بسیاری بر این باورند که حقوق بشر مفهوم تازه ای به شمار می رود که پس از جنگ جهانی دوم به وجود آمده است. البته این درست نیست که اندیشه حقوق بشر امروزی یک پدیده غربی است زیرا ریشه این مفهوم حداقل در سرزمین ایران پیشینه ۲ هزار و ۵۰۰ ساله دارد. در واقع ایران با دارا بودن تمدن و فرهنگی غنی از جمله پیشروان تدوین و اجرای حقوق بشر در جهان است. بنابراین با بررسی تاریخچه حقوق بشری ایران فرضیه اندیشه حقوق بشر امروزی یک پدیده غربی بوده است، مردود می شود.
نخستین قانون مدون در جهان قانون حمورابی است که حدود ۱۷۳۰ پیش از میلاد تدوین شد. در واقع نخستین متن حقوقی نوشته ای است که با بیان قواعد متنوع حاکم بر روابط انسانی، می توان آن را کم و بیش مرتبط با حقوق بشر امروزی دانست که در آن مجموعه کیفرهایی همچون تبعید، آتش زدن، دار زدن و پرداخت ِغرامت دیده می شود.
یکی دیگر از اسناد مهم حقوقی دوران کهن که به عنوان نخستین منشور ملل و حقوق انسان شناخته شده، منشور کوروش است. این منشور در ۲۹ اکتبر ۵۳۹ پیش از میلاد در ایران باستان و زمانی که بابل به تصرف او درآمده بود، صادر شد.
کوروش کبیر در این منشور از آزادی انسان سخن می گوید که هیچ یوغی برازنده او نیست و در آن بر نفی بیگاری و بردگی تأکید می کند. کوروش کبیر در این منشور از آزادی انسان سخن می گوید که هیچ یوغی برازنده او نیست و در آن بر نفی بیگاری و بردگی تأکید می کند. روح حاکم بر این فرمان، تسامح در برابر مردمان دربند و پذیرش حق آزادی از طرف کورُوش، برای همه انسان ها و ادیان است. بنابراین ایران به عنوان بزرگترین امپراتوری جهان باستان نقش مهمی در شناخت ریشه های حقوق بشر ایفا کرد.
امروزه اعلامیه جهانی حقوق بشر به علت نادیده گرفته شدن ابعاد معنوی و دینی انسان ها و تنها پرداختن به جنبه های صرف مادی و طبیعی حیات بشری مورد قبول کشورهای اسلامی نیست. بنابراین این کشورها بر آن شدند در چارچوب سازمان کنفرانس اسلامی قوانین و مقرراتی را برای جنبه حقوق بشری بر اساس شریعت اسلام تدوین و تصویب کنند. به همین دلیل سازمان کنفرانس اسلامی در ۱۳۸۷ خورشیدی به پیشنهاد ایران، ۱۴ مرداد همزمان با سالروز تصویب اعلامیه اسلامی حقوق بشر را به عنوان روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی نامگذاری کرد. بر پایه این قطعنامه، قرار شد که کشورهای اسلامی هر سال این روز را در سطح ملی، گرامی بدارند.
در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به مفاهیم و موازین حقوق بشر و آزادی های اساسی با حفظ معیارهای دینی توجه مناسبی شده به گونه ای که حقوق بشر از جایگاه بسیار والایی بر خوردار است و تجلّی عینی نظر اسلام محسوب می شود. در صورتی که اعلامیه حقوق بشرجهانی که توسط کشورهای غربی تنظیم شده به دلیل نادیده گرفتن برخی مسایل دینی و معنوی مورد قبول ایران نیست.
در واقع ایران نخستین منتقد و افشاکننده سیاست های سلطه گرانه حکومت های غربی به ویژه آمریکا و رژیم صهیونیستی است که ماهیت دیکتاتوری و استبداد منشی آمریکایی ها که در پشت شعارهای فریبنده ای چون آزادی و دموکراسی و حقوق بشر پنهان کرده اند، افشا می کند و همواره سیاست های تبعیض آمیز آمریکا و ناعادلانه بودن عملکرد این دولت و عدم صلاحیت آن برای رهبری جهان ایران در مجامع بین المللی مورد تأکید قرار گرفته است از این رو مسوولان ایران در هر پست و مقامی در مجامع مختلف از این ناعدالتی ها پرده برداشته اند.
پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی به بررسی دیدگاه های مسوولان ایران در این باره پرداخته است.
حفظ حقوق بشر و کرامت انسانی از مباحث اساسی در هر جامعه ای است که مسوولان و سران کشور در مراسم ها و موقعیت های گوناگون دیدگاه خود را نسبت به این امر مهم بیان می کنند.
