به گزارش ایرنا، بر اساس آنچه وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح منتشر کرده است، این وزارتخانه ۳۱ مرداد ماه سامانه پدافندهوایی باور ۳۷۳ معروف به اس ۳۰۰ ایرانی را پس از رونمایی در اختیار یگان‌های عملیاتی قرار می‌دهد.
باور یک سامانه پدافندهوایی برد بلند، مخصوص شرایط جغرافیایی جمهوری اسلامی ایران است که با نمونه‌های مشابه روسی و آمریکایی همچون اس ۳۰۰ و پاتریوت برابری می‌کند و در برخی موارد نیز به‌آنها برتری دارد.
آغاز ساخت
جمهوری اسلامی ایران که در دهه ۸۰ و پیش از آن برای دفاع هوایی در ارتفاع بالا از سامانه پدافندهوایی اس ۲۰۰ روسی استفاده می‌کرد، در سال ۸۴ به منظور مقابله بهتر با تهدیدات هوایی در ارتفاع بلند قرارداد خرید سامانه اس ۳۰۰ را با روسیه امضا کرد.
کمی پس از امضای این قرار داد و با تغییرات قدرت در روسیه و فشارهای غرب برای تحریم ایران تحویل اس ۳۰۰ به ایران منتفی شد، از این رو متخصصان داخلی برای تامین نیاز کشور دست به ساخت زیرسامانه هایی همچون رادار، موشک و پرتابگرهای لازم برای به کارگیری یک سامانه پدافندهوایی بومی زدند.
در نهایت پس از گذشت ۱۰ سال از امضای قرارداد خرید اس ۳۰۰ با روسیه، ارتش جمهوری اسلامی ایران در ۲۹ فروردین ماه ۱۳۹۴ برای نخستین بار یک نمونه از سامانه باور ۳۷۳ را در مراسم رژه به نمایش گذاشت. این سامانه با توجه به صحبت‌های فرماندهان نظامی مبنی بر تشابه با مدل روسی، به اس ۳۰۰ ایرانی شهرت پیدا کرد. در نهایت اواخر مرداد ماه سال ۹۵ باور ۳۷۳ برای نخستین بار با حضور حجت الاسلام المسلمین «حسن روحانی» رئیس جمهوری اسلامی ایران به نمایش درآمد.
باور از زمان رونمایی تاکنون بارها تست‌های عملیاتی و گرم خود با موفقیت پشت سر گذاشته و آماده پیوستن به سیستم پدافند یکپارچه کشور است.
ویژگی ها
سامانه باور ۳۷۳ از نظر ظاهری تفاوت‌های بسیاری با مدل‌های مشابه آمریکایی و روسی از نظر پرتابگر، رادار و موشک‌های خود دارد. این سامانه از رادار معراج چهار بهره می‌برد یک رادار کنترل آتش برد بلند و آرایه فازی معرفی شده‌است؛ این رادار نیز برای نخستین بار مرداد ماه ۹۵ همزمان با باور ۳۷۳ رونمایی شد.
این سامانه موشکی زمین به هوا توسط خودروی سنگین «ذوالجناح» حمل می شود که دارای پنج محور (۱۰چرخ) فعال است و قابلیت عبور از رودخانه تا عمق ۱٫۵ متر، حداکثر ظرفیت بار ۳۰ تن، حمل محموله با طول ۱۰٫۵ متر، حداکثر شیب روی ۳۴ درصد، وزن خالص ۲۱ تن و سامانه تعلیق مستقل را دارد.
بر اساس اعلام مدیران وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح سامانه موشکی باور ۳۷۳ با برد بیش از ۲۰۰ کیلومتر و ارتفاع ۲۷ کیلومتر از قابلیت‌هایی بیشتری نسبت به سامانه اس ۳۰۰ روسی بهره می‌برد.
