اینکه در دل هر کوه یا در دل هر محوطه باستانی یک گنج از طلا یا عتیقه ها وجود دارد یک توهم بیش نیست و از نظر علمی این نظریه عام تاکنون به اثبات نرسیده است.
"حفاری‌های غیرمجاز" یک نوع حرکرت ضد فرهنگی است که بدنبال آن بسیاری افراد تا تَوَهُم دستیابی به گنج اقدام به تخریب برخی آثار تاریخی می‌کنند و بدون شک، شبه جمله منحوس "در جستجوی گنج" را می‌توان بهترین پاسخ برای توجیه چرایی "حفاری‌هایی غیرمجاز" دانست.
اما عوامل بسیار زیادی باعث شده تا "حفاری غیرمجاز" در افکار و اذهان عمومی شکل بگیرد و برخی افراد نه تنها در راستای جلوگیری از انجام آن برنیاید بلکه در انجام این اقدام غیراخلاقی اقدام کنند.
یک کارشناس میراث فرهنگی چهارمحال و بختیاری در رابطه با "حفاری‌های غیرمجاز" می گوید : نهادینه نشدن حفاظت و صیانت از میراث فرهنگی عامل نخست مبارزه با این بیماری اجتماعی است.
واحد جولایی در گفت و گو با ایرنا تاکید کرد: مهمترین عامل "حفاری های غیرمجاز" در محوطه های تاریخی به دست آوردن اشیای تاریخی است.
وی افزود: نبود تصوری درست از چیستی آثار تاریخی و چرایی صیانت از این آثار در بین مردم ، باعث شده تا تفکر "یک شبه ره صد ساله رفتن" بتواند در جامعه ما نفوذ کند.
مسئول حرایم بناهای تاریخی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری در خصوص راهکار نهادینه شدن حفاظت و صیانت از میراث فرهنگی اظهار داشت: ترویج برنامه‌های آموزشی مانند ساخت فیلم‌های مستند و اطلاع‌رسانی آن از طریق رسانه‌های جمعی، چاپ کتاب، برپایی دوره‌های آموزشی در دستگاه‌های اجرایی، مدارس، دانشگاه‌ها و سایر مراکز آموزشی بایستی مورد توجه قرار گیرد.
وی گفت: انتشار مطالب گنج‌یابی و تبلیغ و فروش دستگاه‌های فلزیاب از عوامل افزایش "حفاری‌های غیرمجاز" است.
جولایی تاکید کرد: متاسفانه انتشار تبلیغات دستگاه های گنج‌یابی در سایت‌های اینترنتی و شبکه‌های اجتماعی و تبلیغ برای فروش دستگاه‌های فلزیاب در سطح وسیع و بدون هیچ ممانعتی با تمامی روشهای ممکن همچون چاپ در نشریات و چسپاندن کاغذهای تبلیغاتی در معابر عمومی باعث شده این امر در نظر مردم، عادی و بدون اشکال به نظر آید.
وی در خصوص راهکار مقابله با این عامل "حفاری غیرمجاز" افزود: با همکاری نیروی انتظامی و پلیس فتا می‌توان از اقدمات سوداگران در فضای مجازی پیشگیری کرد و به این فضای پرتشنج پایان داد.
این کارشناس میراث فرهنگی چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: همچنین در یک عملیات برنامه‌ریزی شده از سوی یگان حفاظت میراث فرهنگی می‌توان تمامی تبلیغات کاغذی را در سطح شهرها جمع‌آوری و با عاملان برخورد کرد.
وی یادآور شد: نبود حفاظت قانونی، کمبود و خلأهای قانونی در "حفاری‌های غیرمجاز" جبران شود و جبران نبود حفاظت قانونی، کمبود و خلأهای قانونی در "حفاری‌های غیرمجاز" به عنوان عامل سوم این بیماری اجتماعی به شمار می‌رود.
این مسوول گفت: قوانین صیانت از آثار تاریخی بسیار اندک است و تنها به چند ماده قانون مجازات اسلامی که تعداد آن‌ها از انگشتان دست کمتر بوده محدود می‌شود.