در زیر به برخی از این بیانات پرداخته می شود:
دیدگاه امام خمینی (ره) نسبت به حقوق بشر
امام خمینی(ره) از یک طرف اسلام را مبین و موید حقوق بشر می دانند و از طرفی دیگر غرب را مدعی دروغین و پایمال کننده آن می خوانند. در واقع امام(ره) معتقد است حکومت و دستگاهی می تواند ادعای حمایت، حفاظت و حضانت از حقوق بشر را داشته باشد که خود را در پیشگاه خداوند متعال مسوول و پاسخگو بداند.
اعلامیه حقوق بشر را اینهایی امضا کرده‌اند که آزادی بشر را در همه دوره‌هایی که کفیل بودند و دستشان به یک چیزی رسیده است، سلب کرده‌اند. آمریکا یکی از آنهاست که اعلامیه حقوق بشر را تصویب و امضا کرد. امام خمینی(ره) در خصوص اعلامیه حقوق بشر می فرمایند: ما همه بدبختی هایی که داشتیم و داریم و بعد هم داریم از این سران کشورهایی است که این اعلامیه حقوق بشر را امضا کرده‌اند. اعلامیه حقوق بشر را اینهایی امضا کرده‌اند که آزادی بشر را در همه دوره‌هایی که کفیل بودند و دستشان به یک چیزی رسیده است، سلب کرده‌اند. آمریکا یکی از آنهاست که اعلامیه حقوق بشر را تصویب و امضا کرد. همین آمریکایی، شما ببینید چه جنایاتی بر این بشر واقع کرده است... ۳۰ ماده می‌نویسند که همه‌اش موادی است که خوب به نفع بشر است و یکی‌اش را عمل نمی‌کنند! در مقام عمل، یکی‌اش عمل نمی‌شود. این اغفال است؛ افیون است این برای توده‌ها، برای مردم.
ایشان معتقد بودند: حکومتی می‌تواند ادعای حقوق بشر کند که مبتنی بر عقاید الهی دینی باشد. دیگران هر چه ادعا کنند که ما بشردوست هستیم و ما می‌خواهیم حقوق بشر حفظ شود و ما می‌خواهیم، ...صرفاً ادعاست، هیچ واقعیت ندارد.
حقوق بشر از نگاه مقام معظم رهبری
آیت الله خامنه ای مقام معظم رهبری معتقدند حقوق بشر در سایه عدل و احکام اسلامی و با معیارهای اسلامی تحقق پیدا می کند نه با معیارها و ضابطه های دروغین که غرب ارائه می کند. ایشان در ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۴ خورشیدی درباره گفتمان اسلام و غرب فرمودند: گفتمان اسلامی، طرف دار عدالت است، طرفدار آزادی بشر است، طرفدار از میان رفتن زمینه های استکبار و استعمار است، طرفدار نابودی نظام سلطه در همه جهان است؛ یعنی در دنیا ۲ جناح سلطه گر و سلطه پذیر وجود نداشته باشد؛ این گفتمان نظام اسلامی است. نقطه مقابل، یک گفتمان ظالمانه، زورگویانه، متکبرانه و خودخواهانه است از سوی قدرت های انحصار طلب عالم، قدرت های سلطه گر عالم که متکی به بنگاه های اقتصادی بزرگ جهان هستند؛ همیشه دنیا بوده اند، امروز هم هستند؛ در گذشته با صراحت و وقاحت آشکار زبانی، حقیقت خود را نشان می دادند؛ امروز در پوشش های گوناگون کلمات زیبا، مانند حقوق بشر، مانند عدم خشونت و امثال اینها، منافقانه و ریاکارانه کار خودشان را پیش می برند اما چشمان تیزبین ملت ها می تواند تشخیص بدهد؛ می تواند این ۲ گفتمان را در مقابل هم ببیند.
آیت الله خامنه ای ضمن معرفی آمریکا به عنوان بزرگترین کشور ناقض حقوق بشر، معتقدند افرادی که لکه ننگ کارهایی از قبیل زندان گوانتانامو و ابوغریب و بمباران مناطق مسکونی در عراق و افغانستان و جاهای دیگر روی پیشانی آنهاست نباید ادعای حقوق بشر داشته باشد و حق ندارند نام حقوق بشر را بر زبان جاری کنند چون که مظهر نقض حقوق بشر خود آنها هستند.
آمریکایی ها وقاحت دارند که باز از حقوق بشر حرف می زنند کشورها را متهم می کنند به حمایت از تروریسم! در حالی که تروریسم ابزار دست آمریکایی هاست و تروریست ها زیر بال خود آمریکایی ها رشد کرده اند. ایشان می فرمایند: آمریکایی ها وقاحت دارند که باز از حقوق بشر حرف می زنند کشورها را متهم می کنند به حمایت از تروریسم! در حالی که تروریسم ابزار دست آمریکایی هاست و تروریست ها زیر بال خود آمریکایی ها رشد کرده اند.
