عبدالله فاضلی روز یکشنبه در گفت و گوی اختصاصی با خبرنگار ایرنا افزود: اکنون آبهای زیرزمینی با کسری ۱۳۰ میلیارد متر مکعبی در مخزن مواجه شده است و مقرر شده این کسری جبران شود. بر این اساس در ماده ۳۵ قانون برنامه ششم توسعه تاکید شده که تا پایان این برنامه باید ۱۱ میلیارد مترمکعب کاهش برداشت محقق شود.
وی ادامه داد: اجرای طرح‌های نوین آبیاری در بخش کشاورزی یکی از نقشهای اصلی در این کاهش برداشت است و اعتبارات بسیار خوبی هم برای آنها در نظر گرفته شده است.
فاضلی گفت: اعتبارات لحاظ شده برای طرح احیا و تعادل بخشی منابع آب با ۱۵ طرح در مجموع ۲۰۰ میلیارد تومان است در حالی که امسال به طرح‌های آبیاری تحت فشار۵۰۰ میلیون دلار اعتبارات داده‌اند و قرار است در هر هکتار ۴ هزار و ۴۰۰ مترمکعب کاهش برداشت و صرفه جویی اعمال کنند.
مدیر طرح احیا و تعادل بخشی منابع آب ادامه داد: طرح احیا و تعادل بخشی منابع آب هدف بزرگ و کلانی در کشور است زیرا وابستگی به آبهای زیرزمینی خیلی زیاد است به گونه‌ای که در بخش آب شرب ۶۵درصد به این منابع وابستگی وجود دارد و در بخش کشاورزی هم ۵۵درصد به آبهای زیرزمینی وابسته است و از این رو حیات و ممات کشور دست آبهای زیرزمینی است اما بدهی که روی این آب در گذشته ایجاد شده سبب شده حدود ۱۳۰میلیارد مترمکعب کسری مخزن ایجاد شود.
به گفته وی، گر چه یکی از نقشهای کلیدی در این کاهش برداشت، همان اجرای سامانه‌های نوین آبیاری است اما روند کنونی این طرح‌ها خلاف جهت هدف اصلی طرح تعادل بخشی است که به این ترتیب هم اعتبار اختصاص یافته را هدر می‌دهد و هم آب را ضایع می‌کند.
فاضلی ا فزود: تاکنون دیده نشده که یک طرح آبیاری نوین در کشور منجر به کاهش برداشت شده باشد زیرا وزارت جهاد کشاورزی که قرار است کاهش برداشت ایجاد کند به جای این امر به توسعه سامانه‌ها و زمین‌های کشاورزی پرداخته و این موضوع مانع تحقق هدف اصلی طرح تعادل بخشی شده است.
مدیرطرح احیا و تعادل بخشی منابع آب ادامه داد: توسعه بی‌رویه این سامانه‌ها سبب شده آبی که در روش سنتی و غرقاب ساختن زمین‌های کشاورزی به زیرزمین نفوذ می‌کرد و بین ۲۰ تا ۳۰درصد آب بود حذف شده و در عمل موجب خشک شدن بیشتر منابع آب زیرزمینی شود زیرا با روش‌های نوین آبیاری فقط ریشه گیاه آب دریافت خواهد کرد و نفوذی به عمق زمین نداشته و تبخیر شود. : بنابراین وزارت جهاد کشاورزی از دو جنبه توسعه بی رویه سامانه‌ها و حذف آب برگشتی به زمین به تحقق هدف احیا و تعادل بخشی منابع آب ضرر می رساند و این امر سبب شده هر کاری که در تعادل بخشی انجام می‌شود اثرات سوء آبیاری های نوین را نمی تواند جبران کند.
وی، افزود: گاهی حتی خود کشاورزان به این نتیجه می رسند که باید برداشت‌های خود را کاهش دهند اما وزارت جهاد کشاورزی با آن مخالفت کرده و مانع می‌شود. این موضوع یک ناهماهنگی است که باید رفع شود، نمی‌شود از یک طرف وزارت جهاد که خود بخشی از دولت است از سفره‌ها آب بکشد و دنبال اجرای وظایف خود باشد از طرف دیگر هم گفته شود طرح تعادل بخشی اجرا شود این سیاست متناقضی است و این باید در دولت اصلاح شود تا بتوان هدف تعادل بخشی منابع آب را محقق کرد.
