سهیل معینی عصر سه شنبه در نشست تخصصی «بررسی چالش‌های نشریه‌های نابینایان و کم بینایان» که در محل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها برگزار شد، افزود: طبق کنوانسیون جهانی حقوق معلولان که اییران نیز به آن پیوسته و در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده است، تکالیف دستگاه های ملی در این زمینه مشخص است، و حق دسترسی به اطلاعات امتیازی برای نابینا نیست بلکه حق اوست.
مدیر مسوول روزنامه ایران سپید با بیان اینکه کنوانسیون جهانی حقوق معلولان دارای ۵۰ ماده است، گفت: این معاهده حقوق بشری است.
معینی با اشاره به اینکه معلولان، ۱۵ درصد جمعیت دنیا را تشکیل می دهند، اظهار داشت: ماده ۳۴ کنوانسیون بر حقوق برابر آموزش معلولان و ماده ۸ بر دسترسی برابر آنها به منابع اطلاعاتی تاکید دارد.
وی فرمت و شکل دسترسی به اطلاعات را زمینه ساز تبعیض علیه نابینایان دانست و ادامه داد: تبدیل اطلاعات به شکلی که برای نابینایان قابل دسترس باشد، هزینه بر است و این مشکلی بر سر راه دسترسی نابینایان به اطلاعات است.
علی اکبر جمالی مدیر عامل انجمن نابینایان نیز گفت: دولتها به مساله مطبوعات ویژه نابینایان، توجه چندانی ندارند و حق نابینا تضعیف شده و دیده نشده است.
در این هم‌اندیشی چالش‌های عمده نشریه‌های نابینایان و کم بینایان، پیشنهادها، بسط و توسعه مطبوعات نابینایان و ضرورت توجه به این دسته از نشریه‌ها مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
منصور شادکام قائم مقام انجمن نابینایان ایران و دبیر کتاب‌های گویای نابینایان، سهیل معینی مدیر مسئول روزنامه ایران سپید، نسرین اطیابی صاحب امتیاز و مدیر مسئول ماهنامه بشری، حسین عبدالملکی کارشناس حوزه ریاست سازمان اسناد و کتابخانه ملی، سید مهدی‌صادقی نژاد کارشناس آموزش و توانبخشی نابینایان و کم بینایان و فعال حوزه نشر در این هم اندیشی حضور داشتند.
ناهماهنگی‌های پست
نسرین اطیابی صاحب امتیاز و مدیر مسوول روزنامه بشری نیز گفت: خط بریل و مطبوعات نابینایان تفاوت اساسی با دیگر مطبوعات دارد، دارای چاپ و کاغذ خاصی است به همین دلیل تولید نشریات نابینایان هزینه بر است.
وی اظهار داشت: دستگاه چاپ نشریات نابینایان خارجی است و باید از خارج کشور وارد شود، به همین دلیل نشریات چندانی ویژه نابینایان در کشور منتشر نمی شود.
اطیابی با بیان اینکه نابینایان منابع مطالعاتی کمی در دسترس دارند، ادامه داد: نوع توزیع نشریات نابینایان از طریق پست انجام می شود و پست آن را به مخاطب می رساند اما در این میان ناهماهنگی های اداره پست مشکلاتی را برای نابینایان ایجاد می کند.
وی با اشاره به مشکلات پیش آمده در زمینه کاغذ مطبوعات طی ماه های اخیر گفت: نباید نشریات نابینایان را زیرمجموعه سایر مطبوعات قرار دهند، بلکه تسهیلات توزیع شده بین مطبوعات باید به توجه به ویژگی مطبوعات باشد.
توجه به نشریات نابینایان متناسب با جمعیت آنان نیست
حسین عبدالملکی کارشناس حوزه ریاست سازمان اسناد و کتابخانه ملی نیز گفت: فرق نابینا با بینا در ندیدن است بنابراین فرد نابینا فقر اطلاعاتی دارد اما یک نابینا برای دسترسی به اطلاعات تا چه حد دسترسی به اطلاعات دارد؟ او راه های محدودی برای دستیابی به اطلاعات در اختیار دارد.
وی تاکید کرد: به همین جهت باید به نشریات ویژه نابینایان توجه شود این در حالی است که توجهی که در کل کشور به این موضوع می شود متناسب با جمعیت نابینایان نیست.
عبدالملکی با بیان اینکه بریل در سال 1304 وارد ایران شد، توضیح داد: در آن زمان یک کشیش آلمانی بریل را به صورت ناقص وارد ایران کرد. از سال 1304 تا 1348 هیچ نشریه بریلی در ایران وجود نداشت.
کارشناس حوزه ریاست سازمان اسناد و کتابخانه اضافه کرد: امروز 50 امین سال آغاز به کار نشریه ویژه نابینایان در ایران است هرچند که نسبت به 50 سال نیز عقب هستیم.
وی با بیان اینکه سال 70 پرینترهای کوچک وارد ایران شد، گفت: پس از آن به تدریج شروع به انتشار نشریات چند صفحه ای کردیم و در سال 76 نیز ایران سپید منتشر شد اما از سال 85 تاکنون سهم نشریات بریل در حال کم شدن است.
