رسوم و آیین های ازدواج در جوامع مختلف بشری، مظهر تجلی و نمود خرده فرهنگ های بیشماری است که با مطالعه و کنکاش آن گستره عظیمی از باورها، اعتقادها و چگونگی آغاز و پایان این سنت در بین اقوام مختلف پدیدار می گردد.
ازدواج به گواهی تاریخ همواره از قداست خاصی برخوردار بوده است و این مهم را از جشن ها و آیین هایی که برای پاسداشت آن برگزار می شد می توان دریافت. بسیاری از آیین هایی که فرایند ازدواج را تشکیل می دهد با گذشت زمان دستخوش تغییرات بسیاری شده است، برخی همچنان به قوت خود باقیست و شماری نیز منسوخ شده است.
مطالعه و بازخوانی آیین های متنوع ازدواج در گذشته های دور، گرچه در نگاه نخست ممکن است ذهن مخاطب را به این سمت سوق دهد که بدیهی ترین پدیده بشری با سنت ها و رسوم دست و پا گیر و اضافی در هم آمیخته، اما حقیقت آن است که در پستوی این سنت ها گنجینه نابی از حقایق نهفته است که به اذعان صاحبنظران باور مردمان آن دوران به ازدواج های ساده و استوار را بازتاب می دهد.
این مساله در برخی دوران ها به قدری ملموس است که گویی فلسفه ازدواج یعنی دستیابی به دوام و آرامش را می توان به راحتی در شلوغی ها و تکاپوی پیش از آن دریافت، چرا که مجموعه این آیین ها گام ها را برای آغاز یک زندگی مصمم تر می کرد.
در جامعه امروز گرچه به طور جسته و گریخته برخی از سنت های کهن ازدواج همچنان انجام می شود، اما ظهور پاره ای از رسم های نا متعارف و به انحراف کشیده شدن بخشی از آیین های کهن ، ازدواج را به یکی از بزنگاه های پر مخاطره اجتماعی تبدیل کرده است.
ازدواج در کهن تمدن ایران زمین از جمله در اصفهان با فراز و فرودهای بسیار همراه بوده است. بررسی های تاریخی بر سادگی و پایداری ازدواج های قدیمی در این منطقه گواهی می دهد؛ آئینی شاد و مفرح با کمترین میزان تشریفات که خاطره آن تا مدت ها در محافل و دورهمی ها نقل زبان ها بود.
پر واضح است که ازدواج همانند بسیاری از پدیده های اجتماعی از جریان سریع تکنولوژی و تغییر افکار و کلیشه ها تاثیرات مثبت و یا منفی می پذیرد اما نکته قابل تامل این که امروز بشر اساس و هدف اصلی ازدواج را که رسیدن به آرامش و سکون است از یاد برده به طوری که اگر بگوییم ازدواج های امروزی تلاش شگفت آوری در راستای سلب آرامش از زندگی است گزافه نگفته ایم.
مشکلات ازدواج جوانان، سال هاست در زمره دغدغه های مسوولان قرار دارد، موضوعی مهمی که متاسفانه برنامه ریزان و نهادهای مربوط تاکنون نتوانسته اند برای رفع این چالش فراروی جامعه امروز تدابیری بیندیشند.ازدواج و تشکیل خانواده از عوامل مختلفی تاثیر می پذیرد که از مهمترین دلایل آن می توان به شرایط اقتصادی، تغییر سبک زندگی و اقتضائات دنیای جدید اشاره کرد و در زمان حاضر بخش زیادی از جوانان کشور به دلیل مشکلات اقتصادی، ناتوانی در تامین هزینه های ازدواج و تامین مسکن نمی توانند به راحتی ازدواج کنند.
به گفته مسوولان، در ۹ ماهه سال گذشته ۲۰ هزار و ۷۸۹ ازدواج در استان اصفهان انجام شد. این تعداد واقعه ازدواج در مقایسه با زمان مشابه سال قبل سه درصد رشد داشته است. مسوولان نرخ ازدواج به ازای هر هزار نفر در استان اصفهان ۵.۹ اعلام کرده اند. این نرخ در مقایسه با میانگین کشوری برابر است و اصفهان رتبه ۱۷ ازدواج جوانان را در بین سایر استان های کشور دارد. یشترین فراوانی سن ازدواج در دخترها در گروه سنی ۲۴-۲۹ سال و در بین پسرها بین ۲۹-۳۴ سال است.جمعیت استان اصفهان افزون بر پنج میلیون نفر است.
