موضوع افزایش ظرفیت رشته های پزشکی به مثابه یک راهکار نجات بخش تا جایی از سوی نمایندگان پیش رفت که حتی برای آن یک طرح دو فوریتی تهیه کردند.
تاکید بر افزایش ظرفیت رشته های پزشکی از روزی شکل گرفت که ایرج حریرچی قائم مقام وزیر بهداشت بر کمبود جدی پزشک در کشور ابراز نگرانی کرد و بار دیگر بر دغدغه کمبود پزشک افزود.
آمار جامعه پزشکی کشور
بد نیست در این زمینه اشاره ای به آمار فعلی جامعه پزشکی در کشور داشته باشیم. هم اکنون با احتساب پزشکان متخصص و عمومی در کشور حدود ۱۵۰ هزار پزشک فعال داریم که با افزودن ۵۵ هزار دانش آموخته پزشکی به این جمعیت تا سال ۱۴۰۴، تعداد پزشکان کشور به بیش از ۲۰۰ هزار نفر می رسد که ایران را از نظر تعداد پزشک به استانداردهای جهانی نزدیکتر می سازد.
بر اساس آمارهای اعلام شده، در زمان حاضر سرانه پزشک در ایران بین ۱.۷ تا ۱.۹ در هر هزار بیمار اعلام شده در حالی که استاندارد این عدد در جهان بین دو تا سه است.
نمایندگان چه می گویند
یکی از دلایل تاکید نمایندگان مجلس مبنی بر افزایش ظرفیت رشته های پزشکی نگرانی بابت کمبود پزشک در بسیاری از شهرهای کشور است.
در این باره یوسف داودی نماینده مردم سراب در مجلس شورای اسلامی پیشتر گفته بود که طرح دو فوریتی افزایش پذیرش در رشته‌های علوم پزشکی تقدیم مجلس شده است.
وی که از طراحان طرح دوفوریتی افزایش پذیرش در رشته‌های علوم پزشکی است، گفته بود با توجه به نیازسنجی شورای عالی انقلاب فرهنگی و پایین بودن میزان دانشجویان رشته‌های علوم پزشکی تعدادی از نمایندگان طرح دو برابر شدن پذیرش دانشجویان رشته‌های علوم پزشکی در سال تحصیلی آینده را به هیات رئیسه ارائه کردند.
همچنین حمید اکبری قائم مقام معاون آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی پیش از این به اعتراض برخی نمایندگان در نداشتن متخصص در برخی شهرها با متوسط جمعیت پایین اشاره کرد و افزود: به طور معمول در هیچ کجای دنیا این گونه نیست که در هر شهری با هر نسبت جمعیتی، همه تخصص‌ها یا برخی تخصص‌ها در یک جا مجتمع و آن خدمات تخصصی ارائه شود، زیرا باید تعداد بیمار در هر جمعیتی به حدی برسد که یک متخصص بتواند برای ارائه خدمات خود در آن منطقه مشغول به خدمت شود.
یک نامه به لاریجانی
در ادامه این ابراز نگرانی ها محمدرضا ظفرقندی رئیس کل سازمان نظام پزشکی در نامه ای خطاب به رئیس مجلس شورای اسلامی اعلام کرد که سطح سلامت کشور به دنبال طرح دو فوریتی افزایش ظرفیت دانشجوهای پزشکی پایین خواهد آمد .
یکی دیگر از مخالفان افزایش ظرفیت رشته های پزشکی مرتضی خاتمی نایب رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی است که پیش از این به ایرنا گفته بود طرح افزایش ۱۰۰ درصدی پذیرش دانشجو در دانشگاه‌های علوم پزشکی بدون در نظر گرفتن نیازهای آن، بر نظام سلامت ضربه ای بزرگ وارد می‌کند.
این نکته را باید در نظر داشت که درآمد سرانه، تولید ناخالص داخلی، سهم سلامت در تولید ناخالص داخلی، ساختار سلامت و عوامل تاثیر گذار دیگر باید در کنار هم قرار گیرد و صرف افزایش پذیرش دانشجو نمی تواند راهکار مناسبی در شرایط فعلی باشد.
اظهارات یک مسئول در وزارت علوم
سازمان سنجش آموزش کشور وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مجری برگزاری آزمون علوم تجربی و سنجش داوطلبان برای رشته های پزشکی است.
در این زمینه یکی از مسئولان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری روز شنبه با ارائه آماری در خصوص وضعیت ۳۰ سال پیش ایران در تربیت دانشجوی پزشکی نسبت به شرایط فعلی به خبرنگار دانشگاه و آموزش ایرنا گفت: در سال ۶۷ کل ظرفیت پزشکی روزانه تعداد چهار هزار و ۳۲۰ نفر در ۱۶ دانشگاه علوم پزشکی بود اما در زمان حاضر ۶۶ دانشگاه علوم پزشکی در کشور فعال اند و ظرفیت فعلی روزانه رشته های پزشکی در سال ۹۸ سه هزار و ۷۱۶ نفر است.
وی افزود: برخی خبرها حاکی از آن است که ظرفیت های پزشکی افزایش یافته که باید بگویم این افزایش ظرفیت تنها در قسمت غیرپولی یا روزانه ها اتفاق افتاده است و هم اکنون در این دوره حدود هزار و ۶۰۰ تا ۷۰۰ دانشجوی پزشکی مشغول به تحصیل هستند.
این منبع آگاه خاطرنشان کرد: در کل حدود پنج هزار و ۵۰۰ دانشجوی پزشکی در کشور داریم که تعداد زیادی از آنها در رشته های پولی پزشکی تحصیل می کنند.