سردار «قاسم تقی زاده» جانشین وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در رابطه با باور ۳۷۳ گفته است: موشک طراحی شده این سامانه چابک و چالاک است و از تکنولوژی نوینی که به طور کامل ساخت ایران است بهره می برد؛ باور قدرت دفاعی ایران را به رخ جهانیان می کشد.
احتمال استفاده از صیاد سه
مدل پیشرفته موشک زمین به هوای صیاد سه که توسط متخصصان وزارت دفاع و قرارگاه پدافندهوایی خاتم الانبیا طراحی و ساخته شده است، یکی از گزینه‌های استفاده در سامانه باور ۳۷۳ است.
تیر ماه سال گذشته خط تولید انبوه موشک صیاد سه توسط وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح افتتاح و نخستین موشک ها از این نوع تحویل قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیا (ص) ارتش جمهوری اسلامی ایران شد.
بر اساس اعلام وزارت دفاع سامانه صیاد سه با برد عملیاتی حدود ۱۲۰ کیلومتر و ارتفاع پروازی ۲۷ کیلومتر در مقابل تهدیدات هوایی در برد متوسط و بلند طراحی شده است.
امیر سرتیپ «علیرضا الهامی» جانشین فرمانده قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیا (ص) ارتش اعلام کرد: اکنون کارشناس قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیا (ص) ارتش و وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در حال ارتقای برد موشک صیاد ۳ هستند تا این موشک بتواند با توان بهتری دست به عملیات بزند.
موشک صیاد سه بر اساس آخرین فناوری های روز دنیا طراحی شده و قادر است با انواع مختلف تهدیدات مانند هواپیماهای جنگنده رادار گریز، هواپیماهای بدون سرنشین، موشک‌های کروز، بالگردها و انواع مختلف پرنده‌های مدرن دارای مانور، سرعت و ارتفاع بالا در محدوده عملیاتی خود درگیر شود.
این موشک دارای هدایت ترکیبی و مجهز به جستجوگرهای پیشرفته فعال، نیمه فعال و همچنین مادون قرمز است و از قابلیت های پیشرفته مقابله با انواع جنگ الکترونیک بهره می برد.
دقت و سرعت باور
رئیس ستاد ارتش جمهوری اسلامی ایران در گفت وگو با خبرنگار دفاعی ایرنا در رابطه با باور ۳۷۳ گفت: این سامانه پدافند هوایی برد بلند است و می‌تواند اهداف خود را با دقت و سرعت بالایی منهدم کند. به گفته امیر دریادار «حبیب الله سیاری» درمورد تشابه باور ۳۷۳ با نمونه‌های خارجی آن گفت: اگر توانایی های این سامانه کاملا ایرانی بیشتر از نمونه های خارجی نباشد، قطعا کمتر نیست.
دریادار سیاری استفاده از سامانه‌های پدافند هوایی بومی برای حفاظت از آسمان کشور را نشانه توانایی متخصصان صنعت دفاعی دانست و گفت: اوایل انقلاب تنها یک سامانه ارتفاع متوسط با موشک 'هاگ' در اختیار داشتیم اما امروز ده‌ها سامانه بسیار پیشرفته تر از هاگ در کشور توسط متخصصان داخلی تولید می شود.
وی با بیان این که در ابتدای راه شکوفایی انقلاب هستیم، تاکید کرد: با وجود تمام تحریم ها، محدودیت ها و محرومیت ها امروز قدرت دفاعی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در اوج اقتدار قرار دارد.
واکنش ها به باور
رونمایی از سامانه باور ۳۷۳ با حضور رئیس جمهوری در سال ۹۵ بازتاب‌های گسترده‌ای را در رسانه های خارجی داشت و کارشناسان نظامی جهان را متحیر کرد. خبرگزاری ایتارتاس روسیه پس از این رونمایی نوشت: اطلاعات انتشار یافته نشان می دهد که باور ۳۷۳ مانند اس ۳۰۰ روسی برای پوشش دفاع هوایی کاربرد دارد.