در سال ۱۳۹۵ ، به ترتیب اعتیاد، مسائل اقتصادی و موضوعات اخلاقی دلیل اول تا سوم طلاق در استان اصفهان از سوی مسوولان عنوان شد. این در حالی است که بر اساس تازه ترین اظهارات مسوولان، بیشترین دلایل طلاق در اصفهان به ترتیب پنج درصد بی‌توجهی مرد، چهار درصد بی‌احترامی، چهار درصد پایین بودن آستانه تحمل مرد، ۳.۵ درصد بددهنی مردان و ۲.۵ درصد ضرب‌وشتم، ۴.۱۴ عدم سازگاری مردان، دو درصد اعتیاد و ۲.۷ درصد ناتوانی در مسائل زناشویی بوده است. در این میان کارشناسان بر این باورند علت های دیگر طلاق که از سوی زوجین اعلام می شود ممکن است به مساله اعتیاد بر گردد، به این معنا که همسران بیشتر به تبعات ناشی از اعتیاد و بدفتاری ها و ناهنجاری های حاصل از آن اشاره داشته اند از این رو جامعه شناسان معتقدند اعتیاد همچنان در پستوی گسست های خانوادگی پنهان است.
بر اساس آمارهای منتشر شده رسمی، در سال ۹۵ وضعیت طلاق استان اصفهان در بین استانهای کشور رتبه ۱۸ را احراز کرده است. بدان معنا که نرخ میانگین ۱۱ هزار زوجی که طلاق گرفته اند، حدود ۲ در هزار نفر بوده و نرخ طلاق در استان اصفهان عدد ۲ در هزار نفر است.به تعبیری در مقابل هر ۳۷ ازدواج ثبت شده قریب به ۱۰ مورد طلاق به ثبت رسیده است و این شاخص تا حدودی نگران کننده است و حاکی از کاهش آمار ازدواج ها نسبت به طلاق ها در استان است.
آمارها حاکی از آن است که ۳.۹ درصد افرادی که درسال ۹۵ در اصفهان طلاق گرفته اند، سابقه ازدواجی آنها زیر یکسال بوده است. یعنی فاصله ثبت ازدواج تا ثبت طلاق این زوج ها ۱۲ ماه طول کشیده است و این اتفاق نشان می دهد که این زوج ها در دوران عقد هستند که طلاق می گیرند و هنوز ازدواجی صورت نگرفته است.
با توجه به اینکه ازدواج به عنوان اساسی ترین رویداد زندگی تاثیر بسزایی در ارزش ها، باور و نگرش افراد جامعه دارد، مرحله ای که در آن لازم است خانواده ها، جوانان را از لحاظ اقتصادی، شناختی، عاطفی و اجتماعی یاری رسانند و با حذف تجملات و رسوم نادرست در جهت دستیابی به ازدواج آسان گام بردارند.
در زمان حاضر با شنیدن واژه ازدواج نخستین موضوعی که به ذهن ها متبادر می شود، موانع ازدواج است، حداقل برای بسیاری از جوانان کشور که اکثریت جمعیت ما را تشکیل می‌دهند، ازدواج همچون سنگ بزرگی است که سر راهشان قرار گرفته است؛ یا باید خود را برای آزمودن آن آماده کنند و یا تغییر مسیر دهند و از خیر آن بگذرند.واقعیت این است که همه ما می توانیم با شنیدن خاطرات ازدواج نسل های گذشته به تفاوت زندگی گذشتگان با نسل امروز و در حقیقت گذار جامعه ایرانی از سنت به مدرنیسم پی ببریم.
آن چه امروز در جامعه ما به عنوان دغدغه ازدواج جوانان مطرح می شود حاصل جمع پدیده های متعدد فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی طی دهه های گذشته در کشور است که با پیشرفت صنعتی، توسعه مدرنیسم و تحولات چشمگیر فرهنگی و اجتماعی زوال سنت ها و ظهور پدیده های نوین را به همراه آورده است.
