علی واعظ روز شنبه در گفت وگو با خبرنگار ایرنا در پاسخ به این سوال که اظهارات متعددی از سوی مقامات آمریکا برای مذاکره با ایران شنیده می شود، آیا واقعا آنها به دنبال مذاکره هستند، افزود: شکی نیست که ترامپ به دنبال مذاکره با ایران است.
وی ادامه داد: برای او این احتمال که بتواند یک توافق جامع‌تر یا توافقی را به دست آورد که از دید وی برای آمریکا بهتر باشد، یک دستاورد بزرگ محسوب خواهد شد. وقتی که خودش در گذشته بارها گفته است ایرانی‌ها مذاکره کنندگان قهاری هستند و با توجه به تصوری که از خود به عنوان یک مذاکره کننده برجسته دارد، فکر می کند اگر بتواند توافق بهتری نسبت به اوباما با ایران به دست آورد، ثابت کرده است که فوت و فن مذاکره را بهتر از هر کسی دیگر حتی بهتر از ایرانی‌ها می شناسد.
بی علاقگی تندورهای کاخ سفید برای مذاکره با ایران
عضو ارشد گروه بین المللی بحران اضافه کرد: این برای ترامپ به شدت جذاب است اما شکی در این هم نیست که در اطراف و تیم امنیت ملی وی، شخصی نیست که در این انگیزه مشترک باشد. بدون شک (جان) بولتون (مشاور امنیت ملی ترامپ) و (مایک)پمپئو(وزیر خارجه آمریکا) به دنبال تغییر رژیم در ایران یا درگیری نظامی هستند و کسانی همچون متیس وزیر دفاع سابق یا جیمز کلاپر رئیس سابق سازمان امنیت ملی هم که می توانستند ترمز این دولت را بکشند، از دولت خارج شدند.
واعظ تصریح کرد: بنابراین امروز فقط ترامپ و عده ای تندرو مانده اند که هیچ علاقه ای به مذاکره با ایران ندارد.
فشار و بی ثباتی رابطه، رویکرد مذاکراتی ترامپ
وی در پاسخ به این پرسش که اگر ترامپ به دنبال مذاکره با ایران بود چرا در دوره رکس تیلرسون وزیر خارجه سابق خود که در برجام بودند و امکان مذاکره بود، این کار را نکرد، گفت: به گمان من علت آن شیوه و رویکرد مذاکراتی ترامپ است به عنوان کسی که در نیویورک در کار ساخت و ساز بوده و به آن رویکرد عادت کرده است.
تحلیلگر مسایل ایران در آمریکا افزود: شیوه ترامپ، فشار آوردن به طرف مقابل، ایجاد بی ثباتی در رابطه و بالابردن ریسک درگیری است به این امید که موضع طرف مقابل را متزلزل و به واگذاری امتیازات وادار کند که شاید در شرایط عادی حاضر به واگذاری آن نبود.
واعظ ادامه داد: بنابراین با وجود کسانی که در ابتدای کار به ترامپ پیشنهاد دادند به جای خروج از برجام و وارد کردن فشار تحریم ها بر ایران، سعی کند روی برجام سرمایه گذاری و در جهت ارتقا و بهبود توافق کوشش کند، سه کشور اروپایی هم با دولت ترامپ در دوره تیلرسون مذاکرات مفصلی انجام دادند و حتی به یک توافق هم نزدیک شدند اما در نهایت ترامپ به شیوه ای برگشت که برای خودش لااقل در بازار ساخت و ساز نیویورک، امتحان شده است و با آن مانوس بود.
وی اضافه کرد: بولتون و پمپئو هم بدون شک این امر را تسهیل کردند. فقط بحث اشخاص در آن زمان مطرح نبود بلکه خود رویکرد ترامپ هم مطرح بود و اگر نگاه کنید هر از گاهی هم می‌گوید که وضع اقتصادی ایران بد شده است و زود یا دیر به میز مذاکره خواهند آمد. بنابراین، فشار را یک اهرم لازم برای مذاکره می داند.
عضو ارشد گروه بین المللی بحران درباره اینکه فشار حداکثری چه مدت می تواند موثر باشد در حالی که کارشناسان معتقدند تحریم های طولانی مدت و حداکثری ماندگاری زیادی نمی تواند داشته باشد، گفت: اگر به برون‌داد این فشار حداکثری نگاه کنید، باعث شده است وضعیت اقتصادی ایران در شرایط بسیار دشواری قرار گیرد، حتی بسیار دشوارتر از آنچه که خیلی از منتقدان سیاست ترامپ در آمریکا تصور می کردند.