دیدگاه دیگر مقام معظم رهبری در ارتباط با حقوق بشر نقد عملکرد سازمان ملل است که آن را نامناسب و تحت نفوذ آمریکا می دانند و در همین ارتباط فرموده اند: دبیرکل سازمان ملل یک روز پس از محکوم کردن جنایات سعودی‌ها علیه مردم یمن، حرف خود را پس گرفت. این نمونه‌ها نشان می‌دهد سازمان ملل تحت فشار آمریکا و قارون‌های منطقه خلیج فارس است سازمان ملل، اگر وابسته به رژیم آمریکا نیست باید پرونده‌ها و جنایات آنها را پیگیری کند. آمریکایی ها که به گفته ایشان حدود ۳۰۰ مسافر بی گناه را در آسمان می کشند و با کمک به سعودی ها در یمن جنایات مکرر مرتکب می شوند آن وقت از حقوق بشر دم می زنند.
ایشان حقوق بشر اسلامی را متفاوت با حقوق بشر مورد نظر غربی ها می دانند و فرموده اند در مقوله حقوق بشر جمهوری اسلامی در مقابل مدعیان جنایتکار غربی، طلبکار و مطالبه گر است.
دیدگاه حسن روحانی رییس جمهور در مورد مساله حقوق بشر
حسن روحانی، آمریکا را بزرگترین ناقض حقوق بشر در جهان می داند. که با تحریم ایران، اقدامی کور و ضد حقوق بشری انجام داده است. ایشان در تیرماه ۱۳۹۷ خورشیدی در نشست هیات‌های عالی رتبه ایران و سوئیس گفت:آمریکا، دارو، غذا و زندگی مردم را هدف گرفته و با این اقدام حقوق ۸۱ میلیون ایرانی توسط دولت آمریکا نقض شده است.
همچنین رئیس جمهور، رژیم سعودی را یکی دیگر از ناقضان حقوق بشر می داند که بدون حمایت آمریکا جرات دست زدن به جنایت هایی مانند بمباران مردم بی گناه یمن و قتل فجیع جمال خاشقجی را ندارد. ایشان در سوم آبان ۱۳۹۷ خورشیدی در جلسه هیأت دولت ، قتل جمال خاشقچی را واقعه‌ای تکان‌دهنده توصیف کرد و گفت: کسی تصور نمی کرد در دنیای امروز و در قرن جدید شاهد این چنین قتل سازمان یافته ای بوده و دستگاهی برای انجام یک قتل فجیع برنامه ریزی کند.
رئیس جمهور تصریح کرد: گویا یک جمع قبیله ای که بر کشوری حکومت دارد، از حاشیه امنیتی برخوردار است و ارتکاب چنین جنایتی با اتکاء به ابرقدرتی است که از آنها حمایت می کند و اجازه نمی دهد دادگاه هایی که علیه جنایت بشری در جهان وجود دارند، علیه آنها هم وارد عمل شود
ایشان موضع گیری در قبال قتل این خبرنگار منتقد را آزمایش و امتحان بزرگی برای همه کشورهای جهان دانست که نشان می دهد، آمریکا و دیگر کشورها چقدر در زمینه حقوق بشر و حفظ کرامت انسانی حساسیت دارند.
محمدجواد لاریجانی و حقوق بشر
محمدجواد لاریجانی به عنوان دبیر ستاد حقوق بشر، آمریکا و برخی از شرکای اروپایی آن را ناقضان حقوق بشر می داند و در سی و هفتمین اجلاس سالیانه حقوق بشر می گوید: اینها نسبت به حقوق میلیون‌ها انسان در دنیا رفتاری بسیار تجاوزگرانه دارند و حقوق اساسی آنها را نادیده می گیرند.
محمد جواد لاریجانی: در سازمان ملل ارزیابی و استاندارد دوگانه و دغل بازی سیاسی به جای پیگیری حقوق بشر وجود دارد و در این سازمان حقوق بشر پوششی برای دفاع از تروریست‌ها و اقدامات تروریستی است. لاریجانی همچنین با نقد عملکرد سازمان ملل در این زمینه گفت: در این سازمان ارزیابی و استاندارد دوگانه و دغل بازی سیاسی به جای پیگیری حقوق بشر وجود دارد و در این سازمان حقوق بشر پوششی برای دفاع از تروریست‌ها و اقدامات تروریستی است.
از این رو دبیر ستاد حقوق بشر قوه قضاییه این وظیفه را برای خود و کشورش متصور است که از حقوق مسلمانان حمایت کند زیرا امروز جهان اسلام و مسلمانان مورد تهاجم وسیعی است و آنها قربانی تجاوز و تهدید به وسیله کشورهای صهیونیستی هستند.