جامعه ایرانی در کشاکش پذیرفتن قواعد دنیای جدید و دلبسته به سنت ها و آیین گذشتگان، سخت در تلاش است تا هویت خود را از دست ندهد.به گفته صاحبنظران در زمان حاضر مشکلات فرهنگی بیش از عوامل مالی و اقتصادی مانع ازدواج جوانان است که باید رویکرد توجه به ازدواج آسان و پایدار در دستور کار قرار گیرد.
سنت های قدیمی ازدواج در اصفهان، میراث ناملموس
بررسی اسناد تاریخی نشان می دهد مردمان نصف جهان مراسم عروسی را با شکوه و آداب خاصی برگزار می کردند. در کتاب "راهنمای گردشگری ایران باستان" به قلم حسن زنده دل و دستیاران او بخش هایی از آداب ازدواج اصفهانی ها در گذشته نقل شده است.
در این کتاب آمده است: "چند تن از زنان خانواده پسر برای خواستگاری به خانه دختر می روند . مادر مساله را با پدر در میان می گذارد و اگر پدر موافقت کرد، روز دیگر از خواستگاران با چای و شیرینی پذیرایی می شود. در این صورت، به دختر عنوان عروس داده می شود و او را به خواستگاران و اقوام خانواده داماد معرفی می کنند و یک کله قند، به رسم شیرینیِ قبولیِ خواستگاری، به خانواده داماد هدیه می شود.
اگر والدین دختر موافقت خود را اعلام نمایند داماد در شبی خوش یمن "خوانچه" به خانه عروس می فرستد. این خوانچه از شیرینی، یک جلد قرآن، آئینه، سبزی، شربت، حنا، هل، میخک، دارچین، نمک، کندر، تخم مرغ، شانه، اسفند و ابریشم هفت رنگ است. این شکل از مراسم بیشتر از جندق مشاهده می شود . هنگام بردن خوانچه کسی پیشاپیش گروه قصیده ای در مدح ائمه اطهار می خواند و بقیه صلوات می فرستند و وارد خانه عروس می شوند.
پس از مذاکرات طولانی شرایط و زمان عقد تعیین می شود. مادر عروس، همان روز، خدمتکاری به خانه داماد می فرستد که اندازه تاقچه ها و پنجره ها را برای دوختن پرده و اندازه اتاق ها را برای خرید قالی بگیرد. زنان خانواده برای روز خیاطی لباس عروس دعوت می شوند. در روز موعود، دو یا سه زن از خانواده داماد که اهل خیاطی هستند، به خانه عروس می روند و سه یا چهار نوع پارچه همراه می برند.پس از آن که اندازه لباس عروس تعیین شد، خیاطی آغاز می شود. آخر کار، نقل بر سر عروس و لباس او ریخته می شود و لباس های نیمدوز را به مادر می دهند تا دوخت آن ها را تمام کند.
روز عقد کنان، هر دو خانواده مقدمات کار را فراهم می کنند. پدر داماد مقداری نقل و نبات می خرد و آن را برای مصرف در جشن عروسی به پدر عروس هدیه می دهد. به علاوه، دعوت نامه هایی برای مهمانان و برای دو نفر عاقد فرستاده می شود. مادران عروس و داماد هم مهمان هایی را دعوت می کنند
روز عقدکنان، مهمانان و شاهدان در خانه عروس جمع می شوند. فقط عاقد به قسمت زنانه هدایت می شود، یعنی او را به آستانه اتاقی می برند که در آن، عروس با مهمانان زن پشت دیواری از قند و شیرینی قرار دارند. عاقد چندین مرتبه بدون این که به داخل اتاق نگاه کند، با صدای بلند از عروس می پرسد که آیا موافق شرایط عقد هست یا نه؟ و عروس برحسب آداب و رسوم معمول، پس از سه بار تکرار سئوال، جواب : «بلی» می دهد. به محض این که کلمه «بلی» ادا شد، هیجان و شادی مهمانان را فرا می گیرد، دست می زنند و به رقص و پایکوبی می پردازند.
عاقد به قسمت مردانه بر می گردد و صیغه عقد را جاری می کند. آن وقت، عقدنامه را میرزا در دو نسخه به خطی جلی می نویسد و سپس عاقد و میرزا و کسان، دوستان و شهود آن را امضاء و مهر می کنند.در این مراسم زنی با سوزن خیاطی ابریشم هفت رنگ را به سر عروس و داماد می کشد یعنی آنها را به هم می دوزد تا پیوند آنها ابدی شود.