این مسئول وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در مورد پیشتاز بودن ایران در تعداد پزشک در مقایسه با چند کشور اطراف ایران خاطرنشان کرد: ایران بر اساس استانداردهای جهانی تنها از سه کشور یمن، عراق و افغانستان جلوتر است. از سویی کشور به پزشک نیاز دارد اما ظرفیتی هم افزوده نمی شود و دانشگاه ها تنها از نظر فیزیکی گسترش یافته اند.
به گفته وی، با توجه به نگاه صنفی که به بحث افزایش ظرفیت رشته های پزشکی صورت گرفته است به جایی رسیده ایم که درآمد میلیونی و شغل هر پزشک فارغ از بی سواد یا با سواد بودنش، تضمین شده است و کل داوطلبان علوم تجربی به سوی رشته های پزشکی به سمت جایگاه اجتماعی و اشتغال این رشته حرکت می کنند.
وی اظهار داشت: تربیت دانشجوی پزشکی در ایران یک فرصت است و ما می توانستیم دانشجوی بیشتری تربیت کنیم، حتی تقاضاهایی که از سوی دانشجویان خارجی برای تحصیل به ایران ارسال می شود به سمت علوم پزشکی سوق یابد یا به جای اعزام یک کارگر فنی جزء به خارج از کشور، پزشک اعزام می کردیم؛ چه بسا که ایران در دوره های پزشک از هندوستان وارد می کرد.
دانشجوی ۱۰۰ میلیون تومانی پزشکی
تاکید عده ای بر افزایش ظرفیت رشته های پزشکی، یک سوال دیگر را هم به ذهن متبادر می سازد؛ یک دانشجوی پزشکی چقدر برای کشور خرج دارد؟
بر اساس آمارها، دولت برای تربیت هر یک دانشجوی پزشکی در سال ۱۰۰ میلیون تومان هزینه می کند و با یک حساب سرانگشتی مشخص می شود حتی اگر تورم سالیانه را حساب نکنیم در هفت سال تربیت یک دانشجوی پزشکی ۷۰۰ میلیون تومان برای دولت آب می خورد.
طرحی که اعلام وصول نشد
با تمام این کش و قوس ها برای افزایش ظرفیت پذیرش دانشجوی پزشکی و تهیه یک طرح دو فوریتی برای آن، حمید اکبری قائم مقام معاون آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از اعلام وصول نشدن طرح دو فوریتی افزایش ظرفیت پذیرش دانشجویان پزشکی در مجلس خبر داد و اعلام کرد که بر اساس جلسه‌ای که چند روز قبل در کمیسیون بهداشت برگزار شد به این نتیجه رسیدیم که تصمیم گیری نهایی در این خصوص به جلسات کارشناسی شده دقیق با حضور نمایندگان طراحان، نمایندگان کمیسیون بهداشت و درمان و نمایندگان وزارت بهداشت موکول شود.
وی در این باره اظهار داشت: اکنون وضعیت افزایش ظرفیت دانشجویان پزشکی در مهر ماه مشخص نیست اما به دنبال اطلاع رسانی که در این چند روز از سوی دانشجویان، مسئولان و جامعه پزشکی ارائه شد، بسیاری از ارائه دهندگان این طرح در مجلس امضاهای خود را پس گرفته و دیگر به دنبال این طرح نیستند؛ اما برای تعداد باقی مانده که کماکان بر حرف خود مصر هستند بنا شد در جلسات عنوان شده به جمع بندی نهایی برسیم.
به گفته این مقام مسئول وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، در این جلسات در نهایت به این نتیجه می‌رسیم که کشور دیگر به افزایش ظرفیت در حوزه پزشکی نیازی ندارد یا اگر نیاز دارد با چه راهکار مناسبی می‌شود این کمبود را جبران کرد؟ زیرا در زمان حاضر دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور امکان پذیرش افزایش ظرفیت ندارند و این پیشنهاد غیر کارشناسی و ناپخته ارائه شده است.
اکبری بر این باور است که این نکته قابل تامل است که هر گونه مداخله عجولانه و نامتناسب در آموزش پزشکی در حوزه نیروی انسانی عواقب کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت برای سیستم آموزش و ارائه دهنده خدمات به مردم دارد.
ظرفیت فعلی سه رشته پرطرفدار پزشکی
ابراهیم خدایی رئیس سازمان سنجش آموزش کشور در حاشیه برگزاری کنکور سراسری که روز ۱۳ تیرماه برگزار شد در جمع خبرنگاران تنها از افزایش ظرفیت سه رشته پرطرفدار پزشکی خبر داد و گفته بود که ظرفیت پذیرش دانشجو در سه رشته پزشکی، دندان پزشکی و داروسازی در مقایسه با سال گذشته افزایش پیدا کرده است و امسال حدود هشت هزار و ۷۰۰ نفر در این رشته ها پذیرش می شوند.
نکته ای که ناگفته ماند
این دغدغه ها در حالی از سوی نمایندگان مطرح شد که مسئولان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تاکید بر افزایش پیدا نکردن ۱۰۰ درصدی ظرفیت پذیرش رشته های پزشکی دارند و اعلام می کنند که نتایج افزایش اعمال شده در پزشکی هفت سال آینده و بعد از اتمام دوره تحصیل این ۵۵ هزار دانشجو مشخص می شود.
نکته ای که از نظر موافقان افزایش ظرفیت پزشکی پنهان مانده است همین ظرفیت فعلی در دانشگاه های علوم پزشکی کشور است که روی صندلی های پزشکی در حال تحصیل هستند و ثمره این هفت سال و ۷۰۰ میلیون تومان هزینه بابت هر یک دانشجو را باید در افق ۱۴۰۴ شاهد باشیم.