مسئول حرایم بناهای تاریخی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری تاکید کرد: این قانون تنها برای آثار ثبت ملی لحاظ می‌شود این در حالی است که روال ثبت آثار تاریخی بسیار کند بوده و هم‌اینک کمتر از یک دهم آثار تاریخی کشور به ثبت ملی رسیده‌اند.
وی در خصوص راهکار این عامل "حفاری‌های غیرمجاز" افزود: تلاش وکلا و کارشناسان حقوقی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برای متقاعد کردن مجلس شواری اسلامی در راستای افزایش مواد قانونی حفاظت از آثار تاریخی کشور با هدف پوشش تمامی بخش‌ها ضرورت دارد.
جولایی تصریح کرد: نبود حریم مصوب، ثبت آثار در فهرست آثار ملی، نصب تابلو راهنما، فنس کشی و دوربین مداربسته از مشکلات جدی و عامل چهارم "حفاری غیرمجاز" به شمار می‌رود.
وی یادآور شد: با توجه به قوانین موجود، تنها در صورت مصوب بودن عرصه و حرایم آثار تاریخی می‌توان در موارد قانونی از آثار دفاع کرد.
کارشناس میراث فرهنگی چهارمحال و بختیاری اظهار داشت: در بیشتر موارد، مقامات قضایی به دلیل نبود تابلوی راهنمای اثر و یا فنس کشی در محدوده حرایم، مجرمان را بی‌گناه می‌داند.
وی در خصوص راهکار مقابله با این عامل "حفاری‌های غیرمجاز " گفت: با توجه به اینکه در سال‌های گذشته اختفای محل آثار تاریخی از عموم در دستور کار ادارات کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بود، نصب تابلو انجام نمی‌شد.
جولایی تاکید کرد: اما همان‌گونه که همگان می‌دانند امروزه دیگر تمامی مردم روستاها محل‌های تاریخی منطقه را می‌شناسند.
وی افزود: به همین منظور به‌جای اینکه این اماکن مخفی باشند، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری باید با روشنگری، اقدام به فرهنگ‌سازی در راستای عوامل بازدارنده کند.
مسئول حرایم بناهای تاریخی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: ایجاد پایگاه‌های یگان حفاظت در تمامی بخش‌های شهرستان‌ها، فنس کشی حرایم محوطه‌ها، ایجاد اتاقک نگهبانی و حراست از آثار به همراه نصب دوربین مدار بسته می‌تواند جزو عوامل بازدارنده از "حفاری‌های غیرمجاز" در این زمینه باشد.
وی یادآور شد: البته برای تامین نیازهای اعتباری و مالی این اقدامات نیاز به برنامه‌ای مدون از سوی دولت است.
جولایی اظهار داشت: متروکه بودن و نداشتن نگهبان عامل پنجم "حفاری‌های غیرمجاز" به شمار می‌رود.
وی گفت: هم‌اینک بسیاری از محوطه‌های تاریخی به دلیل متروکه بودن در صحراها و دور بودن از فضاهای مسکونی، مورد "حفاری‌های غیرمجاز" قرار می‌گیرند که نبود نگهبان در محل نیز به تشدید این بیماری اجتماعی می‌افزاید.
این کارشناس میراث فرهنگی چهارمحال و بختیاری در خصوص راهکار مقابله با عامل پنجم "حفاری‌های غیرمجاز" تاکید کرد: گماردن نگهبان برای هر اثر به دلیل تعداد زیاد آثار و هزینه‌بر بودن آن بسیار مشکل است، اما با بهره‌گیری از توان بالای نیروهای مردمی می‌توان این مسئله را با کمترین هزینه جبران کرد.
وی گفت: استفاده از نیروی انسانی یگان‌های حفاظت در بخش‌های اداری و کمبود نیروی انسانی این حوزه باعث کاهش بازرسی‌های میدانی و عامل ششم افزایش "حفاری‌های غیرمجاز" شده است.