صبح روز بعد دو مرد و دو زن از بستگان عروس و داماد مردم را برای صرف چای و شیرینی دعوت می کنند. به این رسم طلبون می گویند. در این مجلس یک زن خوش شانس حلقه ای به دست عروس و کفشی به پای او می کند. سه روز بعد مجلس سیمان عروس برگزار می شود که مردها در خانه داماد و زن ها درخانه عروس جمع می شوند.
پس از مذاکرات طولانی بین نماینده و پدر داماد، شرایط و زمان عقد تعیین می شود. مادر عروس، همان روز، خدمتکاری به خانه داماد می فرستد که اندازه تاقچه ها و پنجره ها را برای دوختن پرده و اندازه اتاق ها را برای خرید قالی بگیرد. زنان خانواده برای روز خیاطی لباس عروس دعوت می شوند. در روز موعود، دو یا سه زن از خانواده داماد که اهل خیاطی هستند، به خانه عروس می روند و سه یا چهار نوع پارچه همراه می برند.
بردن عروس به خانه بخت سه چهار روز بعد از عقد یا چند ماه و حتی دو سال هم می تواند طول بکشد. یک هفته پیش از آن مراسم رخت برون و یک روز پیش مراسم آرایش عروس برگزار می شود. سپس عروس را به حمام می برند و حنابندان انجام می شود. همین مراسم به طور جداگانه برای داماد برگزار می شود. سپس همه به خانه عروس می روند و داماد یکی دو ساعت کنار عروس می نشیند و زن ها برای دیدن عروس می آیند و سر و صدا را می اندازند. سپس داماد به خانه می رود تا مقدمات را فراهم کنند اواخر شب داماد و عده ای از مدعوین به خانه عروس رفته تا عروس را بیاورند؛ این مراسم با دایره دمبک و غزل خوانی برگزار می شودو عروس را از زیر قرآن رد می کنند و زنی آیینه بزرگی روبه روی صورت عروس می گیرد.
عروس از پدر و مادر خود خداحافظی می کند و مردها با قصیده و غزل خوانی از جلو و زن ها با گفتن هولولو و شاباش از به سمت خانه داماد به راه می افتند؛ مقابل خانه داماد عروس می ایستد تا داماد پاانداز را تقدیم کند. سپس داماد چند انار یا سیب به سمت عروس پرت می کند. جلو در خانه داماد عروس را در آغوش می گیرد و به حجله می برد. دائی یا عموی عروس وارد حجله می شود و سوره الرحمن تلاوت می کند و سر عروس و داماد را به هم می زند تا خجالت آنها بریزد. جمعیت متفرق می شوند. داماد و عروس باید با آفتابه لگن پای یکدیگر را بشویند. داماد این آب را به چهارگوشه خانه می ریزد .روز بعد والدین عروس ناهار می فرستند و اقوام هدیه ای به نام در حجلگی می برند ..."
شناخت زوجین، اصل مهم از گذشته تا امروز
میهن دخت نکویی از شهروندان کهنسال اصفهانی در خصوص سنت خواستگاری در قدیم می گوید: رسم خواستگاری در گذشته به این صورت بود که خانواده پسر برای یافتن همسر مناسب برای فرزندشان ، ابتدا در فامیل و سپس در محله و میان همسایه ها ، به جستجو می پرداختند، آنها معتقد بودند که برای ازدواج اول باید از دختران فامیل ، بعد همسایه و هم محله ای و در نهایت همشهری همسر انتخاب کرد ، این مساله به خاطر شناخت بیشتر و نیز کاهش اختلاف فرهنگی میان خانواده ها بود.
این بانوی اصفهانی در گفت و گو با ایرنا، ادامه می دهد: چنانچه دختر و پسر تا حدودی با هم به تفاهم رسیده و تشابهاتی وجود داشت ، مرحله تحقیق توسط خانواده ها آغاز می شد چرا که مردم باور داشتند به ویژه در زناشویی نباید بی گدار به آب زد، در صورت مثبت بودن جواب هر دو خانواده قرار جلسه "مهربران" گذاشته می شود.