روزنامه پرشمارگان کامسامولسکایا پراودا نوشت: ایران زمانی کار ساخت سامانه دفاعی باور ۳۷۳ را آغاز کرد که زیر شدیدترین تحریم‌های بین المللی قرار داشت.
این رسانه به نقل از کارشناسان نظامی نوشته است: سامانه دفاع هوایی ساخت ایران با رادار و موشک های هدایت شونده در بردهای مختلف می‌تواند موشک های بالستیکی، بالدار، پهپادها و هواپیماهای نظامی را پیش از رسیدن به هدف مورد اصابت قرار دهد.
راسیسکایا گازتا ارگان رسمی دولت روسیه نیز چنین واکنش نشان داد: تهران اکنون قصد ندارد، مجموعه پدافند موشکی اس ۴۰۰ یا آنتی ۲۵۰۰ روسی را خریداری کند و به احتمال زیاد نیروهای مسلح ایران می توانند بر تولیدات داخلی این کشور برای رفع نیازهای دفاعی تکیه کنند.
روزنامه انگلیسی زبان و معتبر هندو نوشت: این طرح در زمانی آغاز شد که این کشور با تحریم‌های بین المللی مواجه بوده است. ایران زمانی برای ساخت این سپر دفاعی مصمم شد که درسال ۲۰۱۰ موشک های اس ۳۰۰ به دلیل تحریم ها از سوی روسیه به ایران تحویل داده نشد.
روزنامه فرامنطقه ای الوطن درمطلبی با عنوان "ایران درحال ساخت سیستم دفاع موشکی است وسعودی ها مشغول تاسیس جمعیت تعدد زوجات" به بازنشر جزئیات مراسم رونمایی از سامانه باور ۳۷۳ پرداخت.
پایگاه خبری اخبار الساعه نیز درمطلبی که جمهوری اسلامی را با رقیب دیرینه اش یعنی عربستان مقایسه کرد، نوشت: ایران با ساخت سامانه دفاع موشکی بر عربستان پیشی گرفت.
روزنامه السفیر لبنان نیز درصفحه نخست روزدوشنبه خود به خبر رونمایی اولین سامانه موشکی تولید داخل ایران موسوم به باور ۳۷۳ پرداخت و افزود که این موشک‌های بومی مشابه موشک های روسی 'اس ۳۰۰' روسی است که نشان از توان و قدرت نظامی ایران در تولید این نوع موشک ها دارد.
در این میان روزنامه های صهیونیستی نیز از دیگر رسانه های منطقه عقب نماندند؛ نشریه انگلیسی زبان تایمز آو اسرائیل خبر رونمایی سامانه جدید موشکی ساخت ایران را منتشر کرد و نوشت: ایران وعده داده بود که تلاش برای بهبود فناوری موشکی خود را ادامه خواهد داد و دست از حمایت "جبهه ضد صهیونیسم و دیگر گروه های مبارز در جنگ های نیابتی ومبارزه با تروریسم در منطقه نخواهد کشید.
پایگاه خبری اسرائیلی جروزالم پست نیز نوشت: با وجود این سامانه هرگونه تلاش برای بمباران تاسیسات هسته ای ایران دشوارتر از قبل خواهد شد.
نمونه های مشابه ایرانی
وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح تاکنون ۲ نمونه سامانه پدافندهوایی تحت عنوان «تلاش» و « ۱۵ خرداد» که از پرتابگرها و موشک‌های مشابه مشابه باور ۳۷۳ استفاده می کنند را رونمایی کرده است.
سامانه تلاش که سال گذشته توسط قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیا (ص) در یک رزمایش مورد استفاده قرار گرفت، می‌تواند اهداف خود را در ارتفاع متوسط و بلند مورد اصابت قرار دهد.
بر اساس اعلام ارتش، سامانه موشکی زمین به هوای تلاش به منظور بکارگیری و تلفیق موشک صیاد ۲ در سیستم سلاح اس ۲۰۰ برای ارتقا قابلیت های عملیاتی و توانمند سازی سامانه سلاح اس ۲۰۰ در مقابله با تهدیدات روز است.