واعظ توضیح داد: یعنی تصور عمومی بر این بود که تحریم‌های یکجانبه هرگز به اندازه تاثیرگذاری تحریم‌های چند جانبه نخواهد بود اما در عمل باعث شده است که به عنوان مثال وضعیت صادرات نفت ایران در وضعیت بسیار دشوارتری نسبت به دوره اوباما قرار گیرد که در آن شرایط حمایت بین المللی هم وجود داشت.
وی افزود: اما از سوی مقابل نه تنها ایران به کاهش برخی از تعهدات برجام روی آورده است، بلکه در منطقه هم شاهد افزایش تنش‌ها بودیم. بنابراین واقعا برون‌داد فشار حداکثری یک نتیجه کاملا مشخصی ندارد به خاطر اینکه در آن برای دولت ترامپ هم پیروزی و هم شکست است.
میانجیگری برای کاهش تنش
این تحلیلگر مسایل ایران و آمریکا ادامه داد: من فکر می کنم ترامپ همچنان امیدوار است به اینکه زمان به نفع آمریکا است و در شرایط فعلی، زود یا دیر، شاید برخی از اندوخته‌های دولت ایران برای کنترل وضعیت اقتصادی به اتمام خواهد رسید و به شکلی خواهد شد که دولت ایران چاره جز تسلیم نخواهد داشت.
واعظ تصریح کرد: فکر می کنم ترامپ هنوز از این موضوع قطع امید نکرده است؛ واقعیت هم این است که افزایش تنش‌ها در سطح منطقه ممکن است بر برخی از متحدان آمریکا فشار وارد کرده باشد که به عنوان مثال شاهد هستیم امارات متحده عربی کاملا درباره ایران موضع دیگری را در پیش گرفته است و حمایت قطعی از فشار حداکثری علیه ایران را تغییر داده است.
وی یادآور شد: اما این اتفاقاتی که در چند هفته اخیر افتاد برای آمریکا هزینه چندانی نداشت اگر واقعه مربوط به پهپاد آمریکایی را کنار بگذاریم، سیاست ایران در مقابله با فشار حداکثری برای آمریکا فعلا هزینه ساز نبوده است.
عضو گروه بین المللی بحران اظهار کرد: از همین رو احساس نمی کنم که ترامپ الان در شرایطی باشد که احساس کند باید تغییر موضع دهد. تنها امیدی که در شرایط فعلی وجود دارد این است که یک میانجی بتواند وارد شود و در کوتاه مدت، یک توافق تاکتیکی فقط برای کاهش سطح تنش‌ها را به طرفین پیشنهاد بدهد و بتواند این گفت‌وگوها را به نتیجه برساند.
واعظ تاکید کرد: اما بدون شک گمان نمی کنم در یکسال و نیم باقی‌مانده از دولت ترامپ بتوان تصور کرد که مذاکرات جدی بین دو طرف صورت بگیرد یا اینکه هیچ کدام از طرفین آمادگی این را داشته باشند که کاملا از سیاست فعلی خود صرف نظر کنند و تغییر جهت دهند.
تحریم مقامات ایران، سنگ اندازی برای مذاکره
این تحلیلگر مسایل ایران در آمریکا در پاسخ به این سوال که آیا تحریم مقامات عالی ایران همچون رهبر معظم انقلاب اسلامی و وزیر امور خارجه هم در راستای فشار حداکثری است، گفت: قسمتی به عنوان فشار حداکثری است به اینکه اثرگذاری تحریم ها به اثر روانی وابسته است.
واعظ افزود: دولت آمریکا این نیاز را می‌بیند که به طور دائم تحریم‌های جدیدی را اعمال کند به این امید که وضعیت روانی ترس از تحریم‌ها را حفظ کند. از آنجایی که به سرعت، هدف‌هایی که برای تحریم‌دارند در حال کاهش است، بنابراین به سمت مقامات عالی نظام رفته اند.