به گفته وی، معیارهای انتخاب همسر در گذشته بیشتر بر روی خصوصیاتی متمرکز می شد که در زندگی مشترک تاثیر مستقیم دارد، به عنوان نمونه اینکه پسر جوهر کار داشته باشد یا دختر نجابت و هنر؛ تشخیص این ویژگی ها بر عهده بزرگترها و بزرگان فامیل بود.
کمرنگ شدن انگیزه ازدواج به دنبال ناهنجاری های اجتماعی
استاد جامعه شناس دانشگاه در اصفهان با اشاره به سن ازدواج در چهل سال گذشته، گفت: در آن دوران حداکثر سن ازدواج ۲۰ سال بود و با گذشت زمان تاخیر ۱۰ ساله در این امر مهم ایجاد شده است.
علی رحمانی در گفت و گو با ایرنا، با بیان اینکه برنامه منسجم و هدفمندی در این خصوص در کشور وجود نداشته است، افزود: در یک مقطع سنی بر افزایش فرزندآوری و در یک مقطع کاهش فرزندآوری تاکید شده و این فعالیت بدون برنامه به تفکرات اجتماعی مردم صدمه زده است.
وی ادامه داد: مشکلات اجتماعی ناشی از بی برنامگی به پایه و تفکرات جامعه صدمه وارد که ترس از ازدواج و فرزندآوری نتیجه همین اقدامات است که جوان با مشاهده نابسامانی اقتصادی و یا نبود زیر ساخت برای فعالیت های اجتماعی از تشکیل خانواده و فرزند آوری جلوگیری کرده است.
وی اضافه کرد: در سال های ۶۰ -۶۴ به دلیل آمار بالای جمعیت دانش آموزان و نبود مدرسه مشکلات زیادی برای جامعه ایجاد شده که این مشکلات، از افزایش آمار اعضای خانواده ها جلوگیری کرده است.
این جامعه شناس با انتقاد از فضای تخریب در جامعه و انتشار اخبار ناامید کننده، بیان کرد: این چنین خبرهایی نا امیدی را در جامعه گسترش داده و از انجام ازدواج و اتفاقاتی از این قبیل جلوگیری می کند.
وی اضافه کرد: انتشار اخبار و شایعه که فضای جامعه را نا امید کند به ترس و از بین رفتن انگیزه جوانان برای زندگی منجر می شود و در چنین شرایطی مشکلات اجتماعی از جمله ایجاد مزاحمت برای نوامیس، رفتار پرخطر جنسی و اختلافات اجتماعی افزایش می یابد.
ضرورت آموزش اجباری و هدفمند برای ازدواج
رحمانی با بیان اینکه مسئولان باید برای پیشگیری از مشکلات اجتماعی به جای سخنرانی راهکار سنجی کنند، اظهارداشت: بهره گیری از نظرات استادان و افراد صاحبنظر، انجام فعالیت های آموزشی و سیستمی و رسمی و توسعه کشور بر اساس برنامه راهبردی و هدفمند می تواند از بروز مشکلات آینده و رفع چالش های فعلی جلوگیری کند.
وی ادامه داد: سازمان های مرتبط با آسیب های اجتماعی باید از فعالیت دستوری بالا به پایین خوداری کنند و نظرات کارشناسی محلی و اظهار نظرهای متخصصان را مورد توجه قرار داده و با بومی سازی طرح ها بر اساس موقعیت هر منطقه طرح هایی اجرا کنند.
وی بر کنترل ترویج اخبار منفی و شایعه پراکنی ها تاکید کرد و افزود: انتشار اخبار منفی در جامعه و تخریب شخصیت های مهم اجتماعی به ایجاد نا امیدی منجر می شود و از این جهت باید این رفتار کنترل و اخبار امیدوار کننده توسعه یابد.
این استاد جامعه شناسی اختصاص حداقلی پول به هر فرد ایرانی را برای رفع بسیاری از چالش های اجتماعی مهم اعلام کرد و گفت: مدیریت منابع مالی کشور و اختصاص اعتبار مشخص برای همه افراد جامعه در جهت فقرزدایی به رفع مشکلات اقتصادی مردم کمک می کند که این مدل در بسیاری از کشورها وجود دارد.