جولایی تاکید کرد: با توجه به اینکه در سال‌های گذشته سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آنچنان که باید اقدام به جذب نیرو نکرده و بیشتر نیروی انسانی یگان حفاظت به عنوان کارمند در بخش‌های اداری این سازمان مشغول به خدمت شده‌اند.
وی افزود: این درحالی است که این نیروهای اسنانی برای حفاظت از آثار تاریخی استخدام و به کارگیری شده‌اند.
مسئول حرایم بناهای تاریخی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: اما با پیشرفت امور به طور یقیت هر روز بر میزان فعالیت‌های اداری افزوده می‌شود و مدیریت این مهم نیازمند برنامه‌ای هوشمند، علمی و مدون است.
وی در خصوص راهکار این عامل "حفاری‌های غیرمجاز" یادآور شد: یگان حفاظت میراث فرهنگی به خودی خود می‌تواند آسیب‌رسان نیز باشد، بدین‌گونه که حساسیت محوطه‌ها را نزد مردم بالا می‌برد.
جولایی اظهار داشت: البته بهترین راهکار، ابهام‌زدایی از چیستی محوطه‌های تاریخی و پاک کردن ذهنیت گنج‌یابی در اماکن تاریخی است که این امر با روشنگری میسر است.
وی احیای انجمن‌های میراث فرهنگی را از مهمترین راهکارهای عمومی مقابله با انواع "حفاری‌های غیرمجاز" دانست و گفت: احیای این انجمن‌ها باعث جلب مشارکت مردمی در راستای مقابله با این بیماری اجتماعی می‌شود.
جولایی تاکید کرد: براساس اساسنامه انجمن‌های میراث فرهنگی کشور، هدف از تشکیل این انجمن‌ها جلب حمایت مادی و معنوی مردم و تشریک مساعی همه جانبه آنان در زمینه پژوهش، حفظ و احیاء، معرفی و آموزش میراث فرهنگی کشور خواهد بود.
*** "حفاری‌های غیرمجاز" چهارمحال و بختیاری ۶۰ درصد کاهش یافت
فرمانده یگان حفاظت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری نیز گفت: "حفاری‌های غیرمجاز" این استان در ۴ ماهه امسال ۶۰ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش نشان می‌دهد.
سرهنگ محمدرضا محمدی مقدم در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تصریح کرد: با افزایش تعداد گشت‌های یگان حفاظت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری میزان "حفاری‌های غیرمجاز" در این استان کاهش چشمگیری داشته است.
وی افزود: در ۴ ماهه نخست سال گذشته ۱۵ مورد "حفاری غیرمجاز" در چهارمحال و بختیاری شناسایی و اعضای آن دستگیر شدند.
محمدی مقدم تاکید کرد: همچنین در ۴ ماهه نخست سال‌جاری ۶ مورد "حفاری غیرمجاز" در چهارمحال و بختیاری شناسایی و افراد دستگیر شده به منظور پیگیری روند قانونی تحویل مراجع قضایی شده‌اند.
وی یادآور شد: افزایش گشت، استفاده از گزارش‌های منابع محلی، بهره‌مندی از اطلاعات دریافتی از دلسوزان میراث فرهنگی و همکاری فعالان سازمان‌های مردم نهاد جزو مهمترین عوامل موفقیت‌های یگان حفاظت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری در مقابله با "حفاری‌های غیرمجاز" و کاهش این بیماری اجتماعی در استان به شمار می‌رود.
به گزارش ایرنا، با احیای انجمن‌های میراث فرهنگی در دولت تدبیر و امید و با همکاری دستگاه‌های اجرایی و نهادهای ذی‌ربط، زمینه‌های حفاظت و صیانت از مواریث فرهنگی چهارمحال و بختیاری بیش از پیش فراهم می‌شود.
چهارمحال و بختیاری ۴ هزار و ۷۳۰ بنا، بافت، محوطه تاریخی و آئین فرهنگی تاریخی شناسایی شده دارد.
گزارش از: وحید رئیسی دهکردی
۷۳۶۲/۲۰۹۷