سامانه ۱۵ خرداد که ۱۹ خرداد ماه امسال رونمایی شد نیز در نوع خود یکی از سریع‌ترین سامانه های پدافندی از نظر عملیاتی محسوب می‌شود و می تواند به طور همزمان تعداد ۶ هدف را شناسایی و ردگیری کند و علیه آنها عملیات شلیک و انهدام را انجام دهد.
این سامانه کاملاً بومی می‌تواند اهدافی نظیر جنگنده و پهپادهای مهاجم را در برد ۱۵۰ کیلومتر شناسایی و تا برد ۱۲۰ کیلومتر ردگیری کند و توانایی شناسایی اهداف پنهان‌کار در برد ۸۵ کیلومتر و درگیری و انهدام آنها را در برد ۴۵ کیلومتری دارد.
۱۵ خرداد که قدرت بالایی در سطوح کنترل، هدایت عملیات و تحرک‌پذیری دارد، در برد عملیاتی بالا و ناحیه کشندگی گسترده (با اهدافی که در محدوده ارتفاع ۱۵۰ کیلومتر تا ۲۷ کیلومتر و در برد ۷کیلومتر تا ۷۵ کیلومتر قرار دارند) می‌تواند درگیر شود.
امکان درگیری موثربا اهداف هوایی با قابلیت‌های آفندی بالا مانند هواپیماهای شناسایی، بمب افکن‌ها و جنگنده‌های تاکتیکی از دیگر قابلیت های سامانه پدافندهوایی ۱۵ خرداد هستند.
دیگر سامانه های بومی
پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران علاوه بر سیستم‌های ۱۵ خرداد و تلاش از چندین سامانه پدافندهوایی کاملاً بومی دیگر نیز تاکنون تحت عنوان سراج و مرصاد نیز رونمایی کرده است.
سامانه موشکی مرصاد برای تامین پوشش پدافندی در ارتفاع متوسط و علیه اهداف پرنده متنوع شامل انواع هواپیماها و موشک های کروز است و برای همه ساعات شبانه روز و انواع شرایط آب و هوایی، قابل اعتماد و با قابلیت تحرک پذیری بالا و به دست متخصصین داخلی با طراحی نوین و صد درصد بومی، طراحی و ساخته شده است.
سامانه توپخانه‌ای سراج که نیز سال گذشته رونمایی شد، یک توپ ۳۵ میلیمتری است که توپ و گلوله آن بهینه شده است. این سامانه علاوه بر استفاده از رادار، از یک سامانه جدید اپتیکی هم بهره می‌برد.
استفاده از تعداد زیادی از این سامانه های توپخانه ای در کنار دیگر سامانه ها و تجهیزات موشکی ازجمله سناریوهای مقابله با اهداف هوایی در فواصل مختلف است. «سراج» می تواند انواع اهداف از جمله ریزپرنده ها را کشف و مورد اصابت قرار دهد.
کلام آخر
در سال های اخیر با وجود تحریم صنایع دفاعی ایرانی بومی سازی سامانه‌های پدافندهوایی از طریق طراحی و توسعه در داخل کشور به صورت ویژه در دستور کار نیروهای مسلح قرار گرفته است تا پوشش دفاعی مناسبی در مقابل سلاح های استراتژیک دشمن از جمله هواپیماهای جنگنده، بمب افکن های رادار گریز، موشک‌های بالستیک، موشک‌های کروز و انواع پهپادها ایجاد شود.
در این میان نقش سامانه‌های برد بلند و متوسط کشور در بازدارندگی از تهاجم دشمنان و تهدید اهداف هوایی برای محافظت از تأسیسات حیاتی و شهرهای بزرگ بسیار حائز اهمیت است.
از این رو می توان به سامانه‌های بومی همچون باور ۳۷۳، تلاش و ۱۵ خرداد برای حفاظت کامل از آسمان کشور تکیه کرد.