وی با بیان اینکه آموزش مهارت های زندگی از اقدامات مهم در رفع معضلات اجتماعی از جمله تشکیل خانواده و جلوگیری از طلاق است، اظهارداشت: بسیاری از ازدواج های جوانان با هدف و مهارت نیست و به همین دلیل افراد مهارت زندگی مشترک را فرا نگرفته و در محیط زندگی با مشکل روبرو می شوند.
وی اضافه کرد: نبود آگاهی نسبت به مسئولیت خانوادگی در بین جوانان باعث شده تا اینکه جوانان نسبت به ازدواج و تشکیل خانواده همت نکنند.
رحمانی پیش بینی فرآیند آموزشی اجباری و هدفمند برای ازدواج را لازم دانست و گفت: دوره آموزشی پیش از ازدواج باید اجباری و با سرفصل های مورد نیاز و در یک مقطع زمانی مناسب انجام گیرد و بهترین زمان در دوران متوسطه اول و دوم است.
تاثیر توانمند سازی افراد جامعه بر ترویج سنت های حسنه
استاد دانشگاه و رئیس انجمن روانشناسان مثبت گرا ایران با بیان اینکه باور و اراده فردی در برون رفت از مشکلات بسیار موثر و کارآمد است، گفت: افراد در برابر مشکلات زندگی باید توانمند شده و در برابر مشکلات قهرمان شوند.
علیرضا معماریان در گفت و گو با ایرنا، با بیان اینکه جوانان با بحران هویت روبرو شده اند، افزود: درک واقعی از زندگی و ایجاد زندگی معنا دار به جوانان برای پیشرفت و رفع مشکلات خود فرصت می دهد و باید روی افکار آن ها برنامه ریزی کرد تا اینکه قادر به خروج از مشکلات خود باشند.
وی ادامه داد: توانمندسازی جامعه در برابر مشکلات با رفتارهای مهم از جمله صبر، تاب آوری، گذشت و امید به آینده به پیشگیری از آسیب های اجتماعی و افزایش سنت های حسنه از جمله ازدواج کمک می کند و باید جوانان نگاه به جنبه های مثبت زندگی را بیاموزند.
این روانشناس با بیان اینکه مشکلات نباید تبدیل به بحران شود، خاطرنشان کرد: بزرگنمایی مشکلات و بی توجهی به نیازهای اصلی زندگی افراد و جنبه های امیدبخش آن سبب بحرانی شدن مشکلات شده است.
وی سرمایه گذاری بر روی مادران به جهت گسترش فرهنگ های صحیح زندگی در خانواده را مهم اعلام کرد و گفت: اعضای خانواده در کنار همدیگر باید روش های صحیح زندگی از جمله گذشت، صبر و مهربانی را بیاموزند و نباید اختلافات خانوادگی گسترش پیدا کند چرا که فرزندانی که در زندگی خانوادگی و رفتار پدر و مادر خود اختلافات و دعوا را می بینند آن ها در تصمیم گیری های آینده خود از جمله ازدواج دچار مشکل می شوند.
ابهام در چرایی ازدواج، مشکل جوانان
کارشناس مسئول واحد مشاوره اداره کل بهزیستی استان اصفهان، با بیان اینکه بسیاری از جوانان هدف از ازدواج را به طور کامل نمی دانند، گفت: الگوگیری از بزرگترها و سایر افراد جامعه، تامین نیازجنسی، تامین نیاز های عاطفی و عشق و دوستی از عوامل ازدواج در بین بیشتر جوانان است.
حسین خاکشور در گفت و گو با ایرنا، با بیان اینکه باید هدف گذاری صحیح برای تشکیل خانواده وجود داشته باشد، افزود: اگر جوانان هدف درستی برای ازدواج داشته باشند آنگاه تمایل به ازدواج به دور از مسائل حاشیه ای همانند تجمل گرایی انجام می شود و زندگی آن ها از طلاق و اختلافات خانوادگی مصون می ماند.
وی ادامه داد: هدف گذاری صحیح برای تشکیل زندگی مشترک توسط جوانان نیازمند ارائه آموزش های زندگی به خانواده ها و جوانان است تا اینکه بر اساس این آموزش ها زندگی مشترک خود را با یک فرد متناسب و هم فرهنگ با خود تشکیل دهند.
