آمریکایی و رسانه های آن کشور رسانه های آسیایی ها هم به این تصمیم خزانه داری آمریکا واکنش منفی نشان دادند.
مثلا خبرگزاری کیودوی ژاپن امروز در گزارشی ضمن بازتاب خبر تحریم وزیر امور خارجه ایران، این تصمیم را در شرایط کنونی باعث افزایش تنش ها ارزیابی کرد.
این گزارش می افزاید: تنش ها بین ایالات متحده و ایران همچنان زیاد است زیرا تهران یک سال بعد از خروج آمریکا از برجام، فعالیت غنی سازی اورانیوم خود را به بالاترین حد رسانده است اقدامی که تهران می گوید واکنشی به عدم اجرای تعهدات طرف های برجام به این توافق بین المللی است.
تلویزیون دولتی "سی سی تی وی" چین نیز امروز با انتشار گزارشی در این خصوص تاکید کرد که واشنگتن با این کار درهای مذاکره احتمالی دو کشور را بست و خطر افزایش تنش ها را بیشتر کرد.
گزارش همزمان به واکنش ظریف به این موضوع پرداخته و می افزاید: ظریف که یکی از مهره های تاثیرگذار در مذکرات برجام بود این اقدام را در کرد و گفت این تحریم هیچ تاثیری در وی ندارد.
خبرگزاری "نووستی" روسیه نیز امروز از پکن گزارش داد که "هوآ چون‌اینگ" سخنگوی رسمی وزرات امور خارجه چین اعلام کرد که مقاماتت پکن شدیداً مخالف تحریم‌های یکجانبه دولت آمریکا علیه "محمدجواد ظریف" وزیر امور خارجه ایران هستند و از واشنگتن می‌خواهند تا برای حمایت از صلح و ثبات در منطقه تلاش بیشتری کند.
سخنگوی وزارت خارجه چین تاکید کرد: چین مخالف این اقدام یکجانبه آمریکاست که از لحاظ حقوقی یک اقدام شدیداللحن بشمار می رود. ما معتقدیم که این مسئله هیچ کمکی به حل و فصل اوضاع نمی‌کند، چون پکن تأکید دارد که مذاکره و گفت‌وگو، اصلی ترین راه حل مشکلات است. آمریکا بارها اعلام کرده که حاضر به گفت‌وگو با ایران بدون هیچ پیش شرطی است و ما امیدوار هستیم که اظهارات و اقدامات آمریکا با یکدیگر مغایرت نداشته باشد".
روزنامه "الاخبار" لبنان نیز امروز در مطلبی باعنوان «واشنگتن فشارهای خود را شدت می بخشد» درباره تحریم ظریف نوشت: این اقدام وحدت گروه های مختلف ایران را بیشتر خواهد کرد.
این مطلب این تحریم را گام جدید واشنگتن درچارچوب اعمال فشار سیاسی حداکثری بر ایران دانست و نوشت: واشنگتن در حالی دست به چنین اقدامی زده است که خواهان گفت وگو با تهران نیز هست، بنابراین بای تاکید کرد که تحریم ظریف تاکید ایران را مبنی بر اینکه گفت وگو تحت فشار به معنی تسلیم است، قوت می بخشد.
براساس این گزارش، این تصمیم آمریکا تلاش های دیپلماتیک را سخت می کند و نیروها و گروه های ایرانی با رویکردهای مختلف را بیش از پیش متحد می سازد، علاوه بر این، تحریم وزیر خارجه ایران درک و برداشت این کشور از اینکه درخواست گفت وگو تحت فشار به معنی تسلیم است، قوت می بخشد.