از راه اندازی نشریات نابینایان حمایت شود
عبدالملکی ادامه داد: به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پیشنهاد می کنم به نشریات دولتی کمک کنند تا مانند ایران سپید راه اندازی شود، باید از راه اندازی هفته نامه ها و ماهنامه های ویژه نابینایان حمایت شود.
کارشناس حوزه ریاست سازمان اسناد و کتابخانه ملی با بیان اینکه بریل در حال کمرنگ شدن در کشور است، اظهار داشت: آرشیو تمام نشریات نابینایان در کتابخانه ملی موجود است و هر کسی تمایل داشت می تواند از آن استفاده کند.
وی برنامه ویژه رادیویی را برای نابینایان مفید توصیف کرد و گفت: الگوی مصرف رادیو نابینایان هستند و برای این قشر از جامعه بسیار مفید است.
عبدالملکی موضوع دسترسی پذیری را برای نابینایان را نیز مهم دانست و ادامه داد: وزارت ارشاد باید از سایت های الکترونیک ویژه حمایت کند. البته اقدامات مقطعی بدون پشتوانه علمی و دانش نظری انجام شده است اما نیاز به اهتمام جدی در این زمینه است.
منصور شادکام قائم مقام انجمن نابینایان ایران و دبیر کتاب گویای نابینایان سخنران بعدی این هم اندیشی نیز گفت: ارکان اصلی هر جامعه از سیاست، اقتصاد و فرهنگ تشکیل شده است و کتاب، رسانه و صدا و سیما نیز ارکان اصلی فرهنگ است که نابینایان نیز از این قاعده مستثنی نیستند و عضو همین کشور هستند.
برنامه ها بدون کارشناسی است
وی تاکید کرد: ما باید شرایطی را مهیا کنیم که نابینایان و کم بینایان نیز بتوانند از این امکانات بهره مند شوند این در حالی است که برنامه و هدفی در مورد این قشر وجود ندارد و اگر برنامه ای نیز هست بدون کارشناسی است.
شادکام بر بکارگیری نابینایان متخصص و کارشناس برای بهبود این شرایط تاکید کرد و افزود: اگر بودجه مشخص برای نابینایان و کم بینایان وجود داشته باشد، این مشکلات کمتر خواهد بود اما اکنون در هر بخشی که مشکلی وجود دارد اول از همه آسیب به نابینایان و معلولان زده می شود.
این کارشناس یادآور شد: نابنایان و کم بینایان با دسترسی به یکسری نرم افزار و امکانات جزیی می توانند بسیاری از اطلاعات خود را کسب کنند، اکنون نابینایان بسیاری دکترا دارند اما از لحاظ املایی مشکل دارند چرا که به دلیل کمرنگ شدن بریل، مجبور به استفاده از کتاب گویا شده اند.
وی هم کتاب گویا و هم بریل را برای نابینایان ضروری دانست و گفت: هر دو دارای مزیت هایی است و نمی توان تنها به کتاب گویا اکتفا کرد اما بریل اهمیت بسیاری دارد.
شادکام گفت: بنابراین اگر می خواهیم نابینایان و کم بینایان از فرصت برابر نسبت به افراد دیگر جامعه برخوردار باشند باید برنامه داشته باشیم و از وجود هزار نابینای توانمند استفاده کنیم.
وی اظهار داشت: متاسفانه در جامعه ما مسوولان هنوز درک صحیحی از معلولان به ویژه نابینایان ندارند چرا که فرهنگ سازی و اطلاع رسانی نیاز نابینایان انجام نشده است.
سید مهدی صادقی نژاد کارشناس آموزش و توانبخشی نابینایان و کم بینایان نیز در ادامه این هم اندیشی اظهار داشت: به خیرین مدرسه ساز پیشنهاد می کنم بخشی از هزینه ساخت یکی دو مدرسه را برای تامین ماشین تحریر نابینایان اختصاص دهند.
وی یکی از دشوارترین کارها را تغییر نگرش، منش و سپس تغییر رفتار دانست و اضافه کرد: ایجاد تغییر نگرش در مسوولان و نگرش مثبت به مراتب سخت تر از ساخت برج میلاد است.
وی آموزش برای نابینایان را توانبخشی دانست و گفت: امروز رسانه اهمیت بسیاری برای نابینا دارد و هیچکدام از موارد دیگر همچون پوسترو کتاب جای رسانه را برای فرد نابینا پر نمی کند زیرا رسانه به روز است و چرخش اطلاعات در آن به سرعت انجام می شود.
صادقی نژاد گفت: مشکل برخی از مسوولان جامعه ما این است که می دانند چه نمی خواهند اما نمی دانند چه می خواهند، و اکنون که نمی دانند دستکم در مورد آن نیز بررسی نمی کنند تا شاید به راه حلی برسند.
وی جامعه فرهیخته نابینا را نیازمند بهره مندی از علم دانست و تاکید کرد: باید در این بخش سرمایه گذاری و برنامه های هدفمند و کارشناسی شده انجام شود.