وی با بیان اینکه کشورمان در حال توسعه است و زندگی های سنتی در حال تبدیل به زندگی صنعتی است، گفت: این مسیر گذر پیامدهای منفی همانند افزایش سن ازدواج، طلاق و کاهش سن بلوغ هیجانی شده اما باید برای چنین وضعیتی فعالیت های آموزشی و فرهنگی انجام شود.
کارشناس مسئول واحد مشاوره اداره کل بهزیستی استان اصفهان، نابسمانی اقتصادی در کشور را از موانع پیش روی ازدواج اعلام کرد و گفت: بیکاری، نبود امنیت شغلی، افزایش توقعات و نبود تناسب بین درآمد و هزینه های زندگی مانعی برای ازدواج جوانان است.
وی با بیان اینکه فرد، اجتماع و خانواده باید برای رفع چنین چالش مهمی که به دنبال آن آسیب های دیگر ایجاد می شود، برنامه ریزی و راهکارسنجی کنند، تصریح کرد: آموزش مهارت های زندگی به جوانان در دوران متوسطه، ارتقای فرهنگ مهارت های زندگی در جامعه، آگاه سازی خانواده ها و گسترش فرهنگ های صحیح مانند ازدواج آسان از جمله مولفه های موثر در کاهش سن ازدواج است.
این کارشناس با انتقاد از اینکه آموزش های مهارت های زندگی در زمان خاص و موثر بیان نمی شود، اظهارداشت: باید در دوران مدرسه مفاهیم زندگی برای افراد به صورت سرفصل های متعدد و متناسب با سن بیان شود و این مفاهیم در هنگام ازدواج نباید مختصر بیان شود.
خاکشور سخت گیری در ازدواج و بی توجهی به مشکلات ناشی از افزایش سن را از معضلات اجتماعی پیش روی تامین نیاز جوانان بیان کرد و گفت: خانواده ها باید بیشتر نسبت به عواقب این رفتارهای غیرصحیح خود آشنا شوند و در این خصوص نهادهای اجتماعی و رسانه ها نقش موثری دارند.
وی ادامه داد: تحصیلات عالیه جوانان نباید مانع از ازدواج بشود و دختر و پسر جوان به دلیل مدرک تحصیلی بالا و یا موقعیت اجتماعی برای انجام این سنت حسنه مانع تراشی نکنند.
کارایی مراکز مشاوره ازدواج، نیازمند بررسی
فرماندار فریدن در گفت و گو با ایرنا اظهار داشت: کارکرد مراکز مشاوره در رابطه با 'مراجعه زوجین مصمم به طلاق'، نیازمند بازبینی و باز تعریف است.
فریدن از شهرستان های غرب اصفهان، مدت های مدید است که با رشد پدیده طلاق و ظهور اعتیاد دست و پنجه نرم می کند.
سید تقی معین الدینی به تاثیر بالقوه و مثبت مراکز مشاوره در کاهش ناهنجاری های اجتماعی از جمله طلاق اشاره کرد و افزود : به دلیل سازماندهی ناقص روند مراجعه به مراکز مشاوره؛ زوجین به طور معمول در مرحله ای که تصمیم به طلاق قطعی است، به این مراکز ارجاع داده می شوند که این روش برای سپری کردن یکی از مراحل اداری طلاق و سرعت در وقوع آن است.
وی اظهارداشت: بنابراین مراکز مشاوره در برقراری صلح و سازش بین زوجین و کاهش آمار طلاق در عمل توفیق چندانی پیدا نمی کنند.
معین الدینی با بیان اینکه بهتر است مشاوره قبل از ازدواج برای زوجین اجباری شود، اضافه کرد : فرایند آشنایی و شناخت زوجین یکی از مراحل خطیر ازدواج موفق است که خود به تنهایی عامل مهمی در پیشگیری از طلاق است.
فرماندار فریدن ادامه داد : مهمترین کارکرد مراکز مشاوره کمک به زوجین در این مرحله از ازدواج است به طوری که فقدان آموزش و آگاهی کافی در این مرحله عواقب جبران ناپذیری را دنبال خواهد داشت.