وی به تشکیل کارگروه ملی سازگاری با کم آبی که با هدف هماهنگی بین بخش‌های مختلف ایجاد شده است اشاره کرد و خاطرنشان ساخت: به رغم راه‌اندازی این کارگروه هنوز مشکل حل نشده است. وزارت جهاد مقابل این طرح است و به شدت چانه زنی می‌کند. کارگروه هم نتوانسته این کار را حل کند و سیاست را با اهداف طرح هماهنگ کند. حتی سازمان برنامه و بودجه که ناظر طرح است در یکی از جلسه‌های کارگروه سازگاری اعلام کرد که این پول را به شرطی می‌دهد که ۱۱ میلیارد مترمکعب کاهش دهد اما توجه نمی شود و با بخشی نگری که در حال انجام است به نظر من یکی از ضربات مهلک دیگر برپیکره آب زیرزمینی وارد می شود که طبعات آن بدتر از خشکسالی ها است.
۴۵ هزارچاه غیرمجاز مسدود شد
فاضلی وجود چاه‌های غیر مجاز را از عوامل دیگر خسارت زا به منابع آب زیرزمینی برشمرد و گفت: تلاش‌هایی برای جلوگیری از حفر این چاه‌ها شده است.
مدیر طرح احیا و تعادل بخشی منابع آب درباره این تلاش ها افزود: اکنون با برقراری گروه‌های کنترل و گشت در سطح دشت‌های کشور تا حدود ۹۵درصدحفر چاه غیر مجاز جدید کنترل شده و نیز اجازه حفر چاه جدید نیز داده نشده است.
وی ادامه داد: پارسال حدود ۱۵ هزار چاه غیر مجاز و در مجموع از شروع طرح تاکنون حدود ۴۵هزار چاه غیر مجاز پرشده است.
فاضلی به اجرای طرح هوشمندسازی چاه های کشاورزی در قالب طرح احیا و تعادل بخشی به منابع آب اشاره کرد و خاطرنشان ساخت: تاکنون ۷۰ هزار کنتور هوشمند در کشور نصب شده است که البته موضوع گرانی ارز سبب افزایش قیمت کنتور شده، روی خرید کشاورزان اثر منفی گذاشته و روند نصب کنتور در امسال کند شده است.
مدیرطرح احیا و تعادل بخشی منابع آب وزارت نیرو گفت: باید برای این مشکل فکری شود یا واردات کنتور سرعت گیرد تا قیمت کاهش یابد یا اینکه کنتورسازهای داخلی مورد حمایت قرار گیرند تا بتوانند کنتور ارزان‌تر تولید کنند این هم یکی از مشکلاتی است که دنبال آن هستیم.
بارش‌های اخیر کم تاثیر در منابع زیرزمینی
وی درباره تاثیر بارش‌های امسال بر افزایش ذخیره آبهای زیرزمینی با بیان اینکه نمی‌توان گفت بی‌تاثیر بوده ادامه داد: تاثیری داشته اما مدت و شدت بارندگی در نفوذ به سفره های زیرزمینی خیلی مهم است به این معنا که مدت و نوع بارش برف باشد و مدت آن زیاد این اثرگذار است اما در این سیلاب‌ها؛ هم مدت کم بود و هم شدت زیاد و این باعث می‌شود که حجم بیشتر بارش تبدیل به روان آب شود. روان آب از دسترس خارج می شود و از سطح دشت ها می رود و در مجاری رودخانه‌ها و به سیل تبدیل می‌شود.
فاضلی افزود: به هر حال در انتهای سال آبی که مهر است با توجه به هیدروگراف ( تغییرات سطح آب در زمان) واحد کل دشت‌ها در کشور که محاسبات آن انجام شد می‌توان گفت تغذیه برای آبخوان‌ها چقدر بوده است گرچه تاثیر داشته اما آن میزان نیست که در برخی محافل گفته می‌شود/ خشکسالی بر طرف شده اما به هیچ وجه این بارندگی ها پاسخگوی خشکسالی ما قبل نیست.
مدیر طرح احیا و تعادل بخشی منابع آب وزارت نیرو گفت: طرح تعادل بخشی اثر باران‌ها سبب شده تعدادی از طرح‌های تغذیه مصنوعی که داشتیم آبگیری شوند و نفوذ داشته باشیم اما تعدادی از این طرح ها هم در سیلاب‌ها از بین رفته است. دولت برای احیای آنها اعتبار گذاشته که جوابگو نیست و برای افزایش اعتبار درخواست داده شده است که هنوز به نتیجه نرسیده است.