دیدگاه محمد جواد ظریف در ارتباط با حقوق بشر
محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران در مدتی که این سمت را برعهده داشته بیش دیگر سران کشور در ارتباط با کشورهای غربی بوده و توانسته است به عنوان صدای ایران در مجامع مختلف حضور یابد.
محمدجواد ظریف: اجازه دهید حقوق بشر شما را فراموش کنیم چون با پرونده خاشقچی این موضوع به گوشه طاقچه گذاشته شد. ظریف که حقوق بشر غربی را مورد نقد قرار می دهد و در نشست پرسش و پاسخ کنفرانس امنیتی مونیخ در بهمن ۱۳۹۷ خورشیدی درباره موضوع حقوق بشر با اشاره به پرونده قتل جمال خاشقچی و ادامه روابط عادی با عربستان از طرف غرب می گوید: اجازه دهید حقوق بشر شما را فراموش کنیم چون با پرونده خاشقچی این موضوع به گوشه طاقچه گذاشته شد.
وزیر امور خارجه کشورمان، اروپا و آمریکا را در موضعی نمی داند که درباره حقوق بشر صحبت کنند و اعتقاد دارد: حقوق بشر برای ایران یک مساله اخلاقی نیست بلکه یک الزام امنیتی است.
مساله حقوق بشر در نگاه حجت‌الاسلام سیدابراهیم رئیسی
حجت‌الاسلام سیدابراهیم رئیسی رئیس قوه قضاییه به دلیل سمت خود این روزها بیش از دیگران نسبت به حقوق بشر حساس است. رئیسی می گوید: ایران حفظ کرامت انسانی را در مناسبات اجتماعی و سیاسی داخل کشور به‌عنوان سرلوحه اقدامات خود قرار داده و عرصه بین‌المللی همواره مدافع صلح، عدالت‌گرایی و توجه به حقوق بشر بوده است.
ابراهیم رئیسی: رعایت حقوق بشر اسناد و مبنای هر تصمیم و اقدام در جمهوری اسلامی ایران بوده و عدالت مبنای تصمیم‌گیری ها و سیاست ها در جمهوری اسلامی ایران در ساحت فردی و ملی است. بنابراین به خوبی بر این مهم آگاهی دارد زیرا معتقد است: رعایت حقوق بشر اسناد و مبنای هر تصمیم و اقدام در جمهوری اسلامی ایران بوده و عدالت مبنای تصمیم‌گیری ها و سیاست ها در جمهوری اسلامی ایران در ساحت فردی و ملی است. در جمهوری اسلامی ایران اتخاذ هر تصمیم و انجام دادن هر اقدام در پرتو ملاحظه و رعایت حقوق مردم است و تصمیم‌ها با فشار بیگانگان دچار تغییر و تحول نمی‌شود.
وی می گوید اگرچه برخی کشورها به‌واسطه گرایش های سیاسی تلاش می‌کنند ایران را به نقض حقوق بشر محکوم کنند اما حقوق شهروندان ایرانی زمانی نقض شد که صدام حسین با حمایت تسلیحاتی کشورهای غربی حمله شیمیایی کرد و اکنون ۶۸ هزار مجروح شیمیایی داریم. ایران در حالی به‌بهانه نقض حقوق بشر مورد حمله قرار گرفته که گروهک تروریستی منافقین که دستشان به خون ۱۷ هزار ایرانی آلوده است از فهرست گروه‌های تروریستی خارج شده و آزادانه هر سال در یک کشور اروپایی تجمع می‌کنند.
رئیس قوه قضائیه نیز آمریکا و متحدانش در منطقه خاورمیانه را اصلی‌ترین ناقضان حقوق بشر می داند و معتقد است: امروز حقوق ملت فلسطین به‌طور مستمر نقض می‌شود و طبق آمارها هفت میلیون فلسطینی آواره شده‌اند و طرح از پیش شکست‌خورده معامله قرن ناظر بر همین موضوع است، این در حالی است که جمهوری اسلامی برای فلسطین مبتنی بر اخذ غرامت انسانی معتقد است مردمانی که فلسطین به آنها تعلق دارد باید در یک رفراندوم آزاد دولت خود را تعیین کنند.
همچنین رئیس دستگاه قضا با بیان اینکه رژیم سعودی بزرگترین ناقض حقوق بشر است، می گوید: امروز در عربستان سعودی صف‌های اعدام تشکیل شده است اما آمریکا همچنان از این رژیم حمایت می‌کند و رژیم سعودی با حمایت آمریکا وارد جنگ یمن شد به‌طوری که طبق آمارها ۶۰ هزار تن از مردم یمن کشته شدند و عربستان سعودی از سطرف نهادهای حقوق بشری بارها به‌عنوان جنایتکار جنگی شناخته شده و ۸۰ هزار کودک یمنی براثر گرسنگی جان باختند اما همچنان از این کشور حمایت می‌شود.