وی با بیان اینکه عواملی نظیر بیکاری، اعتیاد، عدم آگاهی و فقدان مهارتهای اجتماعی بر شیوع طلاق اثر مستقیم دارد، افزود : نکته مهم دیگر فرو ریختن قبح طلاق در جامعه است که روز به روز هم بیشتر می شود.
سیر نگران کننده تشریفات ازدواج در اصفهان
یک کارشناس ارشد جامعه شناسی اصفهان در گفت و گو با ایرنا، اظهار داشت: طی چند سال اخیر، تنگناهای اقتصادی به عنوان دلیل کمرنگ شدن انگیزه ازدواج و حتی به هم خوردن آن معرفی می شود، این در حالی است که بررسی ها نشان می دهد در حقیقت ضعف فرهنگی و نبود تفکر صحیح از ازدواج و فلسفه آن سد بزرگی را در برابر این پدیده ایجاد کرده است.
به گفته وی همین مساله را در هنگام تبیین دلایل طلاق های امروزی نیز می بینیم، مساله ای که نیازمند مطالعه، ریشه یابی و استخراج دلایل واقعی است.
مریم عزیزی افزود: بسیاری از مراحل پیش از ازدواج که موجب تحمیل هزینه های سرسام آور به خانواده ها و زوج های جوان می شود را می توان با تغییر طرحواره های ذهنی و تابوهای اجتماعی از سر راه برداشت، به این معنا که تسهیل ازدواج پیش از آنکه به اقدام مسوولان مرتبط شود نیازمند یک برانگیختگی اجتماعی در لایه های مختلف جامعه است.
این جامعه شناس افزود: در زمان حاضر، سیر ازدواج ها در اصفهان و چگونگی برگزاری آیین های آن بسیار نگران کننده و عجیب است، به طوری که هدف اصلی ازدواج که رسیدن به سکون و آرامش است به حاشیه رفته است.
وی افزود: تحمیل هزینه به خانواده ها برای تهیه جهیزیه گرانقیمت و غیر ضروری، اجبار به خریداری مسکن و یا خودرو، مهریه های سنگین، هزینه آرایشگاه و جشن عروسی و سایر تشریفات آن و از همه مهمتر چشم و همچشمی هایی که رقابت های کاذب را به دنبال داشته است، معنای ازدواج ساده و آسان را زیر سوال برده است.
عزیزی با بیان اینکه ترویج این رسوم اشتباه و دست و پاگیر تصور قشر ضعیف جامعه از ازدواج را تغییر می دهد، افزود: این مساله در دراز مدت سطح انتظارات آحاد جامعه نسبت به ازدواج را بالا برده به طوری که دیگر برگزاری ازدواج آسان نه تنها ارزش به شمار نمی رود بلکه افراد جامعه آن را نوعی ضعف و یا کمبود می پندارند.
وی افزود: جوانان و خانواده های اصفهانی باید به پیشینه غنی خود در برگزاری ازدواج های با ثبات و آسان برگردند و به جای تمرکز بر جنبه های مادی ازدواج به معیارهای انتخاب همسر و دور اندیشی برای دوام زندگی فرزندان خود بیندیشند.
این جامعه شناس افزود: گسترش این تفکر نیازمند فرهنگ سازی است و سنگ بنای آن با مردم است، مسوولان نیز باید با در نظر گرفتن سیاست های تشویقی ویژه ازدواج آسان و پایدار را با ازدواج های پرهزینه و بی ثبات جایگزین کنند.
به گفته مسوولان، نرخ ازدواج به ازای هر هزار نفر در اصفهان ۵.۹ است. این نرخ در مقایسه با میانگین کشوری برابر است و اصفهان رتبه ۱۷ ازدواج جوانان را در بین سایر استان های کشور دارد.
در ۹ ماهه سال گذشته ۲۰ هزار و ۷۸۹ ازدواج در این استان انجام شد.این تعداد واقعه ازدواج در مقایسه با زمان مشابه سال قبل سه درصد رشد داشته است.
بیشترین فراوانی سن ازدواج در اصفهان در دخترها در گروه سنی ۲۴-۲۹ سال و در بین پسرها بین ۲۹-۳۴ سال است.جمعیت استان اصفهان افزون بر پنج میلیون نفر است.
۹۸۶۱/ ۶۰۲۶