وی ادامه داد: دلیل دوم به نظر من، شاخه‌ای از دولت آمریکا است که خواهان سنگ انداختن در راه مذاکرات آینده هستند و می دانند که با تحریم رهبر ایران یا وزیر امور خارجه، هزینه سیاسی تعامل با آمریکا برای تصمیم سازان و دیپلمات‌های ایرانی به شدت افزایش می‌یابد. به همین علت است که امیدوارند در نهایت، فشار حداکثری نه منجر به مذاکره بلکه به درگیری نظامی یا شورش و آشوب در ایران شود.
لزوم هشدار به تبعات درگیری نظامی با ایران
ایرنا پرسید اخیرا گروه بین المللی بحران با برخی مقامات پیشین آمریکا درباره تبعات حمله نظامی به ایران گفت‌وگو کرده است، آیا تصور می کنید واشنگتن به این هشدارها توجه دارد؟
عضو گروه بین المللی بحران پاسخ داد: مشکلی که اصولا در سیاست خارجی آمریکا وجود دارد و ما این موضوع را در روندی که منجر به جنگ عراق شد، به وضوح مشاهده کردیم این است که معمولا تندروها در آمریکا، تبعات جنگ‌ها را کوچک نمایی می‌کنند و درباره خطری که آن کشور مورد نظر دارد، بزرگنمایی می‌شود.
واعظ افزود: از این نظر، فکر می کنیم مهم است که در شرایط سیاسی در واشنگتن به طور مداوم یادآوری شود که ورود به جنگ بسیار ساده تر از خارج شدن آن است به خصوص که جنگ با ایران بسیار گسترده‌تر از چیزی که موافقان این جنگ در آمریکا صحبت می کنند، تبعات دارد.
وی به اظهارات تام کاتن سناتور جمهوریخواه آرکانزاس گفته بود که فقط 2 ضربه برای از پای درآوردن ایران کافی است، اشاره کرد و گفت: خود ترامپ هم گفته بود که من نیازی به اینکه سیاستی برای خروج از بحران با ایران داشته باشم، ندارم برای اینکه درگیری نظامی بسیار محدود و سریع خواهد بود.
این عضو گروه بین المللی بحران اضافه کرد: به همین لحاظ است که ما این ویدئو را از کسانی درست کردیم که مستقیم این تجربه را داشتند. البته بدون شک مقامات پنتاگون هم این یادآوری را به دولت ترامپ می کنند و احتمالا صحبت های نظامیان آمریکا در جلسهای که در اتاق بحران کاخ سفید برگزار شد زمانی که ترامپ تصمیم گرفت که در واکنش به ساقط کردن پهپاد آمریکایی اقدام نظامی علیه ایران نکند، این تبعات را به رئیس جمهوری یادآوری کردند.
واعظ اظهار کرد: اما فراموش نکنیم که همین نظامیان درباره قراردادن سپاه پاسداران در لیست سازمان‌های تروریستی هشدار دادند اما این دولت آنها را در نظر نگرفت. به همین دلیل، یادآوری دائمی که درگیری نظامی بین ایران و آمریکا محدود نخواهد بود و احتمالا تمام خاورمیانه را به آتش خواهد کشید، برای جلوگیری از بروز یک بحران جدید در منطقه موثر است.
میانجیگری مکرون و فرصت مجمع عمومی سازمان ملل متحد
وی در پاسخ به اینکه چگونه می توان انتظار میانجی داشت در حالی که ترامپ و تیم او علیه هر میانجیگری اظهار نظر می‌کنند و از نظر شما راه کاهش تنش چه می تواند باشد، گفت: مشکل این است که ایران و آمریکا دو رویکرد متفاوت را نسبت به مذاکرات در نظر دارند به گونه‌ای که برای ایران مذاکرات پشت پرده جذاب‌تر است در حالی که ترامپ همان طور که درباره مذاکرات با رهبر کره شمالی دیدیم، از نشست سران در انظار عمومی و دوربین رسانه های بین المللی استقبال می کند و برای او مذاکرات پشت پرده چندان جذاب نیست.
عضو گروه بین المللی بحران افزود: همچنین ایران بیشتر به مذاکرات چندجانبه مایل است که در آن کشورهای دیگری که با موضع ایران همخوانی بیشتری دارند هم بر سر مذاکرات باشند؛ در حالی که می دانیم برای ترامپ اصولا چندجانبه گرایی کاملا نامربوط است و علاقه دارد که بیشتر وارد مذاکرات دوجانبه شود.
