به تجمع مایع در فضای میان بافتی در هر قسمتی از بدن "لنف ادم" (lymphedema) گفته می‌شود و اختلال در ساختمان یا عملکرد سیستم لنفاوی به هر دلیلی می‌تواند سبب ایجاد لنف ادم شود که منجر به تورم در ناحیه درگیر خواهد شد.
لنف ادم به دو نوع اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود که در نوع اولیه آن، معمولا به صورت مادرزادی اختلال در رشد و تکامل غدد لنفاوی یا عروق لنفاوی وجود دارد و در بدو تولد و حوالی آن و حتی در زمان‌های خاصی مثل بلوغ یا زمان بارداری و بعد از زایمان تظاهر پیدا می‌کند.
لنف ادم ثانویه به دنبال اختلال ساختمانی یا عملکرد در سیستم لنفاوی به دلایلی غیر از علل ژنتیکی و مادرزادی رخ می‌دهد و از شایع‌ترین انواع آن لنف ادم ثانویه پس از درمان سرطان سینه است.
دکتر زهرا شیخی، لنفولوژیست و عضو هیات علمی پژوهشکده معتمد (مرکز تحقیقات سرطان سینه) جهاد دانشگاهی روز جمعه در گفت‌وگو با خبرنگار علمی ایرنا با اشاره به اینکه لنف ادم می‌تواند بیماری یا عارضه یک بیماری باشد، اظهار داشت: جراحی، شیمی درمانی، رادیوتراپی، انگل‌ها، تصادفات رانندگی، شکستگی و ضربه می‌توانند از عواملی باشند که سبب بروز نوع ثانویه لنف ادم می‌شوند.
وی با اشاره به اینکه زنان براثر ابتلا به سرطان سینه و مردان دچار سرطان پروستات ممکن است در معرض خطر ابتلا به این عارضه باشند، ادامه داد: لنف ادم فقط بر اثر سرطان سینه یا پروستات بروز پیدا نمی‌کند و متعاقب هر سرطان یا هر بیماری که غدد لنفاوی را درگیر کند، می‌تواند بوجود آید.
شیخی با اشاره به اینکه عروق لنفاوی، سیستم ایمنی بدن را تعدیل می‌کنند، گفت: اگر این بیماری کنترل نشود، تجمع مایع میان بافتی در اندام‌ها مانند دست، پا یا هر قسمت بدن که دارای غدد لنفاوی است، رخ می‌دهد و مشکلات متعددی برای بیمار فراهم می‌کند.
آیا هر ورمی در بدن نشانه بیماری لنف ادم است؟
وی اظهار داشت: هر چند ورم یک عضو بدن مهم‌ترین علامت لنف ادم است، اما هر ورمی نشانه این بیماری نیست و نارسایی کلیه یا بیماری قلبی - عروقی، می‌تواند عامل ورم باشد که این موضوع رابطی به لنف ادم نداشته و نیاز به بررسی‌های بیشتری دارد.
شیخی با اشاره به اینکه ورم ناشی از این بیماری می‌تواند درجات مختلفی داشته باشد، گفت: در برخی موارد، درد زیاد و سنگینی عضو بر بیمار عارض می‌شود.
وی بر لزوم تشخیص به موقع بیماری تاکید کرد و گفت: در صورتی که بیماری به‌موقع تشخیص داده شود، می‌توان خدمات درمانی خوبی به بیماران ارائه داد تا آنان زندگی راحت‌تری را سپری کنند.
شیخی با اشاره به اینکه شناخت خوبی از بیماری لنف ادم در کشور وجود ندارد، بیان داشت: خیلی از بیماران به متخصصان دیگری مراجعه می‌کنند که آنان باید به سمت متخصصان لنفولوژیست هدایت شوند.
این لنفولوژیست با اشاره به اینکه بیماری لنف ادم درمان قطعی ندارد، گفت: اقدامات کنترلی بسیار مناسبی وجود دارد تا بیمار زندگی راحتی داشته باشد، اگر بیمار به موقع به پزشکان متخصص مراجعه کند، بسیاری از مشکلاتش برطرف می‌شود.
بایدها و نبایدهای بیماری لنف ادم
وی به بایدها و نبایدهای بیماری لنف ادم اشاره کرد و گفت: این دسته از بیماران مانند سایر افراد مبتلا به بیماری، بایدها و نبایدهایی دارند که با کنترل آن، روند بهبود بیماری تسریع می‌یابد.
شیخی با اشاره به اینکه این بیماران نباید با آب سرد یا داغ سروکار داشته باشند، گفت: برای انجام ورزش، اصلا به سونا و جکوزی نروند، سونا و جکوزی برای این بیماران ضرر دارد.
وی درباره بایدها و نبایدهای تغذیه این افراد نیز اظهار داشت: تغذیه برای بهبود این بیماری خیلی مهم است. این بیماران محدودیت مصرف کافئین دارند و هر مواد غذایی حاوی کافئین را باید کمتر مصرف کنند.
شیخی، چاقی را یکی از فاکتورهای خطر ابتلا به لنف ادم اعلام کرد و افزود: اگر کاهش وزن به درستی انجام گیرد، کمک زیادی به روند بهبودی مریض خواهد کرد.
وی با اشاره به نقش ورزش در بهبود این بیماران، گفت: اگر بیماری به‌موقع تشخیص داده شود با انجام حرکات ورزشی مناسب، می‌توان بیماری را کنترل کرد.
تعداد کلینیک‌های درمانی لنف ادم در کشور محدود است
عضو هیات علمی پژوهشکده معتمد جهاد دانشگاهی، تعداد کلینیک‌های درمانی لنف ادم در کشور را محدود اعلام کرد و گفت: جهاد دانشگاهی در راستای وظائف خود اقدام به راه‌اندازی این مجموعه کرده است که امیدواریم با حمایت مسئولان، این‌گونه مراکز در کشور توسعه پیدا کنند.
این لنفولوژیست از همکاران گروه پزشکی تقاضا کرد که این بیماران را به پزشکان متخصص معرفی کنند و اظهار داشت: در صورتی که بیماران به طور صحیح و در زمان مناسب به این کلینیک‌ها ارجاع داده شوند، می‌توانند خدمات درمانی مناسبی دریافت کنند.
وی با اشاره به اینکه آمار دقیقی از تعداد بیماران در کشور وجود ندارد، اظهار داشت: در استان‌هایی که سرطان شایع است، بیماری لنف ادم ثانویه هم شایع‌تر است.