واعظ ادامه داد: بنابراین این اختلاف‌ها وجود دارند اما واقعیت این است که در شرایط فعلی با توجه به تیمی که ترامپ اطراف خود جمع کرده است، واقعا امکان مذاکرات مستقیم وجود ندارد. بنابراین یا باید نقش یک میانجی را بپذیرند یا اینکه فرستاده ویژه ای را تعیین کند که وابستگی به تیم پمپئو و بولتون نداشته باشد.
وی نقش سناتور رند پال را از این نظر مهم دانست و یادآور شد: وی هفته گذشته یک عمل جراحی داشته است و در تمام ماه اوت بستری خواهد بود که ماه مهمی است برای اینکه اگر قرار باشد تلاش های میانجیگرانه به نتیجه برسند، تاریخ مهمی که در پیش رو است مجمع عمومی سازمان ملل متحد در ماه سپتامبر است.
این تحلیلگر مسایل سیاسی تاکید کرد:بنابراین مهم است که از ماه اوت برای پیشبرد ایده هایی که ممکن است منجر به کاهش تنش شوند، استفاد کامل و حداکثری شود و به همین دلیل است نقش آقای (امانوئل)مکرون(رئیس جمهوری فرانسه) با وجود مقاومتی که ترامپ دارد، مهم است.
دونالد ترامپ در تازه ترین توییت خود مدعی شد که ایران به شکل جدی دچار مشکل اقتصادی شده است. آنها برای مذاکره با آمریکا بی تابی می‌کنند، اما دارند نشانه‌های ضد و نقیضی به افرادی که ادعای نمایندگی ما را دارند، از جمله مکرون رئیس جمهوری فرانسه، می‌دهند.
ترامپ در این توئیت نوشت که می‌دانم که مکرون رئیس جمهوری فرانسه نیت خوبی دارد، مثل بقیه، ولی هیچ کس از طرف آمریکا حرف نمی‌زند، جز خود آمریکا. هیچ کس به هیچ شکل و نوعی حق نمایندگی از طرف ما را ندارد.
واعظ در ادامه اظهارات خود یادآور شد: به گمان من مکرون این هدف را دارد که در حاشیه اجلاس گروه 7 که 24 تا 26 ماه اوت در فرانسه برگزار خواهد شد، یک بسته پیشنهادی را به ترامپ ارائه دهد و چنانچه که ترامپ این بسته را بپذیرد، سعی کند که توافق ایران را هم به دست آورد تا شاید بتواند در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد این توافق را به نتیجه برساند.
خرابکاری تیم ترامپ برای هرگونه میانجیگری
وی در عین حال یادآور شد: گفتن این مساله ساده‌تر است تا در عمل چنین چیزی به نتیجه برسد چرا که بولتون و پمپئو در زمانی که نخست وزیر ژاپن به عنوان یک میانجی می خواست به ایران سفر کند و می توانست موثر باشد، بر بخش پتروشیمی ایران تحریم اعمال کردند و ماموریت وی را به شکست کشاندند.
عضو گروه بین المللی بحران تصریح کرد: بنابراین فکر می کنم این سخنان ترامپ که دیروز شنیدیم مبنی بر اینکه هیچ کسی به جای آمریکا نمی تواند سخن بگوید و آقای مکرون هم نمی تواند میانجی موثری باشد را باید دوباره همان تلاش تیم اطراف ترامپ که در جهت خرابکاری برای این میانجیگری برآمده اند، قلمداد کرد.
واعظ درباره رویکرد تیم ترامپ برای ائتلاف سازی و نشست ورشو هم گفت: این مساله هم باز نشان دهنده تفاوت دیدگاه ترامپ با تیم او است.
وی توضیح داد: تیم ترامپ به دنبال ائتلاف سازی برای فشار بر ایران است در حالی که خود ترامپ هیچ گونه علاقه ای برای ائتلاف چه برای مذاکره و چه فشار بر ایران ندارد و ترجیح می دهد، مسایل را دوطرفه حل کند.
این تحلیلگر مسایل بین المللی خاطرنشان کرد: به طور کلی تمام این سیگنال‌های متناقض را که از واشنگتن که شنیده می شود باید بر اساس جهان بینی بسیار متفاوت ترامپ و تیم امنیت ملی